Demokracia mbështetet në stabilitet, por çfarë ndodh kur ai stabilitet zhduket? Zgjedhjet e fundit në Gjermani kanë dhënë një përgjigje të qartë: rendi liberal demokratik po lëkundet. Ndërsa Unioni Kristian Demokrat (CDU), i udhëhequr nga Friedrich Merz, është shfaqur si partia kryesore e partisë politike në Gjermani dhe është vendosur të zëvendësojë qeverinë e Olaf Scholz-it të udhëhequr nga Partia Social Demokrate (SPD), historia e vërtetë e zgjedhjeve është rritja e partisë së ekstremit të djathtë Alternativa për Gjermaninë (AfD), e cila u rendit e dyta, me më shumë se 20% të votave.
Partia anti-imigruese, e cila synon “të eliminojë rendin themelor të lirë demokratik”, ka dyfishuar mbështetjen e saj që nga zgjedhjet e fundit federale dhe e ka pohuar veten si një forcë kryesore në politikën gjermane.
Pavarësisht përjashtimit të saj nga koalicioni i ardhshëm qeverisës, fitimet e AfD pasqyrojnë një pakënaqësi në rritje me politikën si zakonisht dhe tërheqjen në rritje të zgjidhjeve nacionaliste.
Zhvendosja e Gjermanisë djathtas është pjesë e një modeli më të madh. Në të gjithë Evropën, partitë kryesore po humbasin terren, ndërsa forcat e krahut të djathtë nacionalist po forcohen. Vend pas vendi, votuesit e zhgënjyer po refuzojnë politikanët e establishmentit që duket se nuk kanë lidhje me betejat e tyre.
Lëvizja e Gjermanisë drejt politikave më të forta, sovranitetit kombëtar më të fortë, imigrimit të reduktuar dhe kontrolleve më të rrepta fiskale reflekton një refuzim më të gjerë të qeverisjes së krijuar dhe një përgjigje ndaj krizave që kanë tronditur Evropën vitet e fundit.
Demokracia liberale mbështetet në një klasë të mesme të fortë dhe të sigurt. Kur qytetarët kanë një ndjenjë lëvizshmërie në rritje dhe stabilitet ekonomik, ata mbështesin politikën centriste. Por ky themel është gërryer. Globalizimi ka zbrazur bazën industriale dikur të lulëzuar të Gjermanisë, duke i transferuar vendet e punës në Kinë dhe Shtetet e Bashkuara.
Varësia nga energjia, e përkeqësuar nga lufta në Ukrainë, ka rritur kostot për gjermanët e zakonshëm. Pagat ngecin ndërsa taksat rriten për të financuar programet sociale, duke lënë shumë qytetarë vendas të zhgënjyer.
Rritja e pabarazisë ekonomike, zhdukja e sigurisë së punës dhe ndryshimet kulturore të nxitura nga emigracioni masiv kanë bërë që një numër në rritje gjermanësh të vënë në dyshim vendin e tyre. Qendra politike është shembur, duke i lënë votuesit me zgjedhje ekstreme.
Suksesi i AfD-së nuk është një tërheqje në të kaluarën; ka të bëjë me mbijetesën. Në një epokë ku Kina përparon në mënyrë të pakontrolluar, Rusia përdor forcën për të pohuar fuqinë e saj dhe Shtetet e Bashkuara i japin gjithnjë e më shumë përparësi diplomacisë transaksionale, Gjermania nuk mund të përballojë të mbetet e dobët.
Establishmenti tradicional demokratik nuk ka arritur të japë zgjidhje. Bashkimi Evropian i ngadalshëm, i zhytur në inercinë burokratike, nuk mund t’i trajtojë këto kriza në kohë reale.
Votuesit janë në kërkim të një lidershipi të fortë dhe vendimtar – diçka që sistemi aktual përpiqet të arrijë.
Rritja e liderëve autoritarë si Putin, Xi dhe Trump nuk është rastësi. Ai pasqyron një kërkesë më të gjerë për liderë që veprojnë shpejt, marrin vendime të vështira dhe refuzojnë joefikasitetin e ndërtimit të konsensusit demokratik. Evropa, me mbështetjen e saj në diplomaci dhe rregullore, po ngelet prapa në një epokë që favorizon shpejtësinë dhe forcën.
Rezultati i zgjedhjeve në Gjermani nuk është një anomali, por një shenjë paralajmëruese. AfD nuk është një lëvizje skajore – ajo është një vështrim i shkurtër në të ardhmen e Evropës. Ndërsa votuesit në të gjithë kontinentin vazhdojnë të kthehen drejt udhëheqësve nacionalistë dhe populistë, pyetja themelore mbetet: a mund të përshtatet demokracia liberale për të mbijetuar, apo është tashmë një relike e së kaluarës?
Autori i shkrimit Dov Maimon, publikuar në
