Nga Rigels Seliman
Ndërsa lundroja në botën e pafundme të internetit, u gjend përballë analizës “Bektashizmi dhe Shqipëria” të ish-politikanit dhe shkrimtarit të njohur, Ben Blushi. Shkrimi vinte si analizë e deklaratës së kryeministrit Edi Rama dhe Baba Mondit sa i takon idesë për ndërtimin e Shtetit Bektashi mu në mes të Tiranës. Kështu që teksa bëjë ballafaqime mes atyre që thotë shkrimtari Blushit dhe binomi Rama-Baba Mondi, zgjodha edhe unë të them dy fjalë të përgjithshme, duke e fokusuar analizën time modeste tek analiza “Bektashizmi dhe Shqipëria.
Analiza e Ben Blushit për bektashizmin dhe vendin e tij në historinë shqiptare ofron një narrativë që përpiqet të jetë provokuese, por shpesh kalon në një analizë të ngushtë dhe një qasje të diskutueshme. Pavarësisht se përmend të vërtetat historike, ai e paraqet bektashizmin si një “shartim” të dhunshëm dhe oportunist, duke e anashkaluar thelbin e tij shpirtëror dhe kulturor, si dhe rëndësinë e tij në historinë e Shqipërisë. Kjo është një thjeshtëzim i tepërt, i cili i heq vlerën një tradite që ka ofruar mbrojtje dhe identitet për shumë shqiptarë.
Një tjetër pikë e diskutueshme është mënyra se si Blushi e paraqet bektashizmin si një “djalë të keq” të Islamit. Ky term është jo vetëm ofendues, por gjithashtu përjashton kompleksitetin e besimit bektashi, i cili përmban elementë të traditave të ndryshme dhe ka promovuar tolerancën ndërfetare. Në vend që të shërbejë si një shprehje e përpjekjes për të gjetur harmoni midis feve, ai portretizohet si një produkt i dhunës dhe manipulimeve politike.
Më tej, Blushi pretendon se bektashizmi ishte një mënyrë për shqiptarët të “refuzonin” Islamin sunit. Ky interpretim e injoron faktin se bektashizmi është një degë e Islamit, e cila ka ofruar një hapësirë të sigurt për shumë individë, veçanërisht gratë, që shpesh janë përjashtuar nga praktikat e tjera fetare. Pse nuk e konsideron Blushi këtë si një formë të fortë të rezistencës dhe afirmimit të identitetit?
Po ashtu, Blushi përmend ndihmën e Ahmet Zogut për bektashinjtë, duke e interpretuar këtë si një akt politik. Kjo qasje e heq thelbin emocional dhe shpirtëror të kësaj mbështetjeje, duke e reduktuar në një lojë politike. Ndonëse Zogu kishte motive politike, ai gjithashtu e njohu vlerën e bektashizmit si një element të rëndësishëm të identitetit shqiptar.
Për më tepër, narrativa i tij mbi ndikimin e Perandorisë Osmane dhe pasojat e saj mbi shqiptarët është i rëndësishëm, por ai e tepron kur e vendos fajin te një fe specifike pa njohur ndikimet e shumëfishta që kanë formuar shoqërinë shqiptare. E kaluara e dhunshme dhe komplekse e vendit tonë kërkon një qasje më të nuancuar dhe një respektim të diversitetit kulturor dhe fetar.
Në këtë kontekst, mendoj se këto mendime e bëjnë të qartë se shkrimi i Ben Blushit, edhe pse i pasur me informacione, shpeshherë humbet në thjeshtëzime dhe interpretime të diskutueshme, duke e bërë atë më shumë një kritikë se sa një analizë të plotë dhe objektive. Në vend që të shërbejë si një pasqyrë e ndërlikuar e historisë shqiptare, ai ngjall më shumë pyetje sesa përgjigje.
