Në episodin “Fëmijëri e humbur” të podcastit “Fol me Anila Hoxhën”, u fol për fëmijët e zhdukur. Si shembull është sjellë ai i Xhevahir Gezdarit, nëna e te cilit prej vitit 1995 thotë se vazhdon të shtrojë në tavolinë dhe pjatën e tij. Humbja e fëmijës është rasti tipik kur u hetua dhe kompania e huaj që ishte vendosur ne fshatin Tagan dhe më pas u largua.
Do ndjekim rrëfimin e nënës së Xhevahirit, nga fshati Tagan e cila për 29 vjet nuk ka ndalur së kërkuari fëmijën që e nisi për në shkollë dhe që kurrë nuk u kthye.
Si quhesh ?
Vera.
Sa vjeç ishte djali kur u zhduk?
Vera Gezdari: 12 vjeç.
Si quhet djali?
Vera Gezdari: Xhevair.
Në çfarë viti u zhduk?
Vera Gezdari: Më 5 prill, 1995.
Çfarë mban mend nga ajo ditë? Në çfarë klase ishte djali?
Vera Gezdari: Në klasë të tretë. Çuni u nis për në orën 10. Erdhi kjo vajza (Havie, e motra e Xhevairit) prej shkolle dhe tha “ku është Xhevairi?”, se kishte datëlindjen kjo. Edhe i thashë `o Xhevair hajde shpejt, vjen edhe Havia edhe …` `po, po mami do të vij`. Në orën 15:00 ( ora 3 e pasdites) i lëshonte ajo mësuesja dhe nuk erdhi, nuk u kthye më po atë ditë.
Për çfarë dyshuat ju si familje ?
Vera Gezdari: Vallahi kanë kërkuar gjithandej, por nuk e di. Ka shkuar Hafuzi( bashkëshorti), edhe kjo Havi, kanë shkuar në Tiranë , kanë biseduar ku e di unë.
Shkuat në polici të nesërmen? Çfarë shpresoje ti si nënë teksa prisje?
Vera Gezdari: Shpresoja se do të vijë , jo se do të largohet ai. Se besonim. S’na ka bërë vaki të na marrë dikush fëmijën.
Kishte dëshmitarë? Çfarë treguan banorët?
Vera Gezdari: Nuk kallëzuan asnjë fjalë, nuk kanë kallëzuar.
Kush e kishte parë për herë të fundit Xhevairin?
Vera Gezdari: Këto mësuesit kanë thënë “hajde të hymë Brenda. Ka ra poshtë se është një breg . Ka ra poshtë”.
Ku po shkonte?
Vera Gezdari: Se di, a ka shkuar në shkollë. Ata thanë se nuk ka ardhur, nuk ka mbërritur aty.
Mendon se është gjallë Xhevairi?
Vera Gezdari: Besoj prej Zoti. Se prej njeriut jo. Inshallah Zotit është mirë.
Vazhdoni kërkimet si familje?
Vera Gezdari: Vallahi e ka kërkuar kjo vajza. Unë nuk mund të shkojë. Unë jam me tension edhe nuk kam qenë mirë.
Kur të pyesin sa fëmijë ke, sa fëmijë thua?
Vera Gezdari: 9 fëmijë kam. I ka Zoti.
Ku përfshin edhe Xhevairin?
Vera Gezdari: Po.
Thua që Xhevairi është gjallë ?
Vera Gezdari: Xhevairi është gjallë.
Po kush e ka rrëmbyer?
Vera Gezdari: Nuk e di, se di. Nuk i vendos akuzë kurrkujt sepse nuk e di.
U ngrit fshati për të kërkuar në atë kohë ? Prej 1995?
Vera Gezdari: Jo jo, veçse ka ardh një shef dhe i thashë unë ‘dëgjo ju jeni shefa , i dini rrugët tuaja ku i keni dhe ku si keni, se unë nuk jam marrë me këtë punë”. Tha “oj nëne nuk e di. Edhe unë nuk di gjë”.
Pastaj më pas, ju informuan se çfarë po ndodh?
Vera Gezdari: Mbrapa iku. Ne e kërkuam edhe tek motra në Durrës. Nuk ishte kurrkund as tek motra . E kërkuam nëpër Tiranë . Ku të shkonim. Sdinim gjë. Se di. Sesi është puna. A ka ndodh në shkollë , a ka shkuar në shkollë , a ska shkuar në shkollë. Nuk e di kush.
I pyetët banorët, i pyetët mësuesit?
Vera Gezdari: Ne i pyetëm mësuesit .
E ke parë ndonjëherë në ëndërr djalin?
Vera Gezdari: Vallahi jo.
Që kur është zhdukur?
Vera Gezdari: Jo jo, asnjëherë. Se nuk më del sesi qaj dhe nuk del. Fëmijë se nuk i ka shkuar…
Brenga jote më e madhe është se nuk di se çfarë ndodhi me djalin?
Vera Gezdari: Po,po.Brenga e madhe është shumë e zorshme kjo, se ti thuash të vijë çuni . Kjo është puna, veçse inshallah të vijë cuni se kjo është.
Ende shpreson ?Megjithëse nga 1995 deri sot në 2024 nuk ka asnjë shenjë për të?
Vera Gezdari: Jo, jo asnjë .
Çfarë ke besuar gjatë këtyre viteve? Fëmijët e tjerë u rritën, krijuan familje , gëzoheshe natyrisht për jetën e fëmijëve të tu.
Vera Gezdari: Vendosja psh. bukën, sofrën , bëja festa, lugën atij ia vendosja , pjatën atij. S’ishte ai.
Prej sa vitesh e ndoqe këtë ritual, që vendosje pjatën, lugën e tij?
Vera Gezdari: Deri tani.Vazhdoj prapë po ashtu.
Si vazhdon ?
Vera Gezdari: Vazhdoj inshallah hapet porta të vijë.
Kur shtron bukën vendos edhe pjatë për Xhevairin akoma?
Vera Gezdari: Po, për Zotin ia vendos m’u aty. Inshallah të vijë do Zoti të vijë. Se jemi me brenga mjerë ku i bie kjo.
E kanë rrëmbyer ? E kanë vrarë? Çfarë i ka ndodhur?
Vera Gezdari: Nuk e di .
I ka ndodhur një aksident? Ka rrëshqitur në përrua? Çfarë të thotë ty, zemra e nënës?
Vera Gezdari: Jo, jo, zemra thotë që është shëndoshë e mirë. Nuk e di. Unë po them të jetë shëndoshë e mirë. Se di, se nuk ka shkuar me makinë do rrëzohet ky. Ai ka shkuar në shkollë.
Çfarë mban mend nga Xhevairi? Ke ruajtur diçka nga Xhevairi?
Vera Gezdari: Jo, nuk m`i dhanë fletoret. Se shkova i mora ato fletoret , librat, por nuk mi dhanë. Se ai i ka marrë me vete krejt në çantë . S’ka lënë gjë aty.
Si për Xhevahirin që sot do ishte 41 vjeç, asgjë nuk dihet edhe për Juljan Celën, humbur në zonën e Laprakës dhe për të cilin hetimet janë rifilluar dhjetra herë. Për Bleona Matën 6 vjeçaren që humbi në Zapod ka patur ndër vite dhjetëra pista që janë rrëzuar po me aq dështim. Familjet e fëmijëve si ata, vazhdojnë të kërkojnë dhe për një motër si Havia që ja ka kushtuar jetën gjetjes së vëllait, asgjë tjetër nuk ka më rëndësi në jetën e saj.
Intervista me Havie Gezdari, e motra e Xhevairit:
Havie sa vjeçe je? Jeta jote ka ndryshuar dhe është kthyer në mision të kërkimit të vëllait. Ne bashkë po shkojmë 20 vjet që njihemi.Tanimë që e ke kthyer këtë gjë në kërkim të Xhevairit. Sa të ka ndikuar kjo ngjarje? Po të pyes sepse unë e di që gati-gati e ke `stopuar` jetën dhe e ke kthyer në një mision për gjetjen e Xhevairit.
Havie Gezdari: Unë jam më e madhe se Xhevairi. Kjo histori dmth. unë isha për vete fëmijë për vete .
Sa vjeçe ishe?
Havie Gezdari: Adoleshente. Edhe kur isha unë fëmijë për vete më ra si e papritur që nuk e prisja asnjëherë. Edhe atë ditë kisha edhe datëlindjen, faktikisht. Edhe më tha Xhevairi “që do iki në shkollë dhe do kthehem së shpejti”. Ai ishte i lidhur shumë me mua. Isha shumë e lidhur me atë për çdo gjë, për gjithçka. M`i tregonte gjithçka. Edhe kur shkonte, edhe kur lozte me kalamajtë. Dmth. kur u kthente në shtëpi m’i tregonte. Ishte i rregullt kështu,kur kthehej në shtëpi. Thonte psh. `gjysmë orë do largohem me shokë , shoqe dhe do vij do kthehem`.
Çfarë ndodhi atë ditë? Çfarë mban mend?
Havie Gezdari: Atë ditë,Xhevairi u nis për në shkollë nga ora 9:50, dicka e tillë. Shumë pranë shkollës,3 0 metra larg shkollës e ka parë zysha dhe kanë qenë 2 mësues, e kanë parë ato që po zbret Xhevairi , po afrohet për në shkollë edhe i ka futur të gjithë nxënësit brenda. Dhe këtë informacion i kam marrë me anë të shokëve dhe shoqeve të Xhevairit, që në atë kohë kanë qenë në kohën e pushimit. Edhe në momentin që janë futur brenda ato nuk ka parë njeri më gjë. 20-30 metra larg shkollës ka qenë.
Po afrohej apo po ikte nga shkolla?
Havie Gezdari: Po afrohej në shkollë. Dmth. në orën e pushimit të nxënësve.
Dhe çfarë ndodhi më pas? Kur e kuptuat ju?
Havie Gezdari: Kur jam kthyer nga shkolla, unë edhe i thashë mamit “po Xhevairi a ka ardh?” Jo-tha, edhe sikur kisha një “pse”. Sepse ai më tha që do kthehem edhe ai …pse . ..edhe tha mami `lëre se ndoshta po loz me kalamajtë` .Edhe unë ndenjta nja gjysëm ore- 1 orë a kështu edhe u nisa drejt shkollës. Aty kur shkova tek shkolla, ishte e mbyllur me celës. Aty sikur spo ndihesha mirë. Sepse ai nuk largohej asnjëherë pa më thënë asnjë gjë që do largohej. Dhe atë natë kërkuam,pritëm pastaj dolëm, u err, pastaj shkuam deri në Mullet se atje është qendra, shkuam atje tu prit. Ndoshta mos ka shkuar tek ndonjë kushuri a tek xhaja, tezja, por nuk rezultoi. Pastaj në polici ka shkuar babi të nesërmen që ka denoncuar.
Kjo është një ndër cështjet më enigmatike. Është hapur ,është rihapur është hetuar nga komisariati nr. 1, ka patur një letërkëmbim me të huajt. Pse me të huajt? Pse u përfshinë të huajt?
Havie Gezdari: Të huajt u përfshinë për arsyen sepse kishin një firmë italiane-franceze, ishin të përzier si firmë.
E cila, ishte vendosur këtu në zonë?
Havie Gezdari: Ishte vendosur në oborrin tim këtu. Sapo kishte ardhur. Kishte një javë.
Sa punonjës kishte?
Havie Gezdari: Një javë kishte që kishte ardhur. Pastaj ndodhi ajo e vëllait të mërkurën , të shtunën u larguan ata. Firma sikur kërkonte naftë. Kishte makineri. Por së bashku me shqiptarë,nuk ishin vetëm të huaj.
U pyetën këta shtetas apo ikën pa asnjë gjurmë?
Havie Gezdari: Thanë që është një firmë fantazmë. Nuk i dimë adresën edhe këto shqiptarët që ishin bashkëpunim me këto, thanë në polici që janë pyetur dhe thonë që sdimë gjë. Dhe ne dyshojmë tek ajo firmë. Jo, sepse e dimë të saktë. Po thjesht e dyshojmë për arsye sepse nuk kemi as hasmëri asnjë lloj gjëje.
Dhe më pas çfarë ndodhi me hetimet?U pushuan?
Havie Gezdari: Asnjë gjë. Pastaj u pushuan. Një herë, një herë i rifilluan. Pastaj i pushuan.
Tani cështja është e pezulluar, është mbyllur?
Havie Gezdari: E pezulluar.
Ka dhënë vendim gjykata që Xhevairi është i zhdukur? Çfarë gjurmësh keni gjetur?
Havie Gezdari: Asnjë lloj gjëje. Për momentin deri tani. Kam trokitur psh. po asnjë lloj gjëje .
Nuk ka asnjë lloj gjurme? Çfarë thotë policia ? Prokuroria?
Havie Gezdari: Jemi në kërkim. Kaq. Jemi në kërkim. Në gjendjen civile rezulton emri. Ne do ta kërkojmë deri sa të kemi mundësi. Do ta kërkojmë. Deri në momentin e fundit. Pastaj thjesht është i rrëmbyer, përderisa nuk ka lënë asnjë lloj shënje, as në rrugë, as në shkollë, as në ndonjë vend. Dyshoj për rrëmbim.
Keni bërë ndonjë identikit tjetër?Si mund të jetë Xhevairi sot?
Havie Gezdari: Me imagjinatë e mendoj shpeshherë, sjemi as në tokë as në qiell.Se po të dish se ku largqoftë, një vdekje sic im atë është larguar nga jeta dhe e di që shkoj tek varri edhe e qaj por ky sështë …(qan) dhe kjo më bën që të vazhdoj.
Në qoftëse një ditë e gjen,çfarë do të bësh ndryshe ditën e nesërme?
Havie Gezdari: Do ndryshoj jeta ime. Kjo është.
Në çfarë kuptimi do të ndryshojë?
Havie Gezdari: Në të gjitha anët e jetës. Dmth. do të rilind për së dyti. Një jetë e re./TCH
