Duke ju falënderuar për konsultimin e iniciuar lidhur me projektligjin e propozuar nga Ministria e Financave “Për një ndryshim në Ligjin nr. 8438, datë 28.12.2008, ‘Për tatimin mbi të ardhurat’”, i ndryshuar, lutemi të gjeni më poshtë komentet tona.
Kuptojmë se projektligji synon ndryshimin e metodës së njohjes së shpenzimeve të zbritshme për efekte të llogaritjes së tatimit mbi fitimin. Konkretisht, rregulli aktual i kapitalizimit që bazohet në raportin 4:1 të borxhit me kapitalet e veta do të zëvendësohet me një rregull tjetër, i cili bazohet në një përqindje të shpenzimeve (neto) të interesit kundrejt EBIT (Earning before interests and taxes), pra fitimi para interesave dhe tatimeve.
Pjesa e parë e komenteve në Seksionin A përmban parashtrime të përgjithshme lidhur me këtë projektligj dhe efektet në biznes.
Seksioni B i komenteve tona përmban sugjerime më të detajuara lidhur me mënyrën e hartimit të projektligjit dhe pengesat që mund të hasen në zbatimin e tij në praktikë.
Për anëtarët tanë është e paqartë se nga ka dalë nevoja për ndryshimin e mënyrës së zbritshmërisë së interesit. Përmirësimi i dispozitave ligjore për të shmangur evazionin fiskal dhe për të lehtësuar mënyrën e përllogaritjes së detyrimeve tatimore është një proces që duhet mbështetur dhe mbështetet nga anëtarët e Dhomës. Por nga ana tjetër, komuniteti i biznesit priste një ligj për tatimin mbi të ardhurat tërësisht të ri, për të cilin janë dhënë komente rreth dy vjet më parë. Ndërkohë ndërhyrja e propozuar është minimale dhe për më tepër e zbatueshme pas një viti e gjysmë.
Duke qenë se qeveria ka marrë angazhimin për propozimin e një ligji të ri për të ardhurat që do të adresojë të gjitha problematikat sugjerojmë që dhe rregullimi i kapitalizimit të ulët të jetë pjesë e atij diskutimi.
Po ashtu, kuptojmë se ky propozim vjen si rezultat i rekomandimeve të OECD në lidhje me BEPS (base erosion and profit shifting) për të krijuar një përqasje të përbashkët në lidhje me zbritshmërinë e interesave në mënyrë që praktikat e vendeve të ndryshme të konvergjojnë në kohë.
Nëse kuptimi ynë është korrekt (pra ky propozim vjen si pasojë e rekomandimeve të OECD), një fakt i tillë duhet të ishte cekur në relacionin shoqërues. Nga ana tjetër, BEPS parashikon 15 veprimtari (actions) për të cilat rekomandohen vendet anëtare dhe joanëtare të zhvillojnë luftën e tyre kundër BEPS dhe është e paqartë përse në këtë moment vjen si propozim vetëm një nga këto aspekte.
Rekomandimet e OECD bazohen në nevojën për të ndikuar në planifikimet tatimore agresive të shoqërive shumëkombësheve, por në rastin konkret ndryshimi i propozuar do të ndikojë thellësisht në të gjithë tatimpaguesit shqiptarë që nuk kanë lidhje me arsyet përse është rekomanduar një përqasje e tillë. Për të tillë tatimpagues eliminimi i financimit me borxh në vend të financimit me kapital është i kontrollueshëm me rregullimin aktual.
Nuk mendojmë se në rastin e Shqipërisë ka vend për një ndryshim të tillë radikal. Relacioni i ligjit shprehet se ndryshon metoda për të vlerësuar kapitalizimin e huaj, por nuk shpjegon arsyen se pse metoda ekzistuese nuk ka funksionuar apo problematikat që janë shfaqur në praktikë.
Gjithashtu, relacioni nuk shprehet në lidhje me efektet tatimore që priten nga ndryshimi i propozuar. Qartazi, ky ndryshim do të rrisë pagesën e tatimit mbi fitimin në buxhet përderisa shoqëritë që do të rezultojnë me humbje, nuk do të kenë asnjë mundësi të njohin si shpenzim të zbritshëm interesin e paguar për borxhet e marra. Rrjedhimisht, ndryshimi i propozuar përbën rritje të barrës fiskale, e cila është në kundërshtim me angazhimet e qeverisë për mosrritjen e mëtejshme të tatimeve dhe taksave.
Nga ana tjetër, ndryshimi i propozuar ka një ndikim të ndjeshëm në tatimpaguesit, të cilat kanë kryer investime të mëdha në projekte të konsiderueshme (si për shembull, projekte greenfield) duke i financuar këto investime me hua nga institucione financiare. Kjo për shkak se natyra e këtyre investimeve të lidhura me projekte të mëdha nuk lejon gjenerimin e menjëhershëm të të ardhurave, të cilat shfaqen mbas një kohe të konsiderueshme nga realizimi i investimit dhe gjatë kësaj kohe, kostot e financimit janë të mëdha si pasojë e borxhit të madh. Për këto arsye, ndryshimi i propozuar është penalizues për biznese të kësaj natyre.
Për më tepër një ndryshim i tillë, nisur nga pasojat që pritet të gjenerojë, bie ndesh edhe me politikat e zhvillimit ekonomik. Në një kohë kur kërkohet kreditimi i shoqërive nga bankat tregtare, kjo mundësi limitohet ndjeshëm për shoqëritë, të cilat ndërkohë që kanë nevojë për kredi me qëllim financimin e aktivitetit ose investimeve për arsye të ndryshme, për shkak të natyrës së tyre dhe fazës në të cilën ndodhen, janë me fitime minimale ose dhe me humbje dhe nuk u mundësohet njohja e këtyre shpenzimeve si shpenzime të zbritshme.
Rritja e kompanive nëpërmjet borxhit është praktikë ligjore dhe praktikë normale në vendet e ekonomisë së lirë të tregut. Ky projektligj bie ndesh me vetë politikat e Ministrisë së Financës, qeverisë dhe Bankës së Shqipërisë, të cilat tentojnë të nxisin investimet dhe rritjen e bazës së kredidhënies nga sektori bankar. Ne gjykojmë që ndryshimet e propozuara penalizojnë të gjitha shoqëritë që janë në fazat e para të operimit apo shoqëritë që operojnë në industri me recesion ekonomik, të cilat karakterizohen nga kosto të larta financiare dhe rezultate operative negative.
Së fundmi, projektligji i propozuar do të ndikojë negativisht në nivelin e investimeve të huaja në Shqipëri, nëpërmjet bllokimit të investimeve të huaja që vijnë nëpërmjet mekanizmit të borxhit shoqëri mëmë-shoqëri bijë/degë.
Dëshirojmë të nënvizojmë se Shqipëria ka legjislacion modern lidhur me trajtimin e transaksioneve nëpërmjet palëve të lidhura dhe rrjedhimisht abuzimi i mundshëm me financime të palëve të lidhura me qëllim rritjen e shpenzimeve të interesit është lehtësisht i kapshëm. Për më tepër, ligji për tatimin mbi të ardhurat (neni 21, germa “ë”) parashikon mosnjohjen e interesit nëse ky i fundit është më i lartë se norma e interesit 12-mujor të kredisë në tregun bankar.
Çdo politikë fiskale që ndërtohet nga shteti duhet të nxisë e të favorizojë këtë formë investimi. Kjo nxitje duhet të reflektohet në ligjin e tatimit mbi të ardhurat si më poshtë: Mospërcaktimi i limiteve mbi sasinë e borxhit të marrë për investime – nuk mund të korrelohet shpenzimi i interesit me fitimin para tatimit dhe interesave (30%) sidomos nëse ky interes i ka shërbyer aktivitetit të asaj periudhe ushtrimore ai duhet të njihet si i zbritshëm totalisht sepse i ka shërbyer aktivitetit të realizuar nga kompania. Ka një korrelacion të drejtë në strukturën e kapitalit midis borxhit dhe kapitalit, por s’mund të shërbejë ky raport si limit për njohjen ose jo të shpenzimit. Vlerësimin e strukturës së borxhit e bën vetë kompania dhe çdo shpenzim interesi i kryer për financimin e aktivitetit duhet të njihet si shpenzim i zbritshëm plotësisht. Në varësi të faktit nëse borxhi dhe rrjedhimisht shpenzimi i interesit i lidhur me të janë kryer për financimin e shpenzimeve operative duhet të njihet shpenzimi si i zbritshëm në periudhën tatimore që është njohur shpenzimi. Nëse borxhi dhe shpenzimi i interesit janë të lidhura me shpenzime kapitale (investime) atëherë shpenzimi i interesit duhet të shpërndahet përgjatë jetës së investimit ku maksimumi mund të jetë 5 vjet që ky shpenzim të njihet tërësisht. Një shtet ruan frymën e sipërmarrjes duke e inçentivuar atë dhe jo duke e limituar në funksion të shmangies ose jo të evazionit apo abuzimit.
