Shqipëria renditet në vendin e 79 në Indeksin e Demokracisë 2019, të publikuar sot nga The Economist, i cili jep një panoramë të situatës së demokracisë në mbarë botën në 165 shtete të pavarura dhe dy territore.
Indeksi i Demokracisë bazohet në pesë kategori: procesi zgjedhor dhe pluralizmi; funksionimi i qeverisë; pjesëmarrja politike; kultura politike; dhe liritë civile. Bazuar në rezultatet e tij në një gamë të indikatorëve brenda këtyre kategorive, secili vend më pas klasifikohet si një nga katër llojet e regjimit: “demokraci e plotë”, “demokraci në lulëzim”, “regjim hibrid” ose “regjim autoritar”.
Shqipëria vijon të bëjë pjesë në regjimin e demokracisë hibride, me një pikëzim që ishte 5.89 në vitin 2019 (sa më i ulët indeksi aq më e ulët demokracia). Në raport me një vit më parë, kur treguesi ishte 5.98 ka një përkeqësim, çka ka bërë që Shqipëria të zbresë me tre vende (nga i 76-i që ishte një vit më parë). Ky është niveli më i ulët i demokracisë, që nga viti 2014, sipas të dhënave historike të publikuara nga The Economist.
Përkeqësimi ka ardhur si rrjedhojë e zbritjes në kategorinë e “pjesëmarrjes politike”, që kishte një pikëzim prej 4.44, nga 5.56 që ishte një vit më parë. Më mirë Shqipëria renditet në kategorinë e “lirive civile”, me 7.65 pikë, e ndjekur nga “procesi zgjedhor dhe pluralizimit” me 7 pikë, funksionimi i qeverisë (5.36) , kulura politike (5) dhe në fund pjesëmarrja politike (4.44). në këtë tregues të fundit të pjesëmarrjes politike, Shqipëria është në nivele të njëjta me shtete të tilla si Hondurasi, Butani, Guatemala, Haiti.
Në rajon kryeson Serbia
Nga vendet e rajonit, në indeksin e demokracisë, më mirë në rajon paraqitet Serbia (66), që hyn në grupin e demokracisë në lulëzim, Maqedonia (77), ndërsa më keq është Mali i Zi (84) dhe më pak demokratikja në rajon renditet Bosnjë Hercegovina (84).
Në treguesin e pjesëmarrjes politike, që për Shqipërinë është shumë i ulët. Të gjitha vendet e tjera të rajonit paraqiten më mirë, ku psh Serbia ka 6.11 pikë, Maqedonia (6.67), mali i Zi (5.36), Bosnja (5.56)
Shteti më demokratik në botë
Shteti më demokratik në botë është Norvegjia, i ndjekur nga Islanda, Suedia, Zelanda e Re, Finlanda, Irlanda, Danimarka, Kanadaja, Australia.
Sipas raportit, ka pasur pak ndryshime në krye dhe në fund të indeksit. Edhe një herë Norvegjia doli në krye, me rezultatin 9,87 (në një shkallë 0-10), dhe Koreja e Veriut ishte në fund të renditjes globale, me rezultatin 1.08.
Disa nga lëvizjet më të dukshme lart dhe poshtë renditjes u regjistruan nga Tajlanda, e cila regjistroi përmirësimin më të madh në rezultatin dhe renditjen, dhe nga Kina, e cila regjistroi rënien më të madhe.
Në Indeksin e Demokracisë 2019 rezultati mesatar global për demokracinë ra nga 5.48 në 2018 në 5.44 (në një shkallë 0-10). Kjo është nota mesatare më e dobët globale që kur indeksi u prodhua për herë të parë në 2006.
Rezultati i vitit 2019 është edhe më i keq se ai i regjistruar në vitin 2010, në vazhdën e krizës globale ekonomike dhe financiare, kur rezultati mesatar global ra në 5.46. Nga viti 2011 e në vazhdim, rezultati mesatar botëror shënoi një përmirësim vjetor, modest, vjetor, por në 2015 dhe 2018 rezultati ngeci, dhe në 2016 dhe 2019 ai ra.
Rënia e rezultatit mesatar global në vitin 2019 u nxit nga një regresion i mprehtë në Amerikën Latine dhe Afrikën Sub-Sahariane, dhe më pak në rajonin e Lindjes së Mesme dhe Afrikës së Veriut (MENA), dhe nga stanjacioni në katër rajonet e mbetura të përfshira në Indeksin e Demokracisë.
Amerika Latine ishte rajoni më i keq në vitin 2019, duke regjistruar një rënie prej 0.11 pikë në rezultatin e saj mesatar rajonal në krahasim me 2018, në 6.13. Duke u nisur nga një bazë tashmë e ulët, regresioni në Afrikën Sub-Sahariane ishte gjithashtu i lartë: rezultati mesatar rajonal ra me 0.10 pikë në 4.26.
Në vitin 2019, rreth 68 vende pësuan një rënie në rezultatin e tyre të përgjithshëm krahasuar me vitin 2018, por pothuajse po aq (65) shënuan një përmirësim. 34 të tjerët ngecën, me rezultatet e tyre të mbetura të pandryshuara në krahasim me vitin 2018.
