Nga Visar Zhiti
Dom Gjergj Meta me maturi dhe pērkujdesje dhe nostalgji tē natyrshme solli njē ndjesi, po dhe njē qortim nē pērgjithēsi e me tē drejtē me rastin e lajmērimit tē digjitalizimit tē njē filmi tjetēr tē radhēs tē Realizmit Socialist…
Pashē dhe komentet nē FB e tij. Dhe mē kujtoi çēshtjen e ngritur herē pas here pēr atē arsenal filmash tē mbetur nga diktatura qē nē duhen shfaqur ende apo duhen ndaluar?
Dhe mē dukej sikur flitej pēr njē depo tē rrezikshme me municion, ku ka armē aktive e bomba me sahat… Ndērkaq ẽshtẽ kaluar me kohē jo nē demontimin e tyre, por nē njē si “antiGērdec”, nē rikonstruktimin teknik, nē ngazēllimet e kēsaj arritjeje filmike, etj, etj.
Mē ka mbetur nē mendje si i vlefshēm radikalizmi i shkrimtarit Agron Tufa, qē me guxim dhe forcē, edhe si drejtor i Institutit tē Studimeve tē Krimeve tē Komunizmit, shfaqte mos honepsjen ndaj atyre filmave si ndaj njẽ arti propagandizues dhe madhtrues, pra tē dēmshēm. Dhe e kanē shoqēruar debate tē shumta, me egērsi tē kundērt.
Po kēshtu kujtoj qē dhe shkrimtari Ardian Vehbiu, eseist dhe gjuhētar, ka bērē zbērthime me vlerē dhe estetikē mbi kēta lloj filmash me rastin e riparimit teknik tē ndonjērit prej tyre me gērnetē tē socrealizmit.
Dhe janē ringjallur debatet…
Ndērkaq mē ēshtē dukur absurd hovi revolucionar pēr t’i dalē pēr zot kētyre lloj filmave pse ke luajtur njē rol pozitiv nē ta, dy apo dhjetē, qoftē dhe mirē, me talent, madje me talent tē madh, kur tjetēr gjē ēshtē interpretimi aktoresk dhe tjetēr pērmbajtja e filmave, ideologjizimi i skajshēm si qēllim i tyre parēsor.
Duke mos qenē kritik filmi, as teknik i riparimeve tē tyre, as ideolog propagandistik, etj, nuk i jap vetes tē drejtēn tē hyj nē debate profesionale, por si qytetar, qē i ka pēsuar ata filma, me kētē dua tē them se jam emocionuar prej tyre dhe mē kanē diktuar njē qendrim timin, qoftē dhe tē heshtur, por nē statusin e sotshēm tē Imzot Gjergj Metēs pata dēshirēn tē komentoj dhe unē, i nxitur dhe nga komentet e tjera.
Gjithsesi çēshtja e filmave tē socrealizmit shqiptar mē duket e pambyllur dhe e lēnē pas dore si shumēçka me rēndēsi.
Ndērhyrjen time ndērkaq unē po e sjell dhe kētu, nis thjeshtē me pyetje, qē mund tē jenē dhe pērgjigjet e mia ndaj disa prej komenteve:
– Se mos duhen bērē filma tē tjerē?…
– Se nuk mund tē ushqesh tē sotmen, aq mē tepēr njẽ tē ardhmen me gjellē tē djeshme tē prishur, madje helmuese, qoftē dhe duke i ndẽrruar pjatat me tē reja…
– Se edhe kujtesa helmohet…
– Filmat e Realizmit Socialist nuk e kanē propaganden vetēm nga prapa, por edhe nga para, edhe nē mes dhe janē realitet i shtrembēruar…
– Njē i burgosur politik nē Spaç i quante me humor tē trishtē “filma tẽ rreno-socializmit”. Na i shfaqnin jo vetēm si propagandē, por dhe si mjet torture… etj, etj.
– A thua jemi popull që u mēsua me tē keqen e s’bēn dot pa kētē drogē?…
– Etj, etj.
– Ta japēsh historinē gabim, do tē thotē se ke fshirē histori tē vẽrtetē, pra histori…
– T’i vazhdosh ato, ēshtē si tē vazhdodh krimin ideologjik, që paraprin…
– Nuk po them as t’i ndalojmē me zell e as t’i ndreqim me kaq pērkushtim e t’i mbrojmē me fanatizēm donkishotesk…
– Po sikur me ato para e atē vullnet, por me mendēsi tjetēr tē bējmē filma tē rinj? S’mjaftohet? Se ato kishin dhe diktaturēn, paratē e njē populli tē shtypur…
– Atēhere tē paktēn tē mendojmē filma tē rinj, tē lirē! Kaq mund ta bējmē…
Dhe kētu e ndērpreva komentin tim. Nē botē ka dhe muzeume tē filmit siç ka dhe tē krimeve tē nazifashizmit, edhe tē komunizmit tani, ka dhe muzeume tē torturēs. Edhe aty mirēmbahen instrumentet e dhunēs, por pēr t’i parē dhe kujtuar…
