Nga Neli Demi
Në fund të veprës së tij “Studime mbi histerinë”, Sigmund Frojd shprehet se: “…do të ishte një arritje e madhe në qoftë se ne do të mund të transformonim mjerimin histerik në një palumturi normale. Në një jetë mendore që rikthehet në të shëndetshme, ju do të jeni të pajisur më mirë me mjete për të luftuar këtë palumturi.”
Sigurisht që Frojdi këtë përcaktim ia atribuon synimit që psikoanaliza ka si mision kryesor në trajtimin e problemeve mendore të njerëzve, por në kontekstin e diskutimit të paraprirë nga titulli i këtij shkrimi, ky përcaktim merr një rëndësi të veçantë pasi tendenca gjithnjë e në rritje e komunitetit të profesionistëve të shëndetit mendor e sidomos e psikiatërve është “simptomatizimi i diagnozave”. Ky togfjalësh, në fakt, është një “shpikje” e imja në mungesë të një shprehjeje tjetër të vërtetuar shkencërisht (e ndryshme por e mbivendosur në kuptim me shprehjen “epidemia e diagnostikimit” e përdorur nga Allen Frances) për të përcaktuar këtë fenomen që, në mendimin tim, ushqehet nga një “dëshirë” për të përcaktuar një diagnozë për çdo formë të re të shprehjes së gjendjeve mendore që prodhojnë një disfunksion në jetën e një individi.
DSM (Diagnostic and Statistical Manual for Mental Disorders) dhe ICD (International Classification of Diseases) në versionet e tyre më të freskëta, sipas mendimit tim (dhe jo vetëm), po bëhen gjithnjë e më tepër “viktima” të kësaj tendence. Kjo dukuri është e shpërndarë pothuajse në të gjithë spektrin e çrregullimeve, por është akoma më e dukshme në grupin e çrregullimeve të shëndetit mendor të fëmijëve dhe adoleshentëve. Rritja eksponenciale e diagnostikimit me çrregullime të tilla si: ADHD (çrregullimi i defiçitit të vëmendjes dhe hiperaktivitetit), autizmit, çrregullimit Bipolar II, PTSD apo çrregullimeve të personalitetit (sidomos atij borderline/kufitar) është pasuar—me të drejtë, sipas mendimit tim—nga diskutime në qarqe akademike që hedhin “dyshime” jo domosdoshmërisht mbi ekzistencën e këtyre diagnozave në kuptimin e veçantësisë patologjike, por kryesisht në fillin e hollë që ndan patologjiken nga reagimet ndaj situatave të vështira jetësore të përkohshme në jetën e individit.
Diagnoza është një përcaktim/përfundim mjekësor që në të njëjtën kohë përpiqet të japë informacion mbi shkaqet, simptomat dhe trajtimin e një sëmundjeje. Fatkeqësisht, në psikiatri, dihet akoma shumë pak në mënyrë të vërtetuar shkencërisht mbi shkaqet e sëmundjeve mendore. Kjo gjë është akoma më e vërtetë në qoftë se psikiatrinë, siç ndodh shpesh, e reduktojmë në një disiplinë ekskluzivisht biologjike. Derisa neuroshkenca nuk do të jetë në gjendje të na konfirmojë ekzaktësisht biomarkerat për çdo lloj çrregullimi mendor, ne si profesionistë të fushës do të vazhdojmë të jemi “peng” të dilemës VEZA apo PULA, por edhe në qoftë se do të vijë ajo ditë e konfirmimit të biomarkerave specifikë, veçantësitë familjare, sociale e kulturore të individëve do të vazhdojnë të kenë shumë peshë si në diagnostikim ashtu edhe në ndërhyrjet terapeutike. Në këtë “boshllëk” etiologjik, praktika diagnostikuese psikiatrike (e pranishme gjithnjë e më tepër) që mbështetet kryesisht në një “check-list” simptomash e ku psikiatrit po harrojnë gjithnjë e më tepër të përdorin armën më të fuqishme që kanë në dispozicion, DËGJIMIN (jo në kuptimin shqisor por në kuptimin e funksionit mendor), diagnostikimi jo vetëm që nuk jep informacione të sakta mbi shkaqet e çrregullimit por as kontribuon sa duhet në trajtimin e duhur.
Shumë akademikë të fushës së psikiatrisë e shohin këtë tendencë hiper-diagnostikuese si të lidhur pikërisht me këtë “prapambetje” të psikiatrisë në krahasim me disiplinat e tjera mjekësore, ku shkaqet e çrregullimeve janë shumë të qarta e më të studiuara. Pra, një lloj “kompleksi inferioriteti!” Dhe, si çdo lloj kompleksi inferioriteti, mund të prodhojë “deluzionin” që dimë më shumë se ç’mund të dimë në realitet.
Mendimet e radhitura në këtë shkrim kanë shëtitur prej më shumë se një dekade në mendjen time në një formë më të pastrukturuar, por leximi i kontributit të Joel Paris (shih më poshtë), më dha të drejtë brenda meje në ndjesitë e mendimet e mia!
Overdiagnosis in Psychiatry: How Modern Psychiatry Lost Its Way While Creating a Diagnosis for Almost All of Life’s Misfortunes, by Paris Joel
Oxford University Press, 2015
