Tre kabllo me fibra optike u dëmtuan në Detin e Kuq, duke shkaktuar rënie të shpejtësisë së internetit në rajon. Riparimet mund të zgjasin javë apo edhe muaj për shkak të konfliktit në Jemen. Rreth 25 përqind e trafikut të internetit në rajon kalon përmes këtyre tre kabllove, kështu që operatorët tani po detyrohen t’u drejtohen kabllove dhe satelitëve të tjerë për të kapërcyer problemin. Shkaktar i dëmit ka të ngjarë të jetë spiranca e anijes së mallrave “Rubimar”, tha këshilltari për sigurinë kombëtare në Shtëpinë e Bardhë, John Kirby, në një intervistë për CBS. Anija u sulmua me raketa në mes të shkurtit, pas së cilës ekuipazhi e braktisi atë.
Prerja e këtyre kabllove nuk ishte një akt i qëllimshëm, por incidenti nxjerr në pah cenueshmërinë e madhe të kabllove nënujore përmes të cilave kalon rreth 97 për qind e trafikut global të internetit.
– Është thjesht shqetësuese dhe është e vështirë të përcaktohet nëse dëmi ka qenë aksidental apo i qëllimshëm. Ky fakt bëhet edhe më i rëndësishëm pasi bota dalëngadalë largohet nga koncepti i veprimeve të mëdha ushtarake dhe rivalët gjeopolitikë konsiderojnë gjithnjë e më shumë sulme më delikate. Në të kaluarën ka pasur incidente të dëmtimit të kabllove që dyshohej se ishin të qëllimshme, por një nga arsyet pse ky është një problem kaq sfidues është fakti se aksidentet ndodhin lehtësisht. Kjo është e shkëlqyeshme për çdo armik që dëshiron të operojë në zona gri dhe nuk dëshiron të marrë përgjegjësinë për ndonjë sulm”, tha Michael Darrah, një ushtarak në Qendrën për Studime Strategjike dhe Ndërkombëtare.
Megjithatë, sulmet më të vogla si ky nuk janë domosdoshmërisht një problem i madh, sipas Tim Stone, nënkryetar i kërkimit në firmën analitike TeleGeographies.
“Çdo vit ka rreth njëqind incidente me kabllo nënujore dhe industria është mësuar të bëjë gabime. Rreth dy të tretat e këtyre incidenteve shkaktohen nga aktivitetet njerëzore – kabllot ngatërrohen në rrjetat e peshkimit ose tërhiqen nga spiranca. Koha e nevojshme për riparim varet nga vendndodhja e dëmtimit dhe juridiksioni në të cilin ka ndodhur, por në përgjithësi nuk është më e gjatë se disa ditë,” thotë Stone.
Pronarët e pothuajse të gjitha kabllove nëndetëse janë industri private. Shumë kabllo të vjetra u ndërtuan nga konsorciume ose operatorë telekomunikacioni, ose nga kompani që i ndërtuan ato për t’ia shitur ofruesve të shërbimeve. Së fundmi në këtë treg ka hyrë edhe Silicon Valley. Telegeographies vlerëson se Meta, Google, Microsoft dhe Amazon zotërojnë ose marrin me qira gati gjysmën e gjerësisë së brezit të internetit në kabllot nëndetëse.
Stonege shton se industria kryesisht po përgatitet për ndërprerje me opsione shtesë. Për shembull, pasi tre kabllo u dëmtuan në Detin e Kuq, në rajon mbeten 11. Telegeographies vlerëson se aktualisht janë rreth 574 kabllo nëndetëse aktive ose të planifikuara. Kjo do të thotë se nuk ka gjasa që një vend të shkëputet plotësisht nga interneti, përveç nëse është një komb ishull, siç ishte rasti me Tongën në vitin 2022, kur kablloja e tij e vetme nëndetëse u shkatërrua nga një shpërthim vullkanik nënujor. Dëmi u riparua brenda një muaji.
Megjithatë, duke pasur parasysh se sa shumë mbështetet ekonomia globale në aksesin në internet, qeveritë në mbarë botën kanë filluar të ndërmarrin hapa shtesë për të mbrojtur kabllot nëndetëse. Vitin e kaluar, NATO hapi një qendër koordinimi që synonte mbrojtjen e infrastrukturës nënujore dhe formoi një grup të përbashkët pune me Bashkimin Evropian.
“Arsyeja kryesore pse infrastruktura nënujore është një objektiv tërheqës për sulme të qëllimshme është anonimiteti që vjen automatikisht me paketën. Nëse e hiqni atë anonimitet, objektivi bëhet shumë më pak tërheqës”, përfundon Dara.
