NGA EDISON YPI
Heremiti Frençesk Radi ishte qiellor. Heremiti Frençesk Radi ishte një realitet kozmik, një materie yjore, një aliazh celestial, një shkrirje divine e talentit, disensit, revoltës, paqes, seriozitetit, urtësisë, humanizmit, harmonisë, bukurisë. Heremiti Frençesk Radi ishte një realitet unikal, i patjetërsueshëm, i pavjetrueshëm, i pakrahasueshëm me asnjë dhe me asgjë në krejt ferrin diktatorial, të cilit i ra pash më pash, e këqyri skutë më skutë, e vuajti çast më çast. Heremiti Frençesk Radi kurrë nuk kërkoi, kurrë nuk pretendoi, kurrë nuk lypi, asgjë nga golgothaja që e rrethonte. Heremitit Frençesk Radi i mjaftonte vetja e vet, vuajtjet e veta, drita e vet. Pakica më e vyer se shumica, ngushtimi më komod se zgjerimi, të gjithë të ndryshëm më produktivë se të gjithë të njëjtë, veç e veç më mirë se by..ë më by..ë, këto dhe të tjera Heremiti Frençesk Radi i kuptoi dhe i interiorizoi që herët. Dhe bëri atë çka mendja, zemra, shpirti, miliarda qelizat e trupit dhe të trurit e urdhëruan të bënte. U tërhoq, u veçua, u mbyll. Në një tjerët univers, nën një tjetër qiell, me të tjera ligje, të tjera rregulla, krejt të ndryshme nga ai i skëterrës komuniste prej të cilës, në mënyrën e vet, u çlirua përgjithmonë që në kohën kur prangat kërcisnin, kallashnikovi sharronte, spiunllëku bënte kërdinë. Shpella ku u mbyll Heremiti Frençesk Radi nuk ishte prej balte, as argjilore, as shkëmbore, apo prej ndonjë materiali tjetër të butë, që preket, deformohet, gërvishtet. Shpella brenda të cilës Heremiti Frençesk Radi u mbyll në shenjtërinë e vet ishte e tëra prej diamanti. Heremiti Frençesk Radi preferoi të jetojë i veçuar në një shpellë, që ishte e tëra e tija.
Heremiti Frençesk Radi refuzoi të bashkëjetojë me llumin në ferrin e çakërdisur plot krisma, klithma, ulërima, marshe, çizme mbi asfalt, plumba mbi trup. Heremiti Frençesk Radi nuk ishte i pari Heremit i botës. Para Heremitit Frençesk Radi, të tjerë heremitë të famshëm e të lavdishëm, Lagushi, Beethoveni, Erik Satie, Shopenhauri, Shën Tereza, dhe pa përjashtim, krejt shenjtorët e botës, për të njëjtat arsye kishin bërë të njëjtën gjë, ishin mbyllur në shpellë. Ata në të tyren, Frençesk Radi në të vetën, secili i lumtur në veçimin e vet, sakrificën e vet, përkushtimin, devocionin, shenjtërinë, e vet.
Si të gjithë heremitët, edhe Heremiti Frençesk Radi gdhihej e ngrysej gjithë kohës i rrethuar nga halabakë dhe spiunë, të cilët do e kishin vrarë, do e kishin bërë copa, mishin do ia kishin grirë, në hell do ta kishin shkuar. Por e lanë në “marrëzinë” e vet. Nuk e masakruan. Për asnjë arsye tjetër përpos asaj se shpella e Heremitit Frençesk Radi iu duk e ngushtë, e vogël, e errët, drita e qiririt e zbehtë, gjëra të parrezikshme për diktaturën, krahasuar me digat, traktorët, prozhektorët, fabrikat, uzinat e tyre. Le të gjallojë Heremiti Frençesk Radi duke u tmerruar dhe zilepsur nga tejkalimi i planeve, bollëku imagjinar, fitoret inekzistente. Kemi partinë dhe marksizëm leninizmin që na mbron nga çdo armik.
Heremiti Frençesk Radi që e pagoi me sakrificat e veta shenjtërore, ishte ai pararendësi i lirisë sotme, autostradave, supermarketeve, vilave, dy e tri makinave dhe jo halabakët dhe spiunët që i vuri Sigurimi ta rrëmbenin flamurin. Thoshin proletarët: Mjerë Heremiti Frençesk Radi që jeton brenda në shpellën e errët ku të merret fryma, verbohesh nga errësira, vdes nga asfiksia. Në fakt, shpella e Heremitit Frençesk Radi ishte plot dritë Perëndie dhe fllad lirie. Të mjerët dhe fatkeqët ishin turmat, proletarët, hyzmeqarët. E ngushtë, e pisët dhe e errët, ishte boshllëku shtazarak proletar, ku të merrej fryma nga kafshëria. Dhe ironia ishte se kur dita-ditës proletarët kujtonin se Heremitin Frençesk Radi e mposhtnin, e heshtnin, e turpëronin, ndodhte e kundërta, aq më thellë Heremiti Frençesk Radi ua rraste komunistëve Noc Rrokun. Heremiti Frençesk Radi nuk kishte absolutisht asgjë soc-realiste si këta legenat e tanishëm, skllevërit puthadorë të atëhershëm, që pëllasin sot si liberatorë. Grusht bashkuar, sup-më-sup, për Heremitin Frençesk Radi ishin më të largëta se infiniti. Heremitin Frençesk Radi do e kujtojnë brezat se i la Shqipërisë dëshminë monumentale: urtësia, butësia, mirëkuptimi, paqja, bukuria, tingujt, melodia, muzika, tekstet e mira janë të vetmet mjete që mposhtin dhe shkatërrojnë ulërimat e mbledhjeve, turpin e autokritikave, urratë e kongreseve, çizmet e ushtarëve, telat me gjemba, torturat, internimet, burgosjet, varjet, pushkatimet dhe të gjitha të zezat e tjera ku janë e ku s’janë me kuç e me maç, që sytë u dalçin atyre që i iniciuan dhe nostalgjikëve që u dhimben!
