Mark Crawford: Investitorët amerikanë po largohen nga Shqipëria

-Anketimi i Dhomës Gjermane e rendit Shqipërinë të fundit në rajon për investimet e huaja; po për Dhomën Amerikane, cili është opinioni i biznesit?
Ne po shikojmë me shumë vëmendje dhomat e tjera, sidomos atë gjermane, pasi ne amerikanët investojmë në bashkëpunim me kompani të tjera ku mund të bëhet një komani kanadeze që ka një amerikane nga mbrapa ose një kompani gjermane që ka një amerikane nga mbrapa. Kuptohet që nga pikëpamja e tatimit jemi pak më poshtë në krahasim me komshinjtë, dhe këtë e thonë disa nga investitorët, besoj se këtë e kanë parë edhe gjermanët, por për mua një gjë që mund të jetë shqetësuese është kur investitorët janë  këtu dhe pyeten a do të investojnë më shumë apo do të riinvestojnë, dhe kur Shqipëria nuk del mirë, ky është një shqetësim. Sepse ata që janë këtu duhet të kujdesemi për to, sepse janë reklamë ose e mirë, ose e keqe për të tjerët që do të vijnë. Unë kur e pashë këtë sondazh, dua të them që duhet të pyesim më thellë se pse nuk janë të kënaqur ose pse nuk kanë dëshirë për riinvestuar, ose pse nuk kanë dëshirë për të investuar më shumë. Unë besoj se është pozitive që po flasim hapur për të gjitha problemet, dhe nëse ka ndonjë problem ose keqkuptim, s’duhet të thuhet që ‘kjo është problem për një kompani ose disa kompani’. Problem është kur shikojmë që është një trend, është diçka që duhet të kenë kujdes edhe bizneset, edhe qeveria.
-Cilat janë problemet me të cilat has biznesi i huaj në Shqipëri?
Mbase është diçka që vjen nga kultura, sepse unë kritikoj gjithnjë miqtë e mi. Nëse unë kam një armik, nuk e çaj kokën fare për të, nuk bëj as kritikë, as asgjë. Kur jam me miq dhe mund të bëhet diçka më mirë, unë e them. Unë kam qenë këtu para 1997-ës dhe kam qenë edhe në vende të tjera ku ka pasur krizë dhe askush s’ka ngritur zë. Unë nuk bëj kështu. Kur unë shikoj diçka, edhe pse mund të mos kem të drejtë, unë e shikoj. Konkretisht jemi duke shikuar disa sektorë dhe nuk them se çdo gjë është e keqe. Për shembull, në sektorin bankar ne kemi investitor një amerikan që ka një bankë dhe është duke e zhvilluar bankën, dhe është diçka pozitive. Edhe kur klima nuk është e mirë, kanë mundësi ata që përballojnë riskun të vijnë të blejnë një kompani dhe të investojnë, të bëjnë një rikthim. Unë përpiqem të tërheq investitorët. Për amerikanët që mund të jenë duke ikur, unë jam duke vëzhguar sektorin e naftës, dhe duke përfshirë edhe të gjitha taksat, sepse ata nuk paguajnë taksë korporate, por paguajnë nga nafta që i japin “Albpetrolit”. Investimet në këtë sektor, edhe tani, edhe më parë, kanë qenë gjithnjë të këqija ose sektor i vështirë. Tani jemi duke parë si mund të përmirësohet kjo pjesë. Jemi duke biseduar me ministrinë për të hequr pengesat, të kalohet në një ambient që është më pozitiv. Unë jam dakord me kritikët që, duhet të paguhen më shumë taksat dhe më pak duhet të paguajnë ata që janë akumuluar deri tani. Unë s’jam dakord me një investitor të huaj që do të vijë këtu dhe të mos paguajë taksat. Kuptoj shqetësimet që kritikët kanë për këtë sektor. Por unë e shikoj edhe faktin se këto janë të diskutuara në bursë dhe janë listuar, dhe kur ka gjëra të këqija bëjnë shumë shpërndarje në bursë. Është shumë vështirë kur bëhet reklamë e keqe dhe ne t’i themi si dhomë, “hajde investo”, sepse ata shikojnë një shpërndarje në “google”. Sidomos me “Albpetrolin” që ka pasur korpusim edhe përpara, jo vetëm tani.
-Kemi hyrë në fazën e dytë të luftës kundër informalitetit. Cili është rezultati i parë në luftën kundër informalitetit; a janë përmbushur pritshmëritë tuaja në këtë drejtim?
Ne gjithmonë kemi mbështetur idenë që duhet luftë kundër informalitet. Nganjëherë duke ndryshuar skemën ose sistemin e taksës është një mënyrë për të shmangur informalitetin, sepse asnjë nuk shkel ligjin kur taksa është zero. Ne kemi mbështetur qeverinë kur ka hequr taksën për bizneset e vogla, ne kemi kundërshtuar regjistrimin në dhomë me detyrim, sepse kjo është një taksë jodirekte, por në fazën e dytë kjo është fokusuar te bizneset e mëdha, dhe kjo është normale, sepse atje janë lekët, edhe problemet janë te bizneset e mëdha. Edhe anëtarët tanë nëse kanë probleme duhet të përmirësohen. Shqetësimi në fillim fare ishte që, kur ka një reformë, nuk bëhet vetëm me shkop, por edhe me iniciativë pozitive. Një shoku im amerikan piu një kafe dhe mori faturën, nuk ishte në dijeni të aksionit anti-informalitet. Unë e pyeta “pse e more faturën?”.  Ai më tha, “unë kam buxhetin tim personal dhe dua të di ku jam”. Dhe unë i thashë, “ke frikë se do shkosh në burg?” Ai u habit. Në lidhje me reformën ne e mbështesim. Kur ka shkop, duhen goditur të gjithë ata që shkelin ligjin dhe jo vetëm të vegjlit. Nuk jemi kundër, përkundrazi, jemi pro reformave. Deri tani ka rezultat pozitiv, kryeministri e ka përmendur se ka rezultate pozitive. Puna është që, a mund të jetë më pozitiv dhe më i qëndrueshëm. Pesha nuk mbahet gjithnjë vetëm nga qeveria, mbahet edhe nga qytetarët. Nëse qytetarët ndryshojnë vetëm për një javë, nuk do të ketë reformë, do të ketë vetëm aksion. Unë nuk pres që qeveria të zgjidhë gjithë hallet e kombit, duhet të jenë edhe qytetarët që të bashkëpunojnë.