Një dokument zyrtar i përgatitur nga Presidenca finlandeze e Bashkimit Europian pas mbledhjes së ministrave të vendeve anëtare të BE-së në takimin e Këshillit të Çështjeve të Përgjithshme, propozon hapjen e menjëhershme të negociatave me Maqedoninë e Veriut, ndërsa shtyhet hapja e negociatave me Shqipërinë për gjysmën e parë të vitit 2020.
23 vende kanë qenë pro hapjes së negociatave për të dyja vendet ballkanike, ndërsa Finlanda ka propozuar hapjen e negociatave për Maqedoninë e Veriut dhe jo për Shqipërinë.
Holanda dhe Danimarka kanë qenë kundër hapjes së negociatave për të dyja vendet, duke i cilësuar të papërshtatshme për në BE, ndërsa Franca ka vijuar të mbajë pozicion të palëkundur kundër hapjes së negociatave, për sa kohë BE-ja nuk ka kaluar një proces reformimi të saj.
Drafti mësohet se do t’i paraqitet mbledhjes së Kryeministrave të vendeve anëtare të BE-së, si një material orientues për vendimmarrjen e tyre më 18 tetor.
Propozimi për Shqipërinë
15. Këshilli mirëpret që vendi ka demonstruar vendosmërinë e tij për të përparuar në axhendën e reformës në BE dhe ka dhënë rezultate të prekshme dhe të qëndrueshme, duke përmbushur kushtet e identifikuara nga përfundimet e Këshillit në qershor 2018 për hapjen e negociatave të pranimit. Këshilli mirëpret që vullneti politik për të ecur përpara është demonstruar vazhdimisht nga qeveria, me gjithë një atmosferë politike të polarizuar.
16. Këshilli mirëpret zbatimin e vazhdueshëm të Reformës gjithëpërfshirëse në Drejtësi dhe rezultatet konkrete të arritura, veçanërisht në rivlerësimin e të gjithë gjyqtarëve dhe prokurorëve (vetingu), me të gjitha rastet prioritare dhe një numër të konsiderueshëm të çështjeve shtesë të përfunduara.
Këshilli mirëpret përparimin e vazhdueshëm në verifikimin e gjyqtarëve për Gjykatën Kushtetuese dhe prokurorët për Strategjinë Speciale Kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar (SPAK).
Këshilli vëren nevojën për të mbushur tani vendet e lira, përfshirë në Gjykatën Kushtetuese. Ai mirëpret krijimin e organeve të reja për vetëqeverisje të pavarur të gjyqësorit, veçanërisht Këshilli i Lartë Gjyqësor, Këshilli i Lartë Prokurorial dhe Këshilli i Emërimeve të Drejtësisë, duke çuar në formimin e SPAK-ut, Byrosë Kombëtare të Hetimit (NBI) dhe Gjykatës përkatëse. Zbatimi i Reformës Gjyqësore duhet të vazhdojë.
Këshilli vë re pozitivisht forcimin e të dhënave të hetimeve proaktive, ndjekjeve penale dhe dënimeve përfundimtare në luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar, pastrimit të parave dhe financimit të terrorizmit, përfshirë në nivelin e lartë.
Bashkëpunimi policor me shtetet anëtare të BE-së është intensifikuar, duke çuar në operacione të suksesshme të zbatimit të ligjit në shkallë të gjerë dhe arrestimin e ndjekjen penale të drejtuesve të rrjetit të organizuar kriminal.
Këshilli sheh me pozitivitet veprimet e vendosura të Shqipërisë kundër kultivimit dhe trafikimit të drogës. Lufta kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar duhet të vazhdojë në të gjitha nivelet dhe duhet të rritet proaktiviteti në inicimin e operacioneve.
17. Reforma e Administratës Publike vazhdoi në mënyrë të qëndrueshme, duke rritur profesionalizmin dhe transparencën e procedurave të rekrutimit në shërbimin civil dhe efektivitetin në ofrimin e shërbimeve publike, si dhe përmirësimin e bërjes së politikave përmes futjes graduale të vlerësimeve të ndikimit.
Këshilli rithekson rëndësinë e mbrojtjes efektive të të drejtave të njeriut, përfshirë personat që u përkasin pakicave, romëve dhe politikave antidiskriminuese, për të cilat masat u ndoqën më tej.
Në këtë drejtim, Këshilli inkurajon Shqipërinë të marrë miratimin e plotë të legjislacionit sekondar për të zbatuar ligjin kornizë për mbrojtjen e minoriteteve dhe të përparojë në përkufizimin dhe zbatimin pasues të reformës së të drejtave të pronës tashmë të nisur.
18. Në përputhje me konkluzionet e përbashkëta të dialogut ekonomik dhe financiar, Këshilli i bën thirrje Shqipërisë të përparojë më tej me konsolidimin fiskal, të përmirësojë planifikimin dhe ekzekutimin e investimeve publike, të përmirësojë mjedisin e biznesit dhe investimeve, të investojë në burime të rinovueshme të energjisë përtej hidrocentraleve dhe në zhvillimin e qëndrueshëm të turizmit.
19. Këshilli i rekomandon fuqishëm Shqipërisë përafrimin e plotë me të gjitha pozicionet dhe deklaratat e Politikës së Përbashkët të Jashtme dhe të Sigurisë së BE-së. Këshilli mirëpret angazhimin dhe përparimin e treguar në luftën kundër terrorizmit dhe kundërshtimin e ekstremizmit të dhunshëm, dhe inkurajon Shqipërinë të ndjekë më tej këto përpjekje.
Këshilli gjithashtu mirëpret nënshkrimin e marrëveshjes së statusit midis BE-së dhe Shqipërisë për vendosjen e ekipeve europiane të kufirit dhe rojës bregdetare në Shqipëri, e ndjekur nga vendosja e parë ndonjëherë e ekipeve jashtë BE-së dhe fillimi i operacioneve të tyre. Këshilli gjithashtu mirëpret pjesëmarrjen e vazhdueshme të Shqipërisë në misionet e përbashkëta të sigurisë dhe mbrojtjes.
20. Këshilli vëren pozitivisht përpjekjet e Shqipërisë për të vendosur masa efektive për të kundërshtuar numrin e madh të kërkesave për azil të parashtruar nga shtetasit shqiptarë në shtetet anëtare të BE-së dhe vendet e asociuara të Shengenit. Këto masa duhet të ndiqen dhe forcohen më tej, së bashku me bashkëpunimin e vazhdueshëm dhe dialogun me vendet më të prekura, derisa fenomeni të adresohet në mënyrë efektive.
21. Në dritën e progresit të arritur në reformat dhe kushteve të vendosura njëzëri nga Këshilli në qershor 2018, Këshilli pajtohet me hapjen e negociatave të pranimit jo më vonë se në gjysmën e parë të vitit 2020, të ftojë Komisionin të paraqesë, pa vonesë, një propozim për një kornizë për negociatat në përputhje me konkluzionet e Këshillit Europian në dhjetor 2006 dhe në përputhje me paragrafin
3. Për të mbështetur rrjedhën e reformës, parimi i parë themelor duhet të jetë i integruar në procesin e negociatave, duke përfshirë një qasje për të forcuar më tej për sundimin e ligjit. Korniza e bisedimeve do të miratohet nga Këshilli.
Para konferencës së parë ndërqeveritare, e cila duhet të zhvillohet jo më vonë se në gjysmën e parë të vitit 2020, në varësi të progresit të bërë, Shqipëria duhet të sigurojë funksionimin e Gjykatës Kushtetuese dhe Gjykatës Supreme dhe të bëjë përparim të mëtejshëm në Reformën Zgjedhore në përputhje me rekomandimet e OSBE/ODIHR-it.
Para se të hapen kapitujt e parë, Shqipëria duhet të trajtojë çështjet e mëposhtme: inicimin e hetimeve ndaj gjyqtarëve dhe prokurorëve të dyshuar për sjellje kriminale si rezultat i gjetjeve nga procesi i vetingut, inicimi i hetimeve në rastet e akuzave për mashtrim elektoral, sigurimi i funksionimit të SPAK-ut, të forcojë më tej rekordin e hetimeve, ndjekjeve penale dhe dënimeve përfundimtare në luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar përfshirë në nivelin e lartë, të miratojë dhe zbatojë ligjin zgjedhor në përputhje me rekomandimet e OSBE/ODIHR-it, si dhe të zbatojë çfarëdo vendimi relevant të Gjykatës Kushtetuese për zgjedhjet lokale të 30 qershorit 2019. Këshilli më tej fton Komisionin të përfundojë procesin e ekzaminimit analitik të acquis së BE-së me vendin, duke filluar me kapitujt mbi gjyqësorin dhe të drejtat themelore dhe drejtësinë, lirinë dhe sigurinë.
22. Këshilli inkurajon Shqipërinë të vazhdojë përpjekjet e saj për reforma, veçanërisht në fushat themelore për procesin e pranimit në BE. Partitë e opozitës duhet të riangazhohen në mënyrë konstruktive në institucionet demokratike. Të gjithë aktorët politikë duhet të angazhohen në axhendën e reformës së BE-së dhe të dialogojnë për të kapërcyer polarizimin politik.
