Raportuesi për Shqipërinë në Parlamentin Europian, Knut Flekenshtajn, paralajmëron se nëse në zgjedhjet e qershorit do të ketë parregullsi, rrezikohet mos-hapja e negociatave të anëtarësimit të Shqipërisë në BE. Në një intervistë ekskluzive për ABC NEWS, ai thotë se kusht për negociatat janë zgjedhjet dhe zbatimi i reformës në drejtësi. Komisioni i punëve të jashtme votoi pro draftrezolutës tuaj. Ju jeni për hapje të negociatave të anëtarësimit sapo të fillojë të zbatohet reforma në drejtësi veçanërisht ligji i Vetingut. Por raportuesi në hije zoti Kyutchyuk tha, që zgjedhjet do të jenë një test i vërtetë për negociatat.
-Ç’rol luajnë ato përfundimisht?
Në terma realiste, negociatat e anëtarësimit mund të fillojnë vetëm pas zgjedhjeve dhe vetëm pas fillimit të zbatimit të reformës në drejtësi. Sigurisht, nëse zgjedhjet do jenë një katrahurë, asnjë nuk do të hapë negociatat me Shqipërinë. Kjo është e qartë. Duhet të insistojmë për këtë. Unë mendoj, se ka shanse që zgjedhjet të jenë të lira dhe demokratike, jo me shitblerje të votave, por duke respektuar vullnetin e votuesve.
-Ju u shprehët mbi reformën në administratë që ritmi i progresit nuk ishte ai që prisnit. Pse?
Ne ishim dakord, që janë bërë hapat e para të reformës dhe kjo është për t’u përshëndetur. Por sigurisht që mbetet ende punë për të bërë dhe besoj që kjo është e qartë edhe për qeverinë shqiptare. Hapat që janë ndërmarrë deri tani nuk shënojnë fundin e procesit. Lufta kundër korrupsionit është një pjesë e rëndësishme edhe në këtë kuadër. Janë bërë hapa të rëndësishëm dhe presim që të bëhen të tjerë në të ardhmen. Le të flasim hapur, një reformë të drejtësisë si atë të aprovuar në Shqipëri, vendet e tjera e bëjnë gjatë proçesit të negociatave të anëtarësimit, kështu që Shqipëria është goxha e avancuar në këtë drejtim, por s’ka përfunduar ende procesin.
-A jeni dakort me zotin Kukan për luftën kundër krimit të organizuar, kultivimit të kanabisit dhe trafikut të drogës në Shqipëri? Amendamenti i tij ishte i rreptë.
Është e qartë se lufta kundër krimit të organizuar së bashku me luftën kundër korrupsionit janë dy kritere për të cilat qytetarët shqiptarë kanë pritshmëri të lartë dhe jo zoti Juncker apo raportuesi për Shqipërinë këtu. Çdo qeveri shqiptare do të gjykohet mbi mënyrën se si sfidon luftën kundër krimit dhe korrupsionit.
Flekenshtajn: Po u prekën zgjedhjet, harrojini negociatat
Mediu në SHBA: Ballkani i shqetësuar nga provokimet ruse dhe trafiku i drogës
Në Komitetin e Sigurisë u zhvillua Forumi i Dytë për Terrorizmin dhe Sigurinë Kibernetike me inisiative të Senatorit Jim Inhofe dhe ish-ministrit të Mbrojtjes, Fatmir Mediu. Në këtë takim morën pjesë Senatori Mike Rounds, Senatori Mike Perdue, Kongresmeni JOHN Ratcliffe, Kongresmeni Robert Aderholt si dhe James Carafano, një nga njerëzit kryesorë për sigurinë në ekipin e tranzicionit të Presidentit Trump.
Pjesë e këtij forumi ishin përfaqësues nga pothuaj gjithë vendet e Ballkanit, anëtarë të Bundenstagut, Parlamentit Evropian dhe Austrisë. Në këtë takim të drejtuar nga Senatori Inhofe dhe z.Mediu, në emër të Shqipërisë foli ish-kryeministri Majko, ndërkohë që një tjetër i ftuar nga Shqipëria ishte edhe deputeti Astrit Veliaj. Mediu parashtroi në fillim të takimit situatën e vështirë në Ballkan, provokimet dhe tensionet etnike, ndërhyrjen ruse, pretendimin e saj për të ndërtuar një aleancë ushtarake në Ballkan për t’ju kundërvënë zgjerimit të NATO-s.
Situata në vendet e Ballkanit është shqetësuese përveç problemit të “foreign fighters” dhe kthimit të tyre, situata e krimit të organizuar, kultivimit dhe trafikut të drogës e bën problemin më prezent dhe shqetësues. Mediu theksoi po ashtu se, situata në Shqipëri dhe mungesa e vullnetit të qeverisë po vendos në rrezik serioz zgjedhjet e ardhshme parlamentare, të cilat janë vendimtare për Shqipërinë. Të gjithë folësit theksuan nevojën e bashkëpunimit rajonal dhe luftën e përbashkët kundër terrorizmit dhe njohjen dhe marjen e masave kundër “Cyber threat”. Senatorët dhe kongresmenët, si dhe zoti Carafano shprehën gatishmërinë për bashkëpunimin konkret dhe angazhimin e administratës Trump në këtë marrëdhënie.
Rama në zyrën e Metës, presion për të votuar ligjin e plehrave
Ndryshe nga sa u tha nëpër media, takimi i sotëm 45 minutësh i kryeministrit Rama me kreun e Kuvendit Ilir Meta, nuk ka qenë edhe aq i fokusuar për çështjen “Manjani”. Për të dy, kjo histori tashmë konsiderohet e mbyllur. Çështja e madhe që ju ka ngelur zvarrë dhe ku duket se nuk po dakortësohen është ajo, për ligjin e importit të mbetjeve. Rama po përdor çdo mënyrë edhe të jashtëligjshme, që ta shtyjë sa më shumë hedhjen në votim deri sa të bindë Ilir Metën për votat. Por ky i fundit vazhdon të “mendohet”, edhe pse afatet ligjore janë shkelur me të dyja këmbët. Burime zyrtare nga Kuvendi kanë pranuar, se ndryshimet në ligjin për importin e mbetjeve nuk do të votohet në seancën e së enjtes në Kuvend, ndryshe nga sa ishte parashikuar. Sipas tyre, kjo po ndodh jo për faj të tyre, por të Komisionit për Veprimtarinë Prodhuese me kryetar lobuesin kryesor të këtij ligji të rrëzuar nga presidenti, Eduart Shalsi. Sipas rregullores së Kuvendit, Komisioni për Veprimtaritë Prodhuese, Tregtinë dhe Mjedisin, drejtuar nga deputeti socialist Eduart Shalsi, duhet të kishte diskutuar dhe votuar ligjin ditën e djeshme ose të sotme, e më pas ta kalonte atë për votim në Kuvend. Por për arsye ende të panjohura, ky komision nuk është mbledhur dy ditët e fundit. Për rrjedhojë, diskutimi dhe votimi i ligjit të importit të plehrave nuk është përfshirë në rendin e ditës së seancës parlamentare që do zhvillohet nesër. Ligji, i shumëdiskutuar dhe kundërshtuar, për importin e mbetjeve u miratua në Kuvend më 22 shtator 2016, por ai nuk u dekretua nga Presidenti Nishani. Ky i fundit e riktheu ligjin në Parlament që më 14 tetor të vitit 2016, por që atëherë ai është bllokuar në komisionin e drejtuar nga Shalsi dhe në mënyrë të kundra ligjshme, nuk po çohet në seancë plenare për votim. Komisioni për Veprimtaritë Prodhuese, Tregtinë dhe Mjedisin ka shkelur të gjitha procedurat e parashikuara nga ligji dhe afatet e ridiskutimit të dekretit. Aleanca Kundër Importit të Plehrave (AKIP) më datë 11 janar i ka shprehur shqetësimin kryetarit të Kuvendit Ilir Meta për “shmangien” që Komisioni parlamentar për Mjedisin po i bën dekretit të Presidentit për kthimin e ligjit të plehrave. AKIP, me anë të një letre, shprehet se Komisioni për Veprimtaritë Prodhuese, Tregtinë dhe Mjedisin po shkel procedurat e parashikuara nga ligji dhe afatet e ridiskutimit të dekretit. Sipas ligjit, kur Presidenti kthen një ligj në Kuvend, kryetari i Kuvendit e kalon menjëherë atë për shqyrtim në komisionin përgjegjës që e ka shqyrtuar fillimisht dhe ky i fundit, duhet të kthejë përgjigje brenda 8 javëve. Por Shalsi vazhdon të refuzojë të kryejë detyrën e tij, duke e futur punën e Kuvendit për këtë çështje në një proces të jashtëligjshëm.
SYRI.net
Rritje me 50% e çmimit të perimeve
Çmimet e prodhimeve vendase të stinës kanë shënuar një rritje jo të zakontë ditët e fundit, si pasojë e dëmeve që krijuan temperaturat ekstreme të fillimmuajit. Sipas një vëzhgimi në tregjet me pakicë të kryeqytetit, është konstatuar një rritje me 50% e çmimit të spinaqit, preshit, sallatës jeshile, lulelakrës, brokolit, etj. Një kilogram nga këto perime kushton më shumë se 300 lekë dhe në disa pika në qendër të kryeqytetit arrin deri në 350 lekë. Tregtarët pohojnë se, vitet e fundit, çmimi i këtyre produkteve në këtë periudhë varionte në rreth 200 lekë për kilogramë, por sipas tyre oferta për produktet vendase është rrudhur shumë nga i ftohti i janarit. Prodhimi i brokolit dhe spinaqit të fushës është dëmtuar thuajse tërësisht. Kjo situatë jo vetëm që ka cenuar rëndë fitimet e fermerëve, por po ndikon edhe në xhepat e konsumatorëve, shumica e të cilëve nuk mund të përballojnë çmime të tilla. Ilir Mile, nga Shoqata e Fermerëve Rrupaj në Krutje të Lushnjës pohoi pak ditë më parë për “Monitor” se, temperaturat e ftohta në minus disa gradë, që zgjatën për disa ditë, i kishin dëmtuar të gjitha të mbjellat në fushë dhe serra. Mile tha se dëme janë krijuar më tej për fidanët dhe perimet e stinës dhe domatet për eksport. Fermerë të tjerë kanë pohuar se i ftohti ka lënë një faturë të lartë pas. Një pjesë e madhe e agrumeve, portokajve, mandarina dhe limonë do të kenë prodhim të kufizuar këtë vit, pasi filizat që janë dedikuar për prodhim këtë vit, janë dëmtuar. Do të duhet të paktën një vit që këto pemë të rikuperohen. Në Shqipëri, familjet shqiptare shpenzojnë rreth 49% të buxhetit për ushqime, ndërsa në vendet e tjera të rajonit, kjo peshë luhatet në 33-37% (Kosova 43%), duke bërë që vendi ynë, për fatin e keq të qytetarëve të saj, të krahasohet vetëm me shtetet afrikane, si Kenia, Nigeria, Kameruni. Cilat vende shpenzojnë më shumë për ushqime? Fatkeqësisht Shqipëria krahasohet me Afrikën… Si rrjedhojë, çdo rritje e çmimeve të ushqimeve bazë rëndon ndjeshëm mbi buxhetin e pjesës më të madhe të familjeve shqiptare.
Qeveria do të japë me koncesion shërbimin e anijeve detare
Qeveria do të japë me koncesion shërbimin e anijeve detare në të gjitha portet e vendit. Ministria e Transporteve shpalli zyrtarisht tenderin në agjencinë e prokurimeve publike. Sipas dokumenteve zyrtare, kontrata do të ketë një vlerë prej 191.8 milionë lekë ose afro 1.5 milionë euro. Përmes saj qeveria do i transferojë privatit për një periudhë 5-vjeçare monopolin e shërbimit të anijeve detare në portin e Durrësit, Shëngjinit, Vlorës, Sarandës, Romano Port dhe atë të Petroliferës në Vlorë, si dhe të gjitha portet e hapura në Shqipëri. Pas përfundimit të këtij afati investimi i transferohet sërish shtetit. Ministria e Transporteve njoftoi se tenderi do të zhvillohet në datën 24 shkurt dhe do të jetë i hapur për të gjitha kompanitë e interesuara. Fituesi do të vlerësohet në bazë të 7 kritereve të paracaktuara, ku përfshihen tarifat që kompania private do të kërkojë për shërbimin e anijeve, cilësia e pajisjeve, si dhe të ardhurat që ajo do të derdhë në shtet. Të dhënat zyrtare tregojnë se transporti detar mbetet një nga rrugët kryesore të tregtisë. Aktualisht përmes porteve të vendit transportohen 3 milionë tonë mallra dhe udhëtojnë rreth 1.5 milionë pasagjerë në vit.
Rezoluta e PE: Zgjedhjet e lira, kusht kryesor për hapjen e negociatave të BE
Brukseli vendos zhvillimin e zgjedhjeve të lira si kusht për hapjen e negociatave me Shqipërinë. Në një diskutim të draft raportit 2016 për Shqipërinë nga Komiteti për Punët e Jashtme të Parlamentit Evropian, eurodeputetët e Parlamentit Evropian kanë theksuar se, “Shqipëria ka nevojë të zbatojë reformat lidhur me BE-në në mënyrë të besueshme dhe të sigurojë që zgjedhjet parlamentare të qershorit të jenë të lira dhe të ndershme, në qoftë se ajo kërkon të fillojë negociatat për anëtarësim në BE”. Eurodeputetët mirëpresin progresin e Shqipërisë në reformat lidhur me BE-në dhe përpjekje të mëtejshme për të reformuar sektorin gjyqësor, i cili është një kërkesë kyçe e qytetarëve të Shqipërisë dhe një faktor në rivendosjen e besimit në institucionet publike. Ndërsa, përjashtimi i kundravajtësve penalë nga postet publike dhe rivlerësimi i gjyqtarëve dhe prokurorëve janë hapa premtues përpara, eurodeputetët mbetën të shqetësuar për drejtësinë selektive, korrupsionin, procedurat e stërgjatura gjyqësore dhe ndërhyrjet politike në hetime apo çështje gjyqësore […] Eurodeputetët theksojnë se, zbatimi i besueshëm i këtyre reformave dhe zhvillimi i zgjedhjeve të lira dhe të ndershme në qershor të vitit 2017 mund të jetë një çelës për avancimin e procesit të anëtarësimit në BE dhe nisjen e negociatave. Draft raporti, si dhe amendimet e propozuara nga anëtarët e Komitetit për Punët e Jashtme, në mënyrë të qartë tregojnë debatin e brendshëm në BE për “pesë kushtet” që shkaktuan shumë debat e konfuzion në politikën shqiptare, kur KE vendosi të mos japë një datë për fillimin e negociatave për Shqipërinë. Amendimet e propozuara e pasqyrojnë këtë debat. Draft raporti i raportuesit Knut Fleckenstein (S & D) përmban paragrafin e mëposhtëm: “Për implementimin e paketës së reformës gjyqësore, reformën zgjedhore dhe të ashtuquajturit ligj dekriminalizimin është i rëndësishëm në forcimin e besimit të qytetarëve në institucionet e tyre publike dhe përfaqësuesve politikë”. Ndryshim i eurodeputeti Eduard Kukan (EPP) propozon forcimin e gjuhës për sa më poshtë:[…] ndërsa Shqipëria ka bërë progres drejt përmbushjes së kritereve politike për anëtarësim dhe progresi të qëndrueshëm në pesë prioritetet kyçe për hapjen e negociatave për anëtarësim; ndërsa implementimin e mëtejshëm, ndër të tjera, të paketës së reformës gjyqësore, reformën zgjedhore dhe të ashtuquajturit ligj dekriminalizimin janë të domosdoshme për forcimin e besimit të qytetarëve në institucionet e tyre publike dhe përfaqësuesve politikë; Pra, ndërsa deputeti i krahut të majtë Fleckenstein flet në përgjithësi për “progres” në lidhje me “procesin e anëtarësimit”, amendamenti i propozuar i eurodeputeti konservator Kukan, pasqyron pikëpamjet “gjermane”, duke përfshirë në mënyrë të qartë edhe “pesë prioritetet kyçe” dhe “domosdoshmërinë” e jo thjeshtë “rëndësinë” e zbatimit të reformës në drejtësi, ligjit të dekriminalizimit dhe miratimin e reformës zgjedhore. Deputetët liberalë, pjesë e ALDE, në anën tjetër, kërkuan për të specifikuar më tej gjuhën e raportit të Knut Fleckenstein, duke veçuar ligjin e vettingut si më të rëndësishmin në të gjithë paketën e reformës në drejtësi. Ata, gjithashtu, propozuan një amendament ku shumica qeverisëse dhe opozita të adresojnë sfidat “në frymën e dialogut, bashkëpunimit dhe kompromisit”. Disa deputetë grekë, përfshirë ato që përfaqësojnë Agimin e Artë, ekstremin e djathtë, propozuan rezoluta të ndryshme për të zbutur ose hequr ndonjë pjesë në lidhje me progresin e Shqipërisë dhe shtimin e kërkesave ndaj qeverisë shqiptare për të respektuar të drejtat e minoritetit grek.
Masakra me by passin e Gjirokastrës, 5 milionë euro për të shkatërruar monumentet e kulturës
Vincent van Gerven Oei
Më 10 nëntor 2015, “Atelier Albania”, Agjencia Kombëtare e Planifikimit të Territorit dhe Ministria e Kulturës hapën konkursin ndërkombëtar të arkitekturës për “Projektimin e by pass-it në qytetin e mbrojtur nga UNESCO, Gjirokastër”. Gjirokastra është ndërtuar në një zonë arkeologjike, me banesa të periudhës mesjetare të hershme. Gjithashtu, Gjirokastra është qyteti i ruajtur më mirë nga periudha otomane në Ballkan.
Gjatë prezantimit të konkursit dhe të tri finalistëve, drejtoresha e AKPT, Adelina Greca u vrenjt, kur fituesi i projektit, “Atelier 4” – klient i rëndësishëm i qeverisë Rama, u shpall përpara prezantimit dhe procesit të vlerësimit nga juria. Kjo firmë është përfshirë në shumë projekte, ku ndër to bën pjesë edhe ndërtimi i stadiumit “Qemal Stafa”. Projekti i by pass-it të Gjirokastrës financohet nga Banka Botërore nëpërmjet Fondit Shqiptar të Zhvillimit.
Garuesit e tjerë ishin bashkimi i kompanive “SON Group”, “C+S Cappai Associates” dhe “F&M Ingeneria” në bashkëpunim me “Metropolis” dhe “Cultural Heritage Without Borders”, si dhe një organizatë jofitimprurëse e specializuar në ruajtjen dhe restaurimin e trashëgimisë kulturore. Propozimi fitues i “Atelier 4” për by pass-in e Gjirokastrës u miratua më 13 shtator 2016, nga Këshilli Kombëtar i Restaurimeve (KKR), por tani duket se propozimi final ka ndryshuar nga ai fitues, duke u kthyer në një kërcënim për monumentet e kulturës të mbrojtura nga UNESCO.
Shkelje e zonave të mbrojtura
Në thirrjen e parë kërkohej që by pass-i “të vendosej në rrethinat e Qendrës historike dhe të zonës së mbrojtur”. Sepse duke ndërhyrë në brendësi të zonës së mbrojtur, projekti shkel ligjin e Trashëgimisë Kulturore, i cili parashikon se:
Zonat-muze, ansamblet-muze, qendrat historike, parqet arkeologjike janë kategori objektesh në grup, që ruhen në tërësinë e tyre si komplekse historiko-arkeologjike, monumentale, arkitektoniko-urbanistike dhe mjedisore. Në këto kategori objektesh është e ndaluar çdo lloj ndërtimi i ri, me përjashtim të rrjetit inxhinierik nëntokësor dhe rikonstruksionit.
Përveç kësaj, by pass-i i Gjirokastrës shkel Konventën e Shqipërisë për Restaurimin (VKM nr. 426, 13 korrik 2007). Pavarësisht kuadrit ligjor ekzistues, Rregullorja për Mbrojtjen, Ruajtjen dhe Administrimin e Qendrës Historike dhe Zonës së Mbrojtur të Gjirokastrës e miratuar nga qeveria Rama me VKM, Nr. 619, më datë 7 korrik 2015, parashikon se, “Ndërtime të reja në qendrën historike përveç përmirësimit të infrastrukturës rrugore, rrjeti inxhinierik, si dhe rindërtimet e sipërmendura”. Me fjalë të tjera, vendimi i qeverisë Rama shkel Ligjin e Trashëgimisë Kulturore me qëllimin e vetëm për të lejuar zbatimin e projektit të by pass-it të Gjirokastrës, e tenderuar për një nga klientët e tij të preferuar. Le të shikojmë ku qëndrojnë shkeljet në këtë projekt.
Shkelje në termat e referencës
Përveç faktit që projekti i by pass-it të Gjirokastrës është tashmë në shkelje të ligjeve të vendit dhe marrëveshjeve ndërkombëtare, të paktën projekti i propozuar duhet të japë zgjidhje me impakt më të vogël në zonat e mbrojtura. Propozimi fitues i “Atelier 4” vendos 90 për qind të të gjithë by pass-it në zonën e mbrojtur, në qendrën historike të Gjirokastrës dhe vetëm një pjesë prej 10 për qind, të ashtuquajturën “Zonën Buffer”, jashtë saj. Nga të tria propozimet, propozimi i “Atelier 4” është ai që dëmton më shumë zonën e mbrojtur.
Shkatërrimi i monumenteve të kulturës
Projekti i “Atelier 4” përfshin shkatërrimin e dy monumenteve kulturore të Nivelit II, si dhe ndërhyrjen në themelet natyrore të Kështjellës së Gjirokastrës, e cila është planifikuar për gërmime arkeologjike. Duke vepruar në këtë mënyrë, propozimi thjesht zhvendos trafikun nga zona e pazarit në zonat përreth kështjellës, duke shkatërruar zonën e gjelbër për këmbësorët. Asnjë studim paraprak për transportin nuk është bërë dhe nuk ka asnjë provë se projekti i by pass-it do të lehtësojë realisht trafikun.
Dyfish më i shtrenjtë
Projekti i diskutuar dhe i miratuar nga KKR është thelbësisht ndryshe nga projekti i shpallur fitues në konkursin e “Atelier Albania”. Ai është dy herë më i shtrenjtë se sa projekti fillestar. Projekti tani kushton pesë milionë euro dhe më shumë se 50 për qind e planit është ndryshuar. Kjo në mënyrë automatike e nxjerr të pavlefshëm të gjithë konkursin. Figurat e mëposhtme tregojnë propozimin fillestar të “Atelier 4” dhe propozimin e miratuar nga KKR.
Aktiviteti sizmik
Të paktën tri studime të pavarura gjeologjike dhe sizmike të vitit 1980, 2006 dhe 2012, përfshirë një projekt të drejtuar nga Ministria e Kulturës, tregojnë se by pass-i është planifikuar mbi zonë sizmike. Ajo ndodhet mbi një çarje tektonike shumë të rrezikshme. Asnjë masë parandaluese në lidhje me rrezikun e aktivitetit sizmik nuk është parashikuar në propozim.
Përtej kërcënimit të menjëhershëm në trashëgiminë kulturore të Gjirokastrës, efektet e zbatimit të projektit të by pass-it do të shtrihen në kohë. Sipas “Cultural Heritage Without Borders”, në Gjirokastër ka të paktën 169 monumente kulturore të kategorisë II dhe I të ndodhura brenda qendrës historike të mbrojtur, janë në kushte kritike.
Në vitin 2011, Qendra Botërore e Trashëgimisë UNESCO kërcënoi se do ta vendoste Gjirokastrën në listën e Trashëgimive Kulturore Botërore në rrezik, nëse qeveria nuk plotësonte kriteret. Por asnjë nga këto kritere nuk janë përmbushur nga qeveritë shqiptare. Paratë e shpenzuara në projektin e keqplanifikuar të by pass-it mund të ishin shpenzuar më mirë për restaurimin e monumenteve kulturore, të cilat janë në rrezik shembjeje.
Këtë verë, një ekip vlerësuesish ndërkombëtarë të ICOMOS po planifikojnë të vizitojnë Gjirokastrën për të vendosur për progresin e bërë për mbrojtjen e qytetit. Por, për qeverinë, të tregojë një rrugë të re, dy monumente të shkatërruara dhe 169 monumente të tjera në rrezik është nisja më e mirë për këtë vlerësim.
Zbardhet kredia skandaloze e KESH, Korporata kërkon rritje çmimi të energjisë
Korporata Elektroenergjetike Shqiptare është duke i bërë presion Entit Rregullator të Energjisë të rrisë çmimin e energjisë duke përdorur si mjet presioni, një kredi nga Banka Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim. Kredia prej 218 milionë euro u firmos në verën e vitit të kaluar për të zëvendësuar gati 30 miliardë lekë borxhe afatshkurtra, që KESH ka marrë nga bankat vendase. Por kushtet e kredisë janë të paprecedentë dhe cenojnë jo vetëm pavarësinë e institucioneve, por madje edhe sovranitetin kombëtar të vendit.
“SYRI.net” zbardh ekskluzivisht marrëveshjen e kredisë, anekset e së cilës imponojnë rritjen e menjëhershme çmimit të energjisë, që përfiton KESH dhe arrijnë deri aty sa të sanksionojë se për të shkarkuar drejtorin e KESH qeveria duhet të marrë lejen e BERZH. “Kjo kredi është e paprecedentë. Ajo jo vetëm që rrëzon plotësisht pavarësinë e Entit Rregullator duke imponuar me detyrim rritjen e çmimit të energjisë, por e zhyt sistemin energjetik të vendit në një situatë të rrezikshme”, u shpreh një nga ekspertët më të njohur të sistemit energjetik në vend, që nuk ka dashur të identifikohet.
Çmimi
Të tre kompanitë publike të energjisë kanë aplikuar për çmimet e reja të energjisë, por Enti Rregullator vendosi ta shtyjë vendimin për në mars. Burime nga ERE treguan për “Syri.net” se komisionerët e këtij institucioni janë vënë përballë një presioni të paprecedentë nga Ministria e Energjisë dhe KESH. Aktualisht KESH përfiton 1.45 lekë për çdo kilovat orë energji që prodhon nga kaskada e Drinit. Por KESH pretendon se kredia e marrë nga BERZH, të cilën Parlamenti e miratoi me ligj të veçantë, imponon që pjesa e saj e çmimit të rritet automatikisht në 2.5 lekë për kilovat orë. Për këtë arsye Korporata po përdor kredinë për t’i bërë presion Entit Rregullator.
Por nëse Enti do të rrisë çmimin për KESH, atëherë ka vetëm dy rrugë për ta amortizuar këtë vendim ose të rrisë sërish çmimin fundor që paguajnë qytetarët dhe biznesi, ose të ulë pjesën që marrin kompanitë e tjera publike, OSHEE dhe OST. Ekspertët thonë se në të dyja rastet pasojat për sistemin energjetik dhe ekonominë do të ishin thellësisht negative.
Investime të dyshimta
Investimet e OSHEE dhe ato të OST shkojnë për përmirësimin e rrjetit të shpërndarjes dhe transmetimit të energjisë duke sjellë uljen e humbjeve, ndërsa ato të KESH janë investime, të cilat nuk kanë përfitime të drejtpërdrejta për qytetarët. Vitin e kaluar KESH i kërkoi Entit Rregullator ta autorizojë që të kryejë 7.3 miliardë lekë ose mbi 55 milionë euro investime me burime të brendshme. Shifra habiti shumë ekspertë të fushës, të cilët hodhën dyshime mbi eficencën se si përdoren këto fonde.
Vitin e kaluar Korporata shpenzoi 1.5 milionë euro vetëm për rindërtimin e godinës, ndërsa me kredinë e re nga BERZH ka autorizuar veten të investojë 10 milionë euro në turizëm, njësoj si të ishte një. Të gjitha këto shpenzime të padobishme godasin në mënyrë të drejtpërdrejtë qytetarët dhe gjendjen e sistemit energjetik. Ato janë baza mbi të cilën llogaritet çmimi i energjisë, që paguajnë qytetarët dhe sa më të larta të jenë shpenzimet e padobishme, aq më shumë rritet çmimi që paguajnë konsumatorët.
Liberalizimi i tregut, “konflikt” KESH, OST dhe OSHEE për ndarjen e fitimeve
Ministria e Financave pohon se kredia 218 mln euro e BERZH lëvrohet direkt nga KESH, me plotësimin e konventave të parashikuara në marrëveshje. Por një nga këto kushte ka të bëjë pikërisht me çmimet e rregulluara të prodhimit dhe ato të shumicës!
Qeveria është në hapat finalë të liberalizimit të tregut të energjisë, por kompanitë publike OSHEE, OST dhe KESH janë vënë gati në një situatë konfliktuale me njëra-tjetrën se cila do të sigurojë fitimet më të larta nga “torta e liberalizimit”. Nga ana tjetër, në kontratën e garancisë për kredinë 218 mln euro dhënë KESH, Banka Europiane për Rindërtim dhe Zhvillim ka kërkuar, krahas liberalizimit edhe rishikimin e çmimeve të rregulluara të prodhimit të energjisë dhe atyre të shumicës (të konfirmuara me shkrim), duke kushtëzuar lëvrimin me këto kushte.
Liberalizimi kërkon që kompanitë do të tregtojnë mallin dhe shërbimet me çmime të liberalizuara, në kushtet kur çmimi për konsumatorin fundor nuk do të ndryshojë. Kjo do të thotë se të ardhurat që realizohen nga shitja e energjisë elektrike do të shpërndahen në mënyrë të barabartë me kushte që asnjëra nga kompanitë të mos subvencionojë tjetrën. Duket se nga kjo situatë kërkon të fitojë KESH, e cila mësohet se po përdor dhe kredinë e fundit të BERZH prej 218 milionë eurosh (që zëvendësoi kreditë tregtare të bankave), ku BERZH ka kërkuar që KESH të ketë tregues të lartë financiarë, që mund të jenë të arritshme vetëm nëse rritet çmimi me të cilin ai i shet energjinë Operatorit të Shpërndarjes. Aktualisht KESH një kilovator energji e shet 1.45 lekë ndaj Operatorit të Shpërndarjes (OSHEE). Por me liberalizimin e tregut, OSHEE këtë energji që e merr nga KESH do ta shesë ndaj klientëve 35 kilovolt me çmime importi.
Agron Hetoja, drejtor i KESH, tha për “Monitor” se për të mbuluar kostot që vijnë nga amortizimi i aseteve dhe shlyerja e kredive që KESH ka marrë për gjithë sistemin, i duhet një tarifë shitjeje 2.8 lekë për kilovatorë.
Ardian Çela, administrator i Operatorit të Shpërndarjes së Energjisë, tha se tashmë çmimet finale për konsumatorin familjar janë të vendosura dhe nuk bëhet fjalë të ketë rritje. Enti Rregullator i Energjisë ka metodologjinë e vet të llogaritjes së çmimit dhe dokumenti është miratuar tashmë nga qeveria. Për shpërndarjen nuk do të ketë rritje tarife. Ai tha se OSHEE ka propozuar një variant që të paguhet një pjesë e kësteve të kredisë që BERZH ka dhënë për shlyerjen e borxheve të KESH në banka. Çela pohoi se Ministria e Energjisë po udhëheq negociatat në mënyrë që rishikimi i tarifave të mos cenojë konsumatorin fundor dhe të gjendet një zgjidhje e pëlqyeshme për të gjithë.
Ndërsa drejtori i KESH, Agron Hetoja, tha se modeli i tregut të energjisë, që ka në thelb liberalizimin, duhet të aplikohet edhe për KESH. Hetoja tha se logjikisht në një treg të liberalizuar, fitimet shkojnë për atë që shet mallin dhe më pak për ofruesit e shërbimit, ndaj sipas tij, kjo logjikë duhet të ndiqet edhe për tregun e energjisë. Hetoja tha se, për të mbuluar kostot që vijnë nga amortizimi i aseteve dhe shlyerja e kredive që KESH ka marrë për gjithë sistemin i duhet një tarifë shitjeje 2.8 lekë për kilovatorë.
Enti Rregullator i Energjisë në relacionin për mosndryshimin e tarifave vitin e kaluar ka vënë në dukje se OSHEE ka realizuar më 2015 fitime 10 herë më të larta se sa ishte parashikuar nga ERE në relacionin kur janë miratuar çmimet e reja të energjisë më 2014.
Kredia e BERZH lëvrohet automatikisht kur plotësohen kushtet, po cilat janë ato?!
Në fund të vitit të kaluar, Kuvendi miratoi ligjin për ratifikimin e marrëveshjes së garancisë, ndërmjet Republikës së Shqipërisë, të përfaqësuar nga Ministria e Financave dhe Bankës Europiane për Rindërtim dhe Zhvillim (BERZH), në lidhje me marrëveshjen e huasë 218 ndërmjet KESH dhe BERZH. KESH, përmes kësaj huaje synon ristruktimin e borxheve, optimizimin e shpenzimeve dhe përmirësimin e bilancit. Sipas relacionit, ai synon shlyerjen e borxhit të shtrenjtë afatshkurtër ndaj bankave tregtare vendase, nëpërmjet një huaje afatgjatë, shumë më të lirë nga institucionet financiare ndërkombëtare, duke krijuar kështu mundësinë e çlirimit vit pas viti të buxhetit të shtetit nga garancitë qeveritare që ka dhënë për KESH-in (pagesat vjetore të principalit do të shkojnë për reduktimin e volumit të garancive qeveritare).
Kredia nuk është lëvruar ende. Burime zyrtare nga Ministria e Financave pohuan se “kredia e BERZH lëvrohet direkt nga KESH, me plotësimin e konventave të parashikuara në marrëveshje”.
Po cilat janë këto kushte? Sipas kontratës zyrtare të përkthyer, një nga detyrat për të cilat qeveria është angazhuar, krahas liberalizimit të tregut, është se garantuesi (qeveria) do të “Rishikojë çmimet e rregulluara për prodhimin e energjisë elektrike dhe çmimet e tregut të shitjes me shumicë në linjë me përfundimin e kontratës afatgjatë për furnizimin/blerjen e OSHEE/KESH-it, me të ardhura në nivelet e tarifës për KESH-in të konfirmuara me shkrim në mënyrë të pëlqyeshme për BERZH” .
Pikërisht kjo pikë ka ngjallur dhe debat, teksa BERZH merr atribute për të vënë detyra të tilla si rishikimin e çmimeve, në një kohë kur me ligj një detyrë të tillë e ka Enti Rregullator i Energjisë (ERE).
Burimet nga Ministria e Energjetikës dhe OSHEE pohojnë se kredia 218 milionë euro që BERZH ka dhënë për KESH ka marrë në konsideratë që kompanitë do të operojnë me kushtet të tregut me çmime të liberalizuara, por në asnjë rast BERZH nuk vendos për çmimet, ato janë atribut i ERE.
Ligji i ri për energjinë i miratuar që ka hyrë në fuqi në vitin 2015 detyron kompanitë të operojnë me çmime të tregut dhe kjo reformë përfshin kompaninë e prodhimit të energjisë.
Bllokimi i linjës energjetike Kosovë-Shqipëri, çështja do të diskutohet në Bruksel
Deri në fund të muajit shkurt të këtij viti, autoritetet në Prishtinë presin që Serbia të zhbllokojë linjën e interkonjeksionit mes Kosovës dhe Shqipërisë. Kjo linjë ishte shpallur e përfunduar dhe inauguruar në qershor të vitit të kaluar. Për këtë projekt, janë shpenzuar mbi 75 milionë euro. Autoritetet e Kosovës presin që edhe kjo çështje të jetë një nga temat e diskutimit në bisedimet e Brukselit, ndërmjet Prishtinës dhe Beogradit.
Ministrja për Dialog në qeverinë e Kosovës, Edita Tahiri tha se pret që hapja e çështjes së interkonjeksionit të dialogohet me Beogradin dhe kjo do të ndodhë që në takimin e radhës. Tahiri ka për Radion Evropa e Lirë se Serbia ka shkelur marrëveshjen për energji, e cila ishte nënshkruar në vitin 2015 nga kryeministrat e të dy shteteve dhe përfaqësuesja e Bashkimit Evropian.
“Dhe prej atëherë Serbia e ka bllokuar pavarësimin e KOST-it që është pjesë e marrëveshjes për energji dhe kjo që ka implikime edhe në çështjen e interkonjeksionit Kosovë–Shqipëri, e cila është gati, po nuk ka mundur të aktivizohet për shkak të bllokadës se Serbisë”, ka thënë Tahiri. Ministri i Zhvillimit Ekonomik në qeverinë e Kosovës, Blerand Stavileci tha se Republika e Serbisë ka kohë që vazhdon të interferojë në sistemin energjetik të Kosovës, dhe nuk e njeh pavarësinë e Operatorit të Sistemit, Transmisionit dhe Tregut të Energjisë Elektrike të Kosovës (KOSTT).
Sipas tij me kërkesë të Komunitetit të Energjisë me seli në Athinë, pritet që këtë proces Serbia duhet ta zhbllokojë deri në fund të muajit shkurt të këtij viti. “Problemi qëndron tek pala serbe nuk ka zbatuar marrëveshjet ndërkombëtare dhe ne kemi pasur një plan, i cili është lidhur direkt me anëtarësimin e operatorit të sistemit të transmisionit, KOSTT, në platformën ENTSO – që është Rrjeti Evropian i Operatorëve të Sistemit të Transmisionit për Energji, ku një zonë e caktuar bëhet zonë e pavarur energjetike dhe këtu Serbia ka bërë bllokada në zbatimin e këtyre marrëveshjeve”, ka thënë Stavileci.
Në vitin 2015, Kosova kishte nënshkruar marrëveshjen për përfshirjen në Sistemin Energjetik të Kosovës në Zonën Sinkrone të Evropës kontinentale. Kjo marrëveshje ishte nënshkruar mes KOSTT–it në njërën anë, organizatës së Operatorëve Evropianë të Sistemit të Transmisionit të Energjisë Elektrike (ENTSO-e) dhe 29 operatorëve të grupit regjional të Evropës kontinentale. Por, Serbia nuk e ka nënshkruar këtë marrëveshje, kjo nuk e ka bërë të plotfuqishme atë pasi kërkohet nënshkrimi i të gjitha vendeve anëtare. Mustafë Hasani, shef ekzekutiv në KOSTT, ka treguar se me këtë marrëveshje KOSTT-i është bërë zonë kontrollues e pavarur në kuadër të zonës sinkrone të Evropës kontinentale. Por, shteti i Serbisë, sipas tij, për çështje politike dhe financiare po e bllokon këtë.
“Serbia e përvetëson një të hyrë financiare vjetore dhe këto të hyra janë prej 4-5 milionë euro, nga rrjedha e energjisë elektrike që ecën nëpër rrjet të transmisionit. Dhe, kështu asaj nuk i konvenon shumë të nënshkruajë këtë marrëveshje”. “Në momentin e nënshkrimit të kësaj marrëveshjeje, të hyrat nga alokimi i kapaciteteve dhe menaxhimit të kongjestioneve i takojnë KOSTT-it. Pavarësisht kësaj, edhe për vitet që kanë kaluar, ne kemi bërë kërkesë që ato para të kthehen”, tha Hasani për Radion Evropa e Lirë. Hasani tha se në fund të vitit të kaluar, ENTSO i ka dërguar letër Serbisë që të nënshkruajë marrëveshjen deri më 21 shkurt, kur pritet të mbahet edhe takimi i Asamblesë së Përgjithshme.
Thaçi: Marrëdhëniet Kosovë-Serbi janë të tensionuara, por dialogu s’ka alternativë
Presidenti i vendit, Hashim Thaçi, në një intervistë për “Telegrafin” disa orë para nisjes së takimit Kosovë-Serbi, tha se është e vërtetë që marrëdhëniet mes dy vendeve janë të tensionuara, por se, sipas tij, dialogu nuk ka alternativë. Presidenti Thaçi tha se temë e bisedimeve do të jenë paqja, stabiliteti dhe bashkëpunimi. Thaçi në këtë intervistë për “Telegrafin” ka folur edhe për fletarrestet e Serbisë, murin në veri etj.
– Sonte pritet të zhvillohet takimi i radhës në nivel presidentësh, çfarë prisni nga ky takim kur dihen raportet e fundit Kosovë-Serbi?
Është me rëndësi që liderët e shtetit të Kosovës dhe të Serbisë po takohemi dhe po bisedojmë. Është e vërtetë që tensionet në mes dy vendeve janë ngritur në kohët e fundit, prandaj edhe është e rëndësishme që të ulen tensionet, të vazhdohet me punën e bërë deri tani për normalizim të marrëdhënieve, për ndërtim të bashkëpunimit të mirë ndërfqinjësor, sepse dialogu nuk ka alternativë.
– Cilat do të jenë temat e bisedimeve në këtë takim?
Si gjithmonë, temë e bisedimeve janë temat më prioritare për Kosovën, për qytetarët e Kosovës. Paqja, stabiliteti, bashkëpunimi janë gjithmonë temat e diskutimit.
– A do ta ngrini çështjen e fletarresteve, respektivisht arrestimin e Haradinajt në Francë, provokimet e Serbisë, çështjen e murit etj.?
Ne do të hapim çdo temë me rëndësi për qytetarët tanë, por çështja e murit është çështje e brendshme e jona. Këto tema me rëndësi për qytetarët tanë i hapim edhe në bisedimet me Serbinë, por edhe në takimet me protagonistët ndërkombëtarë, roli i të cilëve është thelbësor për të siguruar përkrahje, por edhe presion për të implementuar marrëveshjet që arrihen. Do të hapim edhe temën e të pagjeturve dhe çështje të tjera që kanë mbetur peng i politikës së shekullit të kaluar. Dialogu është për të ardhme më të mirë për qytetarët e Kosovës, por edhe të rajonit. Për t’u siguruar që do të jetojnë në paqe e prosperitet gjeneratat e tashme dhe ato të ardhshme.
– Meqenëse po bisedohet në nivel presidentësh a do të thotë se bisedimet janë në përfundim e sipër?
Bisedime do të ketë edhe në të ardhmen. E rëndësishme është që të ketë edhe implementim të marrëveshjeve të arritura. Edhe për këtë do të diskutohet.
– Tashmë kaloi afati ku me rezolutë ishte caktuar 31 janari si data e fundit për rrëzimin e murit në veri, si duhet të veprohet më tutje?
Institucionet e Kosovës e kanë bërë të qartë që ka kaluar koha e ndarjeve dhe mureve. Tash është koha e urave, e komunikimit, e bashkëpunimit, në të mirë të të gjithë qytetarëve të Kosovës.
Kryesore
Continue to the category
