Gazetarë, botues, publicistë e analistë, politikanë e personalitete të botës së televizionit u mblodhën dje në pritjen e Kryetarit të Partisë Demokratike, Lulzim Basha, e mbajtur enkas me rastin e 27-vjetorit të gazetës “Rilindja Demokratike”, gazetës së parë opozitare në vend.
Mes batutash miqësore, trokitjen e gotave të verës, por dhe nostalgji, të pranishmit kujtuan e ndanë mes tyre momentet historike të viteve’90 që kulmuan në 5 janar ’91 dhe me themelimit e gazetës së parë opozitare në vend.
Kryetari i Partisë Demokratike, Lulzim Basha tha se “Rilindja Demokratike” është sot një nga të paktat media të lira në Shqipëri. Ajo është ndër të paktat media, që është në shërbim të Shqipërisë dhe shqiptarëve dhe jo interesave të atyre që grabisin dhe dëmtojnë Shqipërinë dhe të ardhmen e saj. “RD” nuk lufton për favore, por lufton për interesin publik.
Ai tha se, “Rilindja Demokratike” erdhi në jetë së bashku me pluralizmin politik dhe me lirinë e mendimit dhe të shpehjes. “Ajo arriti në skenën politike shqiptare si një uragan i fjalës së lirë, ishte drita e parë në errësirën mendore dhe shpirtërore që mbolli komunizmi. Asnjë institucion tjetër nuk ka bërë aq shumë për mbjelljen e ideve të demokracisë, të pluralizmit dhe evropianizmit se sa “Rilindja Demokratike”.
Askush tjetër nuk luftoi më shumë dhe më mirë gënjeshtrën, manipulimin, propagandën komuniste.
Askush tjetër nuk ka bërë më shumë se “RD” në fillimet e saj për kultivimin e një brezi të ri njerëzish të medias dhe të fjalës. Shumë nga ata që më vonë luajtën një rol të madh në median dhe demokracinë e vendit e mprehën penën në redaksinë e “RD”-së” u shpreh kreu i PD, Basha.
Kryeredaktori i gazetës “RD”, Bledi Kasmi e cilësoi 5 janarin e vitit 1991 si një ditë reflektimi që sot duhet t’i shërbejë më shumë se kurrë medias shqiptare, por gjithashtu edhe gjithë shoqërisë.
Në numrin e parë të gazetës në krye të saj kishte një postulat ku shkruhej se, “liria e gjithsecilit duhet të bëhet garante për lirinë e të gjithëve”. Sot pas 27 vitesh liritë e shqiptarëve po bien një e nga një bashkë me institucionet që do të duhet të ishin garante të atyre lirive të fituara.
Më 25 Qershor ka rënë e drejta e votës, e drejta për t’u zgjedhur dhe për të zgjedhur. E drejta themelore që u fitua bashkë me pluralizmin. Sot nuk ka më zgjedhje, por ka vetëm zgjedhë dhe nga zgjedha kanë rënë thuajse të gjitha institucionet. Ka rënë legjislativi, ka rënë ekzekutivi, drejtësia është në grahmat e fundit, ndërsa pushteti i katërt është në një luftë për mbijetesë”.
Duke bërë një paralelizim midis diktaturës dhe asaj që shqiptarët po përjetojnë sot, Kasmi tha se, “Diktatura e krimit ka mënyra më të sofistikuara nënshtrimi se diktatura ideologjike. Pa bërë shumë filozofi, ne si gazetarë do të duhet t’i drejtohemi njëri-tjetrit. A do pranojmë të poshtërohemi dhe nënshtrohemi, duke na quajtur kazanë, legen, injorant një Kryeministër me fjalor hajvani apo do të zgjedhim të bëjmë të njëjtën betejë sikurse bënë ata që themeluan “RD”, 27 vite më parë, duke vendosur dinjitetin të parin”.
Kasmi tha se, nuk janë ditë të mira për gazetarët sot në Shqipëri, por theksoi ai në kohë të vështira kanë lindur vizionarët. “Ne kemi dy detyrime ndaj shoqërisë sot. E para është e vërteta dhe e dyta akoma më e vështirë është t’i japim zë shumicës së heshtur. Me 25 Qershor 78% e shqiptarëve zgjodhën të heshtnin”, tha Kasmi. Ndërkohë, nënkryetari i Kuvendit, njëherëz edhe i PD-së, Edi Paloka, përmes një postimi në rrjetet sociale ka uruar 27-vjetorin e themelimit të “RD”-së. “Sot një urim nga zemra për gazetën që e para shpërndau fjalën e lirë në Shqipëri pas gati 50 vjet diktaturë. Krenar që isha një prej gazetarëve dhe drejtuesve të “Rilindja Demokratike” që nga ditët e para të saj. Respekt për të gjithë ata që kontribuan e vazhdojnë të kontribuojnë në “RD” .
Paloka shprehet krenar për vitet e kaluara si gazetar pranë gazetës “RD”, kohë kur ai ka qenë edhe një prej gazetarëve dhe drejtuesve të “Rilindja Demokratike” që nga ditët e para të saj. “Respekt për të gjithë ata që kontribuan e vazhdojnë të kontribuojnë në “RD” .Uroj të mos harrojnë se misioni i kësaj gazete që nga dita e parë e saj, ka qenë dhe mbetet shumë më i madh se sa thjesht dhënia e informacionit.
“RD” duhet të rilindi shpresën sa herë ajo të rrezikojë të shuhet e të forcojë besimin se asgjë nuk vlen më shumë se liria, sepse ajo është zëri i demokratëve, është zëri i Partisë Demokratike”, shkruan Paloka.

Shënim për 27-vjetorin e daljes së numrit të parë të gazetës “Rilindja Demokratike”

Astrit PATOZI

Përfytyroni tani për një çast të mos i kishim televizionet private, turmën e gazetave, që më shumë ndiqen për pasqyrën e mëngjesit, me dhjetëra platforma, që ofrojnë gati gjithçka ndodh në botë, portalet aq shumë në modë, që kanë mbirë si kërpudhat, por sidomos mungesën e rrjeteve të fuqishme sociale. Kjo ka qenë pak a shumë Shqipëria e përpara 5 janarit 1991, kur doli numri i parë i gazetës “Rilindja Demokratike”, e cila, atë ditë dhe për ca kohë më vonë, ishte në një farë mënyre ajo që përfaqësojnë sot të gjitha këto mjete të panumërta informimi, të marra së bashku. Dhe për shkak se ishte e tillë, ajo u prit atëherë me aq dashuri dhe entuziazëm, duke thyer çdo rekord audience dhe vëmendjeje të ndonjë botimi tjetër shqiptar, gjë që vlen për të gjitha kohërat.
Kjo është arsyeja se përse data e themelimit të saj ka zënë tashmë vendin e vet në historinë e re të Shqipërisë dhe do të kujtohet gjithmonë me respekt prej të gjithë atyre që çmojnë dhe vlerësojnë rolin e fjalës dhe të shtypit të lirë në një shoqëri demokratike. Dhe po ashtu, kjo është arsyeja se përse nderimi për 5 janarin i kapërcen kufijtë e Partisë Demokratike, ndonëse ajo ka meritën e pamohueshme që e solli në jetë si krijesën e saj.
Natyrisht, përtej të qenit e para, si ajo që i hapi rrugën të tjerave, që shënoi fundin e shtypit të kontrolluar dhe të censurës në Shqipëri, “Rilindja Demokratike” ka pasur edhe historinë e vet, e cila mesa duket do të vazhdojë. Por për të nuk kam ndërmend të ndalem shumë, mbi të gjitha ngaqë mund të jem subjektiv për shkak të nostalgjisë, sepse është një gazetë, të cilën e kam drejtuar për 10 vjet.
Por një gjë mund të thuhet me siguri, që ajo nuk i afrohet fare lavdisë së themelimit, si akti solemn dhe si dita që përcaktoi, jo vetëm fatin e lirisë së fjalës në këtë vend. Është jashtë çdo dyshimi se, nëse kjo gazetë ka pasur ditë të mira, ato duhen kërkuar, kryesisht, kur Partia Demokratike ka qenë në opozitë dhe kjo ia shton asaj vlerat. Sepse e ka çuar, me dashje apo pa dashje, në rolin e natyrshëm që ka shtypi kudo në botën e qytetëruar.
Por po ashtu, nuk e teprojmë fare po të themi se mbijetesa plot me halle e “Rilindjes Demokratike” deri në ditët tona nuk na bën ndonjë nder të madh. Në kushtet e një inflacioni të madh të gazetave të pavarura, nevoja për të pasur ende një gazetë partie në tregun mediatik, është një deformim i pastër i sistemit, që duhet pranuar si i tillë. Fakti që edhe në ditët e sotme opozitës i duhet ende një gazetë partiake, është padyshim edhe përgjegjësi e qeverisë, por nuk mund të jetë e vetëm asaj.
Vite më parë, përkujtimet e “Rilindjes Demokratike” organizoheshin ndryshe. Ishte gazeta, që ftonte politikanët, duke përfshirë këtu edhe kryetarin e PD. Kurse sot është partia, ajo që fton gazetarët. Në dukje të parë nuk ngjan të jetë ndonjë problem i madh. Por edhe ky invers është një tregues i qartë i evolucionit në përkeqësim edhe në raportet e shtypit me politikën, ndonëse “RD” e ka shumë të lartë taksën në këtë aspekt, se është thjesht gazetë e vetëm një partie.
Por le ta lëmë “Rilindjen Demokratike” të ecë më tej në fatin e vet, të cilin uroj ta ketë sa më të bardhë, ndonëse për këtë nuk kam shumë shpresë.
Duke qenë se sot nuk është thjesht data e themelimit të një gazete, them se 5 janari mund dhe duhet të shërbejë si ditë reflektimi për të gjithë shtypin shqiptar. Ka kaluar më shumë se një çerek shekulli dhe ka shumë nevojë të kthesh kokën mbrapa. Sot brezi i gazetarëve të rinj të fillimviteve ‘90 janë në një moshë të pjekur fizike dhe profesionale. Unë kam qenë me fat që isha njëri prej tyre dhe bëra një copë rrugë bashkë me ta, derisa jeta dhe karriera ime morën një drejtim tjetër.
Jam i sigurt se shumë prej atyre që kanë spikatur dhe janë bërë të njohur për shkak të punës si gazetarë nuk janë të lumtur me gjendjen e shtypit sot. Teknologjia e lartë, pamjet HD, numri krejtësisht i ekzagjeruar i titujve të gazetave, televizioneve apo portaleve në Shqipëri nuk i fshehin dot plagët reale të medias sonë. Përkundrazi, i nxjerrin më shumë në pah, njësoj si ajo anekdota me majmunin, që sa më shumë ngjitet në palmë, aq më shumë i duket prapanica e zbuluar.
Natyrisht, ata që duan t’i bien shkurt e kanë të lehtë ta gjejnë justifikimin, e lidhin me politikën, si nënën e të gjitha të këqijave, dhe mbarojnë punë. Kjo përfshin një pjesë të madhe të vërtetës, por nuk është e gjitha. Pa asnjë dyshim që tek shtypi i sotëm i Tiranës gjenden gjurmët e goditjeve të kërbaçit, por edhe përkëdheljet apo miklimet e kulaçit të qeverive, nganjëherë edhe të opozitave me para apo me pushtet. Një sëmundje që ka ardhur duke u rënduar me kalimin e viteve.
Por për të qenë realistë, duhet pranuar që edhe reagimi ka lënë shumë për të dëshiruar. Edhe Kodi Penal i dënon gati njësoj, si atë që korrupton, ashtu edhe atë që pranon të blihet. Dhe askush nuk mund të thotë se nuk ka pasur rrugë tjetër. Sepse pavarësisht që ndikimi i medias në Shqipëri ka ardhur duke u zbehur, edhe për arsye profesionale, sërish shtypi ynë nuk ka qenë kurrë aq i dobët, sa të merrej përpara prej qeverive. Fatmirësisht kështu, por që, fatkeqësisht, në shumë raste kjo pozitën është shpërdoruar, për të njëjtat arsye që ka degraduar edhe politika.
Sipas meje, 27 vjet pas numrit të parë të “Rilindjes Demokratike”, shtypi shqiptar i tranzicionit duhet të konsiderojë mbylljen e një cikli dhe çeljen e një epoke të re angazhimi për të mbrojtur interesin publik, në përputhje me rrethanat e reja. Nuk besoj se duhet ndonjë sforcim i madh.
Natyrisht, që do të ishte më e udhës që kjo shkundje e shoqërisë të fillonte si lëvizje politike, pikërisht aty ku është origjina e së keqes. Nuk është çudi që kjo erë të fryjë dhe do të isha shumë i prirur që pikërisht kështu të ndodhte. Kjo do ta lehtësonte shumë kthesën e fortë të raportit të shtypit me publikun.
Por edhe nëse kjo gjë e shumëpritur do të vonohej, mendoj se mediat shqiptare e kanë forcën, i kanë kapacitetet, eksperiencën dhe aftësinë për t’i paraprirë një aksioni emancipues për shoqërinë, që do të ishte shumë më i efektshëm se sa të gjitha “mrekulllitë”, që ëndërrohen të arrihen nga reforma në drejtësi. Koha ka ardhur. Për të mos thënë që po kalon.

Nga Arian GALDINI

Vlora po ziente atë fillimjanari të vitit 1991. Në dt 6 janar do të bëhej në Sheshin e “Flamurit”, mitingu i parë i Partisë Demokratike. Ishte ftohtë, frynte erë si gjithmonë në qytetin bregdetar, por ajri dridhej krejt pashpjegueshmërisht nga një ndjesi e çdo njeriu që gjallonte aty në atë qytet. Njerëzit shiheshin në sy, por ende nuk guxonin të flisnin ndaj trandnin ajrin me shikimin dhe mendimet e tyre. Ditë e kohë të tilla janë të rralla në historitë e qyteteve dhe kombeve. Të gjithë ndjejnë njëlloj e të gjithë e shkundin ajrin vendit me sy e ndërmendje, pa folur. E folura ishte ose brohoritje e me hov, ose ende sakrilegj.
Kur ja, 1 ditë para se të vinte tokmbledhja për brohoritje, Vlora u shpupurit e tëra si një buqetë që bukurinë nuk e kishte më në bashkim, por në rendje.
Kishte dalë “Rilindja Demokratike”. Ishim mësuar me normalitetin e gazetave “Zëri i Popullit”, “Zëri i Rinisë”, “Puna”, “Bashkimi”. Por një gazetë që quhej “Rilindja Demokratike” ishte si të dëgjoje papritmas se në hënë ishte zbuluar pylli ku banonte gjyshja e Kësulekuqës.
Vlonjatët nuk u sollën vërdallë tek Kapelja atë 5 janar. As shkuan nëpër rradha për të marrë 80 përqindeshin, nuk vunë gurë në rradhën për vajguri, as u zgjuan në 3 të natës për të provuar fatin mos ia dilnin të blinin ndonjë shishe qumështi.
Të gjithë ishin vërsulur për tek 2 pikat e vetme ku shitej gazeta “Rilindja Demokratike”. Zënka e sherre të ububushme u bënë në përpjekje për të marrë secili kopjen e tij të “Rilindjes Demokratike”. U shamë të gjithë vlonjatçe, por nuk u urryem as u inatosëm. Donim vetëm të ishim ne, ata që e kishim secili të vetën kopjen e vet të parë të “RD”.
Në gjithë atë katrahurë që ndali jetën e qytetit, nuk ia dola dot mbanë që ta merrja kopjen time. E megjithatë, fill sapo mbaruan çjerrjet e xhaketëkapjet në rradhën për të blerë “RD”, të gjithë e lexuan kopjen e tyre e filluan tua shpërndanin atyre që nuk e kishin blerë dot.
Kush kishte një “RD” të blerë, nuk shkonte në shtëpi për ta lexuar vetëm e në qetësi. Jo asesi. Të gjithë qëndruan aty e ua jepnin të tërëve që ishin aty për ta lexuar.
Më erdhi edhe mua mundësia për të prekur me duar e për të lexuar atë “RD” të parë teë 5 janarit 1991. Nuk e harroj dot kurrë atë shfletim, atë aromë, atë zemërrahje për çdo emër që lexoja aty e çdo fjalë që përpija.
Të nesërmen e dija që do dilja në miting të brohorisja.
Ndërsa atë 5 janar, mu dha shansi të flisja. Po flisja me një gazetë. Po flisja me Kësulëkuqen në shtëpinë e gjyshes së saj në pyllin e zbuluar në hënë. Kishte ndodhur e pamemdueshmja, e pamundura.
E neve që kurrë nuk e kishim besuar se do vinte një ditë kur do të flisnim, me veten, me gazetën a njëri-tjetrin. Ne që kujtonim se e folura ishte vetëm zbrazëti fjalësh në shkreti mendimesh. Ne që të folurën e dinim si informacion politik a zënka nën efektin e kaçurrelit për revistën televizive, të hënën sportive apo festivalin e fundvitit. Ne që të folurën e dinim si sharje të imperializmit amerikan dhe revizionizmit sovjetik. Neve që të folurën e dinim si ndërkallje për të gjetur se kush e dinte më mirë se cili shofer punonte për vitin 2000, e cila Kooperative e Tipit të Lartë e kishte realizuar planin e grurit me 150%.
Atë 5 janar mësuam se ka një të folur tjetër. Mësuam se ka një të folur të lirë, me fjalë të peshuara e mendime të plota. Atë 5 janar mësuam se e folura me veten, me gazetën, me tjetrin, është njohje, zbulese, ndërtim. Atë ditë zbuluam se e folura nuk është Kësulekuqja në hënë.
Atë 5 janar e takuam të folurën këtu mes nesh, ndër ne, me ne.
“Rilindja Demokratike” na e bëri të folurën atë 5 janar, tokësore, të mundshme të prekshme. Prandaj, bëjmë mirë të mos harrojmë e gjithëherë ta kujtojmë njohjen e parë të së folurës.