Në brigjet e detit Adriatik pranë fshatit Karpen të Kavajës, aty ku dikur shtrihej një kompleks ushtarak në të cilin breza të tërë studentësh kryen zborin, ndodhet një nga zonat e fundit të pazhvilluara të gjirit të Durrësit.
Sipas qeverisë shqiptare, kjo zonë bregdetare e gjelbër ku folenizojnë dallëndyshet është piketuar nga një grup kompanish multinacionale për ndërtimin e një porti të ri gjigant, si dhe të një zone mbështetëse ekonomike me vlerë 5 miliardë USD.
I ashtuquajturi projekti “Morgan”, i propozuar nga kompania “Star Bridge Port Developments Limited” me qendër në Britani, përveç portit përfshin ndërtimin e një qendre logjistike, të një terminali rigazifikimi dhe të një centrali për prodhimin e energjisë.
“Në Shqipëri ne nuk e kemi një port të këtyre dimensioneve. Nuk ka as në vendet fqinje dhe mungon dhe në Gjirin e Mesdheut një port i tillë, i cili është i gatshëm të përpunojë anije me një tonazh shumë të lartë dhe të gjeneratës së fundit Panamax”, deklaroi ministrja e Ekonomisë, Milva Ekonomi në Komisionin për Veprimtari Prodhuese në Parlament, ku në mesin e muajit korrik është diskutuar projektligji për caktimin e një procedure të veçantë negocimi për projektin.
“Kompanitë kanë sjellë propozimin për të ndërtuar një port në Karpen sepse e shikojnë si një pozicion strategjik, një pozicion që mund ta lidhin me Portin e Roterdamit, gjithashtu dhe me kanalin e Suezit”, shtoi Ekonomi.
Sipas Ekonomit, projekti është unikal, mbështetet nga investitorë seriozë dhe vetëm gjatë periudhës së ndërtimit do të hapë rreth 70 mijë vende pune dhe do ta rrisë prodhimin e brendshëm bruto në fushën e ndërtimit me 57%.
Përkundër entuziazmit të qeverisë, opozita e udhëhequr nga Partia Demokratike është shfaqur skeptike dhe ka hedhur akuza se pas propozimit fshihen interesa korruptive që lidhen me zhvatjen e pasurisë publike.
Sipas raportit të përgatitur për Kuvendin nga Komisioni për Veprimtarinë Prodhuese, Porti i Karpenit dhe zona ndihmëse ekonomike do të shtrihet në një sipërfaqe totale prej 1700 hektarësh.
Pavarësisht objeksioneve të opozitës, projektligji i cili i jep qeverisë të drejtën për të hapur negociatat me investitorin strategjik u miratua në Kuvend më 22 korrik.
Të dhënat e siguruara nga “BIRN” tregojnë se pas projektit “Morgan” qëndrojnë kompani guackë dhe një rrjet personash, që më shumë se investitorë duket të jenë agjentë dhe “këshilltarë”. Ndërkohë, dy kompani të njohura që përmenden si investitorë nga ministrja e Ekonomisë i thanë “BIRN” se ata kanë gjithashtu rol “këshillues”.
“Star Bridge Port Developments Limited” është një kompani me kapital të nënshkruar prej 100 paundësh britanikë, me adresë në një zyrë kontabiliteti të quajtur Blair Shepherd në qytetin Altricham në Britani, pranë Mançesterit.
Kjo kompani është regjistruar fillimisht në vitin 2011 me emrin “UK Land Investments LTD”, nën pronësinë e dy aksionerëve, William Becket dhe Mark Edwards. Duke u bazuar tek numri i lartë i kompanive ku shërbejnë si drejtorë ose aksionerë, Edwards and Beckett ka shumë mundësi të jenë agjentë regjistrimi kompanish guackë.
Në prill të vitit 2014, kompania ka ndryshuar emrin nga “UK Land Investments” në “Star Bridge Port Developments Limited”, ndërsa nga viti 2013 deri në vitin 2015 ajo ka pasur status regjistrimi të fjetur.
Përpara se projektpropozimi i “Star Bridge” të dërgohej për miratim në Parlamentin shqiptar më 22 qershor, aksionet e saj janë shitur një kompanie në Singapor, të quajtur “One Gate Asia PTE”.
Partia Demokratike ka ngritur dyshime mbi kapacitetin financiar të “Star Bridge Port Developments Limited” për të ndërmarrë investimin e propozuar në Portin e Karpenit, si dhe mbi shitjen e aksioneve të saj në prag të paraqitjes së projektit.
“Kjo kompani 100 paundëshe, sipas Edi Ramës do na investoka 5 miliardë dollarë në Karpen, aq sa gjysma e produktit të brendshëm bruto”, deklaroi deputetja Jorida Tabaku, në një konferencë për shtyp më datë 29 korrik.
“Por më e rënda është se kjo kompani, që Edi Rama e bëri pronare të 1700 hektarëve, u shit papritur në Singapor, në një parajsë fiskale atje, vende që vizitohen shpesh nga vëllai i Kryeministrit”, shtoi ajo.
Ministrja e Ekonomisë, Milva Ekonomi reagoi ndaj akuzave të opozitës, duke theksuar se arsyeja pse kompania “Star Bridge” ka një kapital themeltar minimal qëndron pas faktit se ajo është një subjekt i krijuar për qëllime të veçanta (SPV), dhe u shërben kompanive investitore dhe atyre zbatuese për të sjellë propozimin para qeverisë shqiptare dhe për të filluar negociatat për këtë projekt.
Ajo ka nënvizuar se pas kësaj SPV-je qëndrojnë si investitorë kompania amerikane “AECOM” dhe banka e investimeve britanike, William Blair, ndërsa kompanitë zbatuese që do të implementojnë projektin janë “Ramboll” dhe “RTV Architects” nga Britania e Madhe, si dhe “STFA” dhe “Summa” nga Turqia.
“Kompanitë së bashku kanë realizuar një xhiro vjetore prej 21 miliardë dollarë për 2014, kanë punësuar 120.000 persona dhe kanë realizuar projekte me vlerë prej 60 miliardë dollarësh”, tha Ekonomi nëpërmjet një njoftimi për shtyp.
“Reputacioni dhe eksperienca e kompanive, amerikane, angleze dhe turke, investuese dhe zbatuese, që do të implementojnë projektin nëpërmjet ‘Star Bridge Port Developments Limited’, është një garanci më shumë dhe shtysa kryesore që na ka çuar të ndërmarrim këtë iniciativë”, shtoi ajo.
Një deklaratë të ngjashme mbi kapacitetet financiare që qëndrojnë mbas projektit “Morgan” është dhënë nga Ekonomi dhe gjatë dëgjesës së mbajtur në Komisionin parlamentar të Veprimtarisë Prodhuese. Më pas u vendos ngritja e një komisioni të posaçëm me përfaqësues të ministrive të Ekonomisë, Energjetikës dhe Transportit për të negociuar me investitorët brenda një periudhe prej 6 muajsh.
Megjithatë, kur “BIRN” pyeti bankën britanike të investimeve William Blair dhe kompaninë amerikane “AECOM”, nëse ata kishin bërë një ofertë për të investuar 5 miliardë dollarë në Shqipëri, ato u shprehën se roli i tyre ishte vetëm këshillues.
“Ne jemi të përfshirë, por vetëm në ‘gjetjen” e burimeve të tjera të financimit”, i tha “BIRN” Tonny Zimmer, një zëdhënës i William Blair.
Muna Al-Azzawi, një zëdhënëse për “AECOM” dhe “Star Bridge Port Developments Limited” gjithashtu mohoi që kompania amerikane është investitore.
“Roli i ‘AECOM’ është i kufizuar në të shërbyerit si këshillues strategjik për projektin dhe ne jemi përfshirë në negociata me qeverinë shqiptare”, tha ajo. “Në mënyrë kategorike nuk kemi bërë një ofertë prej 5 miliardë dollarësh”, shtoi Al-Azzawi.
Për informacione të mëtejshme mbi kompaninë Al-Azzawi sugjeroi që t’i drejtoheshim këshilltarit të medias të Kryeministrit Edi Rama.
“Tani për tani, të gjithë pyetjet për projektin, ‘Star Bridge Port Developments Limited’ dhe ‘Star Bridge Port Alliance’, do të marrin përgjigje nga qeveria shqiptare (nëpërmjet Endrit)”, tha ajo.
Kompanitë zbatuese si “Ramboll” dhe “Summa” nuk iu përgjigjën kërkesave të “BIRN” për koment mbi përfshirjen e tyre në projekt.
Kompania, e regjistruar në regjistrin e bizneseve të Singaporit
Me ndihmën e projektit të Raportimit të Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit, OCCRP, “BIRN” gjurmoi të dhënat e aksionerit të vetëm të “Star Bridge”, kompanisë “One Gate Asia PTE, Ltd”, e regjistruar në Singapor.
Dokumentet e regjistrimit tregojnë që kjo kompani është regjistruar në regjistrin e bizneseve të Singaporit në datën 2 korrik 2015 dhe aktiviteti i saj shtrihet në fushën e konsulencës së biznesit dhe menaxhimit.
“One Gate Asia PTE” ka një kapital të vogël prej 3000 dollarësh të Singaporit (SGD) ose 2,200 USD dhe dy aksionerë.
Aksioneri në minorancë me 1,000 SGD është kompania “Hofman & Partners Corporate Services Singapore PTE” dhe aksioneri mazhoritar me 2000 SGD quhet Sebastien Robert George Graviere.
“Hofman & Partners Corporate Singapore PTE” është një nga degët aziatike të një kompanie regjistrimi dhe shërbimi për bizneset me qendër në Zvicër. Ndërsa, Sebastien Graviere është një avokat francez me rezidencë në Singapor, i specializuar në regjistrimin e kompanive në formë trusti. Graviere punon për një studio ligjore të quajtur “Camelot Trust PTE” dhe më përpara ka punuar për “Hoffman & Partners”.
I kontaktuar nga “BIRN”, Graviere nuk iu përgjigj pyetjeve mbi “One Gate Asia PTE, Ltd” dhe investimin në Shqipëri, duke u justifikuar se ishte “në një mbledhje” dhe do të telefononte me vonë. Pasi avokati nuk telefonoi, “BIRN” i ra përsëri numri të tij, i cili rezultoi i mbyllur.
Graviere dhe kompani si “Hoffman & Partners” janë larg të qenit pronarët e vërtetë të “One Gate Asia PTE, Ltd”. Ndërkohë që “Star Bridge” e bën të qartë në faqen e saj të internetit se në praktikat e saj të biznesit nuk përfshihet transparenca.
“Kompania punon në konfidencialitet të plotë, në mënyrë që të mbrojë integritetin e një qeverie specifike apo klienti, derisa të dyja palët të bien dakord për një datë në të cilën do të ekspozohen publikisht”, shkruan ajo.
Tre të vërteta rreth kompanive fantazmë
1.Kompania britanike “Star Bridge Port Limited” siç është theksuar në deklaratë është krijuar në vitin 2011. Sipas të dhënave të marra nga “Companies House” (që është qendra e informacionit për kompanitë e regjistruara në Mbretërinë e Bashkuar), rezulton se kompania britanike së cilës bëhet fjalë t’i jepet Karpeni ka dorëzuar nga viti 2013 deri në vitin 2016 bilancin e tipit “kompani e fjetur”, pra një llogari që nuk ka pasur asnjë aktivitet tërheqje apo depozitimi në 3 vitet e fundit. (https://beta.companieshouse.gov.uk/…/07760856/filing-history). Si ka mundësi që një kompani që ka shpenzuar miliona euro në vepra të ngjashme dorëzon në Britani një bilanc të këtij lloji?
2.Nga ana tjetër, kompania që ka blerë (sipas të dhënave të marra nga Companies House) kompaninë “Star Bridge Port Limited”, është një kompani me seli në Singapor, e cila nuk mundet t’i gjendet asnjë adresë interneti për punët që ajo ka kryer. Një blerje e tillë ngre pikëpyetje jo vetëm mbi kompaninë “Star Bridge Port Limited”, por edhe mbi raportet e saj me kompani serioze. A mundet vallë që një kompani serioze të shitet tek një kompani fantazmë që ekziston vetëm me një kuti postare në Singapor?! A mundet që një kompani serioze që ka shpenzuar miliona euro, të mos ketë projekte të saktësuara në faqen e saj të internetit?!
(http://starbridgeltd.com/projectsanddevelopments.html)
3.Gjithashtu nga një hulumtim mbi strukturën e kompanisë britanike, e cila pretendohet të jetë serioze në fushën e ndërtimit, si ka mundësi që nga gjithë faqet britanike rezulton se struktura e kompanisë në fjalë është tejet e varfër për një kompani që do të shpenzojë 5 miliardë euro, pra sa 1/5 e shumës së TAP.
