Dr. Henrik ZOTAJ
Ne, po shohim çdo ditë se, një numër jo i vogel njerëzish që kanë kaluar COVID-19 vazhdojnë të ndiejnë efektet e kësaj sëmundjeje për javë dhe muaj edhe pasi sherohen nga simptomat ose nderlikimet e tyre, te Covid-19.
Këta individë nganjëherë referohen si “transportues të gjatë COVID” dhe ekspertët këtë gjendje tani po e quajne Sindrome post-COVID.
Një Studim, në pavionin e Spitalit të Bergamos ku më shumë se 1500 pacientë – iu nënshtruan ndjekjes midis muajit:
Maj – tetor 2020..tre muaj e gjysëm, pas shfaqjes së simptomave te Covid-19, rezultoi me një numër të konsiderueshem pacientesh, me simptoma post -Covid, thote Dr. Marco Rizzi, drejtori i Sëmundjeve Infektive të Spitalit Papa Gjoni XXIII, i cili ne vlerësimet e tij, referon si simptomat me te zakonshme post-Covid:
Lodhja – e konstatuar kjo, ne 48.5% te rasteve..(pacienteve).
Vështirësi në frymëmarrje – nga e cila vuajne rreth 36.2% e pacienteve.
Demtimi i funksionit te mushkerive – verehet ne rreth 29% te rasteve.
Ndër pasojat afatgjata të Covid, ekziston gjithashtu.
një ekspozim ndaj rrezikut të komplikacioneve trombotike në rreth 39% të rasteve.
Tendenca per te zhvilluar tiroidit post-Covid, arrin ne rreth 9-17% te rasteve.
Problemet e ankthit i shfaqin rreth11% e pacientëve.
Ndersa çrregullimi i stresit post traumatik, shfaqet ne rreth 30% te rasteve.
Ndryshim të eres/nuhatjes – e shfaqin rreth 4% te rasteve.
Simpoma te tjera te dukshme ishin:
Dhimbje të kyçeve.
Dhimbje gjoksi.
Konfuzion mendor, duke përfshirë një paaftësi për t’u përqendruar dhe memorie të dëmtuar.
Çrregullim i gjumit etj.
Ndërsa me nje ecuri normale,,, një pacient me COVID-19, për pjesën më të madhe te individeve kërkon 3 javë për t’u rehabilituar, nuk dihet me siguri se:
Sa kohë do te vazhdojne simptomat pos-Covid, te disa individe…
Sa kohe do ti duhet këtyre individëve, për tu rehabilituar gjendja e tyre shendetesore post Covid?.
Por, të dhënat e shumë studimeve thonë që ato mund të zgjasin të paktën tre, gjashtë ose më shume muaj dhe me gjatë tek disa individe..
Sindroma post-COVID dhe mpiksja e gjakut
Nje Vëzhgim i rendesishem i bërë në pacientët me COVID-19 është, formimi i mpiksjes së gjakut. Ndërsa mpiksjet e mëdha mund të cojne drejtpërdrejt në sulme në zemër dhe goditje në tru, mpiksjet më të vogla mund të zhvendosin trombin drejt organeve te tjera si mëlçia, veshkat, etj, duke shkaktuar dëme të konsiderueshme të ketyre organeve.
Sipas, po ketyre studimeve rreth 39% e pacientëve që kanë simptoma post-Covid – dhe te dhena laboratorike, qe rezultojne kryesisht me nje D-dimer të lartë, jane shenjë e aktivizimit të mpiksjes se gjakut, gje e cila do te thote se, eshte prezent akoma…rreziku i ngjarjeve trombotike edhe per jave ose muaj më vonë.
Protokollet aktuale të trajtimit, përfshijnë përdorimin e medikamenteve te grupit te heparinës, i cili është një antikoagulant tipikisht i indikuar për trajtimin e trombombozave venoze, kryesisht te pacientet qe qendrojne me gjate në regjim shtrati dhe ne mungese te rehabilitimit fizik.
Nderkohe qe studimet theksojne, se për të gjitha rastet e Covid dhe post Covid, terapia mund të optimizohet duke futur anti-agregantin më të njohur dhe më të përdorur gjerësisht: Acidin Acetilsalicilik, (Aspirinën)
Ajo qe vlen te theksohet ne keto raste eshte se,
per cdo simptome post Covid dhe trajtimin perkates duhet te monitorohemi dhe ndjekim, keshillat e mjekut tuaj ose atij specialist!
Cilat organe vuajnë më shumë nga sindroma post-COVID!
Disa studime te fundit tregojne se ankesa kryesore post-Covid, rezultojne kryesisht ne 6 organe.
1.Sistemi i frymëmarrjes post-COVID:
Sipas disa studime, disa pacientë pasi jane shëruar nga COVID-19, priren të ankohen për lodhje të vazhdueshme, gulçim dhe nevojën për të marrë frymë thellë, si dhe veshtiresi per te kryer edhe disa pune rutine…shkaku kryesor mendohet të jete, dëmtimi prej kohësh i qeseve të ajrit dhe indeve të mushkërise, simptoma keto te formuara në mushkëri si rezultat i ndryshimeve inflamatore pergjatë periudhes se sëmundjes..
2. Zemra dhe enët e gjakut post COVID:
Efektet post-COVID, në zemër dhe sistemin e qarkullimit të gjakut mund të jenë kërcënuese për jetën, veçanërisht në pacientët me sëmundje kronike të zemrës.
Mjekët, kanë vërejtur se edhe pasi kanë testuar negativisht për COVID-19, pacientët kanë pasur lodhje kronike, crregullime te ritmit, dhimbje gjoksi dhe dëmtim të muskujve te zemres, keto demtime priren drejt komplikimeve të tjera si kardiomiopatia.. etj!
3.Veshka post-Covid!
Një tjetër organ i prekur është veshka, funksioni i ulët i veshkave, vërehet jo vetem tek pacientët e shtruar në spital por, edhe tek ato post-Covid.
Nje arsye per kete ulje te funksionit te veshkes eshte, prania e presionit të lartë të gjakut dhe prezenca e diabetit, te cilat rrisin më tej rrezikun e mosfunksionimit të veshkave post-COVID.
Pacientët, kanë renie te sasise së urinës, urinim të rrallë.. etj
Dëmtimi i veshkave i “atribuohet” kryesisht sulmit të drejtpërdrejtë nga virusi, niveleve të ulëta të oksigjenit në gjak, stuhisë së citokinave dhe mpiksjes së gjakut që mund të bllokojë veshkat.
4.Mëlçia post-COVID:
Demtimi i heparit (mëlçisë) është pasojë e shumëzimit viral dhe dëmtimit të indit hepatik gjatë infeksionit. Pacientët e hospitalizuar për COVID-19, me simptoma të moderuara deri në të rënda, janë vërejtur të kenë nivele të larta të enzimeve të mëlçisë dhe funksion jonormal të mëlçisë.
Edhe ne kete rast, kjo mund t’i “atribuohet” gjithashtu stuhisë së citokinave dhe niveleve të ulëta të oksigjenit ne gjak
5.Truri post-COVID:
Disa pacientë që kanë kaluar COVID-19, kane zhvilluar goditje, kriza dhe inflamacion të lehtë deri të rëndë në tru, duke çuar deri në ndikime afatgjata.
Disa pacientë që shërohen me simptoma të lehta,, kanë raportuar se ndihen të hutuar, kanë mendime të mjergullta, marramendje, vizion të paqartë, paaftësi për t’u përqëndruar..etj.
Studiuesit besojnë se, format e renda të COVID-19, mund të shkaktojë edhe paralizë të përkohshme (sindroma Guillain-Barre) dhe të rrisë rreziqet e zhvillimit të sëmundjes Parkinson dhe Alzheimer në disa pacientë.
6.Sistemi i tretjes post-COVID:
COVID-19, mund të prishë potencialisht thithjen e lëndëve ushqyese nga sistemi gastrointestinal, duke e bërë më të vështirë për trupin të thithë lëndët ushqyese thelbësore dhe elektrolitet.
Shumë pacientë post-Covid, shpesh ankohen për të përziera, siklet në bark, humbje të oreksit, diarre të vazhdueshme dhe simptoma të gastritit, duke kerkuar kohe per rikthimin në një dietë të rregullt dhe normale..
Sidoqoftë, shumica e pacientëve shërohen shpejt pa efekte afatgjata por, edhe pacientë të tjerë, duket se lehtësohen ngadalë nga këto simptoma, me kalimin e diteve dhe javeve.
Ndërkohë, prania dhe konsulta e mjekut edhe disa jave, pas kalimit te Covid, po duket çdo dite dhe me domosdoshme..!
