Në dekadën e fundit, Shqipëria ka përjetuar një sërë arrestimesh të politikanëve të profilit të lartë, duke reflektuar përpjekjet e institucioneve të drejtësisë për të luftuar korrupsionin dhe krimin e organizuar.
Këto ndalime kanë prekur ish-ministra, deputetë dhe kryetarë bashkish, duke tronditur skenën politike dhe duke ngritur pikëpyetje mbi funksionimin e sistemit të drejtësisë dhe ndikimin e tij në politikën shqiptare.
Me skandale, debate të mëdha, kundërshti, mos pranim akuzash dhe ankimime të herëpashershme, këto figura nuk kanë shpëtuar pa marrë vëmendjen e duhur.
Rastet më të spikatura
Një nga emrat më të njohur është ai i Saimir Tahirit, ish-ministër i Brendshëm, i cili u arrestua për akuza të lidhura me trafikun e drogës dhe shpërdorim detyre. Rasti i tij ngjalli debat të madh, duke u parë si një nga precedentët më të rëndësishëm për ndëshkimin e zyrtarëve të lartë.
Po ashtu, ish-ministri i Shëndetësisë Ilir Beqja përfundoi në pranga për korrupsion dhe abuzim me fondet publike, një skandal që tronditi sektorin e shëndetësisë dhe financave publike.
Në të njëjtën linjë u arrestua edhe ish-ministri i Mjedisit Lefter Koka, i përfshirë në aferën e inceneratorëve, një nga skemat më të mëdha korruptive në vend.
Në korrik të vitit 2020, ish-kryetari i Bashkisë së Vorës, Agim Kajmaku, u arrestua nën akuzat për “Falsifikim të vulave, stampave dhe formularëve”, “Falsifikim të dokumenteve zyrtare” dhe “Kryerje të funksionit pas dhënies së tij”. Prokuroria e akuzoi atë për fshehjen e një dënimi të mëparshëm në Greqi për falsifikim dokumentesh, çka çoi në shkarkimin e tij nga Komisioni Qendror i Zgjedhjeve.
Në listën e politikanëve të arrestuar bën pjesë edhe Jurgis Çyrbja, një deputet i akuzuar për lidhje të dyshuara me grupe kriminale, si dhe Spiro Ksera, ish-ministër, i cili u kap për shpërdorim të fondeve shtetërore.
Ish-deputeti Mark Frroku është një tjetër emër që përfundoi pas hekurave për akuza që përfshinin vrasje dhe pastrim parash. Ndërkohë, ish-kryebashkiakët Safet Gjici dhe Shpëtim Gjika janë arrestuar për korrupsion dhe shpërdorim detyre.
Një tjetër rast i bujshëm është ai i Ervin Salianjit, një figurë e njohur e opozitës, i cili u arrestua për çështje që lidhen me manipulimin e provave në një skandal politik.
Në tetor të vitit 2024, ish-presidenti Ilir Meta u arrestua me akuzat për korrupsion pasiv, pastrim parash dhe mosdeklarim të pasurisë. Sipas Prokurorisë së Posaçme Kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar (SPAK), hetimet zbuluan se Meta kishte përfituar shuma të konsiderueshme parash gjatë ushtrimit të funksioneve publike, të cilat nuk i kishte deklaruar. Avokati i tij e cilësoi arrestimin si politikisht të motivuar, veçanërisht në prag të zgjedhjeve parlamentare të majit 2025.
Arrestimi i Erion Veliajt: Një tronditje për politikën shqiptare
Një nga arrestimet më të bujshme të dekadës së fundit është ai i Erion Veliajt, kryetarit të Bashkisë së Tiranës, i cili u ndalua nga autoritetet nën akuzat për korrupsion, shpërdorim të detyrës dhe abuzim me fondet publike. Hetimet e Prokurorisë së Posaçme Kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar (SPAK) zbuluan një rrjet kompleks të transaksioneve financiare dhe kontratave të dyshimta që përfshinin miliona euro të fondeve të Bashkisë së Tiranës.
Akuza dhe hetimet e SPAK
Sipas dosjes së prokurorisë, Veliaj akuzohet për dhënie të paligjshme të tenderëve, favorizim të kompanive të lidhura me të, si dhe përdorim të fondeve publike për interesa personale dhe politike. Një nga skandalet më të mëdha lidhet me kontratat e pastrimit dhe mirëmbajtjes së qytetit, të cilat dyshohet se janë dhënë pa garë kompanive të afërta me rrethin e tij politik dhe personal.
Një tjetër pikë e fortë e hetimeve lidhet me lejet e ndërtimit dhe shitjen e pronave publike. Sipas SPAK, nën drejtimin e Veliajt, Bashkia e Tiranës miratoi një numër të madh lejesh ndërtimi për kompani private, në disa raste në zona të mbrojtura ose me kosto shumë më të ulët sesa vlera reale e tregut. Hetuesit po shqyrtojnë nëse këto leje u dhanë në këmbim të pagesave të fshehta ose kontributit në fushatat elektorale të Partisë Socialiste.
Përveç kësaj, Veliaj akuzohet edhe për përdorimin e fondeve të Bashkisë për projekte të fryra financiarisht, ku kostoja e investimeve publike, si rikonstruksioni i shesheve apo parqeve, ishte shumë më e lartë sesa realisht duhej të ishte. Dyshohet se një pjesë e këtyre parave u kanalizua në llogari private ose u përdor për financimin e aktiviteteve politike.
Përfshirja e bashkëshortes Ajola Xoxa
Një element i rëndësishëm i hetimit është edhe përfshirja e Ajola Xoxa, bashkëshortes së Veliajt, e cila ndodhet në arrest shtëpie për shkak të dyshimeve mbi rolin e saj në skemën e pastrimit të parave dhe menaxhimin e pasurive të familjes. Sipas SPAK, Xoxa dyshohet se ka ndihmuar në fshehjen e pasurisë së paligjshme përmes një rrjeti kompanish dhe transaksionesh të dyshimta, të regjistruara në emër të personave të tretë.
Një nga aspektet më të ndjeshme të hetimit është dyshimi se paratë e korrupsionit janë përdorur për investime jashtë vendit, përmes llogarive bankare të fshehta dhe blerjeve të pasurive të paluajtshme në disa kryeqytete evropiane.
Reagimet politike dhe publike
Arrestimi i Veliajt ka shkaktuar një tronditje të madhe politike. Partia Socialiste e ka cilësuar ndalimin e tij si një “goditje selektive” dhe një sulm politik ndaj një prej figurave më të rëndësishme të partisë. Kryeministri Edi Rama ka dalë në mbrojtje të tij, duke argumentuar se “drejtësia nuk duhet të përdoret për të shkatërruar karrierat politike të kundërshtarëve”.
Nga ana tjetër, opozita ka deklaruar se ky arrestim është një konfirmim i asaj që kanë denoncuar prej vitesh, duke e cilësuar Veliajn si simbol të korrupsionit në Shqipëri. Protesta të mëdha janë mbajtur në Tiranë, si nga mbështetësit ashtu edhe nga kundërshtarët e tij, duke krijuar një klimë të tensionuar politike.
Ndërsa procesi gjyqësor ndaj Veliajt dhe Ajola Xoxës vazhdon, mbetet për t’u parë nëse kjo çështje do të çojë në një ndëshkim real apo do të përfundojë si një nga shumë skandalet e pazbardhura të politikës shqiptare. Vendimi i gjykatës mbi qëndrimin e tij në paraburgim dhe provat e reja që mund të dalin në proces do të jenë përcaktuese për fatin e kësaj çështjeje dhe për imazhin e reformës në drejtësi në Shqipëri.
Këto arrestime kanë sjellë një ndjenjë të dyfishtë në publik: nga njëra anë, ato perceptohen si një shenjë e forcimit të institucioneve të drejtësisë, të cilat më parë shpesh akuzoheshin për mosveprim ndaj figurave të fuqishme politike; nga ana tjetër, ka dyshime mbi motivimet politike dhe selektivitetin e këtyre proceseve.
Mbështetja ndërkombëtare, veçanërisht nga BE dhe SHBA, ka qenë thelbësore për presionin mbi institucionet e drejtësisë që të ndëshkojnë korrupsionin në nivelet më të larta. Megjithatë, këto arrestime kanë shkaktuar debate të ashpra politike, me akuza për përdorimin e drejtësisë si mjet për të goditur kundërshtarët politikë.
Ndërsa proceset gjyqësore vazhdojnë, mbetet për t’u parë nëse këto raste do të sjellin ndëshkimin real të të korruptuarve apo do të mbeten pjesë e një cikli politik ku arrestimet shërbejnë më shumë për eliminimin e rivalëve sesa për vendosjen e drejtësisë së vërtetë.
