10.8 C
Tirana
E shtunë, 17 Maj, 2025

SPAK dërgon në gjykatë kryebashkiakun e Tropojës! Ja shkeljet që iu gjetën Rexhë Byberajt dhe zv.kryetarit, Abedin Kërrnaja

Prokuroria e Posaçme (SPAK) ka mbyllur hetimet dhe ka dërguar për gjykim dosjen në ngarkim të kreut të Bashkisë së Tropojës, Rexhë Byberit dhe nënkryetarin, Abedin Kërrnaja.

 

Byberi dhe Kërrnaja akuzohen për  “Shpërdorim detyre” (më shumë se një herë), e kryer në bashkëpunim.

Sipas SPAK, Byberi, në cilësinë e Kryetarit të Bashkisë Tropojë, ka kryer veprime/mosveprime në mospërmbushje të rregullt të detyrës, në kundërshtim me Vendimin e Këshillit të Ministrave “Për Miratimin e Rregullores së Zhvillimit të Territorit”, gjatë procesit për hapjen e rrugëve, sipas projekteve të miratuara nga Këshilli Bashkiak.

Konkretisht, për kryerjen e punimeve për hapjen e një rrugë të re, subjekti i interesuar duhej të aplikonte në sistemin elektronik e-leje pranë Bashkisë Tropojë, si institucioni vendor që ka tagrin të shqyrtojë dhe miratojë lejen e ndërtimit të infrastrukturës, pasi të ketë verifikuar plotësimin e dokumentacionit të nevojshëm tekniko-ligjor nga aplikuesi siç parashikohet legjislacioni për këto lloj punimesh.

Konkretisht neni 15 i VKM-së ka saktësuar dokumentet tekniko-ligjore që duhen depozituar në sistemin e-leje gjatë aplikimit të kërkesës për leje ndërtimi të infrastrukturës.

Gjithashtu, Bashkia Tropojë duhej të bashkëvepronte me institucionet e tjera kompetente për ndërtimin e rrugës si: Agjencia Kombëtare e Mjedisit për hartimin e Raportit të Vlerësimit për ndikimin në mjedis, si edhe me Ministrinë e linjës (parashikuar në sistemin elektronik e-leje), për impaktin e ndërtimit të rrugës së re dhe pasojat e këtyre punimeve të ndërtimit.

Rezulton se hapja e rrugëve sipas projekteve të miratuara nga Këshilli Bashkiak është bërë në kundërshtim me aktet ligjore e nënligjore në fuqi duke sjellë një dëm prej 277. 611.520 (dyqind e shtatëdhjetë e shtatëmilion e gjashtëqind e njëmbëdhjetëmijë e pesëqind e njëzet) Lekë.

Bazuar në legjislacionin përkatës në fuqi, në analizën e rrethanave të faktit të provuara, dokumentacionit të administruar, marrjen në pyetje të dëshmitarëve dhe verifikimin me kujdes të çdo detaji, arrihet  në konkluzionin se: shtetasi Rexhë Byberi, në cilësinë e Kryetarit të Bashkisë Tropojë, në bashkëpunim me shtetasin, Abedin Kërrnaja kanë kryer veprime/mosveprime që përbëjnë mospërmbushje të rregullt të detyrës, të kryera në kundërshtim të VKM Nr. 408, datë 13.5.2015 “Për Miratimin e Rregullores së Zhvillimit të Territorit”, për hapjen e rrugëve duke sjellë dëme, në vlerën e përcaktuar nga akti i ekspertimit.

Njoftimi i SPAK

Prokuroria e Posaçme Kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar ka paraqitur kërkesën për dërgimin në gjykim të çështjes penale në ngarkim të kryetarit të Bashkisë së Tropojës, Rexhë Byberi dhe Zv/Kryetarit të Bashkisë z. Abedin Kërrnaja, pas përfundimit të hetimeve në kuadër të procedimit penal nr.1 të vitit 2024.

Të pandehurit janë akuzuar për veprën penale “Shpërdorim detyre” (më shumë se një herë), e kryer në bashkëpunim, parashikuar nga neni 248 dhe 25 i Kodit Penal.

Nga të dhënat ka rezultuar se i pandehuri Rexhë Byberi, në cilësinë e Kryetarit të Bashkisë Tropojë, ka kryer veprime/mosveprime në mospërmbushje të rregullt të detyrës, në kundërshtim me Vendimin e Këshillit të Ministrave Nr. 408, datë 13.5.2015 “Për Miratimin e Rregullores së Zhvillimit të Territorit”, gjatë procesit për hapjen e rrugëve, sipas projekteve të miratuara nga Këshilli Bashkiak.

Konkretisht, për kryerjen e punimeve të cituara më sipër, në bazë të VKM-së 408, datë 13.05.2015 (e ndryshuar), për hapjen e një rrugë të re, subjekti i interesuar duhej të aplikonte në sistemin elektronik e-leje pranë Bashkisë Tropojë, si institucioni vendor që ka tagrin të shqyrtojë dhe miratojë lejen e ndërtimit të infrastrukturës, pasi të ketë verifikuar plotësimin e dokumentacionit të nevojshëm tekniko-ligjor nga aplikuesi siç parashikohet legjislacioni për këto lloj punimesh.

Konkretisht neni 15 i VKM nr. 408, datë 13.05.2015 ( e ndryshuar) ka saktësuar dokumentet tekniko-ligjore që duhen depozituar në sistemin e-leje gjatë aplikimit të kërkesës për leje ndërtimi të infrastrukturës. Gjithashtu, Bashkia Tropojë duhej të bashkëvepronte me institucionet e tjera kompetente për ndërtimin e rrugës si: Agjencia Kombëtare e Mjedisit për hartimin e Raportit të Vlerësimit për ndikimin në mjedis, si edhe me Ministrinë e linjës (parashikuar në sistemin elektronik e-leje), për impaktin e ndërtimit të rrugës së re dhe pasojat e këtyre punimeve të ndërtimit. Ky bashkëveprim parashikohet në nenin 20, pika 6 e VKM nr. 408, datë 13.05.2015 (e ndryshuar).

Rezulton se hapja e rrugëve sipas projekteve të miratuara nga Këshilli Bashkiak është bërë në kundërshtim me aktet ligjore e nënligjore në fuqi duke sjellë një dëm prej 277. 611.520 (dyqind e shtatëdhjetë e shtatëmilion e gjashtëqind e njëmbëdhjetëmijë e pesëqind e njëzet) Lekë.

Bazuar në legjislacionin përkatës në fuqi, në analizën e rrethanave të faktit të provuara, dokumentacionit të administruar, marrjen në pyetje të dëshmitarëve dhe verifikimin me kujdes të çdo detaji, arrihet  në konkluzionin se: shtetasi Rexhë Byberi, në cilësinë e Kryetarit të Bashkisë Tropojë, në bashkëpunim me shtetasin, Abedin Kërrnaja kanë kryer veprime/mosveprime që përbëjnë mospërmbushje të rregullt të detyrës, të kryera në kundërshtim të VKM Nr. 408, datë 13.5.2015 “Për Miratimin e Rregullores së Zhvillimit të Territorit”, për hapjen e rrugëve duke sjellë dëme, në vlerën e përcaktuar nga akti i ekspertimit.

Evidentohen elementë të figurës së veprës penale të “Shpërdorimit të detyrës”, të parashikuar nga nenit 248 i Kodit Penal, në ngarkim të pandehurit Rexhë Byberi, i cili ushtronte detyrën kryetarit të Bashkisë Tropojë si dhe te pandehurit Abedin Kërrnaja, i cili ka mbajtur pozicionin Zv/Kryetarit të Bashkisë Tropojë.

Në përfundim të hetimeve Prokuroria e Posaçme,  ka vendosur t’i drejtohet me kërkesë Gjykatës së Posaçme të Shkallës së Parë për Korrupsionin dhe Krimin e Organizuar, për dërgimin e çështjes në gjyq, në ngarkim të:

Rexhë Byberi, Kryetari i Bashkisë Tropojë, i akuzuar për veprën penale të “Shpërdorimi i detyrës”, (më shumë se një herë), të kryer në bashkëpunim, parashikuar nga neni 248 dhe 25 i K.Penal.

Abedin Kërrnaja, Zv/Kryetari i Bashkisë Tropojë, i akuzuar për veprën penale të “Shpërdorimi i detyrës”, të kryer në bashkëpunim,  parashikuar nga neni 248 dhe 25 i K.Penal.

Zjarri në fushën e mbetjeve të inceneratorit të Elbasanit, Prokuroria nis hetimet! Regjistrohen në dosje akuzat për “shkatërrim të pronës me zjarr” dhe “ndotje të ajrit”

Prokuroria e Elbasanit ka nisur një hetim për inceneratorin e Elbasanit.

 

Burime zyrtare nga prokuroria bëjnë me dije se organi i akuzës ka regjistruar dosje penale, ku fillimisht hetimi u hap për veprën penale të “Shkatërrimit të pronës me zjarr” dhe “Ndotjes së ajrit”.
Bëhet fjalë për zjarrin që përfshiu inceneratorin e Elbasanit në korrik të vitit 2023.

Prokuroria po heton për shkaqet e këtij zjarri dhe impaktin e jashtëzakonshëm që ky zjarr pati në mjedis.

Por ndërkohë prokurori Xhelian Seferi ka zgjeruar hetimet më tej ku përveç nenit 151 ka përfshirë edhe nenin 248 të Kodit të Procedurës Penale i cili përfshin veprën penale të “Shpërdorimit të detyrës”.

Prokuroria tashmë është duke hetuar shoqërinë Eco Alb për veprën penale të shpërdorimit të detyrës.

“Shqipëria meriton më shumë”/ Lulzim Basha publikon sloganin dhe logon e Koalicionit Euroatlantik për zgjedhjet e 11 majit

Në prag të zgjedhjeve të 11 majit, lideri i Demokratëve Euroatlantikë, Lulzim Basha, ka ndryshuar imazhin e cover-it të tij në rrjetet sociale, duke prezantuar zyrtarisht logon e Koalicionit Euroatlantik, forcës politike me të cilën ai dhe ekipi i tij do të përfaqësohen në garën elektorale.

Në dizajnin e ri, krahas logos së Koalicionit Euroatlantik, bie në sy slogani “Shqipëria meriton më shumë”, një mesazh i drejtpërdrejtë që përçon ambicien dhe angazhimin për ndryshim. Ky slogan përfaqëson një thirrje për shqiptarët, për të ndalur rrënimin ekonomik, korrupsionin dhe kapjen e shtetit, dhe për të ndërtuar një qeverisje që vërtet punon për ta.

Një mesazh i qartë politik, që tregon se gara për zgjedhjet e 11 majit nuk është thjesht për pushtet, por për një Shqipëri që duhet të ketë më shumë mundësi, dinjitet dhe drejtësi për të gjithë qytetarët e saj.

Shqipëria midis spektaklit, realitetit dhe “luftës” mes Ramës dhe “bufit plak” Berisha

Nga Rigels Seliman

Në një skenë të madhe botërore, Shqipëria po përpiqet të paraqitet si një qendër turistike dhe kulturore, një perlë e fshehur që më në fund po zbulohet. Nëpër panaire dhe evente ndërkombëtare, politikanët shqiptarë reklamojnë një vend që duket si një version idealist i realitetit. Kostume tradicionale, valle popullore të përshtatura për shijet e elitave të huaja dhe slogane që premtojnë një Shqipëri të ndriçuar nga zhvillimi.

Por pas këtij spektakli, një panoramë tjetër po shfaqet: ajo e një vendi që po zbrazet me ritme alarmante. Nga një vend që dikur njohu një rritje të madhe të popullsisë, sot Shqipëria po përballet me një hemorragji demografike. Të rinjtë nuk po ikin për mungesë festash dhe promovimesh, por sepse nuk shohin asnjë të ardhme. Ata e dinë se pas eventeve dhe fjalimeve të mëdha, e përditshmja e tyre mbetet e njëjtë: mungesë punësimi, paga të ulëta dhe një sistem që duket se favorizon të afërmit e pushtetit më shumë sesa njerëzit e thjeshtë.

Ndërkohë, politika shqiptare vazhdon të rrotullohet rreth të njëjtëve aktorë. Sali Berisha, një figurë e etiketuar si e shkuara e errët e vendit, mbetet një pjesë e pandashme e lojës politike. Edi Rama, nga njëra anë, e përqesh si “bufin plak”, duke e trajtuar si një fantazmë politike, por nga ana tjetër nuk mund të ndahet prej tij. Ai e sulmon, e akuzon dhe e përdor si gogolin e së shkuarës për të mbajtur të gjallë frikën dhe për të justifikuar çdo dështim të vetin. Një kryeministër që nuk di të sundojë pa një armik të vjetër është si një aktor që nuk mund të performojë pa skenarin e tij të zakonshëm. Dhe për çudi, Berisha është ende në skenë, edhe pse dikush do të thoshte se ai duhej të ishte tërhequr prej kohësh.

Në fund, ajo që mbetet nuk është Shqipëria e ndriçuar që shitet nëpër panaire, por Shqipëria e heshtur që po shpopullohet. Ndërsa propaganda bëhet gjithnjë e më e zhurmshme, njerëzit zgjedhin heshtjen – ose më saktë, largimin. Historia nuk do të gjykojë nga fjalimet apo spektaklet, por nga gjurmët që do të lihen pas. Dhe për momentin, ato gjurmë janë të një vendi që zbrazet, ndërsa të njëjtët aktorë vazhdojnë të luajnë të njëjtën shfaqje të lodhur politike.

Kundërshtojnë punimet e ujësjellësit! Përplasje mes policisë dhe banorëve në Tragjasit: Duan ta çojnë ujin në Palasë!

Mëngjesi i sotëm ka nisur me përplasje mes banorëve të fshatit Tragjas dhe forcave të policisë, pasi ata kundërshtojnë punimet e ujësjellësit.

 

Mësohet se ditën e sotme IKMT e shoqëruar nga policia dhe FNSH shkoi në Tragjas dhe rrethoi zonën, në mënyrë që IKMT do të kryente shembjen e banesave për ndërtimin e ujësjellësit.

Por banorët prej kohësh kanë kundërshtuar projektin dhe kanë kërkuar konsultim edhe me bashkinë.

Ata pretendojnë se nuk janë informuar aspak lidhur me projektin.

Projekti ka shkaktuar shqetësim dhe kundërshtim nga banorët, pasi ai merr burimin e ujit që përdor fshati.

Banorët  kundërshtojnë projektin, pasi sipas tyre uji duhet të mbetet në shërbim të komunitetit.

“Dua të na marrin ujin e ta çojnë në Palasë “, thonë banorët.

Përplasja e banorëve me policinë vijon.

Azgan Haklaj: Pri-marret në PD-tallja e fundit e Sali Berishës me demokratët!

Nga Azgan Haklaj

Sali Berisha që është qënia grabiqtare e përpunuar nga regjimi komunist për vjedhjen e kauzave të pastra studentore të vitit 1990, këtë vetëm një miop politik e konteston dhe nuk e pranon.
Ky fenomen nuk është okazion i sotëm por një rrugë e mbrapshtë sistematike e tij në krye të Partisë Demokratike.
Ai e përjetësoi hap pas hapi strategjinë e vet me veprime konkrete e skandale që nga marsi i vitit 1992 kur bashkoi në qeverinë e tij ish-komuniste- vullnetarë të Hysni Milloshit të tipit Ridvan Bode.
Studentët liberatorë, jo vetëm u tradhëtuan por nën pushtetin e Sali zullumqarit të gjithë u anashkaluan biles dhe u larguan e emigruan rrugëve të botës.
Të përndjekurit politikë si palca e konservatorizmit dhe qëndresës antikomuniste jo vetëm u injoruan por u arrit deri aty sa në korrik të vitit 1994 i rrethoi ata në selitë e tyre me hordhitë e policisë dhe shik-ut duke i gjakosur si në rastin e Kurt Kolës e Elez Allçit.
Pronat e ish pronarëve ua kaloi biznesmenëve të rinj, ish komunistëve dhe oficerëve të sigurimit të shtetit duke lenë me gisht në gojë ata që u sekuestruan e u përsekutuan për më shumë se 4 dekada.
Edhe sot buçasin lëngimet e tyre të pas vitit ’90-të të udhëhequra nga Rrapo Hajredin Danushi.
Kursimet e remitancat e emigracionit i mblodhi në fondacionet fajdexhije të sudeve për të arritur në kalljen e vendit në vitin 1997-të.
Biografia e zezë e Sali zullumqarit nuk ka të sosur për t’u kthyer në kohët e sotme ku ai me hordhi e banda rrethoi e shkatërroi selinë e simbolet e demokratëve duke i rrëmbyer ato haptazi me dhunë, me mbeshtetjen e Edi Ramës me të cilin realizoë ujdinë e burgosjes së demokracisë me asgjesimin e votës së lirë.
Euro-Atlantizmi si baza e aspiratave tona demokratike u shpërfytyrua duke e futur këtë forcë politike perëndimore në armiqësi deri “non grata” me SHBA-në, aleatin e pazëvendësueshëm për mbijetesën e progresin e Kombit tonë.
Ditari i zi i Sali Berishës ka shumë faqe që tejkalojnë edhe triologjitë Balzakjane për të arritur me dt 1 mars ku e vulosi me primaret e famshme në të cilat demokratët e vertetë e qëndrestarë që ende i besojnë u ndjenë sërish të zhgënjyer e tradhëtuar dhe me të drejtë po i nominojnë si pri-marre(turp)!
Po a ka zgjidhje kjo panoramë e zymtë të cilën e pikturoi dora e mendja djallëzore e Sali Berishës duke vijuar përjetësimin e çimentosjen e autokraturës e kripto-diktaturës së Edi Ramës dhe pinjollëve të komunizmit?
Natyrisht që po.
Zgjidhje në demokraci nuk janë pseudo-revolucionet e klithmat gënjeshtare të Berishës por vota e 11-të majit.
Sot demokratët edhe ligjërisht e juridikisht kanë shtëpinë e tyre politike demokratike e EuroAtlantike.
Eshtë koha të mbidhemi të gjithë sa jemi demokratë e demokrate qëndrestarë shqiptarë të zhgënjyer e të papërfaqësuar opozitarë rreth koalicionit EuroAtlantik për t’i kthyer frymën e shpresën vendit e Kombit tonë në rrezik po aq sa edhe në vitin 1913-të kur u copëtua barbarisht.
Sot është koha dhe apeli i fundëm për të dalë mbi veten e egoizmin e sëmurë për hir të lirisë, demokracisë dhe shqiptarisë.
Vonesa e mosorientimi i drejtë do na bëjë të përlotemi si Zelenski por atëherë do të jetë vonë.

“Pensionistët meritojnë dinjitet, jo lëmoshë”, Pampuri: Reforma e thellë në skemën e pensioneve do të garantojë një jetë më të sigurt për të moshuarit

Nënkryetarja e Partisë Demokratike – Demokratët Euroatlantikë, Orjola Pampuri, thotë se qeveria i trajton pensionistët me lëmosh, duke theksuar se ata meritojnë pensione dinjitoze, si bashkëmoshatarët e tyre në Europë.

Në një postim në facebook, ajo i cilëson bonuset si lëmoshë dhe jo zgjidhje për problemet reale, si pensionet e ulëta dhe koston e lartë të jetesës.

Pampuri përsërit zotimin e Demokratëve Euroatlantikë për një reformë të thellë të skemës së pensioneve, që përfshin rritjen graduale të tyre, reformimin e sigurimeve shoqërore dhe krijimin e skemave alternative për të garantuar një jetë më të sigurt për të moshuarit.

Ajo u bën thirrje qytetarëve që më 11 maj të votojnë për ndryshimin, duke ndëshkuar ata që, sipas saj, kanë mbajtur peng të ardhmen e vendit.

Postimi i plotë i Pampurit:

•Pensionistët nuk kanë nevojë për lëmoshë, por të marrin pensionin dinjitoz, si të njëjtët e tyre në Europë dhe në vendet fqinjë.

•Loja prej kllouni e kryeministrit, dhe e çdo pseudoeksperti pranë partive apo qeverive që ndër vite është tallur me kontributin e tyre, duhet të marrë fund e të mos vijojë më me skena jo dinjitoze për një brez që punuan shumë e s’morën asgjë.

•Bonusi i fundvitit apo ndihmat e njëhershme shpesh perceptohen dhe në fakt janë lëmoshe, duke mos adresuar realisht problemin kryesor:

•pensionet e ulëta dhe kostoja e lartë e jetesës.

•Një rishikim i thelluar i skemës së pensioneve do të ishte një zgjidhje më e drejtë dhe më afatgjatë.

Hapat konkretë në mbështetje reale të pensionistëve kanë të bëjnë me:

* Rritjen graduale të pensioneve përmes indeksimit me inflacionin dhe rritjen e pagave minimale.

• Reformimin e skemës së sigurimeve shoqërore, duke forcuar mbledhjen e kontributeve dhe duke reduktuar informalitetin.

* Diferencimin e mbështetjes për grupet më të rrezikuara, si pensionistët me kontribute të ulëta ose ata që jetojnë vetëm.

* Krijimin e skemave alternative të pensioneve, si fondet private që mund të ndihmojnë në rritjen e të ardhurave të pensionistëve në të ardhmen.

•Në vend të bonuseve të përkohshme, një politikë e qëndrueshme do t’u garantonte pensionistëve një jetë më dinjitoze dhe të qëndrueshme financiarisht.

•Dhe këtë mund ta bëjë një qeveri që nuk mendon që nëpërmjet tenderave dhe konçensioneve korruptive të pasurojë veten dhe miqtë e tyre, mund ta bëjnë profesionistë të mirë që nuk përfshihen në politike për të ndryshuar jetën dhe jetesën e tyre por për të kontrobuar që vendi i tyre të bëhet më i mirë.

•Kjo është në dorë tuaj më 11 Maj, që nesër mos të themi më në këtë vend nuk jetohet, me votë mund të ndëshkoni të gjithë ata që mbajtën peng të ardhmen e këtij vendi.

Operacion antidrogë me urdhër të SPAK në jug të vendit, shoqërohen disa persona në Sarandë e Delvinë (EMRAT)

Një aksion anti-drogë është duke zhvilluar në jug të vendit dhe deri më tani mësohet se janë shoqëruar disa persona.

 

Burime bëjnë me dije se policia po ekzekuton 10 masa sigurie, të lëshuara ndaj anëtarëve të një grupi kriminal, të cilin SPAK e ka hetuar prej vitit 2020.

Në Sarandë janë ndaluar;

Bledar Haderi, i njohur për precedentë penalë, me masë sigurimi “Arrest në burg”;

Gelbert Koshi, me masë sigurimi “Arrest në shtëpi”;

Dhurim Logli, me masë sigurimi “Detyrim për t’u paraqitur në polici gjyqësore”

Ndërsa, dy prej të ndaluarve në Delvinë janë Markelian Alinani, trajner i ekipit “Bistrica”, me precedentë të shumtë penalë, dhe Orges Kalo.

Mirela Karabina: Aleanca me qytetarët përballë pis politikës

Nga Mirela Karabina

Pis politika tashmë ka dalë hapur, pazare e koalicione perverse që nuk kanë lidhje me qytetarët, përkundrazi ia bëjnë çdo ditë më të padëshirueshëm jetën në vendin e tyre.
Rama i Rilindjes me bandën e hajdutëve dhe Berisha i Rithemelinit me koalicione pa din e pa iman janë vendosur përballë drejtësisë duke injoruar qytetarët.

Si asnjëherë më parë pis politika ka nxjerrë fytyrën reale!

Me moton qëllimi justifikon mjetin këta palopolitikanë vazhdojnë me mashtrime të paskrupujt,
vetëm e vetëm të ruajnë këtë status quo.

Me të drejtë qytetarët janë të neveritur nga e gjithë kjo e keqe e madhe por në zgjedhjet e 11 majit kanë mundësinë që ta ndalin.

Dhe qytetarët do ta bëjnë!

Përballë politikës pa moral dhe në pazare të pista, qytetarët do të votojnë njeriun me integritet moral që punon për ta dhe i përfaqëson.

Pa tam -tame e shfaqe hipokrite për gjoja bashkim forcash e që bëhen për interesa të personale, qyetarët në zgjedhjet e maji do t’i japin një mësim të hidhur kësaj klase të korruptuar që ka marrë peng vendin.

Dhe ata e kanë alternativën, Demokratët Euroatlantikë do jenë me ta dhe për ta.

Me një ekip të pastër dhe të pakorruptuar Koalicioni Euroatlantik është në misionin e tij historik patriotik për të shpëtuar vendin.

Aleanca me qytetarët është e vetmja rrugë përballë pis politikës pa din e iman.

Personat me aftësi të kufizuar luftojnë për akses në shërbime shëndetësore

Nga Erisa Kryeziu

Eligerta, 27 vjeç nga Elbasani e humbi aftësinë për të lëvizur kur ishte ende foshnje, për shkak të temperaturës së lartë. E ulur prej vitesh në një karrocë me rrota, ajo e ka të pamundur të shkojë në qendrën e saj shëndetësore pa ndihmën e një personi tjetër.

“Qendra shëndetësore pranë shtëpisë është një qendër e vogël, por rampa që është vendosur është shumë e pjerrët, pa një njeri aty nuk mundesh fare që të ngjitesh. Nuk është me standardet e duhura,” thotë Eligerta për Citizens.al.

Për vite me radhë, ajo është përballur me vështirësi edhe gjatë vizitave në spitalin rajonal të Elbasanit, ku rezonanca dhe grafitë ndodheshin në katin e tretë. Në rastet kur Eligerta kërkonte ndihmën e personelit mjekësor, merrte mbrapsht përgjigje të sikletshme.

“Kam hasur edhe vështirësi kur ju kam thënë që duhet të zbrisni poshtë. Po pse duhet të zbresim poshtë? Një përgjigje që të vret në vetvete, se është e qartë që unë nuk mund të ngjitem dy kate, tre kate apo dy shkallë,” shtoi ajo.

Në Shqipëri, 6.5% e popullsisë mbi moshën 5 vjeç deklaruan një formë të aftësisë së kufizuar, sipas Censit të vitit 2023. Prevalenca e aftësisë së kufizuar është me e lartë te femrat krahasuar me meshkujt, ndërsa më shumë se gjysma e tyre i përkasin moshës 65 vjeç e lart.

Përmes një pyetësori të publikuar online, Citizens.al kontaktoi me 121 persona me aftësi të kufizuar, të cilët u ankuan se hasin pengesa në qasjen e shërbimeve shëndetësore në vend.

Problet kryesore sipas tyre kanë të bëjnë me mungesën e pajisjeve të posaçme për të lëvizur brenda qendrave shëndetësore apo spitaleve, mungesën e rampave në hyrje të godinave shëndetësore apo praninë e tyre jo sipas standardeve, duke e bërë të pamundur përdorimin e tyre. Disa prej personave të anketuar raportuan edhe qasje diskriminuese nga stafi mjekësor për shkak të aftësisë së kufizuar.

Rreth 61% e të anketuarve deklaruan gjithashtu se ju ka ndodhur që për shkak të aftësisë së tyre të kufizuar, të mos e marrin një shërbim shëndetësor.

Artur Kanani nga Kavaja, invalid i grupit të dytë, e ka qendrën shëndetësore larg vendbanimit të tij dhe mungesa e transportit urban ia vështirëson aksesin. Ai i tha Citizens.al se në qendrën shëndetësore mungon edhe rampa.

“Duhet të ketë rampa. Ashensori në qendrën spitalore është vetëm për infermierët,” theksoi ai.

Për Suela Lalën, drejtuese e Fondacionit “Së Bashku”, që advokon për më shumë të drejta për personat me aftësi të kufizua, edhe pse me rikonstruksionin e qendrave shëndetësore janë reflektuar disa ndryshime pozitive, sërish ato mbetet sipërfaqësore.

“Kemi evidentuar që ndërhyrjet bëhen gabim, shpesh vetëm në hyrje, pa konsideruar elementë të tjerë të brendshëm që janë po aq të rëndësishëm. Pa pasur parasysh fare mënyrën e bërjes së analizave ose procedurave të tjera mjekësore, të cilat gjithashtu duhet të japin mundësinë të jenë të aksesueshme”, shprehet Suela.

Vështirësi dhe diskriminim

Raportet e Komisionerit për Mbrojtjen nga Diskriminimi tregojnë se numri i ankesave nga personat me aftësi të kufizuar ka ardhur në rritje gjatë viteve të fundit. Gjatë viteve 2020- 2024 janë shënuar 233 ankesa, kryesisht për transportin dhe mungesën e rampave në institucionet publike, përfshi edhe institucionet shëndetësore.

Për Elidën me aftësi të kufizuar në shikim, shërbimet shëndetësore janë afër shtëpisë që ka në Elbasan, mirëpo nuk ka akses të mirë.

“Mua nuk më nevojiten rampat, por mungojnë. Duhet të jem gjithmonë me shoqërues, nuk të ndihmon njeri, vetëm nëse e kërkon,” thotë Elida.

Ndërsa nënvizon se ndonjëherë çalon edhe komunikimi i personelit.

“Ndonjëherë të shikojnë me habi, kur i thua dua një raport mjeko-ligjor sepse më duhet për punë. Për punë? Habiten, që çne ti do kërkosh punë”.

Për Suela Lalën, trajnimi i stafit mjekësor është i rëndësishëm.

“Ende vijojmë të trajtohemi si qytetarë të dorës së dytë, sikur jeta jonë nuk ka rëndësi. Nuk vlen jeta jonë baraz me të tjerët. Kështu që duhen ndërhyrje thelbësore edhe për shërbime të specializuara që ne kemi vite për të cilat flasim po nuk duken gjëkundi në horizont”.

Vizitat që Elida ka kryer në Greqi me lindjen e djalit të saj, e bëjnë të kuptojë diferencën në sistemet shëndetësore të dy vendeve.

“Të ndihmonin për të shkuar në tualet, për të fshirë kremin kur bën ekografinë, ndërsa këtu duhet t’i bësh vetë shumë gjëra, ose patjetër duhet të kërkosh ndihmën e një asistenti,” shtoi ajo.

Suela Lala thekson se vizitat shëndetësore për personat me aftësi të kufizuara janë shumë larg të kryerit në privatësi.

“Nëse ti je një person që nuk dëgjon dhe do të shkosh te gjinekologu për çështje thellësisht intime ti duhet të shoqërohesh nga një familjar sepse shërbimi shëndetësor nuk të jep mundësinë që edhe me “whats app” të flasësh me një interpret të gjuhës së shenjave në mënyrë që të diskutosh çështje që janë kaq private në mënyrë private dhe të dinjitetshme”.

Edhe Stefan Paloka nga Lezha vuan nga aftësia e kufizuar në shikim dhe problemet sipas tij janë të shumta.

“Është e nevojshme që të investohet në mjete ndihmëse dhe lëvizëse, inkorporimi i zërave shqip në softwer-et ekran lexues dhe shtim i burimeve për interpretë të gjuhës së shenjave,” thotë Paloka.

Një tjetër qytetare nga Korça ankohet se sistemi shëndetësor nuk është i përshtatur për personat me aftësi të kufizuar.

“Në spitalet tona, karrocat që lëvizin të sëmurët janë dëmtuar gomat dhe lëvizin mbi hekur. Ashensorët për personat me aftësi të kufizuar nuk ekzistojnë. Dysheket ortopedikë me valëzim kundra plagëve mungojnë,” shton ajo.

Ndërsa për Merita Takun, me aftësi të kufizuar në lëvizje, ajo çfarë kërkon është të trajtohet me respekt.

“Të kemi përparësi dhe të mos na lenë në radhë duke na rënë të fiket. Të na respektojnë për atë që jemi. Duam të na trajtojnë me respekt,” tha Taku.

Ndihmësit personalë të keqpaguar

Ligji 93/2014 “Për përfshirjen dhe aksesueshmërinë e personave me aftësi të kufizuar”, ju mundëson përmes ndihmësve personalë njëlloj pavarësie personave me aftësi të kufizuar. Megjithatë, pagesa që përfitojnë ndihmësit personalë është shumë e ulët krahasuar me nevojat.

Komisioneri për Mbrojtjen nga Diskriminimi, Robert Gajda i tha Citizens.al se mungesa e aksesueshmërisë në hapësirat publike dhe institucione i detyron personat me aftësi të kufizuar që të kenë një shoqërues me vete, që në rastet më të shpeshta janë prindërit, duke i privuar këta të fundit nga puna dhe përfitimet ekonomike. Gajda theksoi gjithashtu se kujdestarët janë të përjashtuar gjithashtu nga kontributet shoqërore.

“Në këto raste do të ishtë mirë që patjetër ndihma e shtetit të paktën të përkonte me pagën minimale, që do të duhet t´u jepet këtyre personave dhe nga ana tjetër, mund të paguheshin kontributet shoqërore që ajo periudhë kohe pastaj në momentin që do të dalë në pension të mund ta përfitojë pensionin si të gjithë të tjerët,” tha Gajda.

Sipas Komisionerit, për të zgjidhur këtë situatë ose duhet të punohet në infrastrukturë që gjithsecili të ketë akses në shërbime pa dallim, ose përkujdesja e ndihmësve personalë të trajtohet si punë.

Ajo [duhet] të jetë e pagueshme dhe për rrjedhojë, të paguajë edhe kontributet shëndetësore dhe sigurimet shoqërore dhe të njihet tamam si punë,“ shtoi Gajda.

Pagesat për ndihmësin personal ndahen sipas një vlerësimi në tre nivele, duke përcaktuar shumën afësisht në tetë mijë lekë, 10 mijë lekë dhe 13 mijë lekë.

Për Suela Lalën vlerësimi me tre nivele pagesash për ndihmësin personal është i gabuar.

“Bie ndesh me Konventën për të Drejtën e Personale me Aftësi të Kufizuar, konkretisht neni 19. Vlerësimi duhet të jetë individual, rast pas rasti nga komisionet vlerësuese dhe jo i ndarë në tre nivele”,- argumenton Lala.

Rreth 68% e të anketuarve i thanë Citizens.al se kishin një ndihmës personal që u mundësonte pjesmarrjen në aktivitete të përditshme. Për pjesën më të madhe të tyre, këtë rol e kryente një familjar, ndërsa ishin të pakënaqur me pagesën që ofrohet për ndihmësin personal.

“E bën nëna se është nënë, është njeriu yt, por dikush tjetër që ta punësosh me 130 mijë lekë (të vjetra) nuk të vjen njeri”, tregon Elida nga Elbasani për nënën e saj që i shërben si ndihmëse personale.

“Me këtë pagesë, një person tjetër që nuk të ka asgjë dhe do të vijë si i punësuar nuk mund të qëndrojë dhe ky është shqetësimi që unë kam aktualisht. E mendoj për një moment tjetër,” theksoi Eligerta, ndërsa shtoi se rolin e ndihmësit personal për të e kryente nëna.

Sipas Lalës, shërbimi duhet kostuar me orë, pasi jo të gjithë kanë të njëjtat nevoja.

“Dikush ka nevojë për vetëm disa orë në javë për të bërë disa punë, të cilat nuk i kryen dot vetë. Dikush tjetër ka nevojë për ta shoqëruar për shkak të infrastrukturës për të vajtur në punë e për t’u kthyer nga puna. Por ndërkohë brenda familjes, brenda apartamentit është tërësisht i pavarur”, thekson Lala, ndërsa shton se duhet të rritet buxheti pasi, kjo pagesë për ndihmësin personal është një lëmoshë.

“Ti me 120 mijë lek të vjetra nuk ke shanse ta blesh shërbimin jashtë familjes. Prandaj është një lloj lëmoshe që nuk përputhet aspak me atë që ndihmësi personal dhe jetesa e pavarur synon t’ju japë personave me aftësi të kufizuar”.  

Për Artur Kananin dhe bashkëshorten e tij, duke qenë të dy me aftësi të kufizuar, ndihmësin personal e kryen një i afërm i tyre. Por ai thekson se kujdestaria për të verbërit nuk njihet si vjetërsi pune.

“Merr një pagesë si kujdestar, por nuk ka vjetërsinë e punës. Pagesa shkon 130 mijë lek të vjetra në muaj. Nuk mjafton se kujdestari do vijë do shërbejë gjithë ditën, të gatuajë, të lëvizë me të, ta shoqërojë kur të dalë jashtë, edhe 130 mijë lek s’janë asgjë. Nuk bën dot punë tjetër,” përfundoi ai./citizens.al