Kryetari i Bashkisë Kamëz, Xhelal Mziu, priti në një takim përfaqësues të OSBE-së në Shqipëri, këshilltarin e lartë për qeverisjen në Departamentin e Mirëqeverisjes në Çështjet Ekonomike dhe Mjedisore, Paolo Fraccaro si dhe Silvana Malaj, përfaqësuese zyrtare për çështjet vendore në Prezencën e OSBE-së në Shqipëri. Në këtë takim, kryebashkiaku Mziu përcolli mesazhin e rëndësisë së këtij takimi, i cili kishte të bënte me mirëmbajtjen dhe rehabilitimin e lumit të Ishmit.
“Prania e përfaqësuesve të OSBE-së në këtë kohë paraqet për institucionin tonë një vlerësim për çështjen për të cilën ne jemi mbledhur së bashku për të diskutuar”, u shpreh ai, duke dhënë më pas një panoramë të përgjithshme se si është trajtuar qyteti në lidhje me mjedisin. Kreu i Bashkisë vlerësoi bashkëpunimin e vazhdueshëm me OSBE-së që nga viti 2007, duke ruajtur raportet e bashkëpunimit serioz në të gjitha fushat në të cilat institucioni ka qenë përfitues i projekteve të ndryshme si dhe përvojën e fituar në aplikimin për projekte të ndryshme me interes publik që janë kryer në Bashkinë Kamëz përgjatë kësaj periudhe.
Në fillim të takimit, Mziu theksoi gjithashtu rëndësinë që merr në këtë kohë si dhe në perspektivë trajtimi i mbetjeve urbane. “Për këtë qëllim, Bashkia operon me një strukturë funksionale, që është Ndërmarrja e Pastrim-Gjelbërimit, me stafin dhe pajisjet e ndryshme, makineri dhe mjete mbështetëse. Kjo strukturë kryen të gjitha shërbimet që janë funksionale për një shërbim cilësor për jetën e qytetarëve që jetojnë në territorin e Bashkisë Kamëz”, theksoi Mziu, duke shtuar se, për sa i përket trajtimit të mbetjeve urbane, Bashkia ka qenë e hapur për bashkëpunim, si brenda dhe jashtë vendit, për ngritjen e një landfildi që do të shërbente për përpunimin e mbetjeve urbane. “Duke e konsideruar këtë hap mjaft të rëndësishëm kemi arritur që nëpërmjet Drejtorisë së Koordinim-Zhvillimit të aplikojmë në projekte mjaft konkurruese për të përfituar fonde nga institucione prestigjioze të BE-së në përfitimin e projekteve, siç është IPA Adriatik, në përfitimin e mjeteve të pastrimit të standardeve evropiane si dhe të konteinerëve që shërbejnë për grumbullimin e mbetjeve organike dhe inorganike”, theksoi kryebashkiaku Mziu.
Ndërkaq, kreu i Bashkisë bëri me dije se reforma territoriale solli përpara institucionit që drejton sfida të reja, përballjen me situata të vështira, pasi Njësia Administrative e Paskuqanit, përpara reformës, e kishte dhënë me sipërmarrje shërbimin e pastrimit dhe trajtimit të mbetjeve deri në periudhën janar 2016. Duke qenë përpara realiteteve transfomuese, Bashkia Kamëz njësoi shërbimin duke ia kaluar funksionin dhe përgjegjësinë e këtij shërbimi Ndërmarrjes së Pastrim-Gjelbërimit.
Duke folur për lumenjtë që kalojnë nëpër territorin e Kamzës, Mziu tha se, ky territor laget nga tre lumenj: lumi i Tiranës, lumi i Tërkuzës dhe lumi i Lanës. “Deri në këto momente nuk kemi realisht asnjë investim për të bërë të mundur uljen e ndotjes së tyre nga ana e autoriteteve përgjegjëse për të minimizuar sadopak ndotjen e këtyre lumenjve, gjë që ka sjellë vështirësi të jashtëzakonshme, duke përjashtuar vetëm një pjesë të lumit Tirana, e cila e mori vëmendjen në kohën e përmbytjeve të banesave që ishin vendosur në të dyja anët e këtij segmenti”, bëri me dije Mziu.
Përfaqësues të OSBE-së në Bashkinë Kamëz për rehabilitimin e lumit Ishëm
Prokuroria u bllokon depozitat 500 mijë euro dy shtetasve suedezë
Prokuroria e Tiranës ka sekuestrur 500 mijë euro të dy shtetasve suedezë, shumë e dyshuar se buron nga aktivitet kriminal. Referimi në Prokurori është bërë nga Drejtoria e Pastrimit të Parave, e cila ka dyshime se Ove Oskar Johansen dhe Joo Borge Nilsen po pastrojnë para në vendin tonë. Vendimi për sekuestron është marrë javën e shkuar pas dyshimeve për pastrim parash nga dy shtetasit suedez në vendin tonë.
Paratë janë bllokuar në dy llogari bankare, njëra 300 mijë euro dhe tjera 200 mijë euro. Nga veprimet e para hetimore dyshohet se paratë silleshin në Shqipëri nga Finlanda, përmes transaksioneve në Kosovë dhe Serbi. Për këtë arsye Prokuroria e Tiranës ka nisur disa lëtër porosi në këto vende, për të parë nëse dy suedezët i justifikojnë këto shuma parash.
Prokuroria ka dyshime se këto para do të riktheheshin në Suedi, pasi do të justifikoheshin me ngritjen e bizneseve fiktive në vendin tonë. Deri në mbërritjen e këtyre informacioneve, shuma prej 500 mijë eurosh do të qëndrojë e bllokuar.
Ndërkohë, dy suedezët mësohet se kanë dorëzuar në Gjykatën e Tiranës një kërkesë, ku kërkojnë zhbllokimin e llogarive bankare. Ata argumetojnë se paratë janë të ligjshme dhe do t’i investojnë në Shqipëri. Para hetuesve, dy suedezët kanë deklaruar se paratë i kanë transferuar në Shqipëri në dy llogari të ndryshme bankare me vlerën e 200 dhe 300 mijë eurove për të hapur biznes. Ky deklarim nuk ka bindur hetuesit dhe deri në verifikimin e burimit financiar, këto para do të qëndrojnë nën sekuestro preventive.
S’ka kthim prone, por shitje me ankand
Në ligjin e saj të ri për pronat, qeveria ka zhdukur termin kthim dhe kompensim fizik të pronave të ish-pronarëve, por ka vendosur mekanizmin e ankandit për të nxjerrë pronat legjitime të ish-pronarëve në shitje. Përfaqësuesi i Shoqatës Pronësi me Drejtësi, Myshit Vorpsi thotë se nuk bëhet fjalë për kthim të pronës, pasi qeveria e ka hequr këtë fjalë nga ligji i ri, por për shitje në ankand të tyre.
“Në 26 mijë vendime, fjala kompensim fizik i tokës së pronarëve nuk ekziston ashtu siç nuk ekziston fjala kthim i pronës. Kemi të bëjmë me një shitje në ankand të të gjitha pronave që bëjnë pjesë në fondin e kompensimit fizik. Pra, edhe 23 mijë hektarë që xhirojnë lart e poshtë nëpër media është një fond toke, 23 mijë hektarë tokë bujqësore, i cili sipas ligjit, merrni lexoni nenin 13 dhe 14 të ligjit, do të shitet i gjithi në ankand. Dhe vetëm nëse do të dështojnë ankandet, vetëm atëherë Agjencia e Kthimit të Pronave do ja ngecë me vendim një pronari, kushdo që t’i dalë përpara”, shprehet Vorpsi.
Nxitimi i qeverisë për të vijuar me kompensimin për ish-pronarët vjen në një kohë kur buxheti i shtetit po rëndohet nga vendimet e njëpasnjëshme të Gjykatës së Strasburgut e njëkohësisht pritet të shprehet Gjykata Kushtetuese, ku pesë subjekte ndër to edhe Presidenti i Republikës kanë ankimuar ligjin për pronat. Ndërkohë që një ditë para se qeveria të vendoste kreu i shtetit, Bujar Nishani shqetësimin për këtë çështje ia kishte shprehur edhe Presidentit të Gjykatës Europiane të të Drejtave të Njeriut, Guido Raimondi.
“Na duket pak si shumë e pakuptimtë për momentin, ky nivel presioni që po bëhet haptazi, ka një javë që ky presion po i bëhet jo vetëm Presidentit, por edhe opinionit publik dhe gjithë palëve të tjera”, shprehet Vorpsi.
Për Vorpsin ligji i ri për pronat fut ujë në shumë shtigje. Një ndër to shpjegon ai është edhe zerimi i një detyrimi prej rreth 7 miliardë lekësh që shteti ka ndaj pronarëve duke vendosur për t’ja kompensuar atyre tokën truall me tokë bujqësore. Ligjin e ri për pronat ish-pronarët e ciësojnë antikushtetues dhe mohim të të drejtave të arritura.
“Nëse në shkallë vendi sot një metër katror tokë truall kompensohet apo shpronësohet sipas listës së hartës së çmimeve që ka miratuar kjo qeveri me rreth 100 euro për metër katrorë, që i thonë rreth 1 milion euro hektari. 1 metër katrorë tokë bujqësore kompensohet mesatarisht me 2 euro për metër katrorë ose 20 mijë euro hektari. E gjithë kjo lëvizje e qeverisë, konsiston në këtë element. Që të gjitha këto vendime, që janë të shprehura për tokë truall, që janë në nivelin e 7 mijë hektarëve, t’i reduktojnë në zero si kompensime që do të bëhen për tokë bujqësore”.
Qeveria po synon konfiskimin e pronave
Ligji ka parashikuar mundësinë për rikonfiskim apo rishpronësim të subjektit. Konkretisht, pasi këtij të fundit i është njohur e drejta e pronës dhe i është njohur edhe e drejta e kthimit të pronës (për shkak se ajo rezulton e lirë), ATP do të bëjë një vlerësim të pronës së kthyer, për të konstatuar nëse subjekti përfiton një pronë që ka vlerë më të lartë sesa prona që ka pasur në momentin e shpronësimit. Është evident fakti që sot prona ka një vlerë më të madhe sesa kishte në momentin e shpronësimit gjatë periudhës komuniste. Për pasojë, në mënyrë antikushtetuese dhe në kundërshtim me nenin 41 të Kushtetutës, ATP i kompenson fizikisht subjektit vetëm sipërfaqen që i korrespondon vlerës që ka patur prona në momentin e shpronësimit. Ndërkohë që pjesa e mbetur merret nga shteti dhe kalon në fondin e tokës me vendim të ATP-së (që përdoret për të kompensuar subjektet e tjera apo për t’u shitur në ankand). Ky akt, përbën de juro shpronësim nga një autoritet administrativ apo konfiskim të pasurisë pa një vendim gjyqësor.
Heqja e nocionit të kthimit të pronës në objektin e ligjit është i lidhur me metodologjinë e re të propozuar për vlerësimin e pronës. Për ne është e papranueshme, që ndërkohë që shteti e konsideron shpronësimin apo konfiskimin e kryer nga regjimi komunist si të padrejtë dhe të paligjshëm, për rastet kur prona rezulton e lirë dhe nuk i shërben interesit publik, subjekti të mos të kthehet përsëri në gjendjen e mëparshme, pra t’i kthehet e gjithë prona në gjendjen që ajo është sot. Vetëm në rastet, kur për shkaqe sociale dhe ekonomike, kthimi në gjendjen e mëparshme dhe zhbërja e paligjshmërisë do të ishte e pamundur, mund të aplikohen mekanizmat e kompensimit.
Shkelja e parimit të sigurisë juridike dhe të drejtës së pronës
Ligji cenon parimin e sigurisë juridike, për shkak se nuk përmbush kërkesat e qartësisë së tekstit normativ dhe kuptueshmërisë së ligjit. Konkretisht: Së pari, nuk del e qartë nëse rregullimi i ekzekutimit të vendimeve përfundimtare të kompensimit i nënshtrohen vetëm vendimet e kompensimit, që nuk kanë të përcaktuar vlerën e dëmshpërblimit apo që nuk janë ekzekutuar ende. Nëse shqyrton përmbajtjen e ligjit, rezulton se objekt shqyrtimi dhe riekzekutimi do të jenë edhe vendimet e kthimit të pronave. Ky fakt i paspecifikuar në objektin e ligjit, gjen trajtim në nenin 6/1/b të ligjit, i cili specifikon se prona e kthyer vlerësohet duke përcaktuar atë nga diferenca që do të rezultojë midis vlerës së saj, sipas zërit kadastral aktual dhe vlerës së kësaj prone, sipas zërit kadastral në kohën e shpronësimit. Mirëpo, nëse prona është kthyer me vendim përfundimtar, atëherë ekzekutimi ka përfunduar dhe pavarësisht nëse është regjistruar në ZRPP nga pronari, ajo është pronë e tij, që nuk mund të vlerësohet financiarisht nga Agjencia e Trajtimit të Pronave.
Së dyti, skema e kompensimit e parashikuar nga ligji shfaq shumë paqartësi, ashtu siç edhe vetë dispozitat mbi shtrirjen e efekteve të ligjit. Edhe pse ligji duhet t’i jepte fund pasigurive dhe vështirësive të krijuara si rezultat i ndryshimeve të herëpashershme në legjislacion, ai në vetvete e shton së tepërmi këtë pasiguri. Paqartësi ka në aspektet ligjore dhe financiare të skemës së kompensimit, përsa kohë do të vazhdojnë të depozitohen kërkesa të reja dhe fatura financiare do të vijë në rritje. Një fakt i tillë vë në dyshim vlerën e parashikuar nga ligji për kompensim financiar dhe aq më shumë përfundimin e saj brenda 10 viteve.
Së treti, paqartësia ekziston edhe në drejtim të procedurave që do të ndjekin aplikantët. Në këtë rast, standardet e elaboruara nga GJEDNJ-ja kërkojnë që procedura e ekzekutimit të mos ketë kosto shtesë apo burokraci të tepruara. Për më tepër, procesi nuk rezulton të jetë transparent dhe efektiv, përsa kohë nuk ekziston një database hartografike e të gjitha vendimeve dhe regjistrimi i pronës akoma nuk ka përfunduar.
Rama, ligj të ri për të mos kompensuar pronarët
Qeveria shqiptare po përpiqet të ndalojë valën e kompensimeve të shtrenjta nga Strasburgu në favor të pronarëve të tokave, asetet e të cilëve u sekuestruan nga regjimi komunist. Qeveria shqiptare shpreson se legjislacioni i ri do të ndalojë vendimet e mëtejshme nga Gjykata Europiane e të Drejtave të Njeriut në favor të ish-pronarëve, që e kanë detyruar atë t’i paguajë atyre sasi të mëdha kompensimi financiar. Në vitin 2006, gjykata e Strasburgut lëshoi vendimin e parë në favor të pronarëve që kërkonin kompensim për pronat e marra nga regjimi komunist – dhe të cilëve u njohën të drejtat nga një komision shtetëror. Zyra e Avokaturës së Shtetit që funksionon brenda ministrisë së drejtësisë dhe përfaqëson shtetin shqiptar në gjykatë të Strasburgut i tha BIRN se shuma totale e kompensimit që u desh të paguhej në 2014 ishte 2,462,015 euro dhe 10,751,416 euro në 2015. Fatura për 2016 pritet të jetë gjithashtu e lartë. Më 17 mars, gjykata e Strasburgut e urdhëroi Shqipërinë të paguajë 11 milionë euro të tjera në një vendim në lidhje me gjashtë ish-familje pronare. Qeveria ka tre muaj kohë të gjejë fondet për këtë rast të ri kompensimi. Burime nga Zyra e Avokaturës së Shtetit dhe shoqata e pronarëve i thanë BIRN se një vendim tjetër multi-milionë euro nga Strasburgu mbi të njëjtën çështje do të jepet së shpejti. “Norma e çmimit të tokës që gjykata përdor për të kompensuar ish-pronarët është më e lartë sesa ajo e qeverisë. Kjo krijon një barrë financiare për shtetin, që është arsyeja përse po përpiqemi të ndalojmë praktikën e vendimmarrjes së Strasburgut për pronarët shqiptarë të tokave,” tha për BIRN Alma Hiçka, kreu i Zyrës së Avokaturës së Shtetit. Me shpresën për t’i dhënë fund vendimeve të kripura për nga çmimi i kompensimit, qeveria miratoi një ligj të ri për kompensimin e pronarëve për pronat dhe asetet në dhjetor 2015. Ky synon të mbledhë rreth 438 milionë euro dhe 23,000 hektarë tokë bujqësore për 10 vite në mënyrë që të kompensohen rreth 26,000 raste. “Do ta prezantojmë këtë ligj të ri në fillim të prillit në gjykatën e Strasburgut ngaqë e kemi hartuar sipas sugjerimeve të tyre,” tha Hiçka. “Ne shpresojmë që gjykata do ta vlerësojë si një zgjidhje të qëndrueshme për ish-pronarët dhe do t’i japë fund vendimmarrjes së tyre për pronat,” shtoi Hiçka. Megjithatë, në një shenjë se ligji i ri nuk do t’i japë fund mosmarrëveshjes së kompensimit mbi asetet e sekuestruara, shtatë padi të ndara janë drejtuar në Gjykatën Kushtetuese kundër ligjit të ri, përfshirë mocione nga Presidenti i Shqipërisë, Avokati i Popullit dhe shoqatat e ish-pronarëve. Gjykata Kushtetuese pritet të lëshojë një vendim për ligjin në javën e parë të prillit. Ish-pronarët thonë se ata kanë pritur vite për të rimarrë pronat – ose të marrin kompensim financiar për to – që është arsyeja përse shumë prej tyre i janë drejtuar Strasburgut.
Rama, studio personale pa leje tek ish Poligrafiku
Fotografi dixhital denoncon Edi Ramën që po ndërton studio dykatëshe për vete, pa lekë dhe pa leje. Ish kryeministri Berisha postoi dje denoncimin e një qytetari, sipas të cilit Rama po ndërton pa leje një studio personale për të pikturuar. “Përshëndetje Doktor, Po ju dërgoj këto foto bashkëngjitur. Janë bërë te ish-Poligrafiku. Janë ambiente të privatizuara nga Kryegjyshata e Bektashinjve, por të marra me qira nga Adi Muho (ose Murraj – s’jam shumë i sigurt për mbiemrin) me nja dy artistë të tjerë. Pothuajse çdo fundjavë Rama përdor ambientet e këtij Adit për të bërë pikturat e tij. Ndërsa në këto foto tregohen punimet që po bën Rama (me sa kam unë informacion pa leje ndërtimi) për studion e tij dykatëshe. Ndërtimi dhe ambientet ruhen tërë kohën me roje të Gardës. Po ju informoj gjithashtu se Rama ka qenë aty që nga ora 10.30 deri në 17.00 duke pikturuar ndërkohë që zhvillohej protesta dhe arrestoheshin qytetarët tek Parku i Liqenit, me respekt”.
Raporti faktmbledhës i CIA-s: Qeveria dështoi me taksat dhe FMN
Një dokument faktmbledhës i Agjëncisë Qendrore të Inteligjencës (CIA) bën të ditur se programi i Fondit Monetar në Shqipëri është i riskuar për shkak të dështimit të përmbushjes së detyrave nga ana e qeverisë shqiptare.
Programi i Fondit Monetar në Shqipëri mund të jetë në rrezik për shkak se qeveria nuk ka arritur të grumbullojë të ardhurat e duhura nga taksat e tatimet për të ulur defiçitin buxhetor.
Alarmi kësaj here vjen nga CIA, e cila ka analizuar në faqen e vet zyrtare të dhënat për vitin 2015 për ekonominë shqiptare si dhe zhvillimet kryesore në vend në sektorë si energjetika, transportet apo industria.
“Qeveria është fokusuar në lehtësimin e procedurave të licencimit si dhe ato fiskale, ndërkohë që ka nënshkruar një marrëveshje të re me FMN për mbështetje të reja financiare e teknike. Por programi i FMN mund të gjendet në rrezik, gjithsesi, pasi qeveria nuk ka arritur të mbledhë nga taksat sasinë e duhur të parave për të reduktuar defiçitin buxhetor. Vendi vazhdon të përballet me rritjen e borxhit publik, i cili tashmë ka tejkaluar kufirin e dikurshëm ligjor prej 60% në 2013 dhe duke arritur në 73% në 2015”, thekson CIA në analizën e saj.
Në dokument theksohet gjithashtu se pavarësisht rritjes gjatë viteve të fundit, Shqipëria mbetet një prej shteteve më të varfëra në Evropë. Pengesë janë informaliteti masiv në ekonomi si dhe infrastruktura e dobët energjetike dhe në transport.
Ndërsa analizon Produktin e Brendshëm Bruto për frymë për vitin 2015, CIA e rendit Shqipërinë në vendin e 126 në botë, pas shteteve si Peruja, Jordania apo Mongolia, me vetëm 11.900 dollarë në vitin 2015. Po ashtu, me normën e papunësisë prej 17.3% në vitin 2015, Shqipëria renditet e 159-ta në listën me 207 shtete, pas Mozambikut, Gjeorgjisë apo Irakut.
Ndërkaq, CIA vlerëson se Shqipëria ende rrezikohet nga kriza në Itali e Greqi. Sipas analizës, lidhjet e ngushta në sektorin bankar bashkë me remitancat nga Greqia e Italia, e bëjnë Shqipërinë të prekshme nga efektet e krizave të borxhit në këto vende.
Paralajmërimet e FMN
Kohët e fundit, FMN po paralajmëron në mënyrë të shpehtë gjendjen jo të mirë të ekonomisë në Shqipëri. Fondi Monetar Ndërkombëtar (FMN) ka publikuar një raport të Vlerësimit të Transparencës Fiskale (FTE) për Shqipërinë, e cila ishte kryer me kërkesë të qeverisë së Shqipërisë nga një ekip nga Departamenti i Çështjeve Fiskale të Fondit në qershor 2015. Në shumë fusha Shqipëria performon sipas standardeve të përcaktuara me Kodin e Transparencës Fiskale të FMN-së. Rreth 10 parime të Kodit nga 36 gjithsej janë renditur si ose “mirë” ose “të avancuar” dhe 14 parime janë vlerësuar si “bazike”. Megjithatë, në tetë fusha kërkesat themelore të Kodit “nuk plotësohen”. Në raport me tri shtyllat e Kodit, FMN konstaton se raportet fiskale mbulojnë pjesën më të madhe të të ardhurave të përgjithshme të qeverisë, shpenzimet, financimin dhe borxhin, por ofrojnë pak informacion në lidhje me elemente të tjerë të bilancit, duke përfshirë një vlerësim rreth 83 për qind të PBB-së në asetet fikse dhe financiare dhe 7 për qind të PBB në detyrimet e partneriteteve publiko-private (PPP). Sektori i korporatave publike të Shqipërisë, me aktivet dhe pasivet që zënë rreth 29 për qind të PBB-së, është gjithashtu jashtë raporteve të konsoliduara fiskale. Raportet fiskale përfshijnë disa, por jo të gjitha kontrollet e integritetit dhe mospërputhjet në fluksin e rrjedhjes së parasë kanë qenë të mëdha (rreth 1 për qind e PBB-së), në vitet e fundit. Parashikimi fiskal dhe buxhetimi rregullohet nga legjislacioni gjithpërfshirës dhe një kornizë fiskale afatmesme. Megjithatë, parashikimet zyrtare kanë mbivlerësuar dukshëm si GDP (me 1.5 për qind) dhe të ardhurat (nga 2 për qind të PBB-së) gjatë dekadës së kaluar. Si rezultat, buxheti i miratuar shpesh është reduktuar ndjeshëm gjatë vitit për shkak të mungesës së të ardhurave, duke minuar besueshmërinë e tij. Raporti rekomandon që të krijohet një këshill i pavarur fiskal për të vlerësuar realizimin e parashikimeve ekonomike dhe fiskale të qeverisë. Shqipëria përballet me një sërë rreziqesh të mëdha fiskale, duke përfshirë pretendimet për kompensim për pronën e shpronësuar deri në 70 për qind të PBB-së dhe një sektor të madh bankar me një përqindje të lartë të kredive me probleme. Zbulimi i këtyre rreziqeve ishte i shpërndarë nëpër një numër dokumentesh dhe misioni rekomandoi që buxheti të përfshijë një diskutim më të plotë të rreziqeve më të rëndësishëm në kuadrin fiskal.
Shqipëria me treg të pazhvilluar financiar
Shqipëria renditet me tregjet me të pazhvilluara financiare në Botë së bashku me 5 vende të tjera Europiane në një renditje të Fondit Monetar Ndërkombëtar. Të ndara në 6 zona me ngjyra, ku e kuqja përfaqëson nivelin më të ulët të zhvillimit dhe ngjyra blu nivelin më të lartë, Shqipëria renditet tek ngjyra e kuqe. Në indeksin botëror të zhvillimit financiar Shqipëria zë vendin e 107 në mbi 180 vendet e marra në studim. Disi më mirë paraqitet në indeksin e zhvillimit të institucioneve financiare ku renditet në vendin e 90. Në studimin e FMN zhvillimit financiar përfshin përmirësimet në funksione të tilla të ofruara nga sistemet financiare si: (i) bashkimit të kursimeve; (ii) ndarjes së kapitalit në investime produktive; (iii) monitorimi i këtyre investime; (iv) Risku dhe diversifikimi; dhe (v) shkëmbimi i mallrave dhe shërbimeve. Secila nga këto funksione mund të ndikojë në vendimet për kursim dhe investime dhe efikasitetin me të cilën janë ndarë fondet. Për pasojë zhvillimi i tregjeve financave ndikon në akumulimin e kapitalit fizik dhe njerëzor dhe është një faktor i rëndësishëm i produktivitetit dhe nga tre faktorët që përcaktojnë rritjen ekonomike.
Si po trukohet nga qeveria rritja ekonomike
Gjatë ditëve të fundit, qeveria ka publikuar një seri të dhënash “triumfale”, ndër të cilat bie në sy suksesi i të ardhurave fiskale në dy muajt e parë të vitit 2016, të cilat mund të sjellin një shtesë prej 4 milionë eurosh në krahasim me parashikimet e buxhetit për këtë vit.
Por, në periferi të lajmeve triumfuese për të ardhurat fiskale, ishte njoftimi se, shpenzimet për investimet publike nuk i kaluan 50 për qind të planit, i shoqëruar me një koment, i cili shpjegonte se kjo gjë konsiderohet normale në muajt e parë të vitit për shkak të një buxheti të ri.
Po këto ditë, raporti periodik i Fondit Monetar përsëriti vlerësimin se rritja reale e prodhimit për vitin 2016 pritet të jetë rreth 3,4 për qind, shifër e parashikuar më parë dhe e përllogaritur nga qeveria në buxhetin e vitit 2016. Kjo pritshmëri do të bëjë të mundur që totali i shpenzimeve publike, pa përfshirë pagesat e interesit të borxhit publik, do të jetë më i vogël se totali i të ardhurave, pra pritet të kemi (në gjuhën teknike) sufiçit parësor buxhetor.
Ndërkohë nga burime të Bankës Europiane për Rindërtim dhe Zhvillim (BERZH) bëhet e ditur se ajo po përgatitet të ofrojë një kredi për KESH-in prej afërsisht 218 milionë euro, për t’i lejuar kësaj të fundit për të zvogëluar kreditë afatshkurtra ndaj sistemit bankar vendas.
Toni i mediave gjatë përcjelljes së këtyre lajmeve nënkuptonte, se bëhej fjalë për informacione pozitive, madje në disa raste pati edhe deklarata se më në fund ekonomia shqiptare po shkonte “në drejtimin e duhur”: rriten të ardhurat fiskale, ngadalësohen shpenzimet, zvogëlohet borxhi dhe, së fundi, forcohen zërat e bilancit të kompanisë publike elektrike, pra e ardhmja ekonomike është më e mirë.
Më saktë në mënyrën e njoftimeve mediatike lexohet përpjekja e vazhdueshme e qeverisë për të manipuluar opinionin publik, ndihmuar nga zgjedhja që FMN ka bërë për të mos e përgënjeshtruar apo kundërshtuar qeverinë, që në fund të fundit është një nga aksionerët e saj, dhe në parim vendimmarrës dhe kontribues në emërimet dhe karrierat e burokratëve të FMN-së.
Si një vëzhgim i parë, borxhet e KESH dhe të gjithë sistemit elektrik publik kanë përmasa katastrofike, duke variuar nga 1,5 deri në 2 miliardë euro, por që falë trukeve kontabël dhe interpretimeve të qëllimshme nuk janë të përfshira në shumicën e tyre në përllogaritjen e borxhit publik. Por, nëse KESH i drejtohet BERZH-it për hua, kjo nuk është thjesht për të bashkuar borxhin afatshkurtër, por me shumë gjasa për ta rinovuar dhe konsoliduar (që do të thotë për ta transformuar në një borxh afatgjatë) dhe, natyrisht, me kosto më të lartë financiare. Kjo gjë mund të jetë bërë e detyrueshme edhe për faktin se bankat vendase kanë vështirësi në rinovimin e overdraftit për klientë, aftësia paguese e të cilëve nuk përmbush kriteret e nevojshme për këtë lloj financimi.
Në çdo rast zëvendësimi i një borxhi me një tjetër akoma më të madh nuk është një nisje e mirë, madje është sjellja tipike e dikujt që është duke u fundosur në një vorbull pa fund. Nuk dimë më shumë për këtë operacion, por ndjesia është se po dalin në sipërfaqe probleme të mëdha që deri më tani i ishin fshehur opinionit publik, të cilit i është thënë se reforma e sistemit elektrik është një nga sukseset më të mëdha të qeverisë.
Si vërejtje të dytë, projekti i zvogëlimit të borxhit publik, (i cili mund të rritet me 220 milionë vetëm me operacionin e sipër përmendur) gjatë tre viteve të ardhshme i prezantuar gjatë aprovimit të buxhetit 2016 vazhdon të duket jo realist, duke qenë se ky plan bazohet mbi rritje reale të sistemit ekonomik shqiptar që duhet të fillojë me 3,4 për qind më 2016, pasuar nga rritje me 3,9 për qind në 2017, dhe pastaj me rritjen trumfale prej 4,2 për qind në 2019.
Parashikimet e mësipërme i referohen rritjes reale të PPB-së. Rritja nominale e PPB përftohet, duke i shtuar shifrave të rrijtes reale inflacionin të parashikuar 2,3 për qind në 2016, 2,7 për qind në 2017 dhe 3 për qind në vitet në vijim.
Me pak fjalë për ulje të borxhit publik sikurse e ka planifikuar qeveria, duhet që PPB nominale në vitet në vazhdim të rritet në mënyrë të vazhdueshme nga 6 deri në 7,5 për qind në vit, e gjitha bazuar mbi normat aktuale të këmbimit.
Ky objektiv duket pothuajse i pamundur pa një injektim kapitali nga jashtë, qofshin nën formën e dërgesave të emigrantëve apo investimeve të huaja direkte, por është akoma më i pamundur nëse politikat e qeverisë do të rezultojnë me efekte ekonomike në rënie, siç tregojnë sinjalet e lajmeve të cituara në fillim të këtij artikulli: mblidhen më shumë taksa, por harxhohet më pak; pra, objektivi bëhet akoma dhe më i pamundur, nëse nuk ka inflacion, ose më keq nëse ka deflacion, çka po e denoncojnë ekonomistët më të kujdesshëm këto javë.
Ajo që i jep goditjen e fundit shpresave është rënia e dukshme e popullatës që do të prodhojë rënie të ndjeshme të kërkesës dhe të inflacionit dhe rënie të PPB-së reale.
Së fundmi, është e vështirë të parashikosh një klimë zgjerimi të ekonomisë, kur falimentojnë apo janë duke falimentuar të gjithë aktorët kryesorë të ekonomisë prodhuese të vendit (Kurum, Armo, të tjerë?); aq më më tepër në një kontekst që favorizon importuesit e mëdhenj, të cilët janë pjesërisht të paprekshëm nga rreziqet dhe kërcënimet e investimeve kapitale dhe nga një sistem publik zhvatës.
Marrëveshja absurde për Aeroportin e Rinasit
Qeveria ka deklaruar dje, në mënyrë triumfale (për të disatën herë) se ajo ka arritur një marrëveshje për heqjen e monopolit të fluturimeve ndërkombëtare me kompaninë që administron Aeroportin e Rinasit, Tirana International Airport Partners (TIA).
Ndryshe nga hera e fundit kur ish-ministri i Ekonomisë, Ahmetaj deklaroi se, ekskluziviteti ishte hequr për territorin përtej rrezes 100 km nga Rinasi, ministri i Transporteve, Haxhinasto shpjegoi se monopoli është hequr në fakt, në shkëmbim të zgjatjes së afatit të koncesionit mbi Rinasin, fillimisht me dy vjet dhe pastaj me 0,5 vjet për çdo vit operimi të një tjetër aeroporti ndërkombëtar para mbarimit të afatit të koncesionit të TIA-s.
Bashkë me këtë lajm u përhap në media edhe lajmi se së shpejti do të hapet Aeroporti i Kukësit, por lajmi në rastin më të mirë është i ngutur, në mos spekulim i qëllimshëm.
Aeroporti Zayed bin Sultan Al Nahyan i Kukësit, (mban emrin e njërit prej anëtarëve të familjes që sundon Emiratin e Dubait) u ndërtua para 10 vitesh me financim të Emirateve Arabe, por nuk është hapur asnjëherë për shkak të monopolit të Rinasit për fluturimet ndërkombëtare.
Edhe pas marrëveshjes së shpallur, duket se ka pak gjasa që ai të hapet edhe për shumë kohë, në mos asnjëherë.
Së pari, Aeroporti i Kukësit nuk plotëson asnjë kusht minimal për të pritur fluturime, ngritje, ulje dhe përpunim. Ai kërkon miliona euro investime në infrastrukturë dhe teknologji që të vihet në punë, pasi infrastruktura e tij aktuale- përfshi infrastrukturën e sigurisë- është e papërshtatshme edhe për një aeroport lokal.
Së dyti, edhe nëse aeroporti do të plotësojë, teorikisht, kushtet minimale për çfarëdo fluturimi, marrja e çertifikimit për përmbushjen e standardeve ndërkombëtare nga agjencitë përkatëse botërore, europiane dhe të shteteve të veçanta, për lejimin e fluturimeve ndërkombëtare do të kërkojë dhjetëra milionë euro investime dhe disa vite.
Së treti, edhe sikur Aeroporti i Kukësit të çertifikohet për fluturime ndërkombëtare, kjo nuk do të thotë që linjat e huaja ajrore do të fillojnë, patjetër, fluturimet nga Kukësi. Legjenda se linjat me kosto të ulët mezi po presin për të filluar fluturimet nga Kukësi është thjesht legjendë.
Së katërti, Aeroporti i Kukësit do të ketë konkurrencë të madhe nga Aeroporti i Prishtinës, që ndodhet rreth një orë larg, i cili ofron kushte shumë herë më të mira për të gjitha llojet e fluturimeve ndërkombëtare, përfshi ato me kosto të ulët.
Kjo do të thotë, nëse nuk do të ketë investim për ndonjë aeroport në jug të vendit, marrëveshja që ka bërë qeveria është marrëveshje absurde, ekonomikisht, pasi prej saj me gjasa do të përfitojë vetëm koncesionari, që tashmë ka siguruar një zgjatje disa vjeçare të koncesionit, me fitime dhjetëra milionë euro dhe pa asnjë kosto.
Ndërkohë si për çdo gjë tjetër, mundet që e vetmja gjë që do i mbetet qeverisë është pak publicitet triumfal, që ndihmon për manipulimin e opinionit publik.
“Exit.al”
“Dragoon Ride”, ushtarë e tanke amerikane nga Baltiku në Bavari
Presidenti i SHBA Barack Obama e pakësoi gjatë mandatit të tij në mënyrë të dukshme praninë e ushtarëve amerikanë në Evropë, duke tërhequr nga Evropa dy nga katër brigadat e stacionuara. Këtë hap, Uashingtoni e ka kthyer tani pjesërisht pas. Prej shkurtit 2017, SHBA do të mbajnë të stacionuar në Evropë një brigadë të blinduar luftarake, e cila pritet të ketë gjithsej 4200 ushtarë.
Që trupat e NATO-s demonstrojnë forcë në territorin e ish-Traktatit të Varshavës, në thelb nuk është e re. Aleanca e Atlantikut Verior krijoi dy vjet më parë operacionin “Atlantic Resolve”, sepse shtetet e NATO-s në kufi me Rusinë kishte kohë që ndiheshin të kërcënuara. Në kuadër të këtij operacioni, ushtarët e NATO-s demonstrojnë praninë e tyre në Evropën Lindore dhe Qendrore. Vëmendjen e tërhoqi para së gjithash operacioni “Dragoon Ride”, në të cilin një autokolonë ushtarake e SHBA me tanke me rrota përshkroi një distancë që nga shtetet Baltike një distancë prej 1800 km deri në Bavari.
Prani e përkohshme e SHBA
Kjo prani e përkohshme e njësive të NATO-s në territorin e ish-Traktatit të Varshavës tani zgjerohet me brigadën luftarake të SHBA. “Simbolika është e qartë. SHBA u sinjalizojnë shteteve në Lindje dhe në Evropën Qendrore me mjetet e tyre të rënda ushtarake: ‘Po të ndiheni të kërcënuar, në rast nevoje ne do të jemi pranë jush. Dhe ne po krijojmë struktura, që të mundemi të mbërrijmë më shpejt'”, analizon eksperti i sigurisë, Otfried Nassauer nga Berlin Information Center for Transatlantic Security. Në letër, angazhimi i amerikanëve duket masiv: 4200 ushtarët do të pajisen me 250 automjete të blinduara (midis tyre rreth 90 tanke Abrams, topa obus dhe automjete luftarake) si dhe rreth 1.700 automjete shtesë.
Që brigada e re është një përgjigje për politikën ruse, për këtë kryekomandanti i NATO-s, gjenerali Philip Breedlove nuk lë asnjë dyshim: “Me këtë ne vazhdojmë strategjinë për t’i siguruar aleatët tanë të NATO-s dhe aleatët e tjerë për mënyrën tonë të fortë dhe të përshtatshme të veprimit përballë një Rusie agresive në Evropën Lindore”, tha ai. Për këtë prani, SHBA shpenzojnë para. Në fillim të vitit, Presidenti Obama deklaroi se do t’i katërfishojë shpenzimet për mbrojtjen në Evropë në 3,4 miliardë dollarë.
Hyn parimi i rotacionit
Por megjithatë, kjo brigadë e tretë e ushtrisë amerikane në Evropë dallohet nga dy brigadat ekzistuese në Gjermani dhe në Itali. Për njësinë shtesë vërtet sillen pajisje moderne në Evropën Lindore dhe Qendrore, por nuk pritet të ngrihen kazerma të reja në Poloni, Rumani, Bullgari ose në shtetet Baltike. Edhe një infrastrukturë të gjerë amerikane me familje ushtarësh të stacionuar në mënyrë të përhershme nuk do të ketë. Përkundrazi: trupat dhe pajisjet do të ndërrohen çdo nëntë muaj dhe brigada do të ndahet në njësi të vogla në vende të ndryshme. Duket se e gjitha do të fillojë me Bullgarinë, Lituaninë dhe Rumaninë. Midis këtyre vendeve ushtarët do të ndërrohen rregullisht në rotacion. Një pjesë e madhe e pajisjeve do të stacionohet në Gjermani, në Holandë dhe në Belgjikë.
Me këtë mënyrë veprimi, SHBA duan që nga njëra anë të demonstrojnë aftësinë e tyre për të zhvendosur trupa në një kohë të shkurtër, por nga ana tjetër edhe të respektojnë Marrëveshjen NATO-Rusi të vitit 1997. Në të NATO shpreh detyrimin që të mos stacionojë “në mënyrë të vazhdueshme” “trupa substanciale ushtarake” në Evropën Lindore.
Ambasadori i Rusisë në NATO, Alexander Grushko i kritikoi të enjten planet e SHBA. Në një pozicionim për DW ai foli “për një hap tjetër, i cili fikson kalimin e NATO-s në modele konfrontimi”. Nga ana tjetër, nga Moska erdhën edhe sinjale më pajtuese. Shpresohet që në dy muajt e ardhshëm të zhvillohet një takim i Këshillit NATO-Rusi, i tha një diplomat agjencisë së lajmeve Interfax. Ky do të ishte takimi i parë i forumit që prej shpërthimit të krizës së Ukrainës dy vjet më parë.
Falimentimi i një gjykate të mbingarkuar
Dragoslav Dedovic
Në prag të shpalljes së vendimit për Sheshelin, spekulohej vetëm për masën e dënimit. Një prej spekulimeve ishte: nëse Shesheli dënohet me më pak se 19 vjet burg, ai do të ishte njeri i lirë, sepse të dënuarit janë liruar pas vuajtjes së 2/3 së dënimit, e Shesheli ka qenë në burgun e Hagës 11 vjet. Por gjykatësi në Hagë konstatoi se, Shesheli është njeri i lirë, që “nuk ka bërë krime”.
Shesheli ka qenë dhe mbetet njeri i urrejtjes. Veprimi i tij publik ka qenë gjithmonë i bazuar tek fyerjet ndaj grupeve të tjera etnike dhe i mbushur me urrejtje të artikuluar ndaj të gjithë të tjerëve e atyre që mendojnë ndryshe. Nuk ka aspak dilemë që ai në kuptimin moral, por edhe politik, i ka përgatitur “spastrimet enike” dhe që ende është një prej më aktivëve në kërkesat për krijimin e një “Serbie të Madhe”. Përkundër të gjithave, ai u lirua nga Tribunali i Hagës nga të gjitha akuzat. Po pse?
Ai thjesht nuk ka qenë i akuzuar për përhapjen e urrejtjes ndëretnike dhe fetare, sepse e drejta ndërkombëtare nuk e trajton këtë nivel. Në vend të këtyre akuzave, Prokuroria e papërgatitur dhe jo profesionale sa duhet, e ka akuzuar Sheshelin për përgjegësi direkte për krime lufte, dhe krime kundër njerëzimit në Kroaci, Bosnje-Hercegovinë dhe Vojvodinë. Tani po shihet që në 13 vitet e fundit, që prej paraqitjes së tij vullnetarisht në Hagë në vitin 2003, e drejta ndërkombëtare ka përjetuar një dështim total.
Të gjithë ata që e kanë ndjekur procesin kanë mundur të supozojnë se, Sheshelin thjesht e kanë larguar nga Haga në vitin 2014, duke shpresuar mbase se kurrë nuk do ta shohin më, për shkak të sëmundjes së tij nga kanceri. Lirimi është bërë pa asnjë lloj detyrimi ndaj Beogradit për ta rikthyer Sheshelin në Hagë, nëse kërkohet. Dhe kjo dëshmon për një lloj kënaqësie të Tribunalit për largimin e Sheshelit nga Haga.
Shesheli, ndërkohë është shëndosh e mirë e ndodhet në kulmin e fushatës elektorale. Haga është një prej temave qendrore në strategjinë e tij parazgjedhore. Në pankartat e tij nëpër Serbi, ai shkruan vetëm një fjalë: “Fituesi!”. Gjykatësi në Hagë e ka shpallur tani si të tillë edhe zyrtarisht. Shesheli ende flet me fjalë fyese dhe ironizuese për vendin, ku ka kaluar 11 vjet, gjë që ndikon në rritjen e popullaritetit të tij në Serbi.
Fituesit…
Përveç Partisë Radikale Serbe dhe Sheshelit, lirimit të tij do t’i gëzohen edhe miqtë e tij nga bota, siç janë Jean-Marie le Pen dhe Vlladimir Zhirinovski. Retorikë pakënaqësie publike, por njëkohësisht edhe kënaqësi të fshehtë personale, do të ketë edhe tek qarqet nacionaliste në Kroaci dhe në Bosnje-Hercegovinë. Ky vendim është për ta edhe një dëshmi tjetër, se Serbia nuk ka ndryshuar dhe vetëm po i fsheh këmbët si gjarpëri edhe kaq shumë vite pas luftës. Nga ky vendim nacionalistët do të përpiqen të përfitojnë politikisht.
Fshehurazi do të gëzohen edhe Aleksandar Vuçiçi dhe Tomisllav Nikoliqi në Serbi, ndonëse në reagimet e tyre do të mbahet distanca e duhur shtetërore. Kjo, sepse prej konvertimit të tyre në “evropianë”, Sheshelin e kanë pasur si dëshmi se në krahun e djathtë nuk ekziston ndonjë alternativë e civilizuar politike.
…dhe humbësit
Ata të cilët e kanë përjetuar vet politikën e spastrimeve etnike të Sheshelit dhe urrejtjen e tij, natyrisht që nuk do t’i gëzohen fare këtij vendimi të Hagës. Ata nuk do të kenë aspak mirëkuptim për këtë vendim të Gjykatës së Hagës. Si mund t’ua shpjegosh familjarëve të viktimave të njësisë vullnetare “Beli orlov” (Shqiponjat e Bardha) mangësitë dhe boshllëqet e së drejtës ndërkombëtare?
Ndërkohë bota ka brenga shumë më të mëdha se Sheshelin. Agresiviteti i Vojisllav Sheshelit, i cili manifestohet mes aftësisë për argëtimin e masave dhe brutalitetit të pafund, nuk do të shihet më në skenën e Tribunalit të Hagës. Serbia duhet ta mbajë tani këtë njeri të rrezikshëm. Ndërsa vendimi për lirimin e Sheshelit, ndonëse mund të ndryshohet në shkallën e dytë, radhitet në listën e falimentimeve të një gjykate të mbingarkuar. Ky ka një simbolikë të thellë, kur kemi parasysh që qysh nga Mesjeta: Perëndia e Drejtësisë, Justicia, paraqitet me sytë e mbyllur.
Trump në mes dy zjarreve, atij republikan dhe amerikan
Kandidati republikan për president Donald Trump po e gjen veten nën presion për disa komente në lidhje me abortin dhe për faktin se mori në mbrojtje ndihmësin e tij kryesor të fushatës, i akuzuar për përdorim force ndaj një personi. Siç njofton korrespondenti i “Zërit të Amerikës”, Jim Malone, vështirësitë me të cilat po ndeshet zoti Trump vijnë në një kohë vendimtare në garën paraprake republikane.
Donald Trump është në pozita mbrojtëse lidhur me komentet që bëri në televizionin MSNBC, kur tha se gratë që bëjnë abort duhet të ndëshkohen, nëse aborti është i paligjshëm.
Më pas, zoti Trump nxori një deklaratë ku thoshte se, në qoftë se aborti bëhet në mënyrë të paligjshme, ata që e kanë ofruar këtë abort duhet të ndëshkohen e jo gratë.
Zoti Trump është gjithashtu nën presion se ka mbrojtur menaxherin e fushatës, Corey Lewandowski, i akuzuar se i ka kapur me forcë krahun një gazetareje, e cila po përpiqej t’i bënte pyetje. “Unë e di se do të ishte shumë e lehtë për mua t’i hiqja qafe njerëzit. Por unë nuk e bëj këtë, përkundrazi, u dal zot atyre”, tha zoti Trump.
Rivali republikan Ted Cruz nuk vonoi ta sulmonte rivalin për çështjen e abortit. “Ju e dini, se ai koment ishte i gabuar, është një provë e re se sa pak ka menduar Donaldi për çështjet serioze me të cilat përballet vendi”, tha senatori Kruz.
Zoti Trump u kritikua ashpër edhe nga demokratja Hillary Clinton, që po bën fushatë në Nju Jork.
“Nëse e trajton abortin si krim, atëherë edhe gratë apo mjekët do t’i shohësh si kriminelë. Më bën përshtypje fakti se, republikanët duan një qeveri të kufizuar, përveçse kur bëhet fjalë për të drejtat e grave”.
Problemet për zotin Trump vijnë në prag të zgjedhjeve paraprake të së martës në Wisconsin, ku sondazhet tregojnë se zoti Cruz kryeson. Analisti John Fortier thotë se veç kësaj, zoti Trump figuron dobët në anketa, nëse zgjedhjet e përgjithshme bëhen tani.
“Ai ka një elektorat të ndryshëm, ku bëjnë pjesë njerëz nga më të ndryshmit. Fushata e tij është tepër e ashpër dhe e paqytetëruar”.
Kryesore
Continue to the category
