Partitë në pushtet në Gjermani i ka zënë nervoziteti. Në zgjedhjet europiane ato do të humbasin. E qartë është kush do të fitojë. Por e paqartë është si do vazhdohet më tutje.
Koalicioni i madh që qeveris Gjermaninë, ai midis kristiandemokratëve, kristiansocialëve dhe socialdemokratëve mund të humbasë shumë në zgjedhjet europiane që pritet të mbahen ditën e dielë.

Vërtet që zgjedhjet janë për parlamentin europian, por rezultati i tyre “do të ndiqet me vëmendje në nivel kombëtar,” thotë Ursula Münch, drejtoreshë e Akademisë për Formimin Politik në Tutzing. Ajo mendon se CDU, CSU dhe SPD do të pësojnë rënie. Prandaj nervoziteti është i madh.

“Këta janë ata që do të humbasin”
Sidomos socialdemokratët rrezikohen të kenë rënie tjetër. SPD pati marrë në zgjedhjet e fundit europiane 27 përqind, kësaj here në sondazhe ata kanë nivel më të ulët. Përveç kësaj, për herë të parë që pas Luftës së Dytë Botërore, socialdemokratët nuk do të jenë më një nga dy partitë që marrin maksimumin e votave në zgjedhje që zhvillohen në nivel federate.

Për SPD kjo do të ishte “dramë e pakrahasueshme”, thotë Ursula Münch. Partia më e vjetër e Gjermanisë do të shihet me syrin “këta janë humbësit”. Në parti do të shpërthejnë diskutimet e reja për personelin, drejtimin e partisë dhe pjesëmarrjen në Koalicionin e Madh.

Münch nuk mendon se SPD do të largohet nga qeveria. “SPD mund të nervozohet vetë ose të shohë se si mund t’i ngrejë nervat CDU-së.” Sepse edhe kristiandemokratët i ndjekin me shqetësim sondazhet. Disa prej tyre mendojnë se kursi konservator i shefes së re të CDU, dhe mbase pasardhëses së Merkelit,

Annegret Kramp-Karrenbauer është i gabuar, kurse të tjerët mendojnë se qëndrimi i gjatë i Merkelit në postin e kancelares e dëmton partinë, prandaj bëjnë thirrje për ndryshime. E sigurt është se pas zgjedhjeve do të ketë ndryshime në disa poste ministrash.

Ndryshim i kancelares pa zgjedhje të reja?
Pasigurinë e CDU e treguan edhe fjalët që dolën javën e kaluar. Shumë vetë mendojnë madje se Merkel mund të shkojë në Bruksel dhe postin e saj mund ta marrë Kramp-Karrenbauer. Merkel i përgënjeshtroi menjëherë këto fjalë, por Ursula Münch mendon se as SPD nuk do të pranonte ndryshimin e parakohshëm të kancelares.

Pra ajo që mbetet janë zgjedhjet e reja, për t’i dhënë fund erës së Merkelit? “Nëse CDU fillon të humbasë nervat,” thotë Münch, atëherë do të ekzistonte edhe një mundësi tjetër. Në lojë do të futeshin Të Gjelbërit.

Këtë e konfirmon Ralf Fücks, drejtor i Qendrës për Modernen Liberale dhe ish-politikan i gjelbër. Në afrimin e Të gjelbërve me Aleancën liberale “Renaissance në Europë” të presidentit francez Macron, ai sheh një shanc që del nga “mënyra e moçme e të menduarit”. Kjo krijon mundësi për të patur “alternativë kundrejt Koalicionit të Madh”. Fücks mendon se si në Bruksel ashtu edhe në Berlin mund të ketë aleanca të Të Gjelbërve me liberalët dhe konservatorët ose socialdemokratët.

Fryma e kohës është e gjelbër
Presupozohet se Të Gjelbërit do të dalin shumë entuziastë nga zgjedhjet europiane, sepse për ta çdo gjë është duke ecur drejt triumfit. “Fryma e kohës i jep prioritet Të gjelbërve”, thotë Fücks. Lëvizja “Fridays for Future” e ka kthyer klimën në temë të rëndësishme të politikës në Gjermani.

Të gjitha partitë kanë folur kohët e fundit për ambientin, por vetëm Të Gjelbërve u besohet se edhe do ta bëjnë atë që thonë. Münch mendon se sfida për partinë ekologjike do të jetë “të mos triumfojë dhe aq shumë”.

Por, çfarë do të bëjnë Të Gjelbërit në politikën e brendshme gjermane kur të marrin një rezultat të mirë në zgjedhjet europiane? Fücks beson se Të Gjelbërit do të marrin më shumë mbështetje për temat e tyre, të cilat duhet t’i fusin në axhendën politike.

Por që vërtet të venë diçka në jetë, ata duhet të marrin pjesë në qeverisje. Sipas Ralf Fücks nuk mund ta imagjinojë që Të Gjelbërit “të kthehen në ndihmësa për të marrë shumicën në rast se do të ndryshohet kancelarja, pa zhvilluar zgjedhje të reja.”

Faktikisht në zgjedhjet europiane, Të Gjelbërit mund ta dyfishojnë rezultatin e marrë në zgjedhjet e fundit gjermane më 2017, prej 8,9%, duke lënë mbase mbrapa edhe socialdemokratët.

Por meqenëse të gjitha partitë e tjera do të kenë rezultate më të këqija se 2017, Ursula Münch thotë shkurt dhe saktë: “Të Gjelbërit janë të interesuar të ketë zgjedhje të reja, por asnjë nga partitë e tjera.” As populistët e djathtë të Alternativa për Gjermaninë (AfD), që doli me fitim më 2017.

AfD është njollosur shumë
Dy vjet më parë përfituesi i frymës së kohës ishte AfD. Politika ndaj refugjatëve e Angela Merkelit, diskutimet për terrorizmin dhe sigurinë e brendshme përcaktuan atmosferën politike. Tema e refugjatëve, që ka qenë temë kryesore e AfD, ka humbur rëndësinë në Gjermani për shkak të rënies së numrit të migrantëve.

Po ashtu AfD ka probleme të tjera si afera e sponsorizimeve të partisë, afërsia me ekstremistët e djathtë, “partia thjesht është njollosur shumë”, thotë politologia Münch. Kjo largon shumë zgjedhës.

Por zhvillimet e temave për AfD duhet të jenë mësim edhe për Të Gjelbërit, mendon Münch: “Pak kohë më parë ne nuk patëm menduar se tema e refugjatëve do binte kaq shumë.” Ralf Fücks mendon se Të Gjelbërit duhet të kenë kujdes që pas zgjedhjeve të justifikojnë “kthimin e tyre historik në urë lidhëse” midis “lëvizjeve për klimën dhe institucioneve politike”.

Edhe pas zgjedhjeve është shumë e rëndësishme që brezi i ri të tregojë “aftësinë për të vepruar në demokraci parlamentare.”

Në Austri kancelarit, Sebastian Kurz mund t’i duhet të lerë postin. Nëse shumica e parlamentit nuk i jep votëbesimin, ai duhet të largohet, por ky nuk do të ishte fundi i karrierës për të, mendon politologu Thomas Hofer.

aDeutsche Welle: Ditën e hënë parlamenti austriak do të votojë ndaj një mocioni mosbesimi kundër kancelarit Sebastian Kurz. Çfarë do të ndodhë nëse ai nuk e merr votëbesimin?
Thomas Hofer: Atëhere qeveria do rrëzohej. Kështu edhe ministri Kurz nuk do të ishte më kancelar. Presidenti duhet të ngarkojë me krijimin e qeverisë një ekspert ose një zyrtar, i cili do të vazhdojë të kryejë detyrën në këtë post. Ky person do të qëndrojë në post deri në krijimin e një qeverie të re pas zgjedhjeve për Këshillin Kombëtar, që do të mbahen në muajin shtator

Kjo nuk ka ndodhur kurrë në Austri dhe do të ishte një skenar krize për sistemin politik. Prandaj tani në sfond është duke u bërë një tërheqje strategjike, janë duke u bërë përpjekje për të ushtruar presion mbi socialdemokratët që të mos e lejojnë heqjen e votëbesimit.

Të gjithë ministrat e partisë FPÖ janë larguar nga qeveria pasi ministri i Brendshëm Herbert Kickl, duhet të dorëzonte postin si pasojë e aferës Ibica. Tani duhet të krijohet një qeveri ekspertësh deri në zgjedhjet e reja të shtatorit. Sa i aftë është një kabinet i tillë për të qeverisur?
Qeveria e përbërë nga ekspertët ka qenë ide e kancelarit Kurz, në mënyrë që ai dhe ministrat e tij nga partia ÖVP të mbajnë postet dhe që postet e mbetura bosh të zihen nga ekspertë ose zyrtarë të tjerë. Nuk pritet të ketë këtu ndonjë bazë të madhe ligjore. Sepse Austria nuk ka përvojë as me qeveri të krijuar nga pakica. Anëtarët e partisë FPÖ ndodhen tani në qëndrim refuzues, sepse janë dëbuar nga qeveria. Prandaj një qeveri e tillë nuk do të ishte e aftë për të vepruar.

Cilat janë pasojat e heqjes së votëbesimit për jetën politike të Austrisë?
Shumë projekte reformuese, që kancelari Kurz ishte duke i shitur si të tilla bashkë me partnerët e FPÖ, do të dështojnë. Nuk duhet harruar se SPÖ është goditur shumë, sepse nismat ligjore janë vënë në jetë me rezistencë të madhe të socialdemokratëve. Projekte që ndodhen tani në procese të kthimit në ligje, do të jetë e vështirë të zbatohen deri në fund.

Shumë gjëra do ktheheshin në zero dhe do të ishte e vështirë të niseshin iniciativa të reja.
Për Kurzin pyetja simbolike do të ishte: A do të shkojë ai në zgjedhje si kancelar apo vetëm si shef i fraksionit të partisë së tij? Kjo do të sillte ndryshime në prezantimin e tij. Dhe kjo sigurisht është një pikë ku SPÖ duhet të ketë kujdes, sepse ajo nuk do që t’i japë Kurzit mundësinë që ta inskenojë veten sërish si kancelar.

Kryetarja e SPÖ, Pamela Rendi-Wagner kërkon që e gjithë qeveria të japë dorëheqjen dhe të zëvendësohet nga një kabinet kalimtar i përbërë prej ekspertëve, pra që të largohet edhe Kurz dhe ministrat e tij nga ÖVP. Sa e mundshme është që të ndodhë kjo?
Kjo varet nga dhënia e mosbesimit. SPÖ ka treguar se ka si tendencë që të përkrahë heqjen e mosbesimit ose që të bëjë vetë një kërkesë për heqjen e votëbesimit. Ka shumë mundësi që një skenar i tillë të bëhet realitet.

Atëherë do i kërkohej presidentit që të ushtrojë edhe më shumë presion mbi SPÖ, në mënyrë që ajo të marrë përgjegjësinë për mbajtjen e shtetit dhe të përkrahë krijimin e kabinetit me pakicën. Por nëse SPÖ nuk do më që Kurz të jetë kancelar, atëherë ajo do të përkrahë heqjen e votëbesimit. Sepse është relavitisht e mundshme që të krijohet një kabinet i përbërë vetëm nga ekspertët. Kjo do të ndodhte për herë të parë në historinë e Austrisë.

Për të përkrahur qeverinë e krijuar nga pakica do të duhej ndihma e SPÖ ose FPÖ. FPÖ nuk e pranon këtë. Mbetet atëherë që të shihet vetëm roli i SPÖ. Heqja e votëbesimit kërkon shumicën, e cila aktualisht ekziston sepse SPÖ dhe FPÖ janë kundër kancelarit Kurz.

Kë mund të emëronte kancelar të përkohshëm presidenti Alexander Van der Bellen?
Kjo nuk është e qartë. Do të duhej të ishte një personalitet i respektuar, që të gëzonte në publik imazhin e një figure mbipartiake. Nuk ka shumë vetë që e plotësojnë këtë kërkesë. Ish presideneti Heinz Fischer e ka bërë të ditur, se nuk do të donte të bënte një gjë të tillë. Ky është një skenar, me të cilin publiku do të merrej kur të bëhet e qartë se Kurz nuk do i mbijetojë kërkesës për të vënë në provë votëbesimin.

Nëse mocioni i votëbesimit do të kishte sukses, do të ishte hera e parë që një kryetar qeverie të hiqej nga posti në këtë mënyrë në Austri. A do arrijë Kurz të përfitojë nga ky dëm politik apo do të jetë ky fundi i karrierës së tij politike?
Nuk mund të flitet për fundin e karrierës. Ai do të vazhdonte të ishte kandidati kryesor i partisë së tij popullore dhe sipas mendimit tim, nuk do të kishte shanse të pakta që të dilte sërish në krye të linjës. Ai do të mundohet të dalë me rolin e viktimës. Nëse SPÖ do të përkrahë heqjen e votëbesimit ndaj tij, atëherë ai do e akuzojë atë se nuk i përgjigjet rolit shtetmbajtës në një situatë krize.

Heqja e votëbesimit ka natyrisht edhe një shans. Pyetja është a ushtrohet sa duhet presion mbi socialdemokracinë dhe se a do të mund ajo të mos refuzojë. Kjo bën pjesë në lojën politike të shahut, ku lëvizja e fundit nuk është bërë ende?
Kjo pyetje do të shtrohet në shtator, kë do të besojnë austriakët më shumë për t’i dhënë të ardhmen e vendit në dorë. Me imazhin që ka Kurz është ende mirë dhe madje mund të shtoje ende pikë nëse i merr ato nga FPÖ. Por është ende herët për të thënë se si do të përfundojnë zgjedhjet, sepse situata është aq e pasigurt sa që është e pamundur të bëhen prognoza të sakta.

Kryeministrja britanike, Theresa May u ofroi ligjvënësve një shans për të votuar në një referendum të ri lidhur me daljen e vendit nga Bashkimi Evropian, por vetëm nëse mbështesin planin e saj për Brexit-in.

Zonja May tha të martën se një ligj që ajo parashikon t’ia paraqesë parlamentit muajin e ardhshëm do të përfshijë një klauzolë për të votuar nëse duhet mbajtur ose jo një referendum i dytë për të dalë nga BE-ja, një kërkesë kyçe e shumë ligjvënësve të opozitës.

Kryeministrja britanike ofroi gjithashtu marrëveshje më tërheqëse tregëtare me BE-në si një stimul për atë që ajo e quan “një shans të fundit” për të finalizuar planin e Brexit-it.

Stimujt janë lëshime madhore nga zonja May dhe pjesë e fushatës së saj të fundit për të siguruar mbështetjen në Parlmentin e përçarë dhe për të lënë detyrën me një trashëgimi pozitive.

Një marrëveshje e mëparshme që zonja May e kishte arritur me BE-në, është hedhur poshtë nga ligjvënësit tre herë. Ajo ka në plan t’u kërkojë ligjvënësve të votojnë përsëri javën e 3 qeshorit.

Britania votoi për të dalë nga BE-ja para tre vjetësh dhe ishte parashikuar të shkëputej më 29 mars, por blloku prej 28 anëtarësh e shtyu afatin deri më 31 tetor.