Për herë të parë në 30 vitet e tranzicionit politik postkomunist të Shqipërisë, një lider dikur i plotfuqishëm akuzohet për “korrupsion pasiv” mbi vendimet e marra gjatë kohës së tij në detyrë. Sali Berisha, një ish-president dhe kryeministër dhe lider aktual i Partisë Demokratike, partisë më të madhe opozitare në Shqipëri u vendos në “arrest shtëpie” më 30 dhjetor.
Prokurorët kanë akuzuar Berishën për abuzim me pushtetin gjatë mandatit të tij të parë si kryeministër nga viti 2005 deri në 2009. Çështja ka në qendër privatizimin e një qendre sportive në Tiranë, nga e cila dyshohet se ka përfituar dhëndri i tij, Jamarbër Malltezi.
Berisha thotë se akuzat janë të pabaza, duke pretenduar se janë një sulm i motivuar politikisht nga kundërshtari i tij, kryeministri aktual Edi Rama.
Nga ‘shpresa e demokracisë’ te minimi i demokracisë
Karriera politike e Berishës, e cila zgjat 33 vite, ka pasur ulje-ngritjet e saj. I përshëndetur si “shpresa e demokracisë” në ditët e para të karrierës së tij pas rënies së regjimit komunist në fillim të viteve 1990, ish-komunisti dhe kardiologu karizmatik u bë presidenti i parë i Shqipërisë i zgjedhur në mënyrë demokratike në 1992. Por në vitin 2021, ai u caktua publikisht nga Shtetet e Bashkuara “për shkak të përfshirjes së tij në korrupsion të madh”. Sekretari i Shtetit Antony Blinken shkroi në ish-Twitter (tani X) se “aktet korruptive të Berishës [kishin] minuar demokracinë në Shqipëri”.
Tani, në moshën 79-vjeçare, ai është i mbyllur në shtëpinë e tij dhe, sipas avokatit të tij, i ndalohet të komunikojë me njerëz “përveç familjes që jeton me të”.
Udhëheqja autoritare
Pasi Berisha u zgjodh në pushtet, nuk kaloi shumë kohë që lidershipi i tij të kthehejnë autoritar. Ai përqendroi pushtetin në duart e tij, arrestoi gazetarë të pavarur dhe liderë opozitarë, dëboi kundërshtarët nga partia e tij, pushoi nga puna këdo që ishte kritik ndaj tij. Madje përdori gjykatat për të ndjekur penalisht kundërshtarët e tij politikë.
Pas kolapsit në 1997 të skemave të tipit ‘Ponzi’ që ai toleroi dhe inkurajoi, Berisha u hoq nga pushteti pas një revolte popullore. Pas pakënaqësisë së përhapur për korrupsionin e qeverive të njëpasnjëshme socialiste, ai u rikthye në pushtet 8 vjet më vonë, këtë herë si kryeministër, dhe drejtoi vendin nga viti 2005 deri në 2013. Gjatë kohës së tij si kryeministër, Berisha ushtroi ndikim dhe presion mbi gjyqësorin shqiptar.
A po pakësohet mbështetja për Berishën?
“Berisha mbetet i diskutueshëm për shkak të akuzave se qeverisja e tij rezultoi me gjakderdhje dhe humbje të jetëve të pafajshme civile, si në rastin e profilit të lartë të Gërdecit, ku 28 qytetarë humbën jetën në një incident të lidhur me demontimin e municioneve, ku dyshohet se ishte përfshirë djali i Berishës,”- tha për DW Aleksander Cipa, analist i pavarur politik në Tiranë.
“Ka qenë edhe rasti i vdekjes së katër protestuesve të pafajshëm në vitin 2011 kur Berisha ishte kryeministër. Në të gjitha këto raste, nuk ka pasur hetime të pavarura në lidhje me përgjegjësinë dhe përfshirjen e tij të qartë apo të nënkuptuar, as ndonjë llogaridhënie,”- shtoi ai.
Berisha i është përgjigjur ngjarjeve të fundit duke bërë thirrje për mosbindje civile, duke u përpjekur ta bëjë luftën e tij personale dhe familjare kombëtare. Deri më tani, ai nuk ka marrë shumë mbështetje. Kolegët e tij deputetë në Partinë Demokratike janë përpjekur të shkaktojnë kaos në parlament, duke ndërprerë procedurat me flakë, por mbështetja për të në rrugë është zvogëluar.
Shqipëria përballet me një rrugë të vështirë drejt BE-së
Shqipëria është në një gjendje të përhershme dhe të trazuar transformimi politik dhe ekonomik për tre dekada. Gjatë gjithë kësaj kohe, korrupsioni në nivelin më të lartë ka vazhduar procesin e tij të tranzicionit, duke penguar shanset e Shqipërisë anëtare të NATO-s për t’u anëtarësuar në Bashkimin Evropian.
“Dikur e quajtur “Koreja e Veriut e Evropës”, kishte optimizëm se Shqipëria do të ecte drejt demokracisë dhe përqafimit të shtetit ligjor, duke mbështetur aspiratat e popullit të saj për integrim të mëtejshëm dhe pranim eventual në BE. Për fat të keq, evolucioni politik ka marrë një rrugë alternative, duke konverguar më shumë drejt oligarkisë dhe depërtimit të strukturave shtetërore nga interesat e veta,”- tha Besar Likmeta, redaktor.
Megjithatë, reforma në drejtësi dhe puna e dy institucioneve relativisht të reja gjyqësore, konkretisht Strukturës së Posaçme Kundër Korrupsionit dhe Byrosë Kombëtare të Hetimit, po japin shpresë se epoka e mosndëshkimit për ata që janë përfshirë në korrupsionin e nivelit të lartë është duke përfunduar. Për 30 vjet, gjyqësori ishte sektori më i korruptuar në Shqipërinë postkomuniste, me shumë gjyqtarë dhe prokurorë që përdornin ndikimin e tyre për të çimentuar pandëshkueshmërinë në nivelin më të lartë, duke mbrojtur politikanët e korruptuar dhe kriminelët e organizuar.
Futja e një procesi verifikimi – shtylla kurrizore e reformës gjyqësore të vendit, e cila mbështetet nga BE dhe SHBA – ka çuar në largimin e qindra gjyqtarëve dhe prokurorëve nga postet e tyre sepse ata nuk mund të siguronin prova për burimin e tyre. pasurinë. Gjatë dy viteve të fundit, drejtësia e reformuar ka kryer shumë hetime, dënime, sekuestrime dhe konfiskime në nivelin më të lartë të politikës duke përfshirë anëtarë të qeverisë dhe opozitës.
“Arresti shtëpiak i Berishës dhe hetimet shkatërrojnë vërtet mitin e mosndëshkimit në Shqipëri. Fakti që personi që dikur ishte njeriu më i fuqishëm në vend po mbahet përgjegjës është duke krijuar një precedent për ata që besojnë se janë mbi ligjin,”- Çipa tha për DW.
Shqiptarët tani presin shumë nga gjyqësori i tyre i reformuar përsa i përket luftës kundër korrupsionit. Shumë shpresojnë se çështja Berisha do të lajmërojë fillimin e një epoke të re politike, me politikanë të rinj që nuk kanë asnjë lidhje me korrupsionin e së shkuarës./ DW
