Në orët e para të mëngjesit të së dielës, forcat opozitare shpallën Sirinë të çliruar nga sundimi i Presidentit Bashar al-Asad, pasi ato avancuan në kryeqytet.
Ish-presidenti raportohet se është larguar nga Damasku, por ende nuk dihet se cili vend do ta strehojë.
Rënia e papritur e sundimit 53-vjeçar të familjes al-Asad është përshkruar si një moment historik – gati 14 vite pas fillimit të protestave paqësore nga sirianët kundër një qeverie që u përgjigj me dhunë, duke e shndërruar shpejt situatën në një luftë civile të përgjakshme.
Vetëm një javë më parë, regjimi ende kontrollonte pjesë të mëdha të vendit. Por si u shpërbë gjithçka kaq shpejt?
Kur filloi?
Më 27 nëntor, një koalicion i luftëtarëve opozitarë nisi një ofensivë të madhe kundër forcave pro-qeveritare.
Sulmi i parë ndodhi në vijën e frontit midis Idlibit të kontrolluar nga opozita dhe guvernatoratit fqinj të Aleppos.
Tre ditë më vonë, luftëtarët opozitarë morën qytetin e dytë më të madh të Sirisë, Aleppo.
Kush ishte pas kësaj?
E quajtur Operacioni Parandalimi i Agresionit, kjo ofensivë u krye nga disa grupe të armatosura opozitare siriane të udhëhequra nga Hayat Tahrir al-Sham (HTS) dhe të mbështetura nga fraksione aleate të mbështetura nga Turqia.
HTS – e udhëhequr nga Abu Mohammed al-Julani – është grupi më i madh dhe më i organizuar, i cili kishte qeverisur guvernatoratin e Idlibit për vite përpara kësaj ofensive.
Grupet e tjera pjesëmarrëse përfshinin Frontin Kombëtar për Çlirim, Ahrar al-Sham, Jaish al-Izza dhe Lëvizjen Nour al-Din al-Zenki, si dhe fraksionet e mbështetura nga Turqia nën ombrellën e Ushtrisë Kombëtare Siriane.
A ka rënë e gjithë Siria?
Me shumë gjasë. Megjithatë, luftëtarët e opozitës nuk kanë hyrë ende në Latakia dhe Tartous, guvernatorate bregdetare të konsideruara si fortesa të al-Asadit.
Rebelët përparuan me shpejtësi – brenda disa ditësh, ata morën Hama dhe Homs, një qytet i quajtur dikur “Kryeqyteti i Revolucionit” gjatë viteve të para të luftës.
Të shtunën, Deraa – vendlindja e kryengritjes së vitit 2011 – gjithashtu ra nga kontrolli i qeverisë.
Ushtria siriane shpalli se po “riorganizohej dhe ripositionohej” në provincën dhe zonat pranë Sweidës, por kjo nuk dha rezultate.
Vëzhguesi Sirian për të Drejtat e Njeriut (SOHR), me bazë në Mbretërinë e Bashkuar, raportoi se trupat siriane po tërhiqeshin nga pozicionet në Quneitra, pranë Lartësive të Golanit të aneksuara nga Izraeli.
Pse ra al-Asadi kaq shpejt?
Siria ishte në krizë ndërsa ekonomia e saj po përkeqësohej, duke u mbajtur kryesisht nga tregtia e paligjshme e drogës psikoaktive Captagon.
Al-Asadi u bë shumë i papëlqyer pasi njerëzit, përfshirë ushtarët e tij, e kishin gjithnjë e më të vështirë të mbijetonin.
Raportohet se ushtarët dhe oficerët e policisë po braktisnin pozicionet e tyre, dorëzonin armët dhe po iknin para përparimit të opozitës.
Nga ana ushtarake, regjimi i al-Asadit ka qenë i dobët për vite me radhë, duke u mbështetur te ndihma ushtarake ruse dhe iraniane për të qëndruar në këmbë.
Por, sipas analistëve, Rusia është e zënë me pushtimin e saj në Ukrainë dhe Irani së bashku me aleatin e tij Hezbollah në Liban janë dëmtuar nga sulmet izraelite – ata nuk mund të ndihmonin ushtrinë siriane të dobësuar.
Ku është al-Asadi?
Ende nuk dihet se ku ndodhet al-Asadi.
Ai dhe ministri i tij i mbrojtjes, Ali Abbas, ndodhen në vende të panjohura, sipas kryeministrit sirian Mohammad Ghazi al-Jalali, i cili tha për faqen e lajmeve Al Arabiya se kanë humbur kontaktin me ta të shtunën në mbrëmje.
Sipas kreut të SOHR, Rami Abdel Rahman, al-Asadi u largua nga Siria përmes aeroportit ndërkombëtar të Damaskut ndërsa ai ishte ende i siguruar nga ushtria. Trupat e braktisën atë menjëherë pas kësaj dhe luftëtarët e opozitës morën kontrollin.
A ka ikur e gjithë qeveria?
Jo, kryeministri al-Jalali ka qëndruar, duke folur për mediat herët të dielën për të thënë se ai kishte mbetur për të siguruar funksionimin e vendit.
A janë të lumtur sirianët?
Damasku, Homs dhe qytete të tjera siriane shpërthyen në festime pas njoftimit për largimin e al-Asadit.
Pamje nga Damasku treguan luftëtarë të opozitës duke qëlluar në ajër në agim. Njerëzit ngjiteshin mbi tanke duke festuar, ndërsa turma të tjera valëvitnin flamurin e revolucionit.
Në disa vende, njerëzit rrëzonin statuja të babait të al-Asadit, Hafezit.
Turmat u mblodhën për të falur namaz së bashku në xhami dhe për të festuar në sheshe publike, duke brohoritur slogane kundër Asadit dhe duke rënë boritë e makinave.
Çfarë ndodhi në burgun Sednaya?
Luftëtarët opozitarë kanë hapur burgjet e regjimit gjatë përparimit të tyre, duke liruar të burgosurit e ndërgjegjes të mbajtur brenda.
HTS shpalli se luftëtarët e saj kishin sulmuar burgun në periferi të kryeqytetit, duke deklaruar një “fund të epokës së tiranisë në burgun Sednaya”, një institucion i lidhur me abuzimet më famëkeqe të regjimit të al-Asadit.
SOHR konfirmoi se “dyert e burgut famëkeq të Sednayas… janë hapur për mijëra të burgosur që ishin arrestuar nga aparati i sigurisë gjatë sundimit të regjimit”.
Çfarë do të ndodhë më pas?
Kjo mbetet për t’u parë.
Analistët theksojnë se Siria ka shumë potencial, por gjithashtu shumë rreziqe, nëse palët e ndryshme nuk bashkëpunojnë.
Al-Jalali tha në një deklaratë me video se kabineti i tij është i gatshëm të “zgjatë dorën” për opozitën dhe t’i dorëzojë funksionet e tij një qeverie kalimtare.
“Kjo mund të jetë një shtet normal që ndërton marrëdhënie të mira me fqinjët dhe botën… por kjo çështje varet nga çdo udhëheqje që do të zgjedhë populli sirian,” tha al-Jalali në një fjalim të transmetuar në llogarinë e tij në Facebook.
Udhëheqësi i HTS, al-Julani, tha në një deklaratë në rrjetet sociale se “institucionet publike do të mbeten nën mbikëqyrjen e kryeministrit derisa ato të dorëzohen zyrtarisht”./Al jazeera
