Nga Hasan Bello
Në mesin e viteve 30-të Gjermania naziste intensifikoi politikën antisemite, duke bërë që një numër i konsiderueshëm hebrenjshë të largoheshin nga territori i saj në mënyra të ndryshme. Ndërsa diaspora hebreje filloi të mendonte seriozisht për të gjetur një vend të sigurtë për instalimin e tyre.
Një destinacion i rëndësishëm dhe më i preferuari në një plan afatgjatë pas projektit për krijimin e shtetit të Izraelit për diasporën dhe lobet hebreje, ishte Shqipëria. Në mesin e viteve 30-të ajo do të shihet si një plan “B”.
Në një relacion të konsullatës shqiptare në Vjenë në dhjetor të vitit 1935 drejtuar Ministrisë së Jashtme thuhet se kishte një vit që Komiteti Qendror i emigrantëve hebrenj të Gjermanisë me qendër në Londër po bënte përpjekje për instalimin e mijërave emigrantëve në territorin shqiptar. Këto përpjekje ishin intesifikuar duke nisur nga shtatori i vitit 1935 kur qeveria gjermane në një mbledhje të saj në Nuremberg kishte vendosur për largimin e hebrenjve, duke i lejuar atyre që të merrnin me vete një sasi nga pasuria e tyre.
Konsulli shqiptar në Vjenë kërkon që ndaj planit për ta kthyer Shqipërinë një Izrael të dytë, qeveria shqiptare të mbante një qëndrim të prerë, sepse, sipas tij, një vend që hynte nën influencën e tyre demoralizohej. Ai thekson, ndoshta i ndikuar nga propaganda e atyre viteve që shqiptari për nga natyra ishte antisemit. Në fakt, kjo nuk ishte e vërtetë. Në këtë periudhë apo edhe gjatë LDB shteti dhe populli shqiptar do të japë një kontribut të jashtzakonshëm për shpëtimin e hebrenjve.
Plani për ta kthyer Shqipërinë në një Izrael të dytë vijoi të shqyrtohej seriozisht nga lobi hebre në Britani. Kryeministri i saj do ta diskutoi këtë çështje edhe me diplomatin shqiptar në Londër, Çatin Saraçi. Diskutime dhe tratativa do të zhvillohen edhe me Mbretin Zog, kundrejt premtimeve për të mbështetur rikthimin e tij në fron dhe investimet e tyre në industri dhe ekonomi. Por, për arsye të ndryshme ky plan dështoi.
Gjithësesi, mbështetja që ju dha hebrenjve nga shteti dhe populli shqiptar duhet të jetë një homazh për t`i kujtuar atyre gjendjen e vështirë në të cilën ndodheshin në vitet 30-40, për të hequr dorë nga politika genocidale ndaj palestinezëve.
