Nga Prof. Sazan GURI
Kisha vendosur që të mos përzihesha kësaj radhe me problemin e mbetjeve, sikundër shumë koleg të mi, që siç duket kanë kuptuar, që me politikën (Qeverinë), populizmin (zjarri) dhe ujin (mbetjet në këtë rast) nuk duhet të merresh, sepse Qeveria (politika) bën lojë, zjarri (populizmi) të kryqëzon, sikundër e bën me Krishtin, uji (plehrat), të mbysin për aq kohë sa është në dorë të ekomafies.
Po ja që e kemi nisur, dhe nuk mundet të bëjmë sehir. Është momenti për të folur me Presidentin dhe me pjesën e ndershme që çdo njeri e ka diku të fshehur në shpirt, pra me ata deputetë që pavarësisht se e votuan, duhet të aktivizojnë zërin e ndershëm që fle brenda tyre.
Pse nuk duhet të vinë mbetjet z.President?!
Sepse ky Parlament, mbasi me të drejt në përurimin e Qeverisë hodhi poshtë Nenin 49, pika d, mbi importin e mbetjeve të Ligjit (për Menaxhimin e Integruar të Mbetjeve të shtatorit 2011), megjithëse i përafruar me atë Europian dhe nuk tregoi asnjë shenjë bashkëpunimi me ekspertizën shqiptare këto tre vjet.
Sepse, ky Kuvend, me anë të studiuesve, akademikëve, profesorëve dhe ekspertëve duhet të kishte siguruar më parë një studim fizibiliteti, e shprehur thjesht, një studim se sa e leverdisshëm është zbatimi i këtij neni për vendin, sa ndikim sjell, ky ndikim është negativ më tepër apo pozitiv, se cilat janë pikat e forta të vendit, p.sh do thonim se ka Kompani Riciklimi. Po sa kompani janë të shëndetshme apo të shëndosha me teknologji “state of art ose të fundit”. Për fat të mirë ekzistojnë që përbëjnë pikë të fortë.
Ok, po cilat janë pikat e dobëta të vendit? Do thonim se nuk kemi landfill-e për vete. Se nuk kemi landfill-e më vehte për mbetjet industriale. Se nuk kemi landfill-e më vehte për mbetjet inerte. Se kemi veçse dampa apo vend hedhje të mbetjeve tona. Se Landfilli i Sharrës, ku kompanitë e riciklimit kanë përqendrimin më të madh në Tiranë është i vogël dhe nuk mund të pranojë dot mbetje jashtë atyre familjare të llogaritura. Se nuk kemi një incenerator kombëtar për mbetjet e djegshme.
Po cilat janë mundësitë? Se mund të sigurojmë vetë mbetje nga vendi, kur ato të bëhen zero, ulemi e flasim. Kjo devizë ka tetë vjet që na shoqëron ne si studio dhe nuk e tradhtojmë kurrë se është e mbështetur në të drejtën natyrore për ata që besojnë në natyrë, dhe në Bibël e Kuran për ata që besojnë në Zot.
Po cilat janë kërcënimet? Se mund të na formohen mbetje të mbetjeve që bëjnë të shtohen ato tonat ende të flakura. Se nuk kemi parë, ende ndonjë skaner për mbetjet radioaktive, të rrezikshme, sikundër kemi parë në sheshin e mbledhjes së mbetjeve në Zagreb, që si një maune me mbetje, si një furgon dhe si një person kalonin në të gjitha portat e pajisura me skaner.
Sepse mbas këtij studimi, apo programi, duhet të ishte përgatitur një Raport i Vlerësimit Strategjik Mjedisor që do të jepte përputhshmërinë e objektivave të importit të mbetjeve me objektivat mjedisore, me ato që prek shëndetin e një populli.
Sepse, mbas Raportit Strategjik Mjedisor duhet të vinte për secilën mbetje një Raport i Vlerësimit të Ndikimit në Mjedis, sigurisht ky nuk hedh poshtë projekte, por na mëson me anë të standardeve europiane se si një aktivitet riciklimi të godasë më pak shëndetin mjedisor dhe atë njerëzor, duke na vlerësuar se sa mbetje ngelen, sa ujë i ndotur pas përdorimit prodhohen, sa emetime hedh përpunimi i një mbetje, që Kuvendi të vendosë për radhën e futjes së mbetjeve, duke provuar ato me ndikim drejt zeros, duke u forcuar e duke bërë qasjen e provave të tjera.
Meqë jemi te uji i përdorur, deri më sot, pothuajse të gjitha fabrikat prodhuese në vend nuk kanë detyrime të forta për vendosje teknologjish të trajtimit të ujërave e të derdhjes së tyre me parametra normal mbi ujëra sipërfaqësorë. Me që jemi te tipi i mbetjeve, një studim enkas do të përcaktonte se cila prej mbetjeve mund të trajtohet si lëndë e parë dytësore, pra lëndë që futet direkt në prodhim ekonomik, si pluhuri i gomave, fill tekstili, apo edhe rrobat e përdorura, mbetje janë në fund të fundit, të cilat vijnë pa ligj dhe nuk shkojnë te kompanitë e riciklimit, por me vendim të posaçëm nga një-dy veta të Qeverisë, e kuptoni vetë ju ç‘ndodh pastaj.
Dhe cilat mbetje nuk lënë gjurmë pas, siç mund të jetë alumini p.sh. që riciklohet 100%, por që do digjet edhe ky lloj aktiviteti, si i njomi me të thatin, për aq kohë sa nuk kemi studime z. President. Kjo që po them është vetëm arsyetimi im që s‘mund të jetë kurrë i përplotësuar pa bashkëpunim në grup, sepse edhe kafshët sulmojnë, mbrohen dhe ushqehen në grup.
Sepse mbas të gjitha këtyre duhet të vinte një studim i Analizës së Kostove Humbëse apo Përfituese që me module e formula na llogarit se si ja vlen për zhvillimin ekonomik të vendit, të sjellësh mbetjet nga jashtë me kosto rrugëtimi shtesë apo të ndash mbetjet e vendit dhe të krijosh kështu lëndë bazë për kompanitë e riciklimit.
Sepse, së fundi, asnjë përçapje për të ndryshuar perceptimin e popullit, ku nuk do të mungonin konferencat, librat, leksionet, auditoret, ekspozitat deri në tryeza uljeje, ku në fillim flasin ekspertët e studiusit dhe bizneset e parlamentarët dëgjojnë, e pastaj këta të fundit kuvendojnë, vendojnë dhe qytetarët e zbatojnë.
Besoj mjaftojnë gjithë argumentat e mësipërme, madje janë edhe më tepër, zoti President, për t’i thënë jo vendimit mbi importin e mbetjeve. Por, këto mjaftojnë dhe teprojnë edhe për ata deputetë që e votuan këtë ligj, duke qenë të papërgatitur.
Ndaj më shumë do bërtisnim ndaj jush të nderuar deputëtë se sa ndaj Presidentit, i cili me shumë siguri do ta kthej këtë Ligj. Keni ende kohë t‘i thërrisni zërit të brendshëm që rri te secili prej nesh si ëngjëlli me djallin, zërit të pastër që fle brenda secilit prej nesh bashkë me atë të ndotur, zërit të arsyes që dremit brenda secilit prej nesh si i ardhur nga të parët, zërit të fëmijëve që rriten midis nesh, duke dashur instinktivisht vendin, e më pastaj të mos kërkojnë ta braktisin atë, sepse Tokën dhe gjithçka nuk e kemi të trashëguar prej të parëve, por ia kemi borxh këtyre fëmijëve.
Madje, do t‘ju kërkonim një nder. Bashkohuni me ne në marshimin e së shtunës dhe kjo është një ndjesë publike ndaj asaj që pa dashje, por të vënë në rresht, i bëtë publikut. Sepse zotërinj deputetë, ju sikundër njeriu ka edhe ujkun e keq edhe të mirin brenda vetes. Po kë të zgjedh, i tha fëmija gjyshit apo cili fiton prej tyre brenda meje? Atë që ushqen iu gjegj gjyshi.
Ndaj z. President, por më tepër ju zotërinj deputetë, besoj se kini ushqim për të ushqyer ujkun e mirë.
