-CDU-CSU kanë ndalur disi euforinë e Ramës kanë bërë vërejtje konkrete Gjykatat Kushtetuese dhe e Lartë, moskrijimi organizmave të drejtesisë nga reforma në drejtësi, qëndrime shumë kritike?
Henze: Në pikëpamjen e përgjithmshme, Kryeministri Rama është politikisht përgjegjës për shpërbërjen qendrore dhe primare të demokracisë parlamentare para popullit shqiptar dhe Europës. Kjo ka qenë e qartë për Europën për muaj të tërë.
Në këtë drejtim, kolegët tanë në Berlin kanë kryer një analizë të qartë dhe të zgjuar dhe kanë treguar qendrimin e tyre. Aderimi në Bashkimin Evropian, sigurisht nuk do të jetë falas. Qeveria socialiste e Ramës u thirr në maj të vitit 2018 për të zbatuar kërkesat e BE, të cilat ende nuk i ka përmbushur.
Kryeministri Rama mban përgjegjësinë e vetme politike për këtë situatë. Partia Socialiste duhet të ballafaqohet për ketë pasi bëhet fjalë për të ardhmen e një kombi të tëre, tradicional dhe krenar evropian. Të drejtat kushtetuese të shtetasve shqiptarë nuk mund të zbatohen as de facto dhe as de jure për më shumë se një vit. Kjo është arsyeja pse nuk ka parlament funksional.
Në thelb, nëse më lejoni të theksoj, ekziston aktualisht një sistem autokratik në qeverinë e Ramës. Kjo situatë në asnjë mënyrë nuk reflekton Kushtetutën demokratike të Shqipërisë, siç e vuri në dukje me të drejtë Presidenti Meta në një deklaratë shumë mbresëlënëse.
Ndarja e pushteteve, një nga parimet themelore të demokracisë, nuk është funksionale në Shqipëri. Nuk ka siguri ligjore. Dhe kjo nuk i përmbush as standardet minimale për një sistem demokratik parlamentar. Në këtë drejtim, ne nuk mund të flasim për një demokraci funksionale parlamentare në Shqipëri, pasi ajo nuk funksionon për momentin.
Kryeministri Rama është politikisht fajtor për mosveprimin dhe mungesën e vazhdueshme, që nënkupton tolerimin e situatës të papranueshme kushtetuese në Shqipëri. Në kushte të tilla nuk mund të realizohen zgjedhjet demokratike, për të cilat qeveria Rama është po kaq përgjegjëse.
Shkeljet e mundshme të Kushtetutës shqiptare nga qeveria aktualisht nuk mund të gjykohen nga asnjë gjykatë, duke përbëre një situatë kaosi, dhe kjo për gati 2 vite. Investimet e huaja nga kompanitë e orientuara nga perëndimi humbin besueshmërinë në këto kushte.
Në këtë drejtim, Shqipëria me siguri nuk do të ketë perspektivën e pranimit nëse shumë shpejt nuk ndodh një ndryshim fondamental politik. Kjo është përgjegjësia e vetme e popullit shqiptar.
Populli shqiptar tani po ballafaqohet me zgjedhjet, një vazhdimësi e qeverisë së Ramës, por nuk mund të bëhet pa pranimin në BE, ose një ndryshim thelbësor politik, në mënyrë që, ndër të tjera, të mund të përfaqësohet pajtueshmëria me kriteret e Kopenhagës.
-Ekonomia ka qene nje tjeter qendrim ne raport koncesione investime taksat, shikoni qe raporti ka nje analize me te detajuar te ngjarjeve ne Tirane?
Henze: Një strukturë ekonomike efektive dhe e qëndrueshme, bën të mundur ecurinē dhe të ardhmen e vendit, por në Shqipëri është çekuilibruar gjatë pesë viteve të fundit, e ndërsa në fillim të vitit 2013 situta ishte më mirë sesa sot.
Një ekonomi e orientuar nga ardhmja është në mardhënie të ngushtë me një shtet kushtetues funksional të qëndrueshëm dhe të besueshëm dhe me një sistem parlamentar funksional, por asnjeri prej tyre nuk ekziston në Shqipëri. Prandaj Shqipëria aktualisht nuk mund të ketë një ekonomi të qëndrueshme në të ardhmen.
Kryeministri Rama mban përgjegjësinë e vetme politike për këtë. Rritja masive e korrupsionit në administratën e Kryeministrit Rama, sipas vlerësimeve ndërkombëtare, dhe rritja po kaq masivee trafikut të drogës janë një katastrofë e vërtetë, siç janë edhe njerëzit që largohen nga Shqipëria për një të ardhme më të mirë, fenomen i cili, gjithashtu dobëson ekonominë.
Sipërmarrësit në Shqipëri kanë nevojë për liri maksimale, por në përputhje me të gjitha ligjet e shtetit. Partneritetet publike-private për të nxitur rritjen dhe investimet duhet të kenë rol kryesor. Standardet siç janë mënyra e konceptimit të tyre, mënyra se si organizohen dhe menaxhohen tenderat janë thelbësore për t’u pranuar nga popullata dhe për zhvillimin ekonomik të shtetit shqiptar.
Strukturat PPP në Shqipëri deri më sot, procedurat e tenderimit dhe tendencat ndaj monopolizimit kanë nevojë të madhe për korrigjim dhe janë të ngarkuara me korrupsion, kështu që ata nuk përshtaten me formatin PPP që ne kemi zhvilluar në mënyrë efektive në Evropë gjatë 30 viteve të fundit.
-E shihni raportin si nje mesazh per nje dialog pakt kombetar dhe zgjedhje te reja, nje enderr e mbaruar e Rames..?
Henze: Është e rëndësishme t’i japësh Shqipërisë, dhe popullit shqiptar në veçanti, më shumë kontroll mbi fatin e tyre. Kjo mund të arrihet vetëm duke eliminuar problemet e thella strukturore që vazhdojnë të dëmtojnë Shqipërinë, si papunësia afatgjatë, mungesa e një sistemi ligjor funksional, instuticionet e korruptuara, trafikimi, varfëria, uria, largimi masiv nga vendi dhe krimi i organizuar.
Meqënëse sistemi ligjor në Shqipëri neutralizohet dhe parlamenti është funksionalisht jo aktiv, duhet të përmbushen kushtet themelore për zgjedhje të reja demokratike, si: sigurimi i zgjedhjeve të lira dhe demokratike, ligjet zgjedhore demokratike për zgjedhjet lokale dhe zgjedhjet parlamentare.
Mundësia e rishikimit të këtyre ligjeve nga një Gjykatë Kushtetuese duhet të marrë pëkushtimin e të dyja forcave politike sëbashku, opozitës dhe qeverisë.
Nga njëra anë, opozita dhe përfaqësuesit e qeverisë shqiptare po kërkojnë zgjedhje të reja për një pjesë të madhe të popullsisë shqiptare, kështu që një fillim i ri strukturor mund të arrihet në Shqipëri me konsensus social. Në një sistem demokratik, zgjedhjet janë gjithmonë tregimi vendimtar.
Tani kam dëgjuar se shumë përkrahës të partisë qeverisëse gjithashtu pajtohen me këtë, që është një zhvillim interesant dhe ka shenja të një platforme të mundshme për bisedimet midis lëvizjes së opozitës, të udhëhequr nga kryetari Lulzim Basha dhe përfaqësues të zgjuar të PS në ditët e ardhshme.
Një format interesant per tu zbatuar do të ishte një qeveri kalimtare dhe e përbashkët e unitetit kombëtar. Propozimi i demokratit Lulzim Basha, i cili gjithashtu ka një reputacion të lartë në Evropë, është i mrekullueshëm dhe interesant. Zgjedhjet në një shtet pa një sistem ligjor funksional, dhe pa respektimin e rregullave dhe strukturave demokratike dhe pa marrëveshje me opozitën sigurisht që nuk mund të mbahen në Shqipëri..
Javët e fundit është bërë shumë e qartë se ka edhe shumë njerëz të mençur dhe të arsyeshëm në partinë aktuale të qeverisëse të Shqipërisë, siç është përmendur tashmë, të cilët qartë i shohin problemet e vendit.
Mendoj se pikërisht këta njerëz duhet të theksojnë qartë përgjegjësinë e tyre për vendin. Ata nuk duhet të pyesin më atë që Partia Socialiste po kërkon, apo atë që kërkon kryeministrit Rama, por duhet të mendojnë se çfarë duhet të bëjnë për kombin shqiptar. Ka një vullnet të qartë politik në Bruksel, dhe gjithashtu në Berlin, për gjashtë vendet e Ballkanit Perëndimor për t’u bashkuar me Bashkimin Evropian.
Reformat strukturore që duhet të ndjekë populli shqiptar, siç e kam përmendur, janë thelbësore – nëse fermeri shqiptar nga malet e Shqipërisë së Veriut, ose peshkatari nga Shqipëria e Jugut, ose profesor universitar nga Tirana, shqiptarët dhe jo BE, tani duhet të vendosin se çfarë duan, një të ardhme me perspektiva ose një tjetër si në vitet e fundit.
Shumica e shqiptarëve të rinj nuk duan të largohen nga vendi i tyre, familjet shqiptare nuk duan të humbasin fëmijët e tyre, shqiptarët jashtë vendit duan të kthehen në atdheun e tyre. Ata kanë një gjë të përbashkët: ata kanë nevojë për një perspektivë ekonomike në Shqipëri në mënyrë që të shohin një të ardhme.
Rastësisht, jam i bindur se me ndryshimet politike dhe reformën vendimtare në sferat ekonomike dhe sociale që po ndodhin, në vitin 2019, ekonomia e tërë e Shqipërisë mund të modernizohet shumë shpejt dhe se është e mundur një perspektivë për rritje të qëndrueshme në Shqipëri dhe aderim në BE .
Hyrja në BE do të jetë e dobishme për Shqipërinë vetëm nëse Shqipëria është në gjendje të konkurrojë me vendet e tjera dhe nëse është e rëndësishme që shqiptarët të mos emigrojnë. Ajo që është e rëndësishme është se pranimi në BE mund të mbrojë ndikimin e një zgjidhjeje që shqiptarët duhet së pari të gjejnë. Ata duhet të veprojnë politikisht në këtë hohë. Mos harroni, njerëzit mund të bëjnë përparim të shpejtë vetë, por të bashkuar do të bëjnë më shumë përparim.
Intervista nga Basir Çollaku
