Perëndimi, dhe si rrjedhim NATO, përballen me një lloj të ri kërcënimi, i cili nuk është më teorik pasi rrjetet e mëdha të të dhënave nënujore dhe transmetimit të energjisë janë të ekspozuara ndaj ndërhyrjeve dhe sulmeve të jashtme keqdashëse. Ky kërcënim është kritik pasi këto rrjete janë të prekshme ndaj sulmeve jo vetëm nga entitete shtetërore si Rusia, por edhe nga sulme të pakontrolluara terroriste ose kriminale.
Duke qenë se 95% e internetit në botë kalon përmes rrjeteve nënujore, është i dukshëm ndikimi masiv që ndërhyrja e dhunshme dhe ndërprerja e trafikut të të dhënave do të kishte në ekonominë globale dhe në të gjitha fushat e jetës, madje edhe në kryerjen e operacioneve ushtarake.
Nëpërmjet transferimit të të dhënave nga rrjeti nënujor i kabllove me fibra optike, vlerësohet se transaksionet ditore kryhen në nivel global që arrijnë në 8 trilionë dollarë.
Gjatësia prej mijëra kilometrash kabllo nënujore e bën atë të pambrojtur si sistem dhe i jep përparësi kujtdo që kërkon të dëmtojë këto rrjete.
Në NATO vitet e fundit ka pasur një shqetësim të madh për ruajtjen e sigurisë së rrjeteve të nëndetëseve. Vetëm pak ditë më parë, një oficer i lartë i NATO-s, zëvendës-admirali Didier Malleterre, paralajmëroi se kabllot dhe tubacionet kritike nënujore janë në rrezik.
Incidente të dyshimta
Zëvendësadmirali, i cili është zëvendës komandant i Shefave të Përbashkët të Operacioneve Detare (MARCOM) dhe ka shërbyer në nëndetëse, tha se ka aktivitete të dyshimta dhe raste dëmtimi që ngrenë alarmin për kërcënimet e mundshme nga Rusia dhe që vendet e NATO-s po përdorin Softuer të inteligjencës artificiale, sensorë dhe më shumë për të mbrojtur rrjetet e cenueshme nënujore pasi rrezikohet siguria e 1 miliard qytetarëve të vendeve anëtare të Aleancës.
Sipas zëvendës-admiralit, NATO ka identifikuar disa raste të aktivitetit të dyshimtë rreth infrastrukturës nënujore në vitet e fundit dhe shtoi se rusët “kanë zhvilluar shumë luftën hibride nën det për të prishur ekonominë evropiane”.
Në një kohë të tensioneve në rritje, vendet e NATO-s po detyrohen të skanojnë gjerësisht ujërat e tyre duke përdorur sensorë, satelitë dhe madje edhe pajisje nënujore për të zbuluar lëvizjet e dyshimta dhe për të mbrojtur rrjetet nënujore.
Më 16-17 prill, një takim i madh midis përfaqësuesve të industrive të teknologjisë së lartë dhe kompanive dhe qeverive u mbajt në selinë e NATO-s në Bruksel për të diskutuar sfidat detare. Qëllimi i Simpoziumit të Industrisë Dixhitale të Oqeanit ishte forcimi i aftësive të NATO-s për mbikëqyrjen dhe mbrojtjen e rrjeteve të komunikimit detar, të cilat janë kritike për sigurinë e rajonit Euro-Atlantik, me kapitullin më të rëndësishëm mbrojtjen e infrastrukturës nënujore.
Në Samitin e NATO-s në Vilnius në vitin 2023, liderët e Aleancës vendosën të krijojnë një Qendër të Sigurisë Detare Kritike të Infrastrukturës Nënujore, në kuadër të Komandës Detare të Aleancës (Komanda Detare – MARCOM), ndërsa në fillim të vitit 2023 Bërthama e Koordinimit të Infrastrukturës Nëndetare u krijua në selinë e NATO-s në Bruksel.
Në të kaluarën, ka pasur incidente të dyshimta që kanë të bëjnë me infrastrukturën nënujore. Në tetor 2023, u gjetën dëmtime në kabllot e telekomunikacionit dhe një tubacion gazi natyror midis Estonisë dhe Finlandës për një shkak të panjohur. Hetimet treguan se dëmi ishte shkaktuar nga një spirancë, por anija përgjegjëse nuk u identifikua, megjithëse, sipas provave, një anije ruse dhe një kineze po lundronin pranë zonës në atë kohë. Në shkurt të vitit 2022, pas hetimeve u zbulua se kishte ndërhyrje njerëzore në shkaktimin e dëmtimit të një kabllo norvegjeze me fibër optike nënujore për transmetimin e të dhënave, ndërsa disa muaj më parë një pjesë e kabllit ishte zhdukur.
Nord Stream
Gjithashtu, një episod i madh u regjistrua në shtator 2022 kur u dëmtua tubacioni i gazit natyror Nord Stream midis Rusisë dhe Gjermanisë. Perëndimi fajësoi Rusinë, me Moskën që akuzoi Ukrainën, SHBA-në dhe Britaninë për sabotim.
Shumë përpara luftës në Ukrainë në 2017, zyrtarët e NATO-s si Komandanti i Nëndetëseve po paralajmëronin se kishte një aktivitet intensiv nënujor nga rusët pranë kabllove. Por edhe një vit më parë, shefi i inteligjencës së NATO-s, David Cutler paralajmëroi se “ka shqetësime në rritje se Rusia mund të synojë kabllot nënujore dhe infrastrukturën tjetër kritike në një përpjekje për të prishur jetën në Perëndim”.
