I gjithë borxhi i jashtëm i ekonomisë së vendit (publik dhe privat) u rrit gjatë vitit 2015 me 702 milionë euro ose 9.2 për qind. Banka e Shqipërisë, duke raportuar për zhvillimin e borxhin të jashtëm bruto, njoftoi se në fund të tremujorit të katërt të vitit 2015 vlera e borxhit të jashtëm bruto të Shqipërisë ishte 7,630 milionë euro.
Vetëm gjatë tremujorit të fundit, stoku i borxhit u rrit me rreth 238 milionë euro, ndërsa në krahasim me fundin e tremujorit të katërt të vitit 2014, stoku është rritur me 702 milionë euro. Autoriteti Qendror Bankar raporton se, rreth 79% e stokut të borxhit të jashtëm është borxh afatgjatë kryesisht në formën e huave, ndërsa pjesa tjetër është borxh afatshkurtër kryesisht i marrë nga sektori bankar.
Sektori i qeverisë së përgjithshme zotëron pjesën kryesore të borxhit të jashtëm me rreth 43% të vlerës së përgjithshme. Pjesa tjetër është e shpërndarë midis bankave (17%), sektorëve të tjerë (17%), autoritetit monetar (1%) dhe si hua midis kompanive (22%).
Sektori me peshën më të madhe në stokun e borxhit të jashtëm mbetet sektori i qeverisë së përgjithshme. Në fund të periudhës, borxhi i jashtëm i këtij sektori ishte rreth 3,293 milionë euro ose rreth 24% më i lartë ndaj një viti më parë.
Rritja i dedikohet rritjes së stokut të huave afatgjata me rreth 504 milionë euro dhe emetimit të eurobondit, i cili solli një zgjerim të stokut me rreth 141 milionë euro. Borxhi i qeverisë së përgjithshme përbëhet nga huatë afatgjata, obligacionet dhe dëftesat. Huatë përfaqësohen nga huatë e tërhequra pas viteve ’90 dhe ato të riskeduluara, të cilat vazhdojnë të jenë të negociueshme midis palëve. Në fund të periudhës, huatë e riskeduluara përfaqësonin 1% të stokut të huave afatgjata të qeverisë së përgjithshme.
Stoku i borxhit të “Autoritetit Monetar” ose Bankës së Shqipërisë përbëhet nga huatë afatgjata të akorduara nga FMN-ja (10%), huatë afatgjata të garantuara nga qeveria e përgjithshme (12%) dhe alokimet e SDR-së (78%). Ky stok, në fund të periudhës shënoi rreth 76 milionë euro ose një zvogëlim me rreth 1% krahasuar me një vit më parë.
Në fund të periudhës, stoku i borxhit të jashtëm bruto të sistemit bankar shënoi rreth 1,281 milionë euro duke qenë 31 milionë euro më i lartë sesa një vit më parë. Rritja e stokut të borxhit të bankave ka ardhur kryesisht nga rritja e zërit “monedha dhe depozita” me 39 milionë euro. Përbërësit kryesorë të borxhit të bankave ishin “monedhat dhe depozitat” dhe “huatë”, të cilat përfaqësonin përkatësisht rreth 82% dhe 12% të borxhit total të bankave.
Stoku i borxhit të sektorëve të tjerë ishte 1,269 milionë euro, duke shënuar një zvogëlim prej 4% në krahasim me një vit më parë. Përbërësi i borxhit të jashtëm në formën e investime direkte – huave ndërkompani arriti nivelin prej 1,711 milionë euro, duke u rritur me 84 milionë euro në krahasim me një vit më parë.
Instrumenti me peshën më të lartë në stokun e borxhit të jashtëm bruto të Shqipërisë është zëri “investime të tjera”, që përfaqësonte rreth 69% të stokut të borxhit në fund të periudhës. Brenda zërit të “investimeve të tjera” peshën kryesore me rreth 72% (ose 3,803 milionë euro) e zë borxhi në formën e huasë, i cili është rritur me 503 milionë euro krahasuar me një vit më parë. Po brenda këtij grupi, borxhi në formën e monedhave dhe depozitave ka shënuar rritje me 39 milionë euro, borxhi në formën e kredive tregtare është rritur me 3 milionë euro dhe zëri “të tjera” është rritur me 21 milionë euro, krahasuar me një vit më parë. Investimet e huaja direkte në formën e huave midis kompanive dhe investimet e portofolit, së bashku, përfaqësojnë rreth 31% të totalit të borxhit të jashtëm.
Borxhi në monedhën euro zë vendin kryesor në strukturën e borxhit të jashtëm bruto të Shqipërisë, me rreth 68% e vlerës së tij në fund të periudhës. Kjo përbërje ka lidhje me faktin se shumë prej huave të sektorëve të ndryshëm janë të denominuara në euro. Po në këtë monedhë janë edhe një pjesë e konsiderueshme e llogarive dhe depozitave të jorezidentëve në sistemin bankar si dhe e letrave me vlerë në formën e obligacioneve dhe dëftesave. Në borxhin e jashtëm bruto, stoku i borxhit në SDR zë rreth 13% të borxhit të jashtëm bruto, ai në dollar amerikan (USD) zë rreth 8% dhe ai në dollar kanadez (CAD) zë rreth 2%.
Nga vlera gjithsej e shërbimit të borxhit gjatë periudhës rreth 90% ka shkuar për shlyerje të kryegjësë (principalit) dhe rreth 10% ka shkuar për shlyerjen e interesave.
Në pagesat e principalit, pesha kryesore është mbajtur nga sektorët e tjerë, i cili ka paguar 40 milionë euro ose 37% të vlerës së përgjithshme të principalit të paguar nga ekonomia gjatë kësaj periudhe. Pagesat e interesit janë kryer në pjesën më të madhe nga qeveria e përgjithshme me rreth 10 milionë euro ose 78% të vlerës së përgjithshme të interesave të paguara.
