Rënia dramatike e regjimit të Bashar al-Assad në Siri shënon një moment historik për Lindjen e Mesme, i krahasueshëm me rënien e Murit të Berlinit më 1989. Pas 54 vitesh pushtet të familjes Assad, largimi i tij drejt Moskës më 8 dhjetor përfaqëson fundin e një epoke dhe nisjen e një tërmeti politik e rajonal, që do të ndihet për disa dekada.
Rënia e një sistemi
Ashtu si në vitin 1989, kur efektet e rënies së komunizmit u përhapën në Poloni, Hungari dhe Gjermaninë Lindore, rënia e regjimit sirian është pjesë e një zinxhiri ngjarjesh të ndërlidhura. Ndër këto janë dobësimi i Hezbollahut nga Izraeli, humbja e aleatëve kryesorë të Iranit dhe përkeqësimi i ndikimit të Rusisë për shkak të luftës në Ukrainë.
Më shumë sesa një kolaps politik, largimi i Assadit simbolizon dështimin e ideologjisë anti-perëndimore dhe anti-izraelite, e cila për dekada kishte shërbyer si mjet për të mobilizuar masat popullore dhe për të justifikuar shtypjen e brendshme nga regjimet si ai i Sirisë.
Aleanca Siri-Iran: Një bashkim i dështuar
Për më shumë se gjysmë shekulli, Siria dhe Irani krijuan një aleancë të bazuar në interesat e përbashkëta. Për Iranin, Siria ishte një hallkë jetike që lidhte Teheranin me Hezbollahun në Liban. Për Damaskun, aleanca me Iranin përfaqësonte një mënyrë për të forcuar pozitën kundër Izraelit dhe për të rritur ndikimin rajonal.
Megjithatë, lufta civile siriane që filloi më 2011 ndryshoi ekuilibrin e fuqive. Irani ndërhyri për të mbështetur regjimin e Assadit, duke e kthyer Sirinë nga një partner në një klient të varur nga Teherani. Përmes grupeve të armatosura si Hezbollah dhe milicive të tjera, Irani konsolidoi ndikimin e tij në Siri, Irak, Liban dhe Jemen, duke i përdorur këto si mjete për fuqizimin e tij rajonal.
Dobësimi i Boshtit të Rezistencës
Rënia e Assadit ka krijuar fraktura të thella në rrjetin e aleancave të Iranit. Rusia, dikur mbështetësja kryesore e regjimit sirian, ka hequr dorë nga mbështetja për Assadin, duke e lënë Teheranin pa një partner strategjik.
Kjo situatë ka pasoja serioze për Iranin, i cili tashmë e ka të vështirë të justifikojë dekadat e investimeve në Sirinë e Assadit, si dhe mbështetjen për Hezbollahun në sytë e popullit të tij. Me një Iran gjithnjë e më të izoluar dhe pa mbështetjen e Rusisë, aleatët e tij rajonalë mund të fillojnë të vënë në dyshim besueshmërinë e Teheranit simbrojtës i tyre.
Izraeli dhe rendi i ri rajonal
Rënia e regjimit të Assadit përforcon rolin e Izraelit si fuqi dominuese në rajon. Tel Avivi, i cili më parë toleronte ndikimin iranian për të shmangur destabilizimin, tani ka ndërmarrë hapa për të eliminuar kërcënimin iranian. Dobësimi i Hezbollahut dhe ndërprerja e furnizimeve të armëve nga Teherani i japin Izraelit një epërsi të padiskutueshme.
Gjithashtu, vendet e Gjirit, të çliruara nga kërcënimi iranian, mund të fokusohen më shumë në ambiciet e tyre ekonomike dhe të thellojnë normalizimin e marrëdhënieve me Izraelin, duke ndjekur interesa të përbashkëta tregtare dhe të sigurisë.
E ardhmja e Lindjes së Mesme
Rënia e ideologjisë së rezistencës anti-perëndimore, që për dekada ka karakterizuar politikën e Lindjes së Mesme, shënon fundin e një epoke. Ngjashëm me fundin e komunizmit në Evropë, ky rikalibrim do të transformojë peizazhin politik rajonal, duke krijuar një rend të ri ku Izraeli dhe aleatët e tij do të diktojnë prioritetet.
Ndërkohë që Lindja e Mesme hyn në këtë kapitull të ri, sfida mbetet: Si do të përballen vendet e rajonit me ekuilibrat e rinj dhe si do të ndikojë ky transformim në stabilitetin afatgjatë? Përgjigjet do të përcaktojnë fatin e rajonit për dekadat që vijnë. / bota.al
