Çeta (banda e armatosur) e udhëheqësit rebel Sali Butka (1857-1938) në vitin 1912. Sali Butka është në mes me dorën në brez. Kolonjë, Shqipëri (foto: Dhimitër Vangjeli).
Salih Tahir Aliçka ose Sali Butka (1852-1938) ishte një nga udhëheqësit dhe luftëtarët e lëvizjes kombëtare shqiptare.
Sali Butka lindi në vitin 1852 në fshatin Butkë, në rajonin e Kolonjës në jug të Shqipërisë. Ai ishte një nga figurat më të shquara të Zgjimit Kombëtar Shqiptar dhe luftës për çlirim nga sundimi osman. Në fund të shek. XIX. ai punoi ngushtë me Petro Nini Luarasin për të promovuar gjuhën shqipe dhe për të mbrojtur shkollat dhe mësuesit shqiptarë.
Në vitin 1905, ai u bë anëtar themelues i Komitetit “Për Lirinë e Shqipërisë” në Manastir, i cili organizoi bandat e para patriotike. Po atë vit, ai themeloi bandën e parë kombëtare në shtëpinë e tij në Butkë dhe u shpall fillimi i kryengritjes së armatosur kundër osmanëve.
Në maj të vitit 1912, Sali Butka mori pjesë në Kuvendin e Pejës, i cili vendosi të niste një kryengritje të përgjithshme kundër Perandorisë Osmane. Pasi u kthye nga Kosova, ai, bashkë me Tajar Tetovën, organizuan në fshatin Frashër një mbledhje të madhe, ku morën pjesë krerët kryesorë të çetave kryengritëse të Shqipërisë së Jugut. Gjatë rrugës për të shkuar në atë mbledhje, çetës së Sali Butkës, i zunë pritë forcat turke dhe në grykën e Rrungajës, aty mbeti i vrarë, djali i dytë i Sali Butkës, Iljazi, i cili më pas u shpall dëshmor i atdheut. Në krye të forcave të bashkuara kryengritëse, Sali Butka çliroi Ersekën dhe më pas, bashkë me çetat e Spiro Ballkamenit e të Kajo Babjenit në gushtin e vitit 1912, ato çliruan Korçën.
Në vitin 1920, Sali Butka u zgjodh delegat i Korçës në Kongresin e Lushnjës, ku ai mbështeti formimin e shtetit të ri shqiptar. Ai vdiq në vitin 1938, duke lënë pas një trashëgimi të fuqishme patriotizmi dhe rezistence kombëtare.
Dhimitër Kristo Vangjeli (8 shtator 1872 – 1 prill 1957) ishte një fotograf shqiptar nga fshati Prodan në rajonin e Kolonjës. I shtyrë nga një pasion i fortë për fotografinë, ai e transformoi shpejt dyqanin e tij në një laborator fotografik megjithëse jo një studio të plotë , i cili sipas pasardhësve të tij, daton që nga fillimi i viteve 1900.
Vangjeli me pasionin e tij për fotografinë shëtiti në të gjithë fshatrat e Kolonjës duke u shndërruar në një person të njohur e të dashur për bashkëkohësit e tij. Si fotograf udhëtues, ai është ndër të paktët puna e të cilit u ndal në kapjen e jetës së përditshme të pothuajse të gjitha fshatrave në rajon, duke dokumentuar të gjitha fazat e jetës nga lindja dhe pagëzimi deri te martesa dhe madje edhe funeralet.
