Një vit më parë, imazhet ishin të tmerrshme.
Me Izraelin që ende po lëkundet nga sulmi më i keq në historinë e tij dhe Gaza tashmë nën bombardime shkatërruese, u duk si një pikë kthese. Konflikti Izrael-Palestinë, i munguar kryesisht në ekranet tona prej vitesh, kishte shpërthyer përsëri në pamje.
Dukej se i befasoi pothuajse të gjithë. Këshilltari i Sigurisë Kombëtare i SHBA-së, Jake Sullivan, kishte deklaruar në mënyrë të famshme vetëm një javë para sulmeve: “Rajoni i Lindjes së Mesme është më i qetë sot sesa ka qenë në dy dekada”.
Një vit më vonë, rajoni është në flakë.
Më shumë se 41,000 palestinezë kanë vdekur. Dy milionë banorë të Gazës janë zhvendosur. Në Bregun Perëndimor janë vrarë edhe 600 palestinezë të tjerë. Në Liban, një milion njerëz të tjerë janë të zhvendosur dhe më shumë se 2000 të vdekur.
Më shumë se 1200 izraelitë u vranë atë ditë të parë. Që atëherë, Izraeli ka humbur 350 ushtarë të tjerë në Gaza. Dyqind mijë izraelitë janë detyruar të largohen nga shtëpitë e tyre pranë Gazës dhe përgjatë kufirit të paqëndrueshëm verior me Libanin. Rreth 50 ushtarë dhe civilë janë vrarë nga raketat e Hezbollahut.
Në të gjithë Lindjen e Mesme, të tjerë i janë bashkuar luftës. Përpjekjet e vazhdueshme të SHBA-së për të parandaluar përshkallëzimin e krizës, duke përfshirë vizita presidenciale, misione të panumërta diplomatike dhe vendosjen e burimeve të mëdha ushtarake, të gjitha kanë dështuar. Raketat janë hedhur nga larg në Irak dhe Jemen.
Dhe armiqtë deri në vdekje, Izraeli dhe Irani, kanë shkëmbyer gjithashtu goditje, e me siguri goditje të tjera do të vijnë.
Uashingtoni rrallëherë është dukur me kaq pak ndikim.
Ndërsa konflikti është përhapur si metastazë, origjina e tij është zbehur nga pamja.
Jetët e banorëve të Gazës, para dhe pas 7 tetorit, thuajse janë harruar pasi mediat pa frymë parashikojnë “luftë gjithëpërfshirëse” në Lindjen e Mesme.
Disa izraelitë, jetët e të cilëve u përmbysën atë ditë të tmerrshme, po ndihen të lënë pas dore.
“Ne jemi shtyrë mënjanë,” tha babai i pengut Nimrod Cohen, Yehuda Cohen. Ai tha se e konsideronte kryeministrin e Izraelit Benjamin Netanyahu përgjegjës për një “luftë të kotë që ka vënë kundër nesh të gjithë armiqtë e mundshëm”.
“Ai po bën gjithçka, me shumë sukses, për ta kthyer ngjarjen e 7 tetorit në një ngjarje të vogël”, tha ai.
Jo të gjithë izraelitët ndajnë këndvështrimin e veçantë të Cohen. Shumë tani i shohin sulmet e Hamasit të një viti më parë si hapjen e një fushate më të gjerë nga armiqtë e Izraelit për të shkatërruar shtetin hebre.
Fakti që Izraeli është kundërpërgjigjur, me biperat që shpërthyen, atentate precize, sulme me bomba me rreze të gjatë dhe llojin e operacioneve të inteligjencës me të cilat vendi është krenuar prej kohësh, ka rikthyer një pjesë të vetëbesimit që vendi humbi një vit më parë.
“Nuk ka askund në Lindjen e Mesme që Izraeli nuk mund të arrijë,” deklaroi Netanyahu me besim javën e kaluar.
Vlerësimet e sondazheve të kryeministrit ishin në fund për disa muaj pas 7 tetorit. Tani ai mund t’i shohë ato duke u zvarritur përsëri. Një licencë, ndoshta, për një veprim më të guximshëm?
Por ku po shkon e gjitha?
“Askush prej nesh nuk e di se kur do të ndalojë ‘muzika’ dhe ku do të jenë të gjithë në atë moment,” tha Simon Gass, ish-ambasadori i Britanisë në Iran, për BBC Today Podcast të enjten.
Shtetet e Bashkuara janë ende të përfshira, edhe nëse vizita në Izrael e shefit të Komandës Qendrore të SHBA (Centcom) Gjeneral Michael Kurilla ndihet më shumë si menaxhim i krizës sesa një eksplorim i platformave diplomatike.
Me zgjedhjet presidenciale tani vetëm katër javë larg dhe Lindjen e Mesme më toksike politikisht se kurrë më parë, ky nuk ndihet si një moment për nisma të reja të guximshme amerikane.
Tani për tani, sfida e menjëhershme është thjesht parandalimi i një flakërimi më të gjerë rajonal.
Ekziston një supozim i përgjithshëm, midis aleatëve të saj, se Izraeli ka të drejtën, madje edhe detyrën, t’i përgjigjet sulmit me raketa balistike të javës së kaluar nga Irani.
Asnjë izraelit nuk u vra në sulm dhe Irani dukej se synonte objektiva ushtarake dhe të inteligjencës, por Netanyahu megjithatë ka premtuar një përgjigje të ashpër.
Pas javësh suksesi mahnitës taktik, kryeministri i Izraelit duket se ka ambicie të mëdha.
Në një fjalim të drejtpërdrejtë drejtuar popullit iranian, ai la të kuptohet se ndryshimi i regjimit po vinte në Teheran. “Kur Irani të jetë më në fund i lirë dhe ai moment do të vijë shumë më shpejt nga sa mendojnë njerëzit, gjithçka do të jetë ndryshe”, tha ai.
Për disa vëzhgues, retorika e tij kishte jehonë të pakëndshme të çështjes së ngritur nga neokonservatorët amerikanë në prag të pushtimit të Irakut të udhëhequr nga SHBA në 2003.
Por me gjithë rrezikun e momentit, parmakët e brishtë ekzistojnë ende.
Regjimi iranian mund të ëndërrojë për një botë pa Izraelin, por ai e di se është shumë i dobët për të përballuar superfuqinë e vetme të rajonit, veçanërisht në një kohë kur Hezbollahu dhe Hamasi, aleatët dhe përfaqësuesit e tij në të ashtuquajturin “bosht të rezistencës”, po shtypen.
Ndryshimi i regjimit nuk është në axhendën e Joe Biden, as atë të nënpresidentes së tij, Kamala Harris.
Sa për Donald Trump, një herë kur ai dukej i gatshëm për të sulmuar Iranin, pasi Teherani rrëzoi një dron vëzhgues të SHBA në qershor 2019, ish-presidenti u tërhoq në momentin e fundit (megjithëse ai urdhëroi vrasjen e një gjenerali të lartë iranian, Qasem Soleimani, shtatë muaj më vonë).
Pak do ta kishin imagjinuar, një vit më parë, se Lindja e Mesme po shkonte drejt momentit të saj më të rrezikshëm në dekada.
Por 12 muajt e fundit duket se kanë ndjekur një logjikë të tmerrshme.
Me kaq shumë rrënoja tani të shpërndara në të gjithë rrugën, dhe ngjarjet që ende po shpalosen me një ritëm alarmues, politikëbërësit me zorr po e ndjekin ritmin.
Ndërsa konflikti që shpërtheu në Gaza po kalon në vitin e dytë, të gjitha bisedat për “të nesërmen”, se si Gaza do të rehabilitohet dhe qeveriset kur luftimet përfundimisht të mbarojnë, kanë pushuar ose janë mbytur nga zhurma e një lufte më të gjerë.
Po kështu ka pushuar edhe ndonjë diskutim kuptimplotë për një zgjidhje të konfliktit të Izraelit me palestinezët, konflikti që nisi gjithçka.
Në një moment, kur Izraeli të ndjejë se i ka bërë mjaftueshëm dëm Hamasit dhe Hezbollahut, i bie që Izraeli dhe Irani, që të dy, të kenë thënë fjalën e tyre, dhe atëherë diplomacisë mund ti jepet një mundësi tjetër. Kjo, megjithatë, duke supozuar se rajoni nuk është zhytur në një krizë edhe më të thellë.
Por tani për tani, gjithçka duket shumë larg.
