E përballur me një vakum pushteti, një valë destabiliteti, Europa është në një kohë kur zhvillimet në shumë nivele, nga Siria dhe Ukraina, tek ekonomia, po ecin, duke formuar një skenë që kërkon vendimmarrje imediate.
Nga Gjermania, ku qeveria e kancelarit Olaf Solz ka rënë, në Francë, ku presidenti Emmanuel Macron është dobësuar rëndë nga disa muaj trazira politike të brendshme, fuqitë e mëdha europiane janë në një modalitet pritjeje, duke parë zhvillimet që kalojnë pranë tyre.
Sidomos në një kohë kur presidenti i sapozgjedhur i SHBA-së, Donald Trump, po vjen të përziejë në mënyrë dramatike kuvertën për pothuajse të gjitha çështjet e nxehta.
Sipas New York Times, Macron, me gjithë problemet e tij të brendshme, duket i vendosur të luajë një rol aktiv në formësimin e përgjigjes së Evropës ndaj luftës. Kohët e fundit ai hodhi idenë e dërgimit të një force paqeruajtëse evropiane në Ukrainë, megjithëse gjeti pak mbështetje të menjëhershme nga zyrtarë të tjerë evropianë.
Por ai dhe liderët e tjerë janë të preokupuar me çështje të tjera, nga problemet ekonomike te ngritja e partive populiste të ekstremit të djathtë. Kjo i lë ata në një pozicion të dobët për t’iu përgjigjur në çdo mënyrë të bashkërenduar propozimeve të papëlqyeshme politikisht të Trump për përfundimin e luftës.
“Ne nuk jemi të pajisur mirë, kjo është e sigurt,” tha Wolfgang Isinger, i cili shërbeu si ambasador i Gjermanisë në Shtetet e Bashkuara gjatë luftës në Irak. “Është një kohë jashtëzakonisht e keqe për vendin tim që të jetë në mes të një fushate zgjedhore, me një debat politik mjaft polarizues.”
Isinger, i cili kryeson Konferencën e Sigurisë së Mynihut deri në vitin 2022, tha se ishte optimist se Gjermania do të dilte me një qeveri të re, ndoshta të udhëhequr nga kandidati konservator Friedrich Mertz, që mund të punonte në mënyrë konstruktive me administratën Trump.
Pozicionet për Ukrainën janë në fokus
Vetëm këtë javë u shfaqën raporte se stafi i Donald Trump po diskuton një plan për të krijuar një zonë tampon midis trupave ukrainase dhe ruse që do të patrullohet nga 40,000 trupa evropiane. Një propozim i tillë do të shkaktonte një protestë në Berlin dhe Londër, ku refuzimi për të dërguar trupa ka qenë i dhënë që në ditët e para të luftës.
“Zona tampon 800 milje midis Ukrainës dhe Rusisë nuk do të ndodhë,” tha Jeremy Shapiro, drejtor i kërkimit në Këshillin Evropian për Marrëdhëniet me Jashtë, një institut me qendër në Berlin. “Evropa nuk mund ta bënte këtë pa mbështetjen e SHBA-së. Por është një pjesë shumë e mirë e teatrit politik”.
Teatri politik është sigurisht një nga specialitetet e Donald Trump dhe ka të ngjarë të hedhin ide të tjera për t’i dhënë fund konfliktit pas marrjes së detyrës.
Sfida, tha Shapiro, është për liderët europianë që të mos provokohen apo ndahen nga Trump, por për të siguruar që Evropa të ketë një vend në çdo negociatë diplomatike që përfshin Shtetet e Bashkuara, Ukrainën dhe Rusinë.
Kjo është më e lehtë të thuhet sesa të bëhet duke pasur parasysh situatën politike në vend. Gjermania është përfshirë në një debat të nxehtë mbi ekonominë, me modelin e saj të udhëhequr nga eksporti në rrezik për shkak të tarifave të kërcënuara nga Trump. Franca ka qenë e paralizuar që kur Macron thirri zgjedhjet parlamentare verën e kaluar.
Edhe në Britani, ku votuesit zgjodhën një qeveri laburiste me një shumicë dërrmuese në korrik, vendi është i zhytur në probleme ekonomike.
Kryeministri Keir Starmer ka shprehur dëshirën për ta sjellë Britaninë më afër pjesës tjetër të Evropës, por Brexit pengon çdo lider britanik të luajë rolin e politikanit që paraardhësi i tij laburist Tony Blair bëri në fund të viteve 1990.
Komisioni Evropian, krahu ekzekutiv i BE-së, dëshiron të luajë një rol aktiv nën presidenten e tij, Ursula von der Leyen. Por mungesa e liderëve të fortë në kryeqytetet e Evropës “me siguri do të përforcojë më tej qëndrimin përçmues dhe përçmues të Trump ndaj BE-së që ne kujtojmë nga Trump I”, tha Peter Ricketts, ish-këshilltari i sigurisë kombëtare i Britanisë.
Garard Haro, i cili ishte ambasador i Francës në Uashington gjatë mandatit të parë të Trump, tha: “Tri vendet kryesore evropiane nuk kanë qenë kurrë kaq të dobëta. Dhe Italia dhe Polonia, që nuk kanë asgjë të përbashkët, nuk do të zënë vendin e shoferit, pavarësisht nga pretendimet e tyre”.
Aro, i cili mori pjesë në fushatën e pafrytshme të lobimit të Evropës për të bindur Trump që të mos tërhiqej nga marrëveshja bërthamore me Iranin në vitin 2018, tha se liderët evropianë e kishin ricikluar librin e lojërave që përdorën gjatë mandatit të parë për të gjykuar dhe për të sharë presidentin e zgjedhur. për të ndërprerë marrëveshjet e tyre.
Macron e vendosi Trumpin në rreshtin e parë në rihapjen e fundit të Katedrales Notre Dame. Scholz tha se do të dëshironte të takohej me të përpara se të largohej nga detyra, gjë që disa në Gjermani e interpretuan si një ofertë për t’u ftuar në inaugurimin e tij. Asistentët e Starmer flasin për një darkë që ai dhe sekretari i tij i jashtëm, David Lammy, kishin me Trump në shtator.
Starmer dhe Trump foli përsëri të mërkurën, sipas 10 Downing Street, i cili tha në një lexim se kryeministri “përsëriti nevojën që aleatët të qëndrojnë me Ukrainën përballë agresionit rus”.
Fronti sirian
Zhvillimet e shpejta në Siri kanë treguar pikërisht pamundësinë e BE-së për të pasur një qëndrim të qartë, përveç pjesës (të lehtë) të ngrirjes së procedurave të azilit për refugjatët sirianë, Evropa ende nuk e ka qartësuar pozicionin e saj ndaj statusit të ri të Sirisë.
Është karakteristikë se edhe për çështjen e trajtimit të refugjatëve sirianë ka perceptime të ndryshme, pasi tashmë vende, si Bullgaria, kanë filluar të dëbojnë refugjatët.
