Çmimit i vajit të ullirit arrin në 800 lekë për litër nga mungesa e prodhimit. Por deri tani, nga fabrikat nuk është grumbulluar asnjë litër vaj. Për industrinë, çmimi është i paleverdishëm, si për shitje në supermarkete edhe për eksport. Edhe për këtë vit, vaji i ullirit vijon të shitet masivisht në bidonë nga fermerët. Përpunuesit kërkojnë sërish zgjidhje për investime në kapacitete ruajtëse. Për ekspertët, ruajtja e cilësisë dhe vlerës së shitjes duhet të nisë që me krijimin e klasterave që do të kërkojë disa vite…
Dorina Azo
Kujtim Kadiu, fermer i fshatit Dushk të Lushnjës, i cili zotëron 300 rrënjë ullinj, krahasuar me vjet ka prodhuar 40% më pak vaj ulliri.
Pavarësisht se i ka shtuar shërbimet ndaj pemës së ullirit, rënia e prodhimit u ndikua nga paqëndrueshmëria e motit dhe futja me vonesë e rrënjëve të reja në prodhim.
Mesatarisht, rendimenti për pemë varion nga 10 deri në 15 kg, ndërsa vitin e kaluar, ishte 20 deri në 25 kg ullinj për rrënjë. Kujtim Kadiu pohoi për “Monitor” se vajin e prodhuar e mban të depozituar në bidonë plastikë në shtëpi dhe pret ta shesë vetë në tregun e brendshëm me çmim 800 lekë për litër.
Ndërsa Zhazivar Lila, fermer nga Peqini, i cili zotëron 800 rrënjë ullinj, do t’i shesë individualisht për eksport në Itali 500 litra vaj ulliri të prodhuar, me çmim 8 euro për litër.
Sipas tij, shitja e vajit me këtë çmim është shumë e leverdishme për fermerin, pasi arrin t’u sigurojë fitimet e munguara të vitit 2022.
“Këtë vit, prodhimi është 40 deri në 50% më i ulët se vjet, por çmimi është shumë i kënaqshëm për ne fermerët. Me këtë çmim do të mund të mbulojmë humbjet e vitit të kaluar.
Vjet e shitëm vajin me çmim 350 deri në 400 lekë për litër, totalisht nën koston e prodhimit”, nënvizoi ai.
Në total, sipas të dhënave të Ministrisë së Bujqësisë, në vitin 2022 u prodhuan 29.230 vaj ulliri. Krahasuar me vjet, prodhimi i vajit të ullirit u rrit me 13%.
Për 2022, rendimenti i prodhimit për rrënjë ulliri, sipas të dhënave të INSTAT ishte 17,2 kg. Krahasuar me 2021, rendimenti për rrënjë u shtua me 37%.
Vitin e kaluar shtim pati edhe te numri i rrënjëve të ullirit. Në raport me 2021, numri i rrënjëve të ullirit u rrit rreth 2%.
Për vitin 2023, mungesa e prodhimit ka dyfishuar çmimin e shitjes së vajit të ullirit krahasuar me vjet. Vaji i ullirit po tregtohet nga fermeri me çmim që varion nga 600, 700 deri në 800 lekë për litër.
Por shtrenjtimi i çmimit që erdhi nga mungesa e prodhimit po penalizon fabrikat e grumbullimit dhe eksportuesit.
Drejtuesit e pikave të përpunimit dhe grumbullimit të zonave ku është përqendruar prodhimi i lartë i ullirit, si: Elbasan, Mallakastër, Vlorë dhe Lushnjë njëzëri pohojnë se deri tani nuk kanë depozituar asnjë litër vaj për ambalazhim, me qëllim shitjen e tij në tregun e brendshëm dhe eksport, pasi çmimi është i paleverdishëm.
Sipas tyre, çmimi i vajit të ullirit, duke përfshirë koston e ambalazhimit, paketimit dhe transportit arrin 1,200 deri në 1,300 lekë për litër. Për këto arsye, vaji i ullirit si çdo vit, përveçse nuk po ruhet me standarde, vijon të shitet në informalitet me bidonë nga fermeri, duke mos krijuar vlerë të shtuar për ekonominë.
Deri në mbylljen e sezonit të vjeljes dhe përpunimit të ullirit (periudha nëntor-dhjetor) parashikohet që sasia e vajit të prodhuar për zona të caktuara të bjerë 30 deri në 70% krahasuar me vjet.
Prodhuesit dhe përpunuesit thanë se rënia e prodhimit u ndikua jo vetëm nga kushtet klimatike, peridiociteti i prodhimtarisë, karakteristikë për pemën e ullirit, por edhe nga mungesa e shërbimeve, për shkak të kostos së lartë të pesticideve dhe rritjes së kostos për fuqinë punëtore.
Agron Çakalli, administratori i Federatës Bujqësore Elbasan (F.B.E) tha për “Monitor” se deri tani nuk ka grumbulluar asnjë litër vaj ulliri nga fermerët me qëllim ambalazhimin dhe tregtimin me markën “Valmi”.
Z. Çakalli pohon se çmimi i shitjes 700 lekë për litër është i paleverdishëm si për shitjen e vajit “Valmi” në tregun e brendshëm, edhe për eksport.
Federata Bujqësore e Elbasanit, që deri vjet ka funksionuar si federatë e bashkuar për marrjen e prodhimit të 125 fermerëve, këtë fillim sezoni të vjeljes së ullirit është shndërruar vetëm në një “mulli” për përpunimin e ullirit në vaj, që më tej transportohet në shtëpi nga fermerët.
60% e sasisë së vajit të prodhuar nga F.B.E eksportohej, pjesa e mbetur shitej në dyqane të vogla ushqimore, restorante dhe supermarkete.
“Nuk ka ndodhur asnjëherë që të grumbullojmë vaj ulliri me shumicë me çmim 700 lekë për litër. Çmimi është i paleverdishëm, si për tregtimin e tij në tregun e brendshëm, edhe për eksport.
Duke përfshirë koston e ambalazhimit, etiketimit, etj., çmimi i vajit të ullirit arrin 1,200 deri në 1,300 lekë për litër. Me këtë çmim nuk e blen asnjë dyqan apo supermarket për shitje.
Çmimi është shumë i lartë edhe për eksport. Për këtë arsye nuk kemi grumbulluar asnjë litër vaj për ambalazhim”, pohon ai.
Drejtuesi i FEB pohon se prodhimi i vajit të ullirit deri tani është 70% më pak se vjet. Situata ishte e pritshme sipas tij, për shkak të kushteve klimatike të pafavorshme, periodicitetit të prodhimit dhe mungesës së shërbimeve nga fermerët.
Ai thotë se vitin tjetër parashikohet që prodhimi i vajit të ullirit të rritet me 60%, çka automatikisht do t’i krijonte humbje financiare edhe nëse do ta depozitonte prodhimin e ri për ta shitur pas një viti.
Situata me mungesën e prodhimit dhe mosgrumbullimit të vajit nga industria është e njëjtë edhe në zonat e tjera të Shqipërisë.
Luan Satka, i cili zotëron një pikë të grumbullimit të ullirit në Lushnjë, thotë se prodhimi sivjet është 60% më pak krahasuar me sezonin e kaluar.
Z. Satka, i cili çdo vit nënshkruan kontrata me 2,500 fermerë të zonës për grumbullimin e ullirit që pasi përpunohet, ruhet dhe ambalazhohet tregtohet në markën “BioLive”, parashikon që këtë vit, të realizojë 10 deri në 20% të tyre, pasi mungesa e prodhimit ka rritur çmimin e shitjes me shumicë të vajit nga fermeri.
“Sivjet prodhimi i ullirit është 60% më pak se vitin e kaluar. Rënia e prodhimit është tërësisht për shkak të kushteve klimatike, pasi në periudhën e lulëzimit të pemës pati reshje të vazhdueshme.
Në anën tjetër, fermeri përkundrazi ka rritur shërbimet për këtë kulturë.
Mungesa e prodhimit ka sjellë rritje të çmimit të shitjes që nis nga 600, 700 deri në 800 lekë për litër.
Çmimi është pozitiv për fermerin, por rëndon industrinë, pasi çmimi minimal i shitjes, duke përfshirë koston e ambalazhimit, paketimit, etj., llogaritet të jetë 1,000 lekë për litër.
Aktualisht nuk po grumbullojmë ullinj, sepse është shumë i shtrenjtë”, pohon ai.
Pika e grumbullimit në Lushnjë zotëron depozita me kapacitet deri në 100 tonë vaj ulliri. Një pjesë e vajit të kësaj pike grumbullimi eksportohet edhe në Itali.
Për drejtuesit e pikës së grumbullimit, çmimi i vajit është i leverdishëm për eksport, nëse është mbi 600 lekë për litër. Fermerët nuk parashikojnë ta shesin vajin e ullirit nën këtë çmim./ monitor
