Gjatë 5 viteve të fundit Rusia ka shpenzuar më shumë se 40 miliard dollarë për të ngritur një rezervë ari të fuqishme, duke u bërë kështu blerësi më i madh i botës. Banka Qendrore e Rusisë ka pohuar se ka pushuar së bleri ar në gjysmën e parë e parë të vititi të kaluar (mars 2020) për të inkurajuar eksportet dhe për të arritur të thithë investitorët – për pasojë edhe valutat e huaja – në Rusi, pasi që për shkak të pandemisë së Covid-19 është regjistruar një rënie drastike e çmimit të naftës.
Banka Qendrore e Rusisë la nisur t’i shesë rezervat e saj të arit për herë të pas 13 vjetësh, aq sa në prill të 2020, Guvernatorja aktuale e saj, Ėlvira Sachipzadovna Nabiullina, ka njoftuar ndërprerjen e blerjes së arit nga ana e qeverisë ruse dhe vetë qeveria në mënyrë të njëkohshme ka nisur të rilëshojë liçencat për eksportimin e metalit të çmuar, si minatorëve, ashtu edhe kompanive të nxjerrjes, duke i hapur kështu derën e eksportimit të gjithë arin e nxjerrë në vend.
Faktikisht, rezultatet e një zgjedhjeje të tillë nuk kanë vonuar të manifestohen dhe sipas të dhënave të tremujorit të dytë janë shitur 87 ton metale të çmuara, rreth 9 herë më shumë se një vit më parë. Ndërkaq, në tremujorin e tretë të 2020, fluksi i valutës së huaj në Rusi – i derivuar nga shitjet e naftës – ka zbritur me 51%, domethënë në 15.3 miliard dollarë, ndërsa prej shitjes së produkteve petrolifere rënia ka qenë me 45%, që i korrespondon 8.7 miliard dollarë. Kurse përsa i përket shitjes së gazit, të ardhurat janë pakësuar me 43%, domethënë me 4.6 miliard dollarë.
Në këtë kontekst, strategjia e shitjes sl arit kompenson falimentimin e shitjes jashtë vendit e lëndëve të para të verifikuara gjatë gjithë 2020. Eksporti i arit ka siguruar një të ardhur korresponduese me 1.5 miliard dollarë në muaj, të paktën sipas vlerësimeve të analistëve të Raiffaisen Bank, të cilët theksojnë, me të dhënat në duar, se ekonomia ruse ka fituar me arin të njëjtën shifër që do të fitonte me shitjen normale e gazit dhe naftës.
Për shkak të nevojave të financimit të kostove të rimarrjes së vetes nga pandemia, bankat qendrore të botës në tremujorin e tretë janë bërë shitës neto të arit për herë të parë nga viti 2010, vëren WGC (World Gold Council) se për herë të parë janë shitur 12.1 ton më shumë nga sa janë blerë. Shitësi më i madh ka qenë Yzbekistani, i cili ka larguar 34.9 ton njëherazi, domethnënë 10% të rezervave të arit. Në vend të dytë Turqia, që po kalon një krizë akute valutore me deflukse kapitali, inflacion në dy shifra dhe rënie të lirës në minimumet historike. Në korrik – shtator, Banka Qendrore Turke i ka yvogëluar rezervat me 22.3 ton (3.8%). Veë kësaj, Taxhikistani (9.2 ton), Filipinet (7.8 ton) dhe Mongolia (2.4 ton) kanë hequr ar. Rusia është klasifikuar në vendin e 6 e listës së shitësve.
Herën e fundit që Banka Qendrore e Federatës Ruse ka shitur pjesë të rezervave të saj ka qenë në tremujorin e parë të 2007 (1.2 ton) dhe, qysh atëhere, politika e arit e Kremlinit ka qenë ajo e blerjes mesatarisht të 20 – 30 tonëve ar në tremujor, për ta dyfishuar më pas shpejtësinë më 2014, kur aneksimi i Krimesë ka shkaktuar një breshëri sanksiones perëndimore. Kështu, në vitin 2018 Rusia është bërë shteti i 6-të në botë në termat e rezervave të arit, duke kaluar Kinën, dhe në vitin 2020 duke ju afruar Francës, që ka një sasi prej 2436000 ton ar në rezerva – 2298000 ton janë rezervat aktuale të Federatës Ruse.
Po pse Rusia ka nisur garën e arit?
“Ari është një mbrojtje në masën 100% nga rreziqet ligjore dhe politike” – ka shpjeguar në gushtin e 2018 Dmitry Tulin, zëvendëspresidenti i Bankës Qendrore Ruse: “Lingotat nuk janë subjekt ndaj të njëjtit tip shantazhi që financa ndërkombëtare mund t’i rezervojë çdo lloj valute”. Në tri vitet e fundit Rusia i ka spostuar në mënyrë agresive rezervat e saj të huaja nga dollari amerikan tek ari, ppor sidomos në valuta të tjera, si euro dhe juani kinez. “Kjo është një qasje atipike për një vend me përmasat e Rusisë dhe një ekonomi kaq të madhe”, ka thënë Timur Nigmatullin, menaxher investimesh i “Otkritie Broker” në faqen internetore e lajmeve të Business FM, i cili ka pohuar se vendet do të preferonin në përgjithësi një përzierje valutash të forta më shumë sesa metale në portofolet e tyre të rezervës.
Në këtë pikë, për t’i kuptuar më mirë ngjarjet, duhet të shpjegojmë se çfarë është valuta rezervë
Valuta rezervë i referohet valutës që mbahet në sasi të konsiderueshme nga qeveri dhe institucione si rezervë ppër valutë të huaj apo për të shlyer obligacione borxhi ndërkombëtar. Një vend mund ta mbajë rezerva në instrumente të tregut monedhë, obligacione ose ar. Një vend valuta e të cilit përdoret gjerësisht siguron statusin e valutës rezervë. Për pasojë, rezerva valutore i korrespondon depozitave në monedhë të huaj të kontrolluara nga bankat qendrore dhe nga autoritetet e tjera monetarë që qëndrojnë në kasafortat e aautoriteteve kompetente (Banka Qendrore Europianë për Eurozonën).
Këto rezerva formohen nga rezerva të ndryshme valutore, sidomos janë të formuara nga euro dhe dollarë, por në masë të vogël edhe nga jen, stërlina apo franga zvicerane. Rezervat valutore ndërkombëtare përdoren për të mbështetur, për shembull, për t’i dhënë mbështetje pasivëve me monedhë lokale të emetuara kur kjo është në rrezik zhvlerësimi apo rezervave të depozituara nga bankat private, nga qeveria apo nga institucionet financiare. Veç të tjerash, ekzistojnë sidomos ato të formuara nga rezerva ari apo nafte.
E specifikuar kjo, siç e kemi shkruar edhe më parë, aneksimi i Krimesë dhe sanksionet pasuese perëndimore ndaj Federatës Ruse kanë krijuar midis viteve 2014 dhe 2016 një krizë të vogël të brendshme dhe, për këtë motiv, Moska ka nisur të blejë valuta rezervë me përjashtim të dollarit. Faktikisht, teksa dollari përbën valutën kryesore rezervë në botë, duke përfaqësuar mbi 60% të të gjitha rezervave në valutë të huaj në nivel global – sipas të dhënave të Fondit Monetar Ndërkombëtar (FMN) – euro është valuta kryesore rezervë e Rusisë, me mbi 165 miliard dollarë në llogari.
Si konkluzion, mund të vërejmë se pasi ka qenë blerësja më e madhe e arit në botë për shumë vite, Rusia i ka reduktuar në maksimum blerjet e saj në fillim të vitit të kaluar dhe e ka pezulluar krejtësisht blerjen e arit në marsin e 2020, në kulmin e pandemisë.
Elvira Nabiullina, Guvernatorja e Bankës Qendrore të Rusisë, ka deklaruar në korrik se: “Pas bllerjeve të mëdha të viteve të fundit, është e kënaqur për nivelin e rezervave të arit të Rusisë”, duke specifikuar veç të tjerash se blerja e arit nuk ka shërbyer vetëm si “parashutë” në rast se nafta dhe gazi nuk do të kishin rënë ndjeshëm – siç edhe ka ndodhur në tremujorin e parë të 2020 – por ndryshimi i strategjisë së arit, është pjesë e një plani më të gjerë dhe tashmë të ravijëzuar nga presidenti Vladimir Putin për të “de-dollarizuar” ekonominë ruse dhe reduktuar dobësinë e saj ndaj sanksioneve amerikane. Në ditët e sotme, ari është komponenti i dytë më i madh i rezervave të bankava qendrore pas euros, që përbën rreth një të tretën totalit të aktiviteteve. Rreth 12% e rezervës është në juan.
(nga Geopoliticus)
Përgatiti
ARMIN TIRANA
