Në seancën plenare të datës 21 prill 2016, Kuvendi i Shqipërisë ka miratuar Ligjin nr. 43/2016 “Për marrëveshjet ndërkombëtare në Republikën e Shqipërisë”. Ky ligj është paraqitur për shpallje më datë 27 prill 2016.
Këshilli i Ministrave në relacionin e projektligjit në fjalë ka vlerësuar se përmes këtij ligji përcaktohen qartë se cilët janë autoritetet që mund të lidhin marrëveshje ndërkombëtare, në emër të Republikës së Shqipërisë, Këshillit të Ministrave apo ministrive dhe institucioneve të tjera shtetërore, duke reflektuar edhe vendimin nr. 15/2010 të Gjykatës Kushtetuese përmes të cilit bëhet e qartë se marrëveshjet ndërkombëtare me natyrë politike duhet medoemos të lidhen në emër të Republikës së Shqipërisë dhe të nënshkruhen nga ana e Presidentit të Republikës apo të Kryeministrit dhe zyrtarëve të tjerë të lartë veç në rast të pajisjes me autorizim nga Presidenti i Republikës.
Gjithashtu, përmes këtij ligji trajtohen procedurat e aderimit/pranimit/miratimit, të një marrëveshjeje ndërkombëtare, duke qartësuar dallimin me procedurën e ratifikimit; thjeshtohen procedurat e marrjes së plotfuqive dhe kredencialeve; trajtohet më e plotë kompetenca e ministrive dhe institucioneve për të lidhur marrëveshje të këtij lloji, si dhe faza e konsultimit ndërinstitucional para lidhjes së tyre. Në bindje të Kushtetutës së Shqipërisë dhe në ushtrim të së drejtës të parashikuar në pikën 1, të nenit 85 të Kushtetutës kam vlerësuar se neni 19/2 i ligjit bie ndesh me Kushtetutën dhe si rrjedhojë duhet kthyer për rishqyrtim Kuvendit mbështetur në arsyet dhe argumentet e mëposhtme:
Në nenin 19, pika 2 e Ligjit nr. 43/2016 përcaktohet se: “Marrëveshjet ndërkombëtare financiare të grantit, që nuk sjellin detyrime shtesë për buxhetin e shtetit dhe që nuk përcaktojnë përjashtime nga ligje të tjera, pas nënshkrimit, i nënshtrohen miratimit nga Këshilli i Ministrave”.
Referuar relacionit të projektligjit, neni 19 rregullon rastet e miratimit të marrëveshjeve ndërkombëtare, të cilat nuk kanë nevojë për ratifikim. Duke marrë në konsideratë titullin e dispozitës dhe relacionin e ligjit, duket qartë se bëhet fjalë për procedurat e miratimit të një marrëveshjeje nga Këshilli i Ministrave pas nënshkrimit të saj, por që nuk ka nevojë për ratifikim. Legjislatori në këtë dispozitë dhe në asnjë tjetër nuk ka listuar se cilat janë këto marrëveshje, të cilat nuk kanë nevojë për ratifikim, por në mënyrë përjashtimore në pikën 2, të nenit 19 e ka bërë diçka të tillë, duke iu referuar marrëveshjeve ndërkombëtare financiare të grantit.
Legjislatori në nenin 2 të ligjit ka përcaktuar se ka si objekt “të gjitha marrëveshjet ndërkombëtare dypalëshe dhe shumëpalëshe, të lidhura në formë të shkruar, sipas të drejtës ndërkombëtare publike ndërmjet institucioneve shtetërore të Republikës së Shqipërisë dhe institucioneve të shteteve të tjera ose organizatave ndërkombëtare”.
Kushtetuta në nenin 121 ka përcaktuar qartë se: “Ratifikimi dhe denoncimi i marrëveshjeve ndërkombëtare nga Republika e Shqipërisë bëhet me ligj në rastet kur ato kanë të bëjnë me: ë) marrjen përsipër të detyrimeve financiare nga Republika e Shqipërisë; d) miratimin, ndryshimin, plotësimin ose shfuqizimin e ligjeve”.
Referuar raportit të Komisionit të Ligjeve, përcaktimi i bërë në pikën 2, të nenit 19 është bërë me qëllim që të gjejnë pasqyrim marrëveshjet e grantit dhe të huasë, të cilat merren brenda limiteve të përcaktuara nga ligji për buxhetin e shtetit.
Rregullimi i bërë shkon tej asaj që përcakton Kushtetuta të cituar më sipër, që marrëveshjet ndërkombëtare që sjellin detyrime financiare për Republikën e Shqipërisë kërkojnë ratifikimin me ligj medoemos nga Kuvendi.
Gjykata Kushtetuese në jurispridencën e saj: “…… rithekson se për çdo rast, kur rregullimi kushtetues parashikohet shprehimisht prej saj, ai detyrimisht do të zbatohet drejtpërdrejt. Përmbajtja e dispozitës kushtetuese nuk mund të mënjanohet ose të tejkalohet duke i dhënë përparësi akteve juridike që dalin në bazë dhe për zbatim të Kushtetutës. Ky detyrim rrjedh nga përmbajtja e nenit 4/3 të Kushtetutës. Në rastet kur Kushtetuta le hapësira me qëllim delegimin e kompetencës ligjvënësit të zakonshëm, atëherë, nuk është e nevojshme referimi tek kjo dispozitë, pra e zbatimit të drejtpërdrejt të saj. Nëse ndodhemi para kësaj situate, është e pritshme që aktet normative që do të dalin për këtë qëllim të respektojnë hierarkinë e akteve normative”.
Në rastin konkret rregullimi kushtetues është i qartë që çdo marrëveshje ndërkombëtare financiare duhet të ratifikohet me ligj. Kushtetuta nuk ka përcaktuar që të diferencohen rastet nëse sjell detyrim shtesë për buxhetin e shtetit apo jo. Rregullimi i bërë sipas ligjit shkon tej përcaktimit kushtetues i detyruar për t’u zbatuar. Pavarësisht, nëse borxhi i jashtëm apo i brendshëm është përcaktuar në ligjin për buxhetin e shtetit, të gjitha marrëveshjet ndërkombëtare që sjellin detyrim financiar për RSH, pavarësisht nëse është detyrim shtesë apo jo për buxhetin e shtetit duhet të ratifikohen me ligj dhe si rezultat diçka e tillë, nuk mund të lihet në vlerësimin e ministrit të Financave.
E njëjta gjë mund të thuhet edhe për marrëveshjet ndërkombëtare financiare të granteve që përmban një klauzolë të përjashtimit nga ligji. Në një rast të tillë bëhet fjalë për ndryshim ligji, duke përjashtuar subjekte të caktuara nga zbatimi i tij dhe si rezultat në këtë rast zbatohet drejtpërdrejt neni 121/1/d i Kushtetutës.
Në përfundim, referuar sa më sipër kërkoj mirëkuptimin tuaj në rishqyrtimin e Ligjit nr. 43/2016 “Për marrëveshjet ndërkombëtare në Republikën e Shqipërisë”, pasi neni 19/2 i tij bie ndesh me Kushtetutën dhe jurisprudencën me fuqi detyruese të Gjykatës Kushtetuese.
