Partia Demokratike shpjegoi dje deformimet që kanë ndodhur në përkthimin e materialit që i ka shkuar Komisionit të Venecias në lidhje me çështjen e Vettingut, çka sipas Oerd Bylykbashit dhe ekspertit Gazmend Bardhi ndikojnë në keqorientimin e këtij institucioni në dhënien e opinionit.
Bylykbashi dhe Bardhi u ndalën në 3 momente kyçe se si përkthimi gabim i dispozitave të Kushtetutës ndryshon thelbësisht përmbajtjen e ligjit themelor, duke e vënë Komisionin e Venecias para një realiteti të ndryshëm nga ai i miratuar me ndryshimet kushtetuese të 22 korrikut.
Po ashtu, Bylykbashi dhe Bardhi publikuan provat dhe faktet konkrete se si Komisionit të Venecias, autoritetet shqiptare i kanë dërguar dokumente me përkthime të manipuluara. Përfaqësuesit e PD, kërkuan që të gjenden autoritetet që kanë kyer këtë manipulim, që nuk i shërben drejtësisë.
Duke u ndalur tek momentet konkrete, Gazmend Bardhi shpjegoi: “Mospërputhjet midis tekstit të Kushtetutës dhe ligjit, dhe versionit të tij të parë anglisht dhe ligjit të miratuar nga Kuvendi i Shqipërisë, janë bërë evidente edhe në media. Ne duam thjesht të evidentojmë disa shembuj për të kuptuar që ndryshimet apo manipulimet në versionin anglisht kanë rëndësi për zgjidhjen e drejtë të kësaj çështjeje dhe dhënien e një opinioni të saktë dhe të bazuar në atë që është miratuar.
Në nenin ‘Ç’ të Kushtetutës, Kushtetuta ka përcaktuar formën se si realizohet bashkëpunimi midis organeve të Vettingut dhe institucioneve të tjera shtetërore. Dhe Kushtetuta e specifikon që bashkëpunojnë duke vënë në dispozicion informacionet e kërkuara. Pra, duhet të ketë një kërkesë nga organet e rivlerësimit që institucionet e treta, pra institucionet qeveritare, të vënë në dispozicion të tyre informacionet që institucionet disponojnë.
Ndërkohë që në versionin e përkthyer gabim dhe dërguar në Komisionin e Venecias, hiqet mënyra dhe forma e bashkëpunimit duke e lënë të paspecifikuar mënyrën se si bashkëpunojnë organet e rivlerësimit me institucionet qeveritare. Në këtë dispozitë bazohet i gjithë roli që mazhoranca në ligjin e Vettingut i ka njohur DSIK-së, ILDKP-së, Shërbimit të Kontrollit të Brendshëm në Ministrinë e Brendshme apo Drejtorisë së Parandalimit dhe Pastrimit të Parave, bazuar në këtë dispozitë.
Ju keni ndjekur edhe debatin që është zhvilluar në Gjykatën Kushtetuese, ku të gjitha parashtrimet e Kuvendit, pra të mazhorancës janë bazuar pikërisht në këtë dispozitë që ka shkuar në Komisionin e Venecias e deformuar.
Dhe duhet të evidentojmë që gabimet me deformime të rënda në tekst kanë ndodhur vetëm tek dispozitat që kanë lidhje thelbësore me çështjen. Ndërkohë që, të njëjtat gabime nuk janë vërejtur tek dispozitat e tjera të ligjit, pra që janë irrilevante në zgjidhjen e drejtë të kësaj çështjeje.
Në nenin ‘B’, i cili mund të evidentohet lehtësisht edhe nga njerëz që nuk kanë njohuri me gjuhën angleze, në versionin shqip të miratuar të Kushtetutës, kompetenca e Vëzhguesit Ndërkombëtar është ezauruese në tekstin e Kushtetutës, ndërkohë që në dispozitën e përkthyer të dërguar nga autoritetet shtetërore shqiptare të paidentifikuara për momentin, është shtuar që rregullat e detajuara se si do të kryhet kjo kompetencë ezauruese, kushtetuese, në tekstin e miratuar, do të përcaktohen me ligj. Kjo është një shtesë, e cila ka patur për qëllim t’i japë të drejtë Kuvendit të detajojë, ndryshe nga sa ka përcaktuar Kushtetuta, kompetencat e përcaktuara nga neni ‘B’.
Për të kaluar në dy shembuj të ligjit, debati që ne kemi mbi rolin e ILDKP-së ka të bëjë me faktin se ILDKP do të bëjë verifikimin e deklaratës, siç thotë Kushtetuta apo do të jetë autoritet përgjegjës për të bërë kontrollin e pasurisë, që është një koncept më i gjerë se sa kaq.
Neni 33. Në versionin në shqip të miratuar, neni 33 thuhet që: ILDKP pasi kontrollon pasurinë bën konstatimet e mëposhtme. Ndërkohë që, në versionin e ligjit dërguar Komisionit të Venecias dhe të përkthyer gabim, është thënë që pasi bën renditjen apo verifikimin e deklaratës, bën verifikimet e mëposhtme. Pra, ka një zbutje në versionin anglisht të përkthyer gabim, një zbutje të rolit të ILDKP-së që në fakt në versionin siç është përkthyer gabim përputhet edhe me qëndrimin tonë dhe me rolin që ne themi që ILDKP-ja ka në Kushtetutë.
Neni 36. Një tjetër rast është ai i nenit 36, që ka të bëjë me rolin e Drejtorisë së Sigurimit të Informacionit të Klasifikuar, ku ligji në versionin shqip e bën DSIK-në autoritet përgjegjës për kontrollin e figurës, ndërkohë që në versionin anglisht të përkthyer gabim, DSIK i njihet roli si autoritet që menaxhon apo administron strukturat e tjera të dhënies së informacionit. Në fakt ky nuk është një rol sipas ligjit që është miratuar. DSIK-ja sipas ligjit është autoritet përgjegjës për të bërë kontrollin e figurës. Konstatimi jonë ka qenë se DSIK-ja nuk mund ta ketë këtë rol sepse kontrollin e figurës e bëjnë organet e vlerësimit. Duke deformuar përkthimin, pra duke i dhënë rol DSIK-së, thjesht si autoritet që administron agjencitë e tjera ka një zbutje të rolit në ligj të DSIK-së. Të gjitha diferencat që janë vërejtur në versionin gabim të përkthyer në dispozitat thelbësore të ligjit.
Bylykbashi: Nuk na është dhënë versioni në anglisht i ligjit
Pra siç ju shpjegoi zoti Bardhi, gabimet janë në dispozita thelbësore dhe gabimet janë thelbësore, janë gabime, të cilat e çojnë në drejtim të gabuar këdo që interpreton me qëllimin e vetëm që të merret një opinion, i cili nuk vë në pah problemet që ka ky ligj. Ajo që dua të theksoj gjithashtu është që në çdo rast ne jemi të qartë dhe konfidentë jo vetëm në atë që do të thotë Komisioni i Venecias, por dhe për çështjen përpara Gjykatës Kushtetuese. Komisioni i Venecias është investuar me tri pyetje nga Gjykata Kushtetuese, të cilat nuk kanë të bëjnë me kërkesat për antikushtetueshmëri të shtruara nga Partia Demokratike para gjykatës, por për çështje të tjera, sepse nuk mund të jetë Komisioni i Venecias që të vendosë nëse një ligj është kushtetues apo jo. Këtë rol, si gjithmonë Komisioni i Venecias ia lë autoriteteve kompetente. Edhe një herë e theksoj nuk bëhet Vettingu dhe nuk pastrohet korrupsioni në gjyqësor dhe më pas në politikë, as duke bërë ligj antikushtetues, me çfarëdolloj bekimi kjo antikushtetueshmëri dhe as duke bërë manipulime në përkthim, aq më pak duke sulmuar dhe etiketuar opozitën, siç bën kjo mazhorancë dhe kushdo tjetër. Këto janë fakte kokëforta, të provueshme, do t’i keni të gjithë në dorë, janë të aksesueshme në faqen e palëvizur dhe të paprekur të Komisionit të Venecias. Nuk ju garantoj që e njëjta gjë është në faqet e tjera, në faqen e EURALIUS sot nuk ka asnjë përkthim në anglisht, gjatë paradites. Në këto kushte, kur faktet janë kaq të qarta dhe kaq të pastra, mbetet për të gjetur ju dhe opinioni publik, kush janë ata që gënjejnë, sepse opozita po tregon këto fakte, mbi të cilat ka bazuar këtë shqetësim. Pra, kush po gënjen, arsyet për të cilat po gënjen dhe cili është qëllimi?
Siç e thotë një shprehje djalli qëndron në detaje, si rregull qëndron në detajet e ligjit, kësaj radhe qëndroi edhe në detajin e përkthimit, por sigurisht që me këtë nuk bëjnë gjë tjetër veçse dëmtojnë procesin e reformës në drejtësi. Ajo që të gjithë ne presim është që, shpejt, jo vetëm të ekzekutohet Vettingu, por të ngrihet menjëherë SPAK, pra Struktura e Posaçme Antikorrupsion që Kryeministri dhe ministrat e tij mos të vazhdojnë të bëjnë më deklarata në simpoziume antikorrupsion, por të përballen me drejtësinë, me dosjet skandaloze të korrupsionit që janë përpara Prokurorisë.
– Ju thatë që: cili është ai autoritet që i është drejtuar më herët Komisionit të Venecias, por nuk e di nëse keni komunikuar me Komisionin e Venecias për të marrë një informacion se kush i është drejtuar për Kushtetutën?
Atëherë, Komisioni i Venecias ka pranuar që dokumentet që i kanë shkuar i kanë shkuar në mënyrë zyrtare. Komisioni i Venecias gjithashtu, përfshirë dhe ç’thotë Gjykata Kushtetuese, pranon që dokumenti i dërguar nga Gjykata Kushtetuese, pra ligji i përkthyer bashkëlidhur me kërkesën është ky version që më pas rezulton me probleme. Por ajo që verifikohet në faqen e Komisionit të Venecias dhe nuk ka nevojë për të kontaktuar askënd, është që ligji i përkthyer gabim, në të njëjtin version që i është dërguar edhe nga Gjykata Kushtetuese, është përkthimi i bërë nga EURALIUS, por që daton në datën 16 tetor. Dërgimi në Komisionin e Venecias është bërë më 16 tetor, 9 ditë përpara vendimit të Gjykatës Kushtetuese për pezullim dhe për të kërkuar opinion dhe 12 ditë mbas momentit kur Gjykata Kushtetuese dërgoi ligjin. Këto janë fakte të verifikueshme, një pjesë e tyre janë pranuar dhe konfirmuar edhe nga kontaktet me Komisionin e Venecias dhe nga institucionet e tjera shqiptare.
– Një ditë më parë ambasadori amerikan, Donald Lu foli për frikacakë të politikës shqiptare për ligjin e Vettingut ose më saktë ishte një adresim për Partinë Demokratike, e cila ka kërkuar ose po e zvarrit në njëfarë mënyre ligjin e Vettingut, duke pretenduar për përkthimin e gabuar, siç po flisnim sot. A është vërtet e frikësuar Partia Demokratike nga implementimi i ligjit të Vettingut z. Bylykbashi?
Unë besoj që duke përfshirë atë që thashë që në fillim, që ne presim zbatimin e menjëhershëm të ligjit të Vettingut në përputhje me Kushtetutën, pa humbur kohë dhe oferta jonë është ta ndryshojmë tani në përputhje me Kushtetutën ligjin dhe ta fillojmë çështjen pa pritur asnjë lloj vendimi tjetër të Gjykatës Kushtetuese, përtej kësaj, këto fakte tregojnë që ne nuk gënjejmë, që do të thotë, duke qenë se gënjeshtarët janë frikacakë, ne nuk kemi frikë nga kjo! Le ta gjejë kushdo, ju ftoheni të parët, prandaj është ky komunikim me ju sot, që të gjeni kush janë autoritetet shtetërore, të cilët nga frika në lidhje me antikushtetutshmërinë e këtij ligji dhe ndoshta dhe vullneti për të penguar procesin e Reformës në Drejtësi, ka dërguar tekste të manipuluara qartazi dhe haptazi të përkthimit të Kushtetutës dhe të ligjit të Vettingut.
– Ju thatë që Komisioni i Venecias nuk shprehet për kushtetueshmërinë e një ligji ose jo, duke iu referuar fjalës tuaj gjithmonë, kjo është një deklaratë që ndoshta ju keni informacion që Komisioni i Venecias ka të dhëna përtej pritshmërive tuaja?
Atëherë, unë këtë e bazoj te kërkesa që i është bërë Komisionit të Venecias në datë 28 tetor, nga Gjykata Kushtetuese, nga kryetari i Gjykatës Kushtetuese. Ai ka ngritur një numër pyetjesh specifike, të cilat nuk kanë të bëjnë me kushtetueshmërinë dhe antikushtetueshmërinë e ligjit sepse kjo është detyrë e Gjykatës Kushtetuese. Gjykata nuk ka hequr dorë nga e drejta e saj për të gjykuar në lidhje me këtë. Komisioni i Venecias do t’i përgjigjet këtyre pyetjeve sepse është kërkuar që t’i përgjigjet këtyre çështjeve dhe këto nuk kanë lidhje me kërkesën tonë për antikushtetueshmëri. Kjo është arsyeja e deklaratës time.
– Zoti Bylykbashi, ju pyesni kush gënjen. Ambasadori amerikan thotë se gënjen Partia Demokratike, madje dhe ka stisur historinë e përkthimit dhe ai citoi kryetarin e Gjykatës Kushtetuese të thotë se ndryshimet në përkthim nuk janë thelbësore. Keni ju një reagim të qartë për këtë?
Së pari, faktet tregojnë cila është e vërteta. Këto janë dokumente, të cilat janë dërguar nga autoritetet shtetërore shqiptare në Komisionin e Venecias. Problemin me këto fakte dhe këto të vërteta duhet ta zgjidhë kushdo në mënyrë individuale, por nuk lënë vend për interpretime. Përkthimi i dërguar në datën 16 tetor në Komisionin e Venecias nga një autoritet shtetëror shqiptar, është ai që më pas vërteton edhe Gjykata Kushtetuese, që është përkthimi i bërë nga EURALIUS. Duhet ta zgjidhin ata që e kanë dërguar dhe ta gjejë kushdo që ka interes, cila është e vërteta pas këtij manipulimi. Ne kemi konstatuar faktet, kemi pritur për më shumë se një javë pa e bërë publike që të gjendet zgjidhja e kësaj çështjeje, dhe ka një tentativë shumë të fortë që në mënyrë publike apo edhe nën rrogoz, të manipulohet opinioni publik sikur gjoja Partia Demokratike po përdor një version më të vjetër, por kjo nuk është e vërtetë. Ju të gjithë e dini që Partia Demokratike dhe opozita i kanë marrë gjithmonë, vetëm 24 orët e fundit përpara miratimit, draftet në shqip dhe kurrë në anglisht. Kështu që, këto janë fakte që duhet t’i investigoni ju dhe kushdo tjetër për të gjetur kush ka interesin dhe frikën. Por dua të them edhe diçka tjetër. Në ligj, siç të gjithë e dimë, vlen jo fjala, por vlen presja. Dhe një fjalë e vetme përpara Gjykatës Kushtetuese, mund të përfshijë paragrafe të tëra interpretimi kushtetuese. Për rrjedhojë, gabime kaq të rënda përpara një organi kaq autoritar si Komisioni i Venecias, nuk bën gjë tjetër veçse e çon këtë Komision në drejtim të gabuar. Kush kishte interes duhet të gjendet dhe t’i vihet gishti. Partia Demokratike nuk ka çuar asnjë nga këto versione.
– A keni menduar ndonjëherë çfarë interesi ka ambasadori amerikan për të manipuluar Venecian? Apo opinionin publik?
Nuk është kjo çështja që duhet të zgjidhim ne dhe që na preokupon ne. Këto dokumente janë dërguar nga autoritetet shtetërore shqiptare që kanë interes që në fund fare, ligji të kalojë si antikushtetues. Pra, të miratohet dhe të qëndrojë në fuqi ashtu siç është, me këto shkelje antikushtetueshmërie. Siç e shpjegoi zoti Bardhi, përkthimi zbut antikushtetueshmërinë e tekstit në shqip, duke i hedhur hi syve Komisionit të Venecias. Më pas, kushdo që ka një opinion të ndryshëm në lidhje me këtë, është problemi i tij. Këto janë faktet. Le t’i verifikojë kushdo. Është shumë e thjeshtë që të klikohet në faqen e Komisionit të Venecias.
– Ju thatë që EURALIUS ka hequr çdo përkthim nga faqja. Keni kontaktuar ju me kreun e EURALIUS, Deville për të sqaruar këtë fakt?
Ne, këto verifikime në lidhje me dokumentacionin i kemi bërë para Komisionit të Venecias dhe Gjykatës Kushtetuese. Aktualisht kreu i këtij Misioni, nga ajo që dimë nga mediat, nuk është në Shqipëri dhe një person tjetër jep informacione në lidhje me draftet që janë publikuar dhe se kur janë publikuar. Por ky nuk është problemi ynë. Fakti është që në këtë moment, në faqen e këtij misioni nuk ka një përkthim në anglisht. Por po ashtu, mbetet fakti i pohuar nga kryetari i gjykatës që përkthimi i dërguar, është ai i EURALIUS. Kaq janë në dispozicionin tonë si fakte. Besoj se mjaftojnë për të hedhur dritë mbi të vërtetën.
