Bashkimi Evropian ja ka bërë të qartë Edi Ramës se nëse prek SPAK, ta harrojë integrimin.
Kryeministri ka marrë shpatën e anëtarësimit në BE, duke e bërë pjesë të fushatës së tij. Por duket se situata nuk është aq e thjeshtë sa mendon kryeministri. Parlamenti Europian do të miratojë shumë shpejt progres-raportin për Shqipërinë dhe sipas draft-raportit, ka ende shumë punë për të bërë.
Në draft-raport theks i veçantë vendoset te reforma në drejtësi. Teksa PE është kujdesur ta bëjë të qartë se nuk duhet të ketë ndërhyrje te SPAK. Si duket kjo gjë ka ardhur pas zhvillimeve të jave të fundit. Kryeministri Edi Rama nis një sulm frontal ndaj SPAK, duke u rreshtua krah Sali Berishës, i cili ka muaj që e sulmon.
“PE vlerëson punën kyçe të Strukturës së Posaçme Kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar të Shqipërisë (SPAK) në ndërtimin e një historie të hetimit, ndjekjes penale dhe dënimit në rastet e korrupsionit të nivelit të lartë; paralajmëron të mos cenohet puna e institucioneve të pavarura si SPAK;
Vëren sfidat në lidhje me cilësinë dhe efikasitetin e sistemit të drejtësisë, duke përfshirë numrin e lartë të vendeve të lira në gjyqësor, stafin e pamjaftueshëm të gjykatës, cilësinë e trajnimit fillestar dhe të vazhdueshëm gjyqësor, konsistencën e praktikës gjyqësore dhe mungesën e një sistemi modern të integruar të menaxhimit të çështjeve; vëren se alokimet buxhetore janë të pamjaftueshme, veçanërisht për komponentin e gjykatës”, thekson raporti.
Pjesë nga draft-raporti
Parlamenti Europian:
1. Përshëndet angazhimin e palëkundur të Shqipërisë për integrimin në BE, duke reflektuar konsensusin midis partive politike dhe mbështetjen dërrmuese midis qytetarëve, dhe vlerëson përafrimin e plotë të saj të vazhdueshëm me politikën e përbashkët të jashtme dhe të sigurisë të BE-së dhe promovimin e rendit ndërkombëtar të bazuar në rregulla;
2. Përshëndet ambicien e Shqipërisë për mbylljen e negociatave të anëtarësimit deri në fund të vitit 2027 dhe progresi i shpejtë i bërë vitet e fundit, veçanërisht hapja e dy grupeve të kapitujve negociues në 2024;
3. Vëren se ritmi i anëtarësimit në BE përcaktohet nga progresi i vendit kandidat në përafrimin me acquis të BE-së, historiku i tij në zbatimin e tij dhe funksionimin e duhur të të gjitha institucioneve të vendit, dhe bazohet në sundimin e ligjit, qeverisjen e mirë dhe të drejtat themelore; i kërkon Shqipërisë të përshpejtojë reformat për të forcuar sundimin e ligjit, për të luftuar korrupsionin dhe krimin e organizuar dhe për të garantuar mbrojtjen e të drejtave themelore, duke përfshirë lirinë e shprehjes;
4. Mirëpret Instrumentin e ri të BE-së për Reformën dhe Rritjen për Ballkanin Perëndimor, i cili do t’i japë Shqipërisë 922 milionë euro grante dhe hua kur ajo të plotësojë kushtet e përcaktuara në Axhendën e saj ambicioze të Reformës;
5. Merr shënim miratimin nga Shqipëria të Planit Kombëtar për Integrimin Evropian 2024- 2026; bën thirrje për përpjekje më të mëdha për të rritur transparencën dhe për t’u angazhuar në komunikimin publik për integrimin në BE;
Institucionet demokratike, media dhe shoqëria civile
6. Insiston në rëndësinë e debatit politik konstruktiv dhe sjelljes së rregullt parlamentare si aspekte kyçe të qeverisjes demokratike; rikonfirmon përgjegjësinë e përbashkët të forcave politike të Shqipërisë për të forcuar dialogun politik konstruktiv dhe gjithëpërfshirës dhe për të kapërcyer polarizimin e vazhdueshëm politik në vend; thekson nevojën për një mbikëqyrje më efektive parlamentare, përmirësim të funksionimit të institucioneve dhe pjesëmarrje kuptimplotë të shoqërisë civile;
7. Merr parasysh ndryshimet e korrikut 2024 në kodin zgjedhor të Shqipërisë, të cilat mundësojnë votimin jashtë vendit të diasporës shqiptare dhe prezantojnë lista pjesërisht të hapura të kandidatëve; këmbëngul në nevojën për të adresuar dhe zbatuar rekomandimet e pazgjidhura nga OSBE/ODIHR dhe Komisioni i Venecias;
9. Rikujton se çdo rishikim i ligjeve të medias duhet të jetë në përputhje me rekomandimet e Komisionit të Venecias dhe duhet të bëhet në mënyrë transparente dhe gjithëpërfshirëse; vëren se nuk ka pasur përparim në përafrimin e kornizës legjislative me acquis të BE-së dhe standardet e BE-së, duke përfshirë Aktin Evropian për Lirinë e Medias4 ; kujton nevojën për të forcuar gazetarinë investigative, kontrollin e fakteve dhe shkrim-leximin mediatik me qëllim që të trajtohet gjuha e urrejtjes, dezinformimi dhe lajmet e rreme;
Shteti i së drejtës
10. Përshëndet progresin që ka arritur Shqipëria në zbatimin e reformave në drejtësi, përfshirë procesin e vetingut, të përfunduar në shkallë të parë; megjithatë shpreh shqetësimin për ndërhyrjet e vazhdueshme politike dhe presionin mbi sistemin gjyqësor;
11. Nënvizon punën kyçe të Strukturës së Posaçme Kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar të Shqipërisë (SPAK) në ndërtimin e një historie të hetimit, ndjekjes penale dhe dënimit në rastet e korrupsionit të nivelit të lartë; paralajmëron të mos cenohet puna e institucioneve të pavarura si SPAK;
12. Vëren sfidat në lidhje me cilësinë dhe efikasitetin e sistemit të drejtësisë, duke përfshirë numrin e lartë të vendeve të lira gjyqësore, stafin e pamjaftueshëm të gjykatës, cilësinë e trajnimit fillestar dhe të vazhdueshëm gjyqësor, konsistencën e praktikës gjyqësore dhe mungesën e një sistemi modern të integruar të menaxhimit të çështjeve; vëren se alokimet buxhetore janë të pamjaftueshme, veçanërisht për komponentin e gjykatës;
13. Mirëpret miratimin e legjislacionit kombëtar për të përafruar me acquis të BE-së për kundër pastrimit të parave; vë në dukje nevojën për të krijuar një zyrë të fortë rikuperimi të pasurive dhe për të përmirësuar verifikimin, hetimin, ndjekjen penale dhe dënimin e rasteve të korrupsionit të nivelit të lartë, duke përfshirë konfiskimin dhe konfiskimin përfundimtar të aseteve kriminale;
14. I bën thirrje Shqipërisë të vazhdojë përafrimin e kuadrit ligjor me acquis të BE-së për luftën kundër krimit të organizuar; vë në dukje emërimin e prokurorëve shtesë në Prokurorinë Speciale si dhe ngritjen e një njësie të hetimit financiar; vlerëson pjesëmarrjen e Shqipërisë në operacionet dhe bashkëpunimin e përbashkët në kuadër të platformës multidisiplinare evropiane kundër kërcënimeve kriminale (EMPACT) dhe me INTERPOL-in në luftën kundër krimit të organizuar.
