37.5 C
Tirana
E martë, 12 Gusht, 2025

Autizmi mund të sjellë edhe anomali në ecje

Shenjat kryesore të çrregullimeve të spektrit të autizmit janë vështirësitë sociale dhe komunikuese dhe prania e sjelljeve dhe interesave të kufizuara dhe të përsëritura.
Por është gjithashtu e rëndësishme për të hetuar anomalitë e lëvizjes së lidhen shpesh me autizmin: rreth 80% e fëmijëve autikë kanë vështirësi motorike të llojeve të ndryshme, me një ndikim të madh në cilësinë e jetës dhe të zhvillimit shoqëror.
Për më tepër, studimi i lëvizjes mund të tregojë anomali të zakonshme që do të përdoren si shënues të hershëm diagnostikues. Studimi i IRCCS E. Medea nga Bosisio Parini (Lc), në bashkëpunim me Universitetin Bicocca dhe Politeknikun e Milanit, i botuar vetëm në Frontiers në Psikologji, është pjesë e kësaj linje të hulumtimit.
Hulumtuesit, të udhëhequr nga Alessandro Crippa, studiues në Laboratorin Psikopatologjik të Zhvillimit Medea të IRCCS, hulumtonin ndryshimet motorike midis fëmijëve me dhe pa çrregullime të spektrit të autizmit, duke përdorur, në mostrën e fëmijëve me një çrregullim neurodevelopment të moshës shkollore , të një teknologjie të re të quajtur GRAIL (Gait Real-Time Analysis Interactive Lab).

Anomalitë motorike
Rezultatet e studimit treguan shtigje të lehta atipike në fëmijët me çrregullime të spektrit të autizmit: një forcë më e ulët e aplikuar në nivelin e kyçit dhe një qëndrim tjetër i legenit gjatë ecjes.
“Karakterizimi i kësaj rruge mund të na ndihmojë të kuptojmë më mirë një çrregullim të tillë kompleks – shpjegon Alessandro Crippa. – Identifikimi i çdo shenja që lidhen me anomalitë motorike të pranishme në çrregullimet e spektrit të autizmit do të jenë veçanërisht të dobishme në studimin e etiologjisë së këtij çrregullimi”.
Aspektet njohëse dhe socio-komunikative
Në autizëm, anomalitë motorike gjithashtu nënkuptojnë vështirësi në leximin e lëvizjeve të njerëzve të tjerë dhe prandaj kanë një ndikim në proceset njohëse. Prandaj, studimi paraqet një perspektivë interesante jo vetëm në lidhje me analizën e aftësive motorike, por edhe për vlerësimin e aspekteve kognitive dhe socio-komunikative, me zhvillimet e mundshme në të ardhmen në lidhje me vlerën potenciale diagnostike dhe hartimin e programeve të rehabilitimit.
Studimi është rezultat i hulumtimit “Perspektivat neurologjike për deficitin motorik në çrregullimet e spektrit të autizmit”, qëllimi i përgjithshëm i të cilit është identifikimi i një paneli multimodal të markave të sjelljes, neurofiziologjisë dhe gjenetikës – të shoqëruara me anomalitë motorike të pranishme në çrregullimin e spektrit të autizmit.
Të dhënat paraprake nga projekti – përfshirë 130 fëmijë me çrregullime të spektrit të autizmit, 100 fëmijë me zhvillim tipik dhe 60 fëmijë me vonesa në zhvillim – u prezantuan në nëntor në Bosisio Parini.

4 tiparet që i trashëgojmë nga nëna

Është konstatuar shkencërisht që ekzistojnë disa gjëra të cilat fëmijët më së shpeshti i trashëgojnë nga nënat e tyre, ndërsa për prindërit nuk është konstatuar ndikim i ngjashëm, por që ka të bëjë edhe me dukjen dhe sjelljen.
Zbuloni për çka është fjala dhe verifikoni sa nga këto gjëra mund t’i aplikoni në shembullin vetjak:
Inteligjenca
Shanset që keni të trashëguar “mençurinë e nënës” janë dukshëm më të mëdha se që i keni trashëguar nga babai, transmeton Telegrafi.
Në hulumtimin e bërë në Glasgou, në të cilin kanë marrë pjesë 12.000 të rinj të moshës prej 14 deri në 22 vjeç shumica e të intervistuarve kanë pasur pikë të njëjta apo maksimalisht 15 pikë më shumë, përkatësisht më pak, koeficient inteligjence sesa nënat e tyre.
Shprehitë e gjumit
Nëse keni problem me gjumin, fajtori i mundshëm për të është nëna juaj. Në revistën shkencore “Sleep Medicine” në vitin 2017 është bërë hulumtimi i cili ka zbuluar që nënat shpesh bartin shprehitë e tyre të gjumit te fëmijët e vet, kështu që fëmijët e nënave të cilat vuajnë nga pagjumësia më së shpeshti flenë më pak se fëmijët e tjerë.

Dukja rinore
Nëse nëna juaj ka dukje rinore, atëherë jeni të parat fatlume sepse i keni shanset shumë më të mëdha që edhe ju do të dukeni ashtu kur të arrini moshën e saj.
Shkencëtarët e institutit gjerman të biologjisë “MaxPlanck” kanë konstatuar që ADN-ja nga mitokondria, të cilën e trashëgojmë drejtpërdrejt nga nënat, mund të kontrollohet pjesërisht edhe mënyra në të cilën plakemi.
Menopauza
Është shansi i madh që do të hyni në menopauzë përafërsisht në të njëjtën moshë të jetës kur ka hyrë edhe nëna juaj. Hulumtimi i bërë në vitin 2011 në institutin britanik të studimit të kancerit në të cilin kanë marrë pjesë më shumë se 2.000 femra, ka treguar që menopauza e hershme apo e vonuar, përkatësisht ajo e cila shfaqet para moshës 45 vjeç dhe pas moshës 55 vjeç, mund të jetë trashëguese.
Vajzat, nënat e të cilave kanë kaluar nëpër menopauzën e tillë kanë gjashtë herë shanse më të mëdha që do t’u ndodhë kështu edhe atyre vajzave, nënat e të cilat kanë pasur menopauzë në periudhën midis moshës 45 dhe 55 vjeç

Studentët në Vlorë lënë Ramën me “gojë hapur”, largohen nga takimi

Studentët e Universitietit të Vlorës kanë lënë me gojë hapur kryeministrin Rama në Vlorë në takimin e thirrur nga kryeministri. Studentët pasi i kanë kërkuar Ramës të plotësojë 8 kërkesat i kanë bërë të qartë se nuk do të tërhiqen nga protesta. Më pas ata janë larguar nga takimi. Një pjesë e madhe e studentëve janë larguar nga takimi duke thirrur në sallë, “E duam Shqipërinë si gjithë Europa”!
Rama ka hyrë në një sallë në Universitetin e Vlorës për të dialoguar me studentët. Njeri prej tyre, student i ekselencës i ka drejtuar një pyetje “retorike” siç e quajti ai, kreut të qeverisë dhe i ka bërë të ditur se do të largohet nga salla.
Rama ka tentuar ta ndalojë, duke i thënë se duhet të presë edhe përgjigjen, por të rinjtë i kanë kthyer shpinën dhe kanë nsiur të dalin nga takimi në masë.
Në këtë moment, Rama është dorëzuar para të rinjve dhe i ka bërë thirrje pjesës tjetër: Ok, kush do të dalë, të largohet dhe ka pritur në heshtje duke parë boshatisjen e sallën nga pjesa më e madhe e studentëve.
Kryeministri Edi Rama është pritur me protesta të shumta nga studentët në Vlorë, ndërsa iu është kthyer keq atyre kur e kanë fishkëllyer.
Studentët janë larguar fillimisht nga truprojat e Ramës, dhe pas rezistencës së tyre ata janë ulur në shkallët e Universitetit.
‘’Do të takoheni me anëtarët e partisë jo me ne”, janë shprehur studentët.

Si ndikojnë probiotikët në shëndetin tonë

Në çdo hap dëgjojmë për probiotikët, mirëpo çfarë vërtet bëjnë ata për shëndetin tonë?
Probiotikët janë mikroorganizma të cilët, gjoja, do të duhej të ndikonin mirë në shëndetin tonë. Duke pasur parasysh që trupat tanë kanë nevojë për mikroorganizma të ndryshëm, probiotikët janë ato baktere të cilat forcojnë organizmin tuaj.
Shfaqen nëpërmjet rrugëve natyrale në ushqimin e fermentuar si p.sh. kefiri dhe jogurti grek, mirëpo tani ekzistojnë edhe probiotikë në formë suplementesh.
Në cilat vështirësi tretëse ndikojnë probiotikët?
• Kolikë,
• Kapsllëk,
• Sëmundje inflamatore të zorrëve,
• Sindromën irritabile të zorrëve,
• Kolit ulceroz.

Si veprojnë?
Me gjithë lëvdatat për probiotikët, hulumtimet ende nuk kanë treguar mënyrën konkrete në të cilën ata veprojnë.
Mirëpo, dihet që probiotikët ulin nivelin e pH-së në zorrë dhe lehtësojnë jashtëqitjen të kalojë më shpejt nëpër sistemin e tretjes.
Posaçërisht të dobishëm janë kur i konsumojmë antibiotikët. Me probiotik kompensohen bakteret e mira të cilat terapia i shkatërron, prandaj pengojnë shfaqjen e diarresë.
Mjekët konstatojnë që mund të nxisin absorbimin e proteinave në trup, por edhe të vitaminave dhe mineraleve të tjera.
Si t’i konsumojmë probiotikët?
Nëse dëshironi të shijoni përparësitë e probiotikëve, filloni të konsumoni shumë. Mund ta bëni këtë nëpërmjet suplementeve apo me ushqim natyral.
Artikujt të pasur me baktere të mira janë kefiri, jogurti grek, lakra turshi, pija nga kërpudhat kombuche etj. Ngadalë shtoni marrjen e probiotikëve dhe ndiqni simptomat pozitive apo negative në trupin tuaj, në tretje dhe nivelin tuaj të energjisë.
Disave probiotikët krejtësisht do t’ua ndryshojnë ushqimin, ndërkaq disa nga ata vetëm do të fryhen.

Boshatisen universitetet, studentët bojkot masiv të auditoreve

Tashmë prej 15 ditësh studentët e universiteteve publike kanë bojkotuar mësimin dhe janë ngritur në protestë ku kërkojnë plotësimin e kërkesave të tyre.
Në një vëzhgim nga Fax News tek Fakulteti Ekonomik, auditoret janë boshatisur masivisht, ndërkohë që të pranishëm janë disa punonjës.
Para dy ditësh gjatë një mbledhje të organizuar nga studentë dhe pedagogë të Ekonomikut kanë rritur numrin e kërkesave në 12 në total.
Një nga studentë shprehet se studentët janë të vendsour për të bojkotuar mësimin deri në plotësimin e kërkesave.
“Do të vazhdojmë deri në plotësimin e kushteve. Kryeministri kërkon dialog, por ne nuk jemi ekspertë. Ai duhet të ngrejë një grup pune me ekspertë dhe ne do të vendosim nëse biem dakord ose jo. Këto janë kërkesa bazike. Për sa i përket çështjes së pushimeve ne do ta diskutojmë më studentët e rretheve. Ndoshta mund të bëjmë një pushim të shkurtër, dhe pastaj do të ringrihemi fuqishmë në një protestë masive. Sigurisht nëse nuk plotësohen, ne shpresojmë të plotësohen. Nuk kemi se çfarë të diskutojmë. Mund të ulemi lehtësisht në tavolinë nëse zgjidhen kërkesat.Studentët janë të vendsour të bojkotojnë mësimin nëse kërkesat nuk plotësohen”, u shpreh një student.

Studentët në Vlorë e fërshëllejnë, Rama iu kthehet me inat: “Ç’a keni, ç’a keni”!

Kryeministri Edi Rama është pritur me protesta të shumta nga studentët në Vlorë, ndërsa iu është kthyer keq atyre kur e kanë fishkëllyer.
Studentët janë larguar fillimisht nga truprojat e Ramës, dhe pas rezistencës së tyre ata janë ulur në shkallët e Universitetit.
‘’Do të takoheni me anëtarët e partisë jo me ne”, janë shprehur studentët.
Sipas raportimeve të Fax News një grup i FRESSH janë grumbulluar në oborrin e universitetit, ndërkohë që në foto duket dhe një nga të ftuarit e Alban Dudushit tek “Top Show” Ariel Lamaj, që u evidentua si anëtar i FRESSH.
Në rrjetet sociale Ariel Lamaj shfaqet krah për krah me kryeministrin dhe ministren e Arsimit Lindita Nikolla.
‘’Turp, Turp, turp, servila!”, janë disa nga thirrjet e studentëve që kanë protestuar prej disa ditësh.
Studentët jashtë kamerave thonë se ata kanë marrë kërcënime për veten dhe për familjen që të mos jenë pjesë e protestës, pasi në të kundërt mund të ketë pushime nga puna.

Skandal/ Rama në panik nga studentët në Vlorë, takon vetëm FRESSH, s’lejohen studentët

Ndërkohë që shumë studentë po protestojnë para dyerve të universitetit “Ismail Qemali” duke refuzuar të dialogojnë me kryeministrin, është zbuluar se kush dhe një prej organizatorëve të takimit.
Sipas raportimeve të Fax News një grup i FRESSH janë grumbulluar në oborrin e universitetit, ndërkohë që në foto duket dhe një nga të ftuarit e Alban Dudushit tek “Top Show” Ariel Lamaj, që u evidentua si anëtar i FRESSH.
Në rrjetet sociale Ariel Lamaj shfaqet krah për krah me kryeministrin dhe ministren e Arsimit Lindita Nikolla.
‘’Turp, Turp, turp, servila!”, janë disa nga thirrjet e studentëve që kanë protestuar prej disa ditësh.
Studentët jashtë kamerave thonë se ata kanë marrë kërcënime për veten dhe për familjen që të mos jenë pjesë e protestës, pasi në të kundërt mund të ketë pushime nga puna.

Kryemadhi: Rama shkarkoi Xhafajn se do arrestonte Dakon

Kryetarja e LSI, Monika Kryemadhi u shpreh se kryeministri Edi Rama shkarkoi përmes Twitter-it ministrin e Brendshëm, Fatmir Xhafaj pasi do arrestonte kreun e bashkisë së Durrësit në mëngjes, Vangjush Dakon.
“Rama shkarkoi Fatmir Xhafajn në Twitter. E shkarkoi se Xhafaj do arrestonte Vangjush Dakon në mëngjes prandaj. Do priste koka Xhafaj prandaj u shkarkua”, tha Kryemadhi.
Kryemadhi pohoi në studion e emisionit ‘Dritare me Rudinën’ në News24 se protesta e studenteve do të vazhdojë pavarësisht festave të fundvitit.
Kryemadhi pohoi se edhe LSI si gjithë forcat e tjera politike është brenda protestës së studentëve. Kryemadhi u shpreh se LSI suportojë studentët sepse janë me të drejtën e zotit.
“Nuk mbaron protesta sepse për hir të vërtetës jemi mësuar të shijojmë një ton të fortë politik. Ndjejmë një kënaqësi kur njerëzit protestojnë kundër Edi Ramës. Pjesa më e madhe e atyre studentëve u kanë thënë se do ju heqim prindërit nga puna, por ata nuk e kanë vrarë mendjen dhe vijojnë protestat. Si gjithë partitë e tjera jemi dhe ne brenda protestës.
Unë do t’i suportoj studentët sepse janë drejt zotit të tyre. Do t’i supertojmë edhe me veprime ligjore. Gabimet tona kanë kosto, por do mësojmë nga ato. Protestat do vazhdojnë edhe pse shumica prej studenteve janë nga rrethet dhe do ikin për festat, por ka studentë që jetojnë këtu”, tha Kryemadhi.

Kryemadhi ka thënë se, protesta e studentëve nuk është partiake. E ftuar në emisionin ‘Dritare me Rudinën’ në News24, Kryemadhi komentoi edhe deklaratat e Ramës, i cili e quan ‘Doktoresha e Shkencave’. Sipas kryetares së LSI, Rama ka kompleksin se në 5 vite ja hodhi fajin LSI, por doli se shushunja ishte vetë.
“Mbas protestave qëndron çdo shqiptar që ka problem. Edhe FRESSH ka pjesën përbërës në protestë. Nuk është protestë protestë partiakë, por kërkesat janë politike. Aty sheh të kapur dorë për dore FRESSH-istin me LRI-istin. Nuk është ndonjë titull i keq. Ndjen kompleksin që ka vetë se në 5 vite ja hodhi fajin LSI. Doli që shushunja ishte vetë. Demaskimin më të madh që i kanë bërë studentët Ramës nuk ja ka bërë politika në 20 vite. Në rrejtët sociale do gjesh meme qesharake që tregojnë nivelin ku ka rënë kryeministri”, tha Kryemadhi.
Në lidhje me votimin e ligjit të arsimit të lartë dy vite më parë, Kryemadhi i shpreh se: “Nuk i shmangemi votimit të reformës në arsimit dhe kemi përgjegjësisë tonë. Të gjitha grupet e LSI kanë qenë kundër arsimit të lartë. Ne kemi bërë një debat të pa parë. Ne votuam me gjysmë zemre. Aktet nënligjore nuk kanë fare lidhje me arsimin e lartë. Ligji i arsimit të lartë nuk është zbatuar fare. Besimi në sistemin arsimor është shkatërruar”.
Kryetarja e LSI-së Monika Kryemadhi tha sot se tarifat universitare nuk ndryshojnë nëse nuk ndërhyhet në buxhet. Në emisionin “Dritare me Rudinën” në News24, e pyetur nëse duhet të ketë dialog, Kryemadhi e pyetur tha se studentët e dinë se Rama gënjen.

Robert Rakipllari: A duhet të ketë dialog?
Monika Kryemadhi: Mendoj se qeveria i ka shumë të qarta kërkesat e studentëve. Qeveria kishte një rast të mirë me buxhetin. Ai gënjen. Studentët mund të mos jenë gjenialë si profesorët që ka ai në qeveri por studentët nuk janë budallenj. E dinë që nuk iu ndryshojnë tarifat po nuk u ndryshua buxheti.
Rakipllari: Ju ktheheni në parlament, qytetarët e studentët janë në rrugë. A mundet t’i plotësojë Rama kërkesat e studentëve?
Kryemadhi: Po i plotëson. Në këtë lëvizje nuk është më thjesht PD dhe LSI. Nuk është çështja me sjellë në pushtet Lul Bashën. Nuk duam të sjellim në pushtet Lul Bashën, as Monikën.
E patë reagimin e BE. Dialog që zgjidh kërkesat e tyre. Jo dialog hajde të përgjysmoj tarifën. Dialog, reflekto kërkesat e studentëve. E ka shansin në buxhet. Shansin e parë ia dha LSI-ja, shansin e dytë ia dha Presidenti. S’ka për ta bërë prapë se ai nuk mbush, e ka problem sistemi.

Taksa e ndërtesës do të rritet katër herë

Bashkia Tiranë ka vendosur si agjent për mbledhjen e taksës së pasursë së paluajtshme Ndërmarrjen e Ujësjellës Kanalizime Tiranë. Brenda katër muajve të gjithë qytetarët duhet të shkojnë të bëjnë vetëdeklarimin e sipërfaqëve që kanë në pronësi apo përdorim, informacion që më pas do të verifikohet nga Ujësjellësi.
Në një vendim të fundit, që pritet të miratohet në mbledhjen e ardhshme të Këshillit Bashkiak të kryeqytetit përcaktohet shoqëria aksionare Ujësjellës Kanalizime Tiranë, në rolin e agjentit të mbledhjes së taksës së pasurisë së paluajtshme “ndërtesa”, që përdoret apo shfrytëzohet për qëllime banimi në Bashkinë e Tiranës.
Sipas vendimit, Shoqëria “Ujësjellës Kanalizime Tiranë” sha me hyrjen në fuqi të këtij vendimi, për efekt të përcaktimit të bazës së taksës për ndërtesën, njofton të gjithë taksapaguesit që brenda një afati 4 mujor duhet të paraqiten pranë zyrave të kësaj shoqërie për të kryer vetëdeklarimin mbi të dhënat e pasurisë së paluajtshme që ka në pronësi apo në përdorim.
Me kalimin e këtij afatit të përcaktuar në pikën 2 të këtij vendimi, shoqëria “Ujësjellës Kanalizime Tiranë” sha fillon procesin e përpunimit të informacionit të vetëdaklarimit të taksapaguesit për qëllim të zbatimit të akteve ligjore dhe nënligjore mbi taksën e pasurisë së paluajtshme. Informacioni duhet të përpunohet brenda një periudhe kohore jo më të gjatë se 3 muaj.
Në bazë të vendimit, Shoqëria “Ujësjellës Kanalizime Tiranë” sha merr masat për krijimin e bazës së të dhënave për pasuritë e paluajtshme që përdoren/shfrytëzohen për qëllime banimi, duke përdorur dhe siguruar të gjithë informacionin nga Zyra e Regjistrimit të Pasurive të Paluajtshme, ALUIZNI, si dhe çdo entitet tjetër shtetëror apo privat.

Shoqëria “Ujësjellës Kanalizime Tiranë” sha në rolin e agjentit të mbledhjes së taksës së pasurisë së paluajtshme “ndërtesa”, që përdoret apo shfrytëzohet për qëllime banimi përfiton një komision prej 5 (pesë) % mbi të ardhurat e arkëtuara nga taksa e ndërtesës”.
Familjet do paguajnë 2.5 herë më shumë në 2019-, katër herë deri në 2021
Taksa e pasurisë është ndër burimet më me peshë në buxhetin e Bashkisë Tiranë dhe përbën 18% të totalit të të ardhurave të veta. Me ndryshimet e fundit ligjore, të datës 1 Prill 2018, taksa e ndërtesës ka marrë një tjetër vlerësim, duke u mbështetur tek vlera e banesave. Niveli i taksës i shprehur në përqindje si për ndërtesat që përdoren për banim në masën 0.05% edhe për ndërtesat që shfrytëzohen për veprimtari ekonomike në masën 0.2%, aplikohet mbi vlerën e ndërtesës (çmimi i shumëzuar me sipërfaqe), thuhet në relacionin që shoqëron këtë vendim.
Sipas tabelave në relacionin e projektbuxhetit 2019, në vitin 2019, të ardhurat nga taksa e ndërtesës janë parashikuar në vlerën 2.4 miliardë lekë, nga 1.78 miliardë lekë që është pritshmëria për 2018-n, me një rritje prej 34%. Pas taksës së infrastrukturës, ky është zëri i dytë që sjell më shumë të ardhura në buxhet, me rreth 18% të totalit.
Rritja më e ndjeshme parashikohet për familjarët, nga 220 milionë lekë, që pritet të mblidhen në 2018-n, në 510 milionë lekë në 2019-n. Edhe në vitet e ardhshme, fatura do të jetë gjithnjë e më e shtrenjtë, pasi të ardhurat nga kjo taksë nga familjarët pritet të arrijnë në 900 milionë lekë në 2021, me një rritje më shumë se 4 herë, në raport me atë që pritet të paguajnë deri në fund të këtij viti.
Në fakt, Bashkia parashikonte të mblidhte 510 milionë lekë nga familjarët që në 2018-n, teksa formula e re e llogaritjes së taksës mbi bazë të vlerës hyri në fuqi që në mars, por që nuk u arrit të zbatohej për shkak të problemeve teknike (agjentin që do i mblidhte dhe përcaktimin e vlerës së ndërtesave në mungesë të një kadastre fiskale).

“Monitor.al”