Më vetëm një ditë larg zgjedhjeve presidenciale në SHBA, gara për Shtëpinë e Bardhë është bërë tejet e fortë, si në nivel kombëtar ashtu edhe në shtetet shumë të rëndësishme të fushëbetejës.

Sondazhet janë brenda kufirit të gabimit, sa Donald Trump ose Kamala Harris mund të jenë në të vërtetë dy ose tre pikë në avantazh ndaj njëri-tjetrit për të fituar garën.

Ekzistojnë disa arsye bindëse për të shpjeguar pse secili mund të ketë avantazhin kur bëhet fjalë për ndërtimin e një koalicioni votuesish në vendet e duhura, dhe më pas për të siguruar që ata të dalin realisht.

Trump mund të fitojë sepse…

1. Nuk është në pushtet

Ekonomia është çështja numër një për votuesit, dhe ndërsa papunësia është e ulët dhe bursa po lulëzon, shumica e amerikanëve thonë se po luftojnë me çmime më të larta çdo ditë.

Nivelet e goditura të inflacionit që nuk janë parë që nga vitet 1970 si pasojë e pandemisë, i kanë dhënë Trumpit mundësinë të pyesë “A jeni më mirë tani sesa katër vjet më parë?”

Në vitin 2024, votuesit në mbarë botën disa herë e kanë hedhur poshtë partinë në pushtet, pjesërisht për shkak të kostos së lartë të jetesës pas Covid-it. Votuesit amerikanë gjithashtu duken të uritur për ndryshim.

Vetëm një e katërta e amerikanëve thonë se janë të kënaqur me drejtimin në të cilin po shkon vendi dhe dy të tretat kanë një perspektivë të dobët ekonomike.

Harris është përpjekur të jetë i ashtuquajturi kandidat për ndryshim, por si zëvendëspresidente ka luftuar të distancohet nga një Joe Biden jopopullor.

2. Ai duket i papërshkueshëm nga lajmet e këqija

Pavarësisht nga pasojat e trazirave të 6 janarit 2021 në Kapitolin e SHBA, një sërë aktakuzash dhe një dënimi penal të paprecedentë, mbështetja e Trump ka mbetur e qëndrueshme gjatë gjithë vitit në 40% ose më lart.

Ndërsa demokratët dhe konservatorët e “Kurrë-Trump” thonë se ai nuk është i përshtatshëm për postin, shumica e republikanëve pajtohen kur Trump thotë se është viktimë e një gjuetie shtrigash politike.

Në këtë situatë, atij i duhet vetëm të fitojë një pjesë të vogël të votuesve të pavendosur, pa një qënrim të caktuar për të.

3. Paralajmërimet e tij për imigracionin e paligjshëm rezonojnë

Përtej gjendjes së ekonomisë, zgjedhjet shpesh vendosen nga një çështje me një tërheqje emocionale. Demokratët do të shpresojnë se është aborti, ndërsa Trump po vë bast se është imigrimi.

Pasi takimet në kufi shënuan nivele rekord nën udhëheqjen e Biden dhe fluksi ndikoi në shtetet larg kufirit, sondazhet sugjerojnë se votuesit i besojnë më shumë Trumpit për imigracionin dhe se ai po ia del shumë më mirë me latinët sesa në zgjedhjet e mëparshme.

4. Shumë më tepër njerëz nuk kanë një diplomë

Thirrja e Trump për votuesit që ndihen të harruar dhe të lënë pas ka transformuar politikën amerikane, duke i kthyer elektoratet tradicionale demokratike si punëtorët e sindikatave në republikanë dhe duke e bërë mbrojtjen e industrisë amerikane nga tarifat pothuajse normë.

Nëse ai rrit pjesëmarrjen në pjesët rurale dhe periferike të shteteve të luhatshme, kjo mund të kompensojë humbjen e republikanëve të moderuar dhe të arsimuar në kolegj.

5. Ai shihet si një njeri i fortë në një botë të paqëndrueshme

Kundërshtarët e Trump thonë se ai minon aleancat e Amerikës duke u afruar me liderët autoritarë. Ish-presidenti e sheh paparashikueshmërinë e tij si një forcë, megjithatë, dhe thekson se asnjë luftë e madhe nuk filloi kur ai ishte në Shtëpinë e Bardhë.

Shumë amerikanë janë të zemëruar, për arsye të ndryshme, me SHBA-të që dërgojnë miliarda në Ukrainë dhe Izrael,  dhe mendojnë se Amerika është më e dobët nën Biden.

Shumica e votuesve, veçanërisht burrat që Trump i ka tërhequr përmes podkasteve si ai i Joe Rogan, e shohin Trumpin si një udhëheqës më të fortë se Harris.

Harris mund të fitojë sepse…

1. Ajo nuk është Trump

Pavarësisht avantazheve të Trump, ai mbetet një figurë thellësisht polarizuese. Në vitin 2020, ai fitoi një numër rekord votash për një kandidat republikan, por u mund sepse shtatë milionë amerikanë të tjerë dolën për të mbështetur Biden.

Këtë herë, Harris po luan faktorin e frikës për një rikthim të Trump. Ajo e quajti atë një “fashist” dhe një kërcënim për demokracinë, ndërsa u zotua të largohet nga “drama dhe konflikti”.

Një sondazh i Reuters/Ipsos në korrik, tregoi se katër në pesë amerikanë mendonin se vendi po dilte jashtë kontrollit. Harris shpreson që votuesit, veçanërisht republikanët e moderuar dhe të pavarur, ta shohin atë si një kandidate për stabilitet.

2. Ajo gjithashtu nuk është Biden

Demokratët po përballeshin thuajse të sigurtë në momentin kur Biden u largua nga gara. Të bashkuar në dëshirën e tyre për të mundur Trumpin, partia u mblodh shpejt rreth Harris. Me shpejtësi mbresëlënëse, ajo dha një mesazh më largpamës që emocionoi bazën.

Ndërsa republikanët e kanë lidhur atë me politikat më jopopullore të Bidenit, Harris i ka bërë të tepërta disa nga linjat e tyre të sulmit specifike të Bidenit.

Më e qarta prej tyre është mosha, sondazhet sugjeronin vazhdimisht se votuesit kishin shqetësime reale për përshtatshmërinë e Biden për postin. Tani gara ka ndryshuar dhe është Trump ai që po konkurron të bëhet personi më i vjetër që ka fituar ndonjëherë Shtëpinë e Bardhë.

3. Ajo ka mbrojtur të drejtat e grave

Këto janë zgjedhjet e para presidenciale që kur Gjykata e Lartë e SHBA përmbysi Roe v Wade dhe të drejtën kushtetuese për një abort.

Votuesit e shqetësuar për mbrojtjen e të drejtave të abortit mbështesin në masë të madhe Harrisin, dhe ne kemi parë në zgjedhjet e kaluara, veçanërisht në zgjedhjet afatmesme të 2022, se çështja mund të nxisë pjesëmarrjen dhe të ketë një ndikim real në rezultat.

Kësaj radhe, 10 shtete, duke përfshirë shtetin swing, Arizona, do të kenë iniciativa votimi duke pyetur votuesit se si duhet të rregullohet aborti. Kjo mund të rrisë pjesëmarrjen në favor të Harris.

Natyra historike e përpjekjes së saj për t’u bërë presidentja e parë femër mund të forcojë gjithashtu epërsinë e saj të rëndësishme mes votuesve femra.

4. Votuesit e saj kanë më shumë gjasa të shfaqen

Grupet me të cilat Harris po bën sondazhe më të forta, të tilla si të arsimuarit në kolegj dhe të moshuarit, kanë më shumë gjasa të votojnë.

Demokratët përfundimisht performojnë më mirë me grupet me pjesëmarrje të lartë, ndërsa Trump ka bërë përfitime me grupe relativisht të ulëta të pjesëmarrjes si të rinjtë dhe ata pa diplomë kolegji.

Trump, për shembull, mban një epërsi të madhe në mesin e atyre që u regjistruan, por nuk votuan në vitin 2020, sipas një sondazhi të New York Times/Siena. Një pyetje kryesore, është nëse ata do të shfaqen këtë herë.

5. Ajo ka mbledhur dhe ka shpenzuar më shumë para

Nuk është sekret që zgjedhjet amerikane janë të shtrenjta dhe viti 2024 është në rrugën e duhur për të qenë më i shtrenjti ndonjëherë.

Por kur bëhet fjalë për shpenzimin e fuqisë, Harris është në krye. Ajo ka mbledhur më shumë që kur u bë kandidate në korrik sesa Trump në të gjithë periudhën që nga janari 2023, sipas një analize të fundit të Financial Times, e cila gjithashtu vuri në dukje se fushata e saj ka shpenzuar pothuajse dy herë më shumë për reklama.

Kjo mund të luajë një rol në një garë të ngushtë, e cila përfundimisht do të vendoset nga votuesit në shtetet në lëvizje që aktualisht po bombardohen nga reklamat politike.

Presidentja properëndimore e Moldavisë, Maia Sandu, fitoi një mandat të dytë në një balotazh të rëndësishëm presidencial kundër një rivali miqësor me Rusinë, në një garë që u përshkua nga pretendimet për ndërhyrje ruse, mashtrim dhe frikësim të votuesve në vendin kandidat për anëtarësim në Bashkimin Evropian.

Kur janë numëruar mbi 98 për qind të votave të hedhura në zgjedhjet e së dielës, zonja Sandu doli me mbi 54 për qind sipas Komisionit Qendror të Zgjedhjeve, krahasuar me 46 për qind sa mori Alexandr Stoianoglo, një ish-prokuror i përgjithshëm, që mbështetej nga Partia e Socialistëve pro-ruse.

Në mbyllje të qendrave të votimit në orën 21:00 sipas kohës lokale, u tha se në votime morën pjesë më shumë se 1.68 milion veta, rreth 54 për qind e zgjedhësve me të drejtë vote.

Rezultati do të jetë një lehtësim i madh për qeverinë properëndimore, e cila mbështeti fuqimisht kandidaturën e zonjës Sandu dhe përpjekjet e saj për lidhje më të ngushta me perëndimin në rrugën e Moldavisë drejt BE-së.

“Moldavi, ti je fitimtare! Sot, të dashur moldavë, ju keni dhënë një mësim për demokracinë, të denjë për t’u shkruar në librat e historisë. Sot, ju keni shpëtuar Moldavinë! Në zgjedhjen tonë për një të ardhme dinjitoze, askush nuk humbi”, tha zonja Sandu.

Ajo u tha gazetarëve në një fjalim pajtues se kishte dëgjuar zërat e atyre që votuan për të dhe atyre që votuan për rivalin e saj, Alexandr Stoianoglo. Ajo tha se synimi i saj kryesor për vitet e ardhshme është që të jetë një presidente për të gjithë.

Në raundin e parë të mbajtur më 20 tetor, zonja Sandu mori 42 për qind të votave dhe po përballet me Alexandr Stoianoglon, një ish-prokuror i përgjithshëm, i cili fitoi 26 për qind të votave. Posti presidencial ka kompetenca të rëndësishme në fusha të tilla si politika e jashtme dhe siguria kombëtare dhe ka një mandat katërvjeçar.

Diaspora moldave luajti një rol thelbësor në një referendum mbarëkombëtar të mbajtur gjithashtu më 20 tetor, kur një shumicë e ngushtë prej 50.35 për qind votuan për të siguruar rrugën e Moldavisë drejt anëtarësimit në BE. Por, rezultatet u lanë nën hije për shkak të pretendimeve për një skemë të madhe blerjeje votash dhe frikësim të votuesve.

Në vend të një fitoreje me shumicë që zonja Sandu kishte shpresuar, rezultatet në të dyja garat shpërfaqën gjyqësorin e Moldavisë si të paaftë për të mbrojtur në mënyrën e duhur procesin demokratik.

Në prag të votimeve të muajit të kaluar, autoritetet thanë se një skemë e blerjes së votave ishte orkestruar nga Ilan Shor, një oligark që jeton në mërgim në Rusi, i cili është dënuar në mungesë vitin e kaluar për mashtrim dhe pastrim parash. Ilhan Shor mohon çdo keqbërje.

Një qeveri properëndimore është në pushtet në Moldavi që nga viti 2021 dhe zgjedhjet parlamentare do të mbahen në vitin 2025. Vëzhguesit paralajmërojnë se votimet e vitit të ardhshëm mund të jenë objektivi kryesor i Moskës.

Në dritën e agresionit rus në Ukrainë në vitin 2022, Moldavia aplikoi për t’u anëtarësuar në BE. Asaj iu dha statusi i vendit kandidat në qershor të atij viti, dhe në verën e vitit 2024, Brukseli ra dakord të fillonte negociatat e anëtarësimit. Zhvendosja e mprehtë drejt Perëndimit acaroi Moskën dhe përkeqësoi ndjeshëm marrëdhëniet ndërmjet dy vendeve.

Që atëherë, autoritetet moldave kanë akuzuar vazhdimisht Rusinë për një “luftë hibride” në shkallë të gjerë me fushatat e përhapura të dezinformimit dhe protestat e partive pro-ruse, e deri te skemat e blerjes së votave që dëmtojnë zgjedhjet në mbarë vendin. Rusia ka mohuar se akuzat për ndërhyrje./VOA

Zgjedhjet presidenciale të 5 nëntorit në Shtetet e Bashkuara pritet të kenë ndikim të konsiderueshëm në politikën e Uashingtonit kundrejt Iranit. Nënpresidentja amerikane, Kamala Harris, kandidate e demokratëve për presidente në këto zgjedhje, pritet të çojë përpara politikën me fokus në diplomaci, kanë thënë ekspertët.

Ish-presidenti amerikan, Donald Trump, kandidat i republikanëve, pati udhëhequr me politikën e “presionit maksimal” gjatë mandatit të tij në Shtëpinë e Bardhë, dhe pritet të ketë qasje të ngjashme të ashpër, thonë analistët.

Ashpërsi e kalkuluar e Harrisit?

Në fillim të tetorit, Harris ka habitur jo pak njerëz kur e ka përshkruar Iranin si “armikun më të madh” të Uashingtonit, duke lënë mbrapa Rusinë dhe Kinën.

Fushata e Harrisit synon “ta pozicionojë atë gati në një linjë me Trumpin kur është fjala për Iranin”, ka thënë Gregory Breë, analist i lartë në Grupin e Euroazisë me bazë në Shtetet e Bashkuara. “Harris pritet të vazhdojë qasjen e Bidenit, të çojë përpara diplomacinë, pa ofruar koncesione të mëdha, dhe duke pasur kujdes që të mos nxisë reagime të brendshme politike”, ka thënë Breu.

Ekspertët thonë se konflikti në Lindje të Mesme, ku Izraeli lufton grupet e mbështetura nga Irani në Rripin e Gazës dhe Liban, mund të ndikojë që Harris të krijojë një politikë më të vrazhdë kundrejt Teheranit.

Diplomacia me Teheranin do të mbetet si opsion nën presidencën e Harrisit, kanë thënë ekspertët, mirëpo secila negociatë do të duhej t’i kishte në qendër çështjet rajonale, dhe jo programin bërthamor të Iranit.

Përgjatë fushatës zgjedhore, Trump ka sugjeruar, pa ofruar dëshmi, se Irani është i përfshirë në tentimet e fundit për vrasje të tij, dhe ka kërcënuar se do ta copëtojë shtetin në “thërrmija”. Mirëpo, Trump ka thënë edhe se është i gatshëm të bisedojë me Iranin, përfshirë edhe çështjet bërthamore.

Nën presidencën e Trumpit, do të ketë shumë më pak interes për diplomaci me Teheranin, ka thënë Breu. Sipas tij, në mesin e republikanëve ekziston “gatishmëri më e madhe për të toleruar veprim ushtarak kundër Iranit”, sidomos pas sulmit të parë të Izraelit kundër Iranit, më 26 tetor. Mirëpo, mundësitë e përfshirjes së Shteteve të Bashkuara në luftë kundër Iranit, mbesin të vogla.

“Është e vështirë për mua që të shoh në këtë momente të historisë amerikane, një president amerikan që planifikon një luftë të madhe”, ka thënë Vatanka. Sipas tij, Irani do të jetë më i gatshëm të bisedojë me Trumpin, sepse “mund t’i duket më i përshtatshëm për të arritur marrëveshje” me një ish-president, dhe me një qasje joshëse, “mund t’ia ushqejë egon”.

Vatanka beson se në përgjithësi, politika amerikane kundrejt Iranit do të funksiononte më shumë “përmes një konsensusi institucional të vendimmarrjes”, nën presidencën e Harrisit, ndërsa me Trumpin, situata do të kishte në qendër “mendjen dhe ndjenjat e një njeriu”./REL