Këshilltari për ekonominë në Partinë Demokratike, Dorian Teliti, i ftuar në “Fax News” ka deklaruar se qeveria po mbledh taksat nga qytetarët, por paratë e mbledhura nuk po përkthehen në të ardhura për qytetarët. Sipas tij vendi ynë ka një problem të madh për shkak të klimës së keqe të biznesit në vend. Teliti tha se pa projektin TAP dhe hidrocentralin e Devollit ekonomia nuk do të rritej, ndërsa do të jetë një problem i madh kur këto dy projekte të mbarojnë pasi ekonomia shqiptare do të humbasë ushqimin kryesor të rritjes së saj. Teliti foli edhe për diplomacinë ekonomike. Ai tha se aktorët e diplomacisë ekonomike janë marketues dhe ata thjesht marketojnë produktin për investitorët, ndërkohë që produkti që ofrojmë ne është skarco. Ai renditi tre faktorë kryesorë se pse vendi ynë nuk tërheq investitorë të huaj. Sipas Telitit taksat e larta, procedurat e shumta dhe problemi me pronat janë faktorët kryesorë se pse në vendin tonë nuk investohet. “Situata financiare e bizneseve nuk ka ndonjë përmirësim. Buxheti duhet të vijë në rritje sepse taksat janë rritur. Ndryshimi i skemës së taksimit të pronës, kemi një ndryshim të modelit të taksimit të pronës çka që do të thotë se do të paguhet dy herë më shumë për taksën e pronës dhe kjo do të godasë ato që kanë të ardhura më të ulëta. Nëse ne vazhdojmë të rrisim taksat vit pas viti duke mos u përkthyer në rritje ekonomike që do të sillte të ardhura shtesë, apo mos të kemi rritje të ardhurash dhe pagave, praktikisht kemi më shuma para në arkën e shtetit, por që nuk përkthehen tek qytetarët shqiptarë, çfarë do të ishte një shpërndarje më e drejtë e pasurisë. Po ta krahasosh papunësinë sot me atë të para 4 viteve jemi po aty. TAP-i dhe hidrocentrali i Devollit kanë qenë faktorët kryesorë për rritjen ekonomike. FMN dhe Banka Botërore thotë se rritja ekonomike nuk do të jetë 4.2, por do të ulet në 3.6. Nuk mund të bazohemi vetëm tek dy projekte, do të ishin në masën 2.5%, pra ato dy projekte kanë pasur peshën kryesore. Duhet të gjejmë burime të tjera për rritjen ekonomike, në momentin që këto dy projekte do të mbarojnë do të kemi problem me rritjen ekonomike sepse ushqimi kryesor, paratë që vijnë për këto projekte do të mungojnë. Diplomatët janë marketues, duhet të marketojnë një produkt, por ne duhet të jemi atraktivë në mënyrë që diplomatët ta marketojnë. Por ne kemi taksat e larta, procedura më tepër se të tjerët, kështu ne jemi të fundit në rajon. Të kesh një produkt të mirë dhe ta marketosh këtë duhet ta bëjë diplomacia, por ne kemi produkt skarco. Ne kemi tre faktorë kryesorë se pse nuk tërheqim investitorë dhe renditemi të fundit në rajon për klimën e biznesit: Procedurat e shumta, taksat e larta, problemi me pronën”, tha Teliti.

Një vrojtim i Bankës Qendrore Europiane tregon se, agjentët financiarë në rajonin e Ballkanit vazhdojnë të parapëlqejnë përdorimin e euros në vend të monedhës së tyre kombëtare kryesisht për arsye, të cilat lidhen veçanërisht me besimin. Në një studim të publikuar së fundmi “Roli Ndërkombëtar i Euros”, BQE referon se, preferenca për euron është veçanërisht e lartë në Shqipëri dhe Maqedoni.
Preferenca për euron në këto vende po udhëhiqet nga pritshmëritë jo optimiste për ardhmen dhe me kujtimet e hidhura të sa kaluarës.
“Krizat janë përcaktues të rëndësishëm të vendimeve të individëve për të kursyer apo për të paguar në para në euro”, thuhet në vrojtimin e BQE. Banka ka vërejtur se pas krizës së borxheve në Eurozonë të vitit 2009, ka nisur të bjerë besimi ndaj euros i koordinuar edhe me politikat kombëtare të vendeve. Por Shqipëria dhe Maqedonia vijuan të kenë nivelin më të lartë të përdorimit të euros në transaksionet e tyre cash në raport me vendet e tjera.
Sipas të dhënave të BQE, euro zuri 28% të cash në Shqipëri në vitin 2016, nivel më të lartë pati vetëm Maqedonia me 33%. Vendi që ka përdorur më së shumti euron në rajon ka qenë Serbia.
Në vitin 2007, serbët mbanin 44% të cash-it në euro, teksa në vitin 2016, kjo sasi është përgjysmuar me vetëm 22%. Rënia e përdorimit të euros ka qenë e ngurtë në Shqipëri, pasi gjatë 10 viteve përdorimi i saj ka rënë me vetëm 4%.
BQE referon se pas krizës financiare globale dhe krizës së borxhit të Eurozonës, besimi në euro ka rënë dhe frekuenca e mbajtjes së parave në euro është ulur.
Dërgesat mujore neto të kartëmonedhave euro për në destinacionet jashtë zonës së euros sugjerojnë se kërkesa e huaj për kartëmonedha euro ka rënë në 2016.
Por Banka Qendrore Europiane pohon se, përdorimi i euros në vendet jashtë Eurozonës ka rënë edhe për shkak se ajo ka vendosur të ndërpresë prodhimin dhe lëshimin e kartëmonedhës 500 euro.
BQE ka gjetur se kartëmonedhat cash të euros në vendet jashtë Eurozonës janë shumë më të mëdha se, treguesit zyrtar nga transfertat e bankave dhe flukset ndërkufitare.
Nëpërmjet një metode indirekte vlerësimi, e cila përfshin sasi të flukseve të kartëmonedhave, duke kombinuar informacionin mbi qarkullimin e brendshëm, qarkullimin e monedhave dhe supozimet mbi faktorët potencialë që krijojnë këto flukse, sugjeron që qarkullimi aktual i kartëmonedhave jashtë zonës së euros mund të jenë shumë më i lartë. Sipas kësaj metode, banorët jashtë zonës së euros zotërojnë 341 miliardë euro, shifër kjo gati dy herë më e lartë se ajo që tregojnë të dhënat zyrtare të dërgesave.

Çmimet e ndërtesave përcaktohet nga tregu i lirë dhe e njëjtë duket se do të jetë edhe logjika e taksimit të tyre. Ministri i Financave dhe Ekonomisë, Arben Ahmetaj tha në Komisionin e Ekonomisë dhe Financave se, puna e kadastrës fiskale do të jetë përcaktimi i një takse sa më të drejtë në raport me zonën ku është banesa. Mbi vlerën që ka kjo e fundit do të merret një përqindje 0.05, të paktën për individët. Vendosjes së një çmimi sa më real i ka paraprirë pjesa e rivlerësimit të pasurive që u mbyll në maj të këtij viti.
Gjithsesi për çdo rast që nuk ka kaluar këtë proces, kadastra do të ketë vlerësimin e saj që sjell pasurinë në vlerën e tregut. Në çdo rast mes çmimit minimal dhe çmimit maksimal të një zone të caktuar duket se vlerësimi do të bëhet mbi maksimalin. Sipas ministrit nëse individi blen në një zonë ku çmimi minimum fiskal është 1000 euro/m2, dhe transaksionet janë 1300/m2 euro do të paguaj mbi vlerën e tregut 1300 euro/m2”.
Diskutimet kanë rezultuar edhe me një rritje të taksës që do të paguajë biznesi. Ministria e Financave kishte propozuar që fillimisht përqindja që do të aplikohet mbi çmimin e një ndërtese që përdoret për veprimtari ekonomike të ishte 0.15%, por që më pas propozimi erdhi për 0.2%. Këtë e ka miratuar edhe Komisioni, duke bërë që biznesi tashmë të taksohet me vlerën më të lartë sesa drafti i fillimit.
Deputetja e Partisë Demokratike, Jorida Tabaku kërkoi që Financat të jenë më të qartë lidhur me metodologjinë që do të aplikojnë për taksën e pronës, e cila në vitin 2018 hyn në një cikël komplet të ri.
Kryetari i Komisionit, Erion Braçe solli në vëmendje deformimin e çmimeve që mund të sjellin në treg paratë e pista. Sipas tij mund të ketë raste kur individë të caktuar mund të blejnë me një çmim më të lartë sesa çmimi mesatar i tregut thjesht me synimin e pastrimit të parave dhe kjo mund të rezultojë në një çmim më të lartë, që automatikisht rrit taksën mbi ndërtesën. Po kështu, ai nënvizoi faktin që taksa e pronës, e cila do të paguhet çdo tre muaj në faturën e energjisë elektrike mund të japë ndikim tek arkëtimet e OSHEE, pasi vlera e faturës do të rezultojnë dukshëm më e lartë se mesatarja që paguan një familje.
Ministri i Financave nënvizoi edhe një herë faktin se për disa kategori specifike është menduar që të ketë tolerim, duke i përjashtuar. Nga përllogaritjet e bëra rezulton që të paktën 36 për qind e stokut të banesave përjashtohet. Nga këto të paktën 60 mijë familje janë në Tiranë.

Bizneset shprehën mendimet e tyre për ndryshimin në taksën e pronës, ndryshimin në taksën e infrastrukturës mbi ndërtimet, tatimit mbi të ardhurat personale dhe shtrirjen e skemës se TVSh-së për bizneset qe kanë xhiro më të lartë se dy milionë lekë, nga 5 milionë lekë që është aktualisht.
Për sa i përket taksës së banesave, kryetari i Dhomës së Tregtisë dhe Industrisë Tiranë, Nikolin Jaka, propozoi që për shtëpitë e para të jetë zero. Sipas Jakës, do stimulohen individët për të blerë një shtëpi. Ai shtoi se shtëpitë e dyta dhe të treta të paguajnë më shumë.
Jaka tha se taksa e infrastrukturës, prej 8 për qind mbi çmimin e shitjes për ndërtimet civile ndikon për investimet.
Kreu i Dhomës së Tregtisë u shpreh kundër uljes së pragut të TVSH-së në 2 milionë lekë, pasi kjo sipas tij do të nxisë informalitetin.
Për sa i përket heqjes së TVSH-së për ushqimet e shportës bazë, një propozim i deputetëve të LSI, Jaka u përgjigj se produktet ushqimore janë në 70 për qind importe dhe ulja e TVSh nuk do të sjellë përfitim në ekonomi.
Dhoma Amerikane ka ripërsëritur komentet e saj për paketën fiskale. Anëtarët e Dhomës i kanë kërkuar qeverisë që të mbajë premtimin që bëri përpara zgjedhjeve, që tatimi mbi pagat e larta mbi 130 mijë lekë në muaj të ulet nga 23% në 18%. Në paketën fiskale aktuale mungon një nismë e tillë.
“Ulni taksën mbi TAP që të ketë rritje të pagës dhe të deklarimit të tyre”, thanë përfaqësuesit e Dhomës Amerikane.
Në këtë paketë fiskale vumë re se, shumë prej ligjeve do të përcaktohen me vendim të Këshillit të Ministrave. Dhoma Amerikane ka kërkuar që elementë të rëndësishëm duhet të përcaktohet me ligj.
Aktualisht në rastin e TVSh-së, kufiri përcaktohet me VKM. Dhoma ka kërkuar që kufiri të mos ndryshojë nga viti në vit.
Në opinionin e anëtarëve të Dhomës, ligji duhet të përcaktojë qartë detyrimin tatimor, duke përcaktuar qartë dhe pa ekuivoke si bazën e tatueshme ashtu edhe normën tatimore. Aktet nënligjore do të duhet më tej të specifikojnë detaje apo japin sqarime, por jo të vendosin elementë tepër llogaritjes së detyrimit tatimor.