Red VARAKU

Më në fund nisi dhe egzekutimi i axhendës amerikane për zgjidhjen e krizës shqiptare, për të cilën Yuri Kim pati marrë edhe miratimin e Senatit Amerikan, para se të emërohej si ambasadore e SHBA nga Presidenti Trump.

Ajo pati premtuar se angazhimi i parë i saj në lidhje me situatën politike në Shqipëri ishte ‘nxitja që udhëheqësit e vendit të zgjidhin ‘ngërçin’ aktual politik në mënyrë që të forcohet perspektiva e hapjes së negociatave të anëtarësimit në BE’.

Deklaratat e befasishme të saj në lidhje me zhbllokimin e Reformës Zgjedhore dhe implementimin e Reformës në Drejtësi dëshmojnë që ajo ka nisur zbatimin e axhendës politike që pati paraqitur para senatit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës në lidhje me vazhdimin e mëtejshëm të reformave për integrimin në BE të Shqipërisë dhe zgjidhjen e ngërçit politik.

Përmes këtij deklarimi të shprehur qartë e zeza mbi të bardhë, nëpërmjet ambasadores Yuri Kim, Amerikanët konfirmuan se Shqipëria mbetet prioritet strategjik në rajon për SHBA dhe ata mbeten në krah të popullit shqiptar për të mos toleruar askënd që e pengon atë pët të realizuar aspiratat e tij të hershme që lidhen me integrimin europian të Shqipërisë.

Për ata që vërtet nuk e kuptojnë dhe për ata që hiqen sikur nuk e kuptojnë , “forcimi i perspektivës së anëtarësimit të Shqipërisë në BE” do të thotë prerë, që SHBA mbështesin strategjinë e BE në lidhje me situatën e re në Ballkan, ku vihet re një prani e shtuar e rrezikut rus dhe kinez. Pra, implementimin e kushteve të Bundestagut, të cilat dihet mirë se kush po i zvarrit.

Duket që SHBA dhe BE më në fund janë bërë bashkë për një ndërhyrje të shpejtë dhe radikale në rajon për të sprapsur Rusinë dhe Kinën.

Edhe pse fjala “ngërç politik” ishte nisi të artikulohej pas zgjedhjeve anti-kushtetuese të 30 qershorit, asnjëherë gjatë kësaj kohe nuk kemi pasur futjen e kësaj krize në një axhendë të qartë politike dhe asnjëherë deri tani nuk kemi pasur më parë një deklaratë për zgjidhjen e saj në terma kushtesh dhe afatesh.

Pra, për herë të parë kemi një nismë reale që tenton zgjidhjen e krizës së rëndë ku ndodhet vendi përmes faktorit amerikan dhe për herë të parë dëgjojmë për një angazhim tejet serioz dhe aspak tolerant në zgjidhjen e kësaj krize.

Ky në fakt ishte edhe lajmi më i rëndësishëm që prisnim, sepse sado ekspertizë të ketë Gjermania për zgjidhjen e krizës, autoriteti i vetëm që i ka zgjidhur historikisht krizat në Shqipëri ka qenë vetëm autoriteti amerikan.

Ata deklaruan dje nëpërmjet ambasadores, që zgjidhja e krizës politike politike do të kryhet në funksion të perspektivës europiane të Shqipërisë. Kjo do të thotë asgjë më shumë dhe asgjë më pak , që amerikanët pranojnë si të vetmen mënyrë për zgjidhjen e krizës , zbatimin e kushteve të Gjermanisë.

Pas kësaj deklarate, nuk besoj se ka njeri në Shqipëri dhe jashtë saj , përveç atyre që paguhen dhe kanë një pakt me z. Rama, që nuk është i bindur se kriza shqiptare është bërë pjesë e rëndësishme e axhendës amerikane dhe kësisoj po shkon me shpejtësi drejt zgjidhjes.

Gjithashtu, mendoj se tashmë për të gjithë është e qartë, që strategjia e ndjekur nga opozita që nëpërmjet protestave , djegjes së mandateve dhe bojkotimit të zgjedhjeve, me qëllim bllokimin e instalimit të një diktature të re, po jep frutet e kërkuara, sepse i gjithë faktori ndërkombëtar është ndërgjegjësuar për rrezikun që po i kanoset demokracisë në Shqipëri.

Tashmë, nuk ka më asnjë dyshim, që integrimi i Shqipërisë në BE do të bëhet vetëm pas plotësimit të kushteve të Bundestagut, që nuk mund të realizohet pa implementimin e Reformës në Drejtësi , ndërkohë zgjedhjet e lira dhe të ndershme nën nxitjen amerikane, do t’i japin fund përfundimisht edhe tranzicionit të stërzgjatur politik shqiptar.

Hamit TAKA

Teatri Kombëtar nuk është më. U shemb pavarësisht kundërshtime të masës së artistëve dhe qytetarëve, këshillave të BE dhe thirrjeve të dëshpëruara të Agjensisë evropiane për mbrojtjen e trashëgimisë “Europa Nostra”.
Në dy dekada, godina historike në zemër të Tiranës ka kaluar në një sagë hedhje-pritjesh mes institucioneve dhe politikës, ndërsa degradimi i saj nuk u ndal. Por, realisht, nuk është prishur Teatri Kombëtar, u shemb godina e Teatrit Kombëtar. Teatri Kombëtar mund të shkojë në një godinë tjetër. Mund të vijojë me vite të tjera të japë shfaqje e të ndërrojë breza aktorësh. Problemi tani është se nuk ekziston më një godinë me histori e kujtesë emocionale për qytetarët e Tiranës, kryeqytetit tonë. Dhe bashkë me të u shemb edhe epoka e teatrit, historia e plejadave të artistëve, që kanë derdhur energjitë dhe djersën e tyre në atë godinë, u shemb historia e kulturës së qytetit të Tiranës, u fshinë ndjesitë dhe emocionet e mijra qytetarëve, të cilët janë ulur në llozhat e tij, për të shijuar veprat e artit dramatik.

Teatri është burim energjish. Duke qënë një mjet shplodhjeje për popullin, teatri e bën atë më të aftë për të vepruar të nesërmen. Njerëzit e thjeshtë dhe të shëndetshëm, veç të tjerave, nuk mund të kenë gëzim të plotë në plogështi, jashtë aksionit. Ndaj teatri është një banjë aksioni. Teatri është një art që vërshon shëndet dhe gëzim. Dhe kjo “banjë aksioni” ka qënë ajo godinë që u shëmb. Duke qënë kështu, në atë banjë energjie mijra qytetarë kanë rigjeneruar energjitë e tyre dhe atje kanë kujtimet e tyre. Këta qytetarë duan të kthehen herë pas here në këtë institucion, ku ata kanë mbresa të pashlyeshme.

Romen Rolan ka thënë: Dëshironi një art të popullit? Atëherë filloni të keni një popull, një popull të lirë, një popull që ta ketë shprtin të lirë e që mund të gëzojë, një popull që të ketë kohë të lirë, që të mos e mbys mjerimi, puna e rëndë e pandërprerë, një popull të çliruar nga të gjitha supersticionet, nga fanatizmi i majtë e i djathtë, një popull zot të vetes dhe fitmtar.
Sikur të ndaleshim vetëm te kjo maksimë e shquar e shkrimtarit të mirënjohur në vendin tonë dhe të shikonim gjëndjen e popullit tonë, do të vëmë re se tabloja është krejt e kundërta: ne kemi një popull që e mbyt mjerimi, pa shpirtin e lirë, se liria e tij dhunohet nga pushteti i pakufizuar i kryeministrit dhe strukturave të qeverisë së tij, i pa çliruar nga fanatizmi i hershëm e i sotëm majtist. Realisht qytetarët e kryeqytetit kanë 20 vjet pa teatër, qëkur ish-ministri i Kulturës, Edi Rama, hodhi idene e prishjes së godinës së Teatrit Kombëtar. Tani që godina u shemb plejada e aktorëve dhe qytetarët tiranas, jo që nuk kanë godinë teatri, por s’kanë as ku mishërojnë kujtimet e mbresat e tyre. Kalojnë para ish-godinës së teatrrit kokulur e të mallëngjyer, sepse u mungon altari i ringjalljes së mbresave të tyre.

*****
Ish-godina e Teatrit Kombëtar ose, më mirë kompleksi, ka nisur të ndërtohet në vitin 1938 me projekt të arkitektit italian Xhulio Berte dhe përfundoi në vitin 1940. Ai u quajt në atë kohë “Rrethi Skënderbeg” dhe shërbeu si zona e elitës kulturore dhe të emancipuar shqiptare. Në të u vendos jo vetem kinemaja dhe teatri, por edhe Instituti i Studimeve Shqiptare, ku u ngritën bari dhe restoranti më elitar i qytetit. Pra, ai kompleks ishte qendra e jetës intelektuale të qytetit. Më 1944 ajo u quajt “Kinema Kosova”, ndërsa më 1945, Teatri Popullor. Prej vitit 1945 teatri ka patur atje selinë e tij, e, për një kohë edhe “Klubi i Lidhjes se Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë”. Pra godina ka një histori inxhinjerike, arkitektonike, kulturore, urbane e sociale – dëshmi e një kontributi të madh shoqëror e historik dhe përbën një monument kulture, që duhej ruajtur.
Pra, godina e teatrit nuk ishte një objekt koti, ajo simbolizon qytetrimin e vendit tim, është dëshmi se para nesh kanë jetuar qytetarë artdashtës dhe jo barbarë të pafe, që ushqehen me kërma. Ndoshta policit a një shitësi fiqsh nuk i intereson arti, sepse për ta ka rëndësi rroga e bukës së fëmijëve apo “pazari” dhe i duhet tefteri dhe mbushja e hambarit… se kaq horizont ka, por e mirëkuptoj se ajo që bëri është thjesht “kontrata” që i mundëson të mbushi llogarinë. Si mund ta justifikojë këtë një kryeministër që vjen nga radhët e artistëve, që nuk i intereson teatri, nuk i intereson arti, nuk i intereson shpirti i ndjeshëm i artistit, por, në pamundësi për t’i varur sheshesh, i shkeli, i dhunoi trotuaresh dhe shtëpinë jua shëmbi mbi koka…

Që prej vitit 2000 u hodh ideja që godina nuk ishte më funksionale për një teatër, ndaj ai duhej të zhvendosej diku tjetër, ose të rindërtohej aty. Idenë e mbronte kryesisht Ministri i Kulturës, Edi Rama. Për fat të keq, që atëherë, e deri ditën e shembjes së godinës, debati u fut në rrugë të shtrembër dhe krejt të gabuar. Ai u spostua si një debat mbi Teatrin Kombëtar, në vend që të ishte debat për Trashëgiminë Kulturore.Debatet për shembjen a mosshembjen e godinës së Teatrit Kombëtar zgjati 20 vjet, nga 2000 deri në 2020. Edhe ky debat, si çdo debat midis ne shqiptarëve, domëthënë midis vedi, skenat tashmë janë të njohura: Biseda nis me një mirësjellje false, fjala kalon nga një debatues te tjetri dhe ngec mizorisht, pashpirtërisht kur dy bisedues nuk bien dakord me atë që po thuhet. Aty fjala bëhet më e rëndë dhe më fshikulluese, më sharëse dhe më poshtëruese se çdo gjë që mund të mendohet dhe imagjinohet më parë.

Ofendimet, të vërtetat që përzihen me të pavërtetat, cinizmi dhe fjalori i papërshtatshëm fluturon nga studio televizive në divanët e shqiptarëve, duke u kthyer në një teatër i ushqyer me një energji të paparë negative, të cilën, duan s’duan, do ta hedhin edhe ata diku, në rrjetet sociale më kollaj. Por, ndërsa këmbëngulte te vlerat historike të Piramidës, së ndërtuar në 1988-n, Edi Rama prej vitesh kishte tjetër mendim për godinën e Teatrit Kombëtar, ndërtuar nga italianët në 1938-n, teksa planifikonte shembjen e tij.

Këto që thamë deri këtu përbëjnë anën e jashtme, teknokratike e burokratike, zyrtare e jozyrtare, diskutime, propozime dhe kundërpropozime, kalim nga një instancë në tjetrën, vendime, kundërshtime, ndryshime e prapë vendime deri te përfundimi vandalist.. Miëpo, poshtë kësaj veprimtarie tejet arbitrare, duket se është një rrymë e turbullt dhe e pistë uji i reminishencave ideologjike dhe filozofisë mohuese të çdo gjëje, e mirë apo e keqe, që kishte ekzistuar nga regjimet e mëparshme, vendase apo të huaja para vendosjes së regjimit komunist në Shqipëri.

Mbase termi Rilindje, sipas Ramës dhe të tijve do të thotë, të prishim gjithça, pavarësisht se çfarë ishte dhe ta ribëjmë si duan rilindasit e rinj, që ajo të pasqyrojë idetë e shijet e tyre. Por unë ruaj mendimin se këtu kemi dhe probleme ideologjike dhe trashëgiminë komuniste, e cila kishte parimin të shkatërronte gjithçka nga e kaluara: së pari pronën private, duke u nisur fillimisht nga ajo e pronarëve më të mëdhenj deri te krijimi i kooperativave; së dyti, besimin fetar, e cila u realizua plotësisht në vitin 1967 dhe, së treti, kulturën, duke filluar me intelektualët që ishin arsimuar jashtë shtetit me fondet e tyre apo të mbretërisë, deri te shembja e godinës së Teatrit Kombëtar, si pjesë e rëndësishme e trashëgimisë kulturore. Kush na siguron me kaq, mbase nesër do të kërkohen të prishen edhe ndërtimet e tjera të projektuara nga inxhinierët italianë, të cilat, sot për sot, janë më të bukurat e më madhështoret në Tiranë.

Me këtë veprim kryeministri shqiptar, të cilit s’ia ndien as për mendimet e dëshirat e shqiptarëve, as për vlerësimet e organizmave ndërkombëtare, tregoi se ai e ka përfundimisht edhe ligjin edhe Maliqin, ai është një padron i gjithëpushtetshëm arbitrar dhe autokrat i pakundërshtueshëm.

Ish-presidenti i Republikës dhe ish-ministri i Brendshëm, Bujar Nishani, foli në A2 mbi zhvillimet e fundit politike në vend.

Nishani parashikon se situata do të jetë edhe më e tensionuar në vijim, pasi ai thotë se shteti është kapur nga krimi. “Duket se situata do të vijojë të jetë edhe më e tensionuar sepse Shqipëria sot, institucionet e saj, nuk është më as demokraci hibride, siç është perifrazuar, por është një shtet i kapur nga një strukturë kriminale nga të gjitha tiparet e mafies”.

Ndërkohë, presidenti Ilir Meta ka parashtruar një platformë me 14 pika, për të unifikuar qëndrimin e të gjitha palëve politike me synimin e vetëm integrimin evropian. Për këtë Nishani u shpreh se është një përpjekje korrekte nga një institucion, i cili nuk rezulton të jetë i kapur.

Më tej, Nishani foli edhe për reformën në sistemin e drejtësisë dhe deklaratat e ambasadores së Shteteve të Bashkuara të Amerikës.

“Sistemi i drejtësisë ka pushuar së ekzistuari në mënyrën normalen që duhet të jetë një sistem drejtësie. Reforma në drejtësi ka qenë dhe mbetet një domosdoshmëri dhe ndaj ka pasur nja angazhim të madh për këtë reformë. Ishim të bindur që brenda këtij sistemi kishim njerëz të paaftë dhe të korruptuar. Por sot është e dhimbshme të themi se pas gati 3 vitesh, drejtësia shqiptare sot është e paaftë të përballet me mafien. Kemi një mafie që ka kapur shtetin, ekonominë, që përcakton jetën e qytetarëve shqiptarë. I vetmi mekanizëm që mund ta godiste këtë është sistemi i drejtësisë, por ne kemi parë që kjo drejtësi është e paaftë të përballet me mafien. Unë i respektoj misionet diplomatike të ambasadorëve. Por misionet janë diplomatike dhe unë mendoj se e dua Shqipërinë dhe shqiptarët më shumë se çdo ambasador tjetër dhe flas në emrin tim dhe në gjykimin tim dhe nuk komentoj asnjë. Bie dakord me deklaratën e ambasadores së BE-së”, u shpreh Nishani.

Kryetari i Partisë Demokratike, Lulzim Basha, mblodhi sot në orën 11.30 mesditë ekspertët demokratë të Reformës Zgjedhore.

Në takim ishin Oerd Bylykbashi, Ivi Kaso, Enkelejd Alibeaj, si dhe Sekretari i Përgjithshëm i PD, Gazment Bardhi. Takimi sapo ka përfunduar dhe mësohet se demokratët kanë bërë një bilanc për punën e deritanishme të komisionit dhe mënyrën sesi do të vijojë puna e tij.

Më herët, PD ka deklaruar se PS dhe kryeministri Edi Rama nuk kane vullnet për të çuar përpara reformën në drejtësi, për shkak se nuk ka dhënë përgjigje për asnjë nga propozimet e bëra nga përfaqësuesit e opozitës në Këshillin Politik.

Përfundimi i reformës zgjedhore brenda një kohe sa më të shpejtë është shpallur si një nga prioritetet më të rëndësishme politike të PD dhe një mënyrë më e sigurtë për të shkuar drejt zgjedhjeve të lira e të ndershme.