Nga Gordon Brown
Bombardimi i kësaj jave në spitalin kryesor të fëmijëve në zemër të Kievit është kujtimi i fundit dhe më i tmerrshëm i krimeve të luftës të Vladimir Putin. Ata nuk mund të mbeten pa u ndëshkuar. Samiti i NATO-s në Uashington DC është momenti i duhur jo vetëm për të ripërkushtuar mbrojtjen e Ukrainës, por edhe për të thelluar dhe përshpejtuar hetimin e Gjykatës Ndërkombëtare Penale (ICC) për mizoritë ruse.
Viktimat nga sulmi që rrafshoi pjesën më të madhe të spitalit Okhmatdyt përfshijnë fëmijë që i nënshtrohen transplanteve dhe ata që kanë kancer dhe sëmundje të veshkave. Pamjet televizive kanë treguar fëmijë të sëmurë mes rrënojave, në pritje të evakuimit. Vuajtjet e tyre erdhën në një ditë brutale të sulmeve të shumta në të gjithë Ukrainën, në të cilat të paktën 41 persona u vranë dhe 166 u plagosën.
“Ne po i dërgojmë të gjitha informacionet dhe provat në lidhje me sulmet në Kiev dhe qytete të tjera të Ukrainës në zyrën e prokurorit të ICC-së”, tha prokurori i përgjithshëm ukrainas, Andriy Kostin, pasi diskutoi sulmin në spitalin e fëmijëve me prokurorin kryesor të ICC-së, Karim Khan.
Këto bombardime tregojnë se sa pa dallim janë bërë sulmet ruse me raketa. Numri i fëmijëve të vrarë anembanë Ukrainës është rritur në mënyrë dramatike – me 40% këtë vit në krahasim me të kaluarën – dhe masakra e kësaj jave e sjell numrin total të vdekjeve të fëmijëve që nga fillimi i luftës në më shumë se 600 dhe e çon numrin e djemve dhe vajzave të plagosur afër 1400.
Askush i shqetësuar për të drejtat e më të cenuarve nuk mund të heshtë kur ne jemi dëshmitarë të vrasjes dhe gjymtimit të fëmijëve të pafajshëm dhe sulmeve pa dallim në shkolla dhe spitale në Ukrainë dhe gjetkë. Por të drejtat e fëmijëve në zonat e konfliktit harrohen shumë shpesh, siç e argumentova kur shkruajta për Gazën kohët e fundit.
Në të vërtetë, Rusia tashmë ka tentuar ta mbulojë- duke mohuar se ka shënjestruar spitalin e Kievit dhe duke pretenduar se fëmijët janë goditur nga fragmente të një rakete të mbrojtjes ajrore ukrainase. Ata mund të përpiqen të fshehin të vërtetën, por jo për shumë kohë. Autoritetet e Kievit thonë se kanë gjetur mbetje të një rakete ruse.
Tashmë, Gjykata Ndërkombëtare Penale ka lëshuar një urdhër arresti për Putinin dhe Maria Lvova-Belova, komisionere ruse për të drejtat e fëmijëve, për dëbimin dhe rrëmbimin e paligjshëm të fëmijëve ukrainas në Rusi. Muajin e kaluar, ICC lëshoi urdhër-arreste për ish-ministrin rus të mbrojtjes dhe shefin e saj ushtarak për fajësinë e tyre në sulmet ndaj infrastrukturës elektrike të Ukrainës.
Dhe tani ka edhe prova të pakundërshtueshme që ushtarët rusë kanë qenë të përfshirë në zhdukjen me forcë të njerëzve dhe në dhunë seksuale, torturë, keqtrajtime dhe vrasje, duke përfshirë të burgosurit e luftës ukrainas.
Përdorimi i paligjshëm i armëve kimike dhe bombave thërrmuese është gjithashtu një çështje për hetim dhe, nëse zbulohet se është e vërtetë, mund të jetë një shkelje tjetër e kategorizuar si krim lufte dhe krim kundër njerëzimit.
Këto krime janë të gjitha rezultat i krimit origjinal të Putinit – krime të agresionit. Idealisht, do të ekzistonin mekanizmat ndërkombëtarë që do të lejonin ndjekjen penale të liderëve politikë dhe ushtarakë rusë përgjegjës për akte të paligjshme si pushtimi i Ukrainës. Por juridiksioni i GJNP-së është i kufizuar në pretendimet për krime lufte, krime kundër njerëzimit dhe gjenocid, pas vetë-referimit të Ukrainës në vitin 2013.
Ajo nuk mund të ketë juridiksion mbi krimin e agresionit nëse shteti agresor dhe shteti viktimë nuk kanë aderuar në pjesët përkatëse të statutit të saj (GJNP-së); Rusia, natyrisht, nuk ka nënshkruar. Deri më tani, nuk ka pasur një marrëveshje për një mekanizëm alternativ të përshtatshëm për ta mbajtur Putinin përgjegjës për këtë krim themelor.
Për fat të mirë, Këshilli i Evropës (KE) ka marrë në konsideratë se çfarë veprimi mund të ndërmarrë. Në maj, komiteti i ministrave i KiE-së ngarkoi sekretarin e përgjithshëm të tij që të krijonte një projekt-marrëveshje të mundshme midis KiE dhe Ukrainës për krijimin e një tribunali të posaçëm dhe statutit të një tribunali të tillë. Kjo marrëveshje, thotë këshilli, mund të mbështetet nga një marrëveshje e zgjeruar për shtetet e tjera që nuk janë anëtare të Këshillit të Evropës, si dhe për organizata të tjera ndërkombëtare.
KiE citon raporte të vazhdueshme, të shumta, për mizori, shkelje të të drejtave të njeriut dhe ligjit ndërkombëtar humanitar të kryera nga forcat ushtarake ruse dhe përfaqësuesit e tyre në Ukrainë. Në ndjekjen penale të krimit të agresionit, një gjykatë gjithashtu do të jetë në gjendje të gjurmojë procesin me të cilin janë marrë vendimet brenda rrethit të brendshëm të Putinit për ta kryer atë.
Konsultimet midis mbi 40 shteteve të mundshme anëtare dhe shteteve dhe partnerëve të tjerë të interesuar janë ende në vazhdim – por më në fund, sipas planit të Këshillit të Evropës për t’u bashkuar me Ukrainën, Putini mund të mbahet përgjegjës.
Të gjitha vendet duhet të kenë interes të parandalojnë Putinin dhe rrethin e tij që të veprojnë pa u ndëshkuar, dhe kjo është arsyeja pse është skandaloze që kryeministri i Hungarisë, Viktor Orbán, vendi i të cilit ka marrë së fundmi presidencën e Këshillit të Bashkimit Evropian, duhet të jetë duke i ofruar legjitimitet regjimit të Putinit duke vizituar Moskën.
Unë besoj se qeveria e re e Mbretërisë së Bashkuar, kryeministri dhe sekretari i jashtëm i së cilës kanë mbështetur tashmë thirrjen për veprim ndaj krimit të agresionit, do të shtojë urgjencën e daljes në gjyq të udhëheqjes ruse, për tërësinë e dëmit që ka shkaktuar. Ai do të dërgojë një mesazh se nuk ka vend për t’u fshehur nga ndjekja penale për agresorët – dhe nuk ka imunitet për kriminelët e luftës, qofshin presidentë apo jo. Zemërimi nuk mjafton. Tani është koha për veprim kundër Putinit.
*Gordon Brown është ambasador global i OKB-së për arsimin dhe ishte kryeministër i Mbretërisë së Bashkuar nga 2007 deri në 2010*
