Këshilltari ekonomik i kancelares gjermane, Martin Henze, gjatë një interviste per Shijak TV, teksa komentoi situatën politike dhe ekonomike në vendin tonë, u ndal tek rruga e Shqiprisë në Bashkimin Evropian, si dhe për qëndrimet e zbutura të Francës sa i takon çeljes së bisedimeve, me kushtin që raporti i marsit, i Komisonit Evropian të jetë pozitiv.
Sipas Henzes, anëtarësimi në BE do të arrihet kur qeverria e Ramës të punojë fort në përfundimin e reformave, dhe jo të propagandojë, ndërsa theksoi se Shqipëria duhet të ndjekë shembullin e Maqedonisë së Veriut, dhe të mbajë zgjedhjet e parakoshme në prill.
Sipas tij, i gjithë shteti shqiptar nuk funksionon, dhe për fat të keq kjo nuk është më e garantuar për vitin 2020.
Për më tepër, Henze shton se, Rama kërkon kapital nga vendet perëndimore, nga BE, por keto fakte negative e kane penguar fillimin e bisedimeve të pranimit për vite me radhë dhe tani po përpiqet të krijojë bashkëpunim ekonomik me konkurrencën e BE-së, d.m.th. me Serbinë dhe Rusinë.
Intervista e plotë dhënë gazetarit Basir Çollaku
-Annegret Kramp-Karrenbauer AKK, jep dorëheqjen duke befasuar zhvillimin në CDU?
Henze- Jo kjo nuk ishte befasuese. Ishte parashikuar që në mesin e vitit 2019. Eshtë shenjë pozitive në një demokraci që ka dorëheqje të respektueshme dhe kur përgjegjësia merret seriozisht për një problem edhe nga kreu i Partisë së CDU. Dorëheqja e Karrenbauer është pranuar pozitivisht, ndryshe nga z.Ramam, i cili nuk mund t’i shqiptojë fjalët vendosmëri, respekt dhe përgjegjësi, në të kudnërt ai do të kishte dhënë dorëheqjen kohë më parë për të gjitha gabimet dhe dështimet e politikave të tij.
Për zgjedhjen e kryetarit të partisë dhe për përcaktimin e kandidatit për kancelar, po shqyrtohet mundësia e mbajtjes së një kongresi të veçantë të kësaj forcë politike. Për mbledhjen e një konference kërkohet një rezolutë e komitetit ekzekutiv federal të CDU.Komiteti do të mblidhet me datë 24 shkurt 2020. Sipas rregullave të CDU-së , një konventë e tillë mund të zhvillohej dhe më shpejt, tetë javë pas rezolutës, që do të ishte në gjysmën e dytë të prillit. Partia prêt qe nje konference e tillë të zhvillohet në maj ose qershor 2020. Sidoqoftë do të mbetet në konferencën e rregullt të partive federale ne Stuttgart në dhjetor dhe ku do të miratohet programi i saj, një program modern i orientuar drejt së ardhmes konservatore.
Frederik Merz, i cili është koleg i imi më shumë përvojë dhe shumë i mire, ka shprehur gatishmërinë e tij dhe gjithashtu është një kandidat i mundshëm në postin e kancelarit perkrah kryeministrit te Nord Rhein-Ëestfalise Armin Laschet dhe ministrit federal te Shëndetësisë, Jens Sphan. Te tre do te konsultohen me njeri-tjetrin paraprakisht dhe do te gjejne nje strukture rolesh. Nëse ende nuk është vendosur një vendim jo-detyrues i të gjithve afërsisht 400,000 anëtarë të CDU për kandidaturën për kancelar, një vendim përfundimtar duhet të merret në një konferencë të partive federale të CDU. Konsiderohet e mundshme që Kramp-Karrenbauer do të takohet me kreun e CSU, Markus Söder këtë fundjavë në Konferencën e Sigurisë së Mynihut. Sidoqoftë, ende nuk ka një datë zyrtare.
Tani ekzistojnë dy pyetje të hapura: Së pari, CDU duhet të sqarojë çështjen e kryesisë së partisë. Pas kësaj, CDU dhe CSU, te dyja së bashku do të sqarojnë çështjen e kandidaturës për kancelar. Kjo duhet të zgjidhet vetëm nga CDU, ndersa pyetja tjetër duhet të vendoset bashkërisht nga CDU dhe CSU. Merz është një pragmatist që njeh ekonominë dhe gjithashtu ka një vëmendje të shtuar për politikën ndërkombëtare, një njeri i Perëndimit dhe BE. Ne do të shohim se si zhvillohet diskutimi. Republika Federale e Gjermanisë është e qëndrueshme dhe CDU /CSU janë një forcë e besueshme, qytetare, një parti simotër e PD-së shqiptare, kështu që nuk ka nevojë të shqetësohet për këtë. Ne jemi të besueshëm në anën demokratike për të orientuar nga BE lëvizjen opozitare.
-Dorëheqja erdhi pasi një parti ekstreme e krahut të djathtë votoi për një kandidat liberal?
Henze: Procesi është i ndërlikuar dhe vështirë se mund të kuptohet në Shqipëri pa njohuri të veçanta. Në Tyringia, një pjesë e Republikës Federale të Gjermanisë, dikur pjesë e RDGJ, u zhvilluan zgjedhjet rajonale për Kryeministër. Thuringia ka vetëm 2.1 milionë banorë, një nga shtetet më të vogla në Gjermani, me një popullsi të moshuar, shumica e të rinjve, me arsim të mirë janë shpërngulur në perëndimin e Republikës për shkak të punës. Një kandidat i partisë së majtë, një organizatë pasardhëse e SED staliniste të ish RDGJ-së, e ashtuquajtura Partia e Rilindjes, qëndroi për zgjedhje dhe në votimin e 3-të u propozua një kandidat tjetër i partisë liberal-demokratike, FDP. Zgjedhjet u mbajtën në fshehtësi.
SPD, “Të Gjelbrit” dhe organizata pasardhëse e SED komuniste, kishin kandidatin e tyre, përfaqësuesin e së majtës dhe CDU-së, FDP zgjodhi kandidatin e saj demokratik.
Për shkak se zgjedhjet ishin sekrete, AfD zgjodhi edhe kandidatin e Demokratëve, i cili fitoi, kështu që thelbësore për këtë sukses, ishin votat e populistit të djathtë AfD. AfD në Thuringia organizohet në avantazh të fashistëve dhe ky është problemi.
CDU / CSU i nënshtrohen një rregulloreje të rreptë që të mos ketë bashkëpunim dhe asnjë tolerim të zgjedhjeve me partitë dkestreme të djathta ose të majta politike. Kjo është gjithashtu e vërtetë. Gjermania ka krijuar dhe pësuar fatkeqësi të tmerrshme në botë, përmes komunistëve dhe ekstremistëve të krahut të djathtë, qoftë nën Nacional Socializmin, qoftë në ish-RDGJ, përmes SED komuniste.
Prandaj zbatohet parimi: “Asnjëherë fashizëm, kurrë më komunizëm”. Karrenbauer tani është akuzuar se i ka kushtuar shumë pak vëmendje CDU-së në Thuringia si kryetare. Pritej, ishte e parashikueshme që AfD të luante dhe të votonte demokratin për të shkaktuar probleme për CDU-së. Ajo ka marrë përgjegjësi politike për angazhimin e saj dhe ka sjellë pasoja. Kjo është një sjellje respektuese, e pranueshme dhe demokratike.
-Për momentin nuk ka asnjë rregull ligji në Shqipëri?
Henze: Sipas nenit. 145 parag.3 (dëmtimi i veprimtarisë së gjykatave ose gjyqtarëve çon në përgjegjësi sipas ligjit). Për më tepër, neni.127 parag.3 i Kushtetutës shqiptare gjithashtu zbatohet dhe është neni i të ashtuquajturës, “qëndrueshmëri e Gjykatës Kushtetuese”.
Gjykata Kushtetuese, Gjykata Supreme nuk mund të mbetet jofunksionale në Shqipëri. Nëse një pozicion në Gjykatën Kushtetuese ose Gjykatë Supreme mbetet i lirë, duhet të emërohet një gjyqtar i përkohshëm derisa të skadojë mandati i gjyqtarit paraardhës. Kjo nuk është bërë, dhe gabimi thelbësor i Reformës Ligjore,eshte një shkelje serioze e Kushtetutës nga qeveria” Rama” dhe dënohet me ligj. Z.Rama, si një Kryeministër me përgjegjësi politike jo vetëm që ka ndikuar në punën e gjykatave, por ai ka defunksionalizuar Gjykatën Kushtetuese dhe Gjykatën Supreme tashmë prej dy vitesh. Kjo sjellje kriminale e qeverisë prek edhe Komisionin e Vettingut.
-Tani Gjykata Kushtetuese do të riaktivizohet. Kështu që situata është eleminuar, apo jo?
Henze: Jo, situtata nuk është eliminuar fare. Zgjedhja e gjyqtarëve kushtetues; Siç e dinë të gjithë, presidenti Meta ka publikuar një llogari objektive të tij, nuk është në përputhje me Kushtetutën. Në këtë drejtim, kjo gjykatë aktualisht nuk është në gjendje të nxjerrë akt gjykime të shëndosha juridikisht, edhe nëse është me personel të plotë. Kërkesat e Kushtetutës shqiptare në lidhje me përbërjen e Gjykatës Kushtetuese nuk janë përmbushur.
SPAK nuk është krijuar në përputhje me kushtetutën. Gjykata Supreme nuk është funksionale. Dhe, edhe nëse të gjitha gjykatat supreme do të funksiononin përsëri, duke folur në mënyrë fiktive, përpunimi i rreth 45,000 çështjeve gjyqësore do të neutralizonte të gjitha burimet e gjykatave për vitet e ardhshme. Qëndrueshmëria e gjyqësorit do të vazhdojë për vitet e ardhshme dhe do të ketë një ndikim thelbësor në zhvillimin ekonomik të Shqipërisë. Një element i rëndësishëm i një shteti kushtetues, një demokracie, është pranimi, besimi i popullatës se Kushtetuta është e vlefshme dhe se ajo do të zbatohet. Ky besim themelor është shkatërruar plotësisht.
Rezultati i reformës ligjore është pra katastrofik për ekonominë shqiptare, vertikalisht dhe horizontalisht, dhe kështu për të ardhmen e rinisë shqiptare.
-Si kuptohet kjo?
Henze: I gjithë veprimi shtetëror në Shqipëri është i detyruar nga ligji (siguria juridike), të gjithë qytetarët janë të barabartë para ligjit (barazia e të drejtave), gjykatat e pavarura mbrojnë qytetarët nga ndërhyrja arbitrare e shtetit (mbrojtja ligjore). Liria dhe garancitë ligjore të shtetit kushtetues liberal në Shqipëri, janë elementë thelbësorë të kushtetutës shqiptare.
Bazuar në rëndësinë kushtetuese të shtetit të së drejtës, disa karakteristika thelbësore janë zhvilluar në Shqipëri deri në vitin 2013. Këto përfshijnë, ndër të tjera, – respektimi i të drejtave themelore (të gjitha organet e pushtetit shtetëror janë të detyruar nga të drejtat themelore dhe mund të mos i marrin parasysh ato.
– ndarja e pushteteve (neni 20.2 i Ligjit Themelor parashikon që ushtrimi i pushtetit shtetëror duhet të kryhet nga organe të veçanta të juridiksionit, legjislacionit dhe fuqisë ekzekutive).
– trajtim i barabartë me ligj (neni 3 GG).
– rezervimi i ligjit (ndërhyrja nga autoritetet e shtetit në lirinë dhe pronën e qytetarëve shqiptarë duhet të bazohet në një ligj zyrtar dhe, për më tepër, të miratuar më parë).
– proporcionaliteti (mjetet e përdorura dhe qëllimi i ndjekur duhet të jetë proporcional).
– Konsistenca e jurisprudences.
Të gjitha rregulloret dhe të drejtat themelore në kushtetutën shqiptare kanë për qëllim të sigurojnë pavarësinë e gjyqësorit dhe sigurinë juridike dhe uniformitetin e juridiksionit. Natyra jofunksionale e gjykatave supreme do të thoshte që dy vjet më parë u pezullua uniformiteti i juridiksionit. Drejtësia është e vendosur dhe të gjithë njerëzit kanë të njëjtat të drejta dhe detyra. Tani që asnjë gjykatë supreme nuk ekziston funksionalisht dhe nuk do të funksionojë siç duhet në vitet e ardhshme, parimet themelore nuk mbrohen më në Shqipëri. Ruajtja e unitetit të sistemit juridik është një aspekt themelor i sistemit të apelimit dhe aftësisë për të apeluar, d.m.th., sundimi i ligjit dhe shtylla kurrizore e një sistemi funksionues ekonomik. Për unitetin e sistemit juridik në thelb kërcënohet nëse ligji i barabartë shqiptohet në mënyrë të pabarabartë. Kjo është gjithmonë rasti kur nuk ka gjykata supreme, siç është tani në Shqipëri. Kjo është me rëndësi praktike për Shqipërinë. Të gjitha aktvendimet gjyqësore të dy viteve të fundit që janë paraqitur në gjykatat më të larta për apel janë ende në pritje. Të gjitha ligjet e miratuara në parlamentin jofunksional janë, në parim, në pritje të paefektshme.
-Çfarë do të thotë kjo?
Henze: Kjo do të thotë pasiguri ligjore për ekonominë dhe njerëzit shqiptarë, për shembull, kur bëhet fjalë për shpronësim, për vitet e ardhshme. Asnjë kompani e huaj e shëndoshë nuk do të investojë në një vend të tillë.
Kurdoherë që një shtet i bazon vendimet e tij jo në kushtetutë, siç është tani në Shqipëri, por përkundrazi në vendimmarrje dhe zbatim të pakufizuar dhe arbitrar, siç ndodh tani me qeverinë Rama, e sakta është e kundërta e një shteti kushtetues. Shtete të tilla mund të quheshin diktatura ose shtete policie. Shprehja “gjendje e padrejtë” përdoret gjithashtu shpesh në mënyrë kolektive. Shqipëria është bërë një shtet i padrejtë nën qeverinë e Ramës, i bashkëfinancuar nga bashkësia ndërkombëtare, e cila ka siguruar një grup dramatik të avokatëve si këshilltarë të kësaj qeverie.
Pra, ekziston një shkelje themelore kushtetuese. Askush nuk mund të vjedhë nga vlefshmëria e ligjit pa sanksione. Përndryshe, urdhërimet dhe ndalesat janë vetëm diçka për budallenjtë, të mirë dhe të dobët. Përveç kësaj, ekziston një vepër e mundshme penale e tradhtisë së lartë nga qeveria Rama në lidhje me marrëveshjen e bashkimit me Serbinë, por më shumë për atë do flasim më vonë
-Ekonomia është në një gjendje kritike në Shqipëri, si e shihni?
Henze: Ekonomia nuk është në një gjendje kritike. Shteti shqiptar po përballet me falimentim jo vetëm politikisht, por edhe financiarisht. Qeveria Rama nuk ka kapacitet për të riparuar dëmet e tërmetit, Shqipëria ka, pas 6 vjet qeverisje, një ekonomi prodhimi që është në tokë, dhe një infrastrukturë të shkatërruar. Nga pikëpamja ekonomike, qeveria Rama ka prodhuar tërmet të përhershëm për 6 vjet, Rama ka dështuar plotësisht dhe është gati të rrezikojë të ardhmen e Shqipërisë.
Rritja ekonomike u ngadalësua në vitin 2019 në një mesatare prej 2.8%, më pak se 3.4% e kërkuar nga Ministria e Financave; nëse shifrat statistikore të qeverisë shqiptareqe thote janë të sakta është thelbësisht e dyshimtë. Pse shifrat duhet të jenë të sakta? Një rritje më e lartë ekonomike sesa shtetet kombe të BE-së, nga do të vijë kjo? Nuk ka rritje të rregullt në sektorin prodhues ose në sektorin e shërbimeve. Ky është një lajm i rremë nga Qeveria shqiptare, por edhe ky lajm i rremë është katastrofik në vetvete. Balanca e tregtisë shqiptare vazhdoi të përkeqësohej në mënyrë dramatike në tremujorin e tretë të vitit 2019. Eksportet neto kanë patur një ndikim negativ për shkak të deficitit në rritje në tremujorin e dytë.
Investimi total ka vazhduar trendin e tij te rënies që nga tremujori i tretë i 2018, duke u tkurrur me 0.9% në tremujorin e dytë të këtij viti. Investimi i drejtpërdrejtë i huaj tregoi një prirje rënëse në tremujorin e dytë të vitit 2019. Sektori i energjisë ka treguar vazhdimisht dobësi financiare. Hidrocentralet nga të cilët kombi shqiptar është ekzistencialisht i varur janë në pjesën më të madhe në një gjendje të dëmtuar, është vetëm çështje kohe para se ato plotësisht të shkaterrohen. Në tremujorin e katërt të vitit 2019, një rënie e madhe e PBB-së pritet për shkak të dëmtimit të shkaktuar nga tërmeti i nëntorit 2019.
Dinamika e të ardhurave nga TVSH-ja është përkeqësuar më tej në periudhën 11-mujore 2019. Si rezultat, skema piramidale II e qeverisë Rama, në të cilën pagat e shtetit financohen nga kredia duke shitur të ardhura të taksave për bankat dhe kompanitë private, mund të shembet në vitin 2020. Si rezultat, pagat dhe pensionet nuk mund të paguhen më plotësisht, dhe sektori bankar mund të kaloje neper një krizë, pasi kreditë e par te financuara nuk mund të paguhen më nga shteti shqiptar.
Sipas raportit të Doing Business 2020, klima e biznesit është përkeqësuar dhe indeksi i perceptimeve të korrupsionit në vend është rritur masivisht.
Parashikimi i qeverisë shqiptare për rritjen ekonomike prej 4.1% në vitin 2020 është absurd pasi nuk pasqyron renien ekonomike në vitin 2019, ndikimin shtesë të dëmtimeve dhe humbjeve të tërmetit, ndryshimet në ekonominë globale dhe mungesën e një ekonomie prodhuese në Shqipëri.
Nëse do të ketë fonde ndërkombëtare të ndihmës së BE për lehtësimin e tërmetit në fillim të vitit 2020, qeveria Rama me siguri do të përpiqet t’i rezervojë, mbaje këto fonde si të ardhura në buxhet dhe në këtë mënyrë të prodhojë rritje ekonomike, e cila sigurisht do të ishte një lajm i rremë. Ulja e ndjeshme e shpenzimeve publike për arsimin, si përqindje e PBB-së, nuk ka marrë parasysh angazhimet e bëra, shqetësimet e vazhdueshme të shprehura nga institucionet arsimore dhe studentët vitet e fundit. Kjo ka krijuar një arsye tjetër për emigracionin. Një rrezik i rritur fiskal për shpenzimet publike në vitin 2020 është vlerësimi i kontratave ekzistuese familjare, qeveria i quan ato projekte PPP por ato nuk janë ,dhe numri i projekteve të reja, rreziku i injektimit të kapitalit për kompaninë e investimeve, financimi i humbjeve në sektori i energjisë dhe rritja e kostos së borxhit publik.
Një rrezik i rëndësishëm potencial është rritja e vetë borxhit publik për shkak të rritjes së kostove, si dhe përfshirjes së plotë të detyrimeve të prapambetura ndaj kontraktuesve privatë për punën e kryer, mos rikuperimi i TVSH-së, tepricat e kredisë, tatimi mbi fitimin, gjykata kombëtare dhe ndërkombëtare vendimet dhe borxhet e qeverisjes vendore. Me këto veprime qeveria shqiptare po shkatërron të ardhmen ekonomike të Shqipërisë. Pra, për t’iu rikthyer pyetjes origjinale. Zbutja e tërmetit është e rëndësishme dhe thelbësore, për njerëzit e prekur.
Megjithatë, edhe më e rëndësishme është se i gjithë shteti shqiptar nuk funksionon, dhe për fat të keq kjo nuk është më e garantuar për vitin 2020. Për më tepër, Rama kërkon kapital nga vendet perëndimore, nga BE, por keto fakte negative e kane penguar fillimin e bisedimeve të pranimit për vite me radhë dhe tani po përpiqet të krijojë bashkëpunim ekonomik me konkurrencën e BE-së, d.m.th. me Serbinë / Rusinë. Kjo nuk përshtatet per ne.
– Vendet e huaja janë pjesërisht për ta fajësuar, apo …….?
Henze: Po / Jo, Shqipëria është bërë një shtet i padrejtë nën qeverine Rama, të bashkëfinancuar nga bashkësia ndërkombëtare, e cila fatkeqësisht siguroi një grup avokatësh si këshilltarë të kësaj qeverie. Por edhe ambasadorët, si ambasadori i BE Soreca, i cili vazhdimisht po filozofon për të ashtuquajturat sukseset e një reforme juridike, duket se ai kurrë nuk ka parë një gjykatë kushtetuese nga brenda, që tashmë ka marrë kushte të ngjashme me operetta, po ashtu nje turp per BE. Pra, ka shkelje themelore kushtetuese, por përgjegjësia për to qëndron vetëm te pushteti ekzekutiv, organizata Rama.
Rama nuk mund të fshihet pas bashkësisë ndërkombëtare. BE tani i ka dhënë zotërinjve JO, SHKO në maj / qershor dhe tetor për të filluar bisedimet e pranimit, nuk u përmbush asnjë kriter që nga viti 2014. Askush nuk mund të vjedhë nga vlefshmëria e ligjit pa sanksione. Përndryshe, urdhërimet dhe ndalesat janë vetëm diçka për budallenjtë, të mirë dhe të dobëtit. Për më tepër, zgjedhjet demokratike nuk janë bërë dhe zgjedhja sovrane dhe legjitimimi i një qeverie të re që është në gjendje të imponojë më së miri vullnetin e popullit apo shumicës, por ato në fakt janë një gjykatë popullore mbi qeverinë ekzistuese, ku qytetarët vendosin nëse qeveria është e aftë sa duhet dhe a janë të pranueshme moralisht dhe në interes të kombit shqiptar.
Pra, jo rregulli i shumicës, por zbatohet parimi i fuqisë për të larguar shumicën e popullsisë. Kushtetuta shqiptare karakterizohet nga imazhi kulturor dhe evropian i një shoqërie të denjë. Një shoqëri e mirëfilltë ekziston kur qytetari shqiptar nuk poshtërohet nga qeveria. Ky parim gjithashtu na çon drejtpërdrejt në çështjen e reformës në ligjin zgjedhor.
-Samiti i majit në Zagreb Ku Rama shpreson për një zbutje franko-gjermane?
Henze: Jo. Pozicioni francez në tetor 2019, pikërisht për shkak të politikës së gabuar të Ramës, nuk ishte befasi. Paris gjithashtu ka hezituar të hap derën për anëtarët e rinj, sepse problemet me korrupsionin ose sundimin e ligjit në vendet e reja anëtare si Polonia, Hungaria dhe Rumania minojnë unitetin e BE-së. Franca dëshiron që Komisioni të reformojë rrënjësisht mënyrën e kryerjes së negociatave të pranimit. Presidenti francez është konsideruar prej kohësh kritik i ashpër i zgjerimit të BE 2007, i cili përfshinte Rumaninë dhe Bullgarinë. Presidenti francez tha se BE-ja duhet të punojë më shumë, veçanërisht në rastin e vendeve ku korrupsioni dhe krimi janë të përhapura, përpara se të bëhet aderimi.
Macron justifikon “jo” e tij në dy mënyra.
Së pari, BE-ja mezi funksionon edhe me 28 anëtarë. Para se të pranonte vendet e reja, tha ai, proceset e vendimmarrjes duhet të përmirësohen.
Së dyti, procedura ekzistuese e pranimit është joefikase, siç tregojnë shembujt e Serbisë ose Malit të Zi, ku negociatat po zhvillohen pa shumë përparim. Në një jo, qe nje gazetë e brendshme e botuar në nëntor 2019, Macron, , propozoi një reformë: në vend që të negociojë 35 kapitujt e pranimit në të njëjtën kohë, siç ka qenë zakon për deri më tani, duhet të zbatohet një qasje hap pas hapi. Në shtatë faza, vendi kandidat do të afrohet me sukses në BE. Faza e parë do të përbëhej nga reformat e sundimit të ligjit. Më në fund, rregullat e buxhetit evropian do të respektoheshin.
Gazeta franceze në këtë mënyrë përpiqet të tregoje: për të mbajtur premtimin e pranimit për vendet e Ballkanit Perëndimor dhe në të njëjtën kohë të ushtrojë presion për të trajtuar reformat e brendshme të BE-së. Kjo tregon natyrën taktike të rrahjes së daulleve të Macron. Shumë shpesh në të kaluarën, u pranua se BE-ja duhej të adresonte sfidat e një Unioni në rritje në një botë më komplekse përmes reformës së brendshme – dhe më pas pak ndodhi. Ka arsye të kuptueshme për këtë. Pikërisht sepse interesat duhet të ribalancohen me zell me çdo ndryshim dhe, siç shprehet, Kushtetuta Evropiane, kjo gjithashtu mund të dështojë në mënyrë spektakolare, shoqata e shteteve tenton të ruajë status quo-në. Por shpresa se “disi” gjithçka do të rrafshohet po venitet. Pakënaqësia me procedurën e pranimeve të praktikuar deri më tani nuk është e re dhe nuk kufizohet vetëm në Francë. Për ca kohë tani, madje edhe përkrahësit e BE-së kanë pyetur veten nëse është thjesht e mundur të vazhdohet si më parë.
Mbi të gjitha, besimi në madhështinë “Teoria e N dryshimit” – supozimi se premtimi i pranimit do të nxirrte një forcë të pakthyeshme transformuese midis kandidatëve në drejtim të një ekonomie tregu, demokracie dhe shoqërish të organizuara nën sundimin e ligjit – është bërë e brishtë. Zhvillimet politike në kandidatët, por edhe në disa shtete anëtare, i kanë forcuar këto dyshime. Për më tepër, korniza e ndërlikuar po bëhet e dukshme. Vendet e BE-së, të orientuar drejt barazisë dhe pajtimit të interesave, gjithnjë e më të prekshëm nga brenda në kohën e populizmit nacionalist. Një BE e zgjeruar, e cila nuk është më e aftë të veprojë, në të vërtetë do të ishte një fatkeqësi për vendet evropiane dhe pozicionin e Evropës në botë.
Për këtë arsye, propozimi i Francës është gjithashtu një refuzim i qartë i presionit të motivuar gjeopolitikisht për të shpejtuar anëtarësimet e reja dhe për të qartesuar të metat përkatëse në kriteret e pranimit. Por anulimi i procesit të anëtarësimit krejtësisht nga ky shqetësim do të shkaktonte dëme të konsiderueshme në vend. Nuk është vetëm reputacioni dhe besueshmëria e Unionit që është në diskutim këtu, i cili u premtoi vendeve të Ballkanit Perëndimor mundësinë e pranimit në Samitin e Selanikut në 2003. Ai gjithashtu do të privonte BE-në nga mundësia e saj më e rëndësishme për të konsoliduar Rendin e paqes evropiane në rajon në një afat të gjatë.
Edhe disa nga propozimet alternative të paraqitura kohët e fundit nuk do ta kompensojnë këtë mangësi – përkundrazi. Bëhet fjalë për një “devijim” të kandidatëve në Zonën Evropiane tashmë ekzistuese (ose në një politikë të re evropiane që do të themelohet) dhe – të dy propozimet do të varrosnin perspektivën e pranimit për Ballkanin Perëndimor.
Eksplozivi më i madh i letrës NON fshihet në një fjali gjysmë. Aderimi efektiv sipas rregullave të reja duhet të jetë i mundur vetëm nëse BE-ja gjithashtu ka reformuar veten e saj brenda.
Gazeta franceze, nga ana tjetër, përhap idenë e riorganizimit të procesit të pranimit. Samiti Evropian do të udhëzojë Komisionin të hartojë një koncept të përshtatshëm deri në Janar 2020 – përpara se të vendosen bisedimet e mëtejshme të pranimit. Reforma do të bazohet në katër parime: asociim gradual, kushte më të rrepta, stimuj përmes avantazheve më konkrete gjatë procesit dhe mundësinë e hapave sanksionues.
Aspirantët duhet të kalojnë nëpër faza të njëpasnjëshme të pranimit, përfundimi i të cilave do të lidhej me kushte më të qarta, të verifikueshme – në rastin e shtetit të së drejtës, me përparim “të qëndrueshëm, të pakthyeshëm”. Një opsion thelbësisht i ri do të ishte që të minimizohen ato në proces dhe të tërhiqen përfitimet e dhëna tashmë nga politika e para-pranimit, nëse nuk munden më ose nuk dëshirojnë më të plotësojnë disa kritere. Në të njëjtën kohë, aspirantët do të merrnin më shumë mbështetje politike, si nga Komisioni ashtu edhe nga Këshilli Evropian.
Dokumenti i reformës në Bruksel, i cili sapo është prezantuar dhe që kemi përpara nesh, tani shihet si një përpjekje për të akomoduar Francën, por në të njëjtën kohë për të mos bërë ndonjë ndryshim thelbësor në politikën e pranimit. Jo të gjitha kërkesat e Macron janë përmbushur në dokument, por ato janë përmbushur kryesisht.
Për momentin, është e paqartë nëse Macron, Danimarka dhe Hollanda do të binden të ndryshojnë mendime. Me siguri do të duhet të presim për zgjedhjet lokale në Francë në 15-22 Mars. Krerët e shteteve dhe qeveritë e BE dëshirojnë që më pas të vendosin se si të vazhdohet në një samit të ashtuquajtur Ballkan në kryeqytetin kroat Zagreb në fillim të majit. Maqedonia Veriore mund të përfitojë nga miratimi nëse vendet anëtare bien dakord ta ndajnë atë nga Shqipëria. Hollanda, Spanja dhe Danimarka ishin të interesuara për një projekt që përmbante idenë e shkëputjes së dy shteteve anëtare dhe mundësisht të vazhdojë vetëm me Maqedoninë Veriore ose të negociojë me Maqedoninë Veriore, në bazë të Non-Paper të BE-së dhe me Shqipërinë në kushte të veçanta.
-Ju thatë që Berlini i ka bërë të qartë Rames rrugën e integrimit dhe propozoi zgjedhje të parakohshme?
Henze: Që nga vetoja e qartë dhe e paqartë e Francës, Danimarkës, Hollandës dhe Spanjës dhe deklarata shumë e qartë e Bundestagut gjerman, në të cilën përveç kritereve të Kopenhagës për fillimin e bisedimeve, janë hedhur edhe 10 pika të tjera, organizata Rama ka krijuar vetëm kaos të mëtejshëm në Shqipëri dhe ndërkombëtarisht. Filloi pas takimit të Këshillit të Evropës me faktin se Republika Franceze u fye masivisht dhe u kritikua nga qeveria Rama.
I gjithë vendimi i Këshillit të Evropës u bë qesharake. Me pas pasuan negociatat jashtëzakonisht të dëmshme me Serbinë, duke anashkaluar Kosovën. Në lidhje me këtë, Shqipëria ka hequr dorë nga sovraniteti i saj negociues me BE-në në Serbi, dhe në këtë drejtim i referohem asaj që thashë në një intervistë të dhënë disa javë më parë.
Në deklaratën e tij në Shtator 2020, Bundestag thoshte qartë se kufijtë kombëtarë të Kosovës janë të pakthyeshëm. Kjo u pasua nga përpjekje masive për të kufizuar lirinë e shtypit dhe shkelje masive kushtetuese në kontekstin e të ashtuquajturave reforma, loja e fundit ishte e ashtuquajtura ‘Ligji Anti-KCK’. Reforma e ligjit zgjedhor erdhi vetëm me një përpjekje të konsiderueshme nga opozita. Raportet për rritjen e trafikut të drogës dhe prodhimin, me efekte në stabilitetin e Shqipërisë, por edhe të BE-së, rrisin masën kritike të problemeve.
Derisa, si rezultat, asgjë e re përveç propagandës së administratës Rama, qeveria Rama e ka përgatitur vendin për asgjë. Shqipëria do të ketë akoma shansin të dërgojë sinjale shumë të qarta, duke ndjekur shembullin e Maqedonisë veriore:
Marrëveshje me opozitën, mirëkuptim për rivendosjen e sundimit të ligjit dhe Parlamentit, dorëheqja e qeverisë, zgjedhjet e reja pas Prillit. Këto do të ishin sinjale që sigurisht do t’i dërgonin një mesazh të qartë BE-së, si në rastin e Maqedonisë Veriore, dhe sigurisht që do të ndihmonin për të siguruar që gjërat të vazhdojnë me BE.
-Çfarë mendoni për pozicionin e Bundestagut në Samitin e Zagrebit?
Henze: Z. Rama ka marrë mesazhe të qarta nga BE që nga viti 2014. Ai përsëri ka marrë mesazhe të qarta nga Bundestag gjerman dhe Këshilli i BE në 2019. Ndarja politike e Shqipërisë, kursi i konfrontimit të Qeverise Rama kundër shumicës së shoqërisë civile shqiptare nuk ka te beje me pranimin tonë. Siç thashë, sinjalet e qarta tani janë të nevojshme, partitë politike tani duhet të varrosin grindjet e tyre politike në interes të kombit shqiptar dhe populli duhet të votojë atë që dëshiron, një shoqatë me Serbinë dhe Rusinë ose një kurs të qartë evropian perëndimor. Pozicioni vendimtar për këtë tani ,janë zgjedhje të reja, në mënyrë që të dokumentohet paqja dhe uniteti politik në Shqipëri.
Qeveria e zgjedhur më pas do të legjitimohej si duhet, pa patur dyshime të mëtejshme për legjitimitetin dhe orientimin politik të Shqipërisë, siç ishte rasti pas zgjedhjeve të rreme parlamentare në 2017 ose zgjedhjeve të paligjshme lokale që u mbajtën, me shumë kryetarë kriminelë të partise në pushtet që disa prej tyre tashmë kane dhene doreheqjen.
Do të ketë një kompromis, Qeveria Federale është e lidhur ligjërisht me vendimin e Bundestagut gjerman nga shtatori 2019 përfshirë kriteret e Kopenhagës, nuk do të ketë asnjë minus.
Pozicioni tjetër përshkruhet nga Franca në të ashtuquajturin letër NON në nëntor 2019, do të ketë një zgjidhje midis këtyre dy pozicioneve. Shqipëria ka ende kohë për të ndikuar në zhvillim.
