15.5 C
Tirana
E shtunë, 7 Qershor, 2025
type here...

Mohamed Abrini ka pranuar se është personi me kapele në aeroportin Zaventem

Terroristi i dyshuar, Mohamed Abrini i cili u arrestua një ditë më parë në Belgjikë ka pranuar se është personi me kapelë që është filmuar në aeroportin e Brukselit, pak para shpërthimit terrorist.

BBC shkruan se Mohamed Abrini i tha hetuesve se ai ishte në 22 mars pikërisht në vendin ku shpërthyen bombat.

Abrini është ka qenë i shpallur në kërkim  edhe në lidhje me sulmet në Paris që vranë 130 njerëz nëntorin e kaluar. Ai është një nga gjashtë burrat e arrestuar të premten në Bruksel. Katër janë akuzuar për vepra terroriste.

Sulmet në aeroportin Zaventem dhe në një stacion të metrosë në Bruksel lanë 32 të vdekur.

Zyrtarët besojnë se personat  që kryen sulmet e Brukselit dhe sulmet e Parisit ishin pjesë e të njëjtit rrjet të mbështetur nga të ashtuquajturit Shtet Islamik.

Vidal tek Chelsi?

Firma e Antonio Kontes me Çelsin pritet të ndezë merkaton e kësaj vere, duke qenë se në Londër duan të bëjnë gjëra të mëdha për të ringritur skuadrën, prandaj shumë nga lëvizjet e futbollistëve do të varen nga ofertat e presidentit rus, Roman Abramoviç. Ky i fundit e ka marrë të qartë sinjalin se trajneri italian kërkon Arturo Vidalin në skuadër dhe për mesfushorin e Bajernit të Mynihut, i cili nuk ia ka mbyllur derën një ribashkimi me Konten, padyshim që oferta prej 40-50 milionë eurosh e bluve mund të pranohet nga gjermanët.
Drejtuesit e klubit nga Mynihu nuk i kanë pëlqyer disa bëma të Vidalit, përveçse disa deklaratave në lidhje me Konten, prandaj nuk pritet të bëjnë rezistencë. Kjo edhe për faktin se nga ana tjetër, trajneri i ardhshëm i gjigantëve të Bundesligës, Karlo Ançeloti, është i bindur se mund të tërheqë në “Allianz Arena” Klaudio Markizion. Mesfushori 30-vjeçar i Juventusit është një dëshirë e vjetër e “Karletos”, i cili kërkoi ta tërhiqte edhe te Reali i Madridit, por ndoshta, duke parë që mosha e futbollistit kalon, ky mund të jetë rasti i fundit që një skuadër si Bajerni të shtrijë dorën, për të tentuar fitoren e Champions-it.
Ançeloti ka urdhëruar Rumenigen dhe bordin bavarez që të bëjnë një sakrificë financiare, gati 50 milionë euro, një shifër kjo, e cila mund të vërë në vështirësi reale drejtorin Marota dhe presidentin Anjeli, të cilët mund të shtyjnë për mbylljen me sukses të tratativës. Gjithsesi, deri në verë ka shumë kohë për të bërë vlerësimet.
Mund të jetë Radja Nainggolan përforcimi i parë i Chelsea-it të Antonio Contes në merkaton e ardhshme. Sipas asaj që zbulojnë mediat italiane drejtuesit e Bluve të Londrës kanë nisur kontaktet e para me drejtorin sportiv të Romës, Walter Sabattini për të bërë të mundur kalimin e mesfushorit belg në “Stamford Bridge”. Ka qenë pikërisht Sabbatini i shoqëruar edhe nga menaxheri i Mohamedd Salah, Remy Abbas që ka udhëtuar drejt Londrës për të takuar drejtuesit e klubit londinez.
Në takimin mes palëve më shumë sesa për sulmuesin egjiptian fati i të cilit tashmë është shkruar, pasi Roma do ta blejë përfundimisht kartonin e Salah, është folur pikërisht për Radja Nainggolan. Roma kërkon 35 deri në 40 milionë euro për t’u privuar nga ish-lojtari i Cagliarit shumë të cilën presidenti i Bluve, Roman Abramovich është mëse i gatshëm ta paguajë për të kënaqur Antonio Conten. Radja Nainggolan ka shkëlqyer me fanellën e klubit kryeqytetas gjatë dy sezoneve të fundit dhe me të drejtë ai ka përfunduar në radarët e disa klubeve të rëndësishme në Europë. Por nga Roma, Conte nuk dëshiron vetëm 27-vjeçarin me origjinë indoneziane, por që përfaqëson Belgjikën, pasi pëlqen edhe qëndërmbrojtësin grek Kostas Manolas, me Chelsea-in që pritet ta bëjë një tentativë edhe për këtë të fundit.

Arsenal këmbëngul për sulmuesin Morata

Arsenali nuk heq dorë nga tentativa për të sjellë në “Emirates” Alvaro Moratën. Sipas të përditshmes britanike “the Guardian”, trajneri i “topçinjve” të Londrës, Arsen Wenger, ka vendosur të bëjë një tjetër tentativë për të siguruar shërbimin e sulmuesit spanjoll të Juventusit për të formuar një dyshe me Oliver Giroud.
Gjithnjë sipas “The Guardian”, këtë radhë Arsenali do të kërkojë të veprojë nëpërmjet Realit të Madridt. Klubi spanjoll ka të drejtën e riblerjes së Moratës për 23 milionë paund dhe duket se kanë vendosur ta zbatojnë këtë klauzolë për ta shitur më pas kartonin e 22-vjeçarit tek Arsenali për 30 milionë paund. Por, Arsenali nuk dëshiron vetëm Moratën. Wenger kërkon të përforcojë mbrojtjen dhe për këtë kërkon Manolas nga Roma, ndërkohë që në shënjestrën e londinezëve është vënë edhe mesfushori i ‘Gladbah, Granit Xhaka.

Benitez përjashton marrjen e Spanjës

Rafael Benitez nuk e sheh veten si pasuesin e Del Boskes në pankinën e Spanjës. Trajneri spanjoll është cilësuar së fundmi si një prej kandidatëve për të marrë drejtimin e  skuadrës 3 herë kampione e Europës pas Euro 2016, gjë të cilën ai e refuzoi. “Jam trajner i Njukasëll dhe dua të qëndroj këtu edhe sezonin e ardhshëm. Është diçka e bukur kur sheh që njerëzit të cilësojnë si kandidat për të marrë drejtimin e Spanjës, një prej ekipeve më të mira të botës. Ndihem i prekur nga ky fakt”, tha ai. Plani i Benitez është që të qendrojë tek Njukasëll edhe për shumë kohë.

Brazili-Barcelona, “luftë” për Neymar

Federata Braziliane e Futbollit duket se është e vendosur të bëjë ç’është e mundur, që ylli i tyre, Neymar të jetë pjesë e Lojërave Olimpike “Rio 2016” si dhe e “Copa America” që do të zhvillohet në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, pavarësisht pengesave që mund të hasë nga drejtuesit e Barcelonës, të cilët dëshirojnë që sulmuesi i tyre të jetë pjesë e njërit prej evenimenteve.
Federata Braziliane konfirmoi se në drejtim të saj ka ardhur një letër nga presidenti i blaugranave Josep Maria Bartomeu, ku bën të qartë mendimin e tij dhe të bashkëpunëtorëve të tij. Sipas presidentit, braziliani Neymar do të mund të jetë pjesë vetëm e njërit prej evenimenteve. Pavarësisht këtij ultimatumi duket se beteja do të vazhdojë, pasi Federata Braziliane në bashkëpunim me Komitetin Kombëtar të Ekipeve do të bëjnë të pamundurën që sulmuesi të jetë pjesë e “Rio 2016” dhe “Copa America”.

SHBA: Ka rrezik për sulme në Stamboll dhe Antalia

Shtetet e Bashkuara kanë paralajmëruar qytetarët e tyre për “kërcënime të besueshme” për sulme në zonat turistike në Turqi, sidomos në Stamboll dhe Antalia.

Edhe grupi ekstremist Shteti Islamik (IS), edhe militantët kurdë kanë kryer disa sulme në Turqi, në muajt e fundit.

Turqia është pjesë e koalicionit që udhëheq SHBA-ja kundër IS-it dhe aeroplanët e këtij koaliconi përdorin bazën ajror turke Incirlik për të kryer sulme në Irak dhe Siri.

Turqia po ashtu është e angazhuar në një fushatë sulmesh kundër militantëve kurdë.

“Ka kërcënime të besueshme në zonat turistike, sidomos në sheshet dhe portet publike në Stamboll dhe Antalia. Ju lutemi, kini kujdes të madh nëse jeni në afërsi të zonave të tilla”, thuhet në paralajmërimin online të Ambasadës së SHBA-së në Turqi.

Antalia, që ndodhet në bregdetin mesdhetar të Turqisë, ëhstë qendër e madhe turistike, që vizitohet nga miliona njerëz çdo vit.

Paralajmërimi i SHBA-së vjen një ditë pasi Byroja Anti-terrorizëm e Izraelit u ka bërë thirrje të gjithë izraelitëve që të shmangin Turqinë, duke thënë: “Ka rreziqe të menjëhershme për sulme në këtë vend”.

Viktimat e para në Egje që nga marrëveshja BE-Turqi

Katër gra dhe një fëmijë kanë vdekur pasi anija e tyre është mbytur në Detin Egje, pranë ishullit grek, Samos.
Këto besohet se janë viktimat e para në këtë zonë, që kur u nenshkrua marreveshja Turqi-BE, shkruan Rel.
Pesë njerëz të tjerë janë shpëtuar.
Këtë javë, qindra migrantë janë kthyer në Turqi, në përputhje me marrëveshjen me BE-në.
Të premten, dy tragete me më shumë se 120 persona, shumica pakistanezë, kanë arritur në perëndim të Turqisë nga ishulli grek Lesbos.
Marrëveshja BE-Turqi ka për qëllim të ndalojë lëvizjen e pakontrolluar të njerëzve në masë në Evropë.
Vitin e kaluar, mbi një milion migrantë, kryesisht nga Lindja e Mesme, kanë kërkuar azil në vendet e BE-së.

Viti i vështirë i bankave dhe kreditë

Nga Ornela LIPERI

Parashikimet e bankierëve, të paktën që prej 2012-s, që viti në vijim do të ishte më pozitiv dhe më e keqja ishte lënë pas, nuk kanë arritur të materializohen. Edhe 2015-a nuk arriti ta thyejë “mallkimin” e bankave. Rritja e aktiveve ishte minimale, kredia ra me ritmet më të larta që prej një dekade, depozitat u zgjeruan me ritmet më të dobëta në 25 vjet, fitimi ishte i përqendruar në pak banka. Bankierët fajësojnë ekonominë e dobët, mungesën e kërkesës për hua, ngarkesën e madhe me borxhe të bizneseve, mjedisin e pasigurt të brendshëm dhe ndërkombëtar.
Ndryshe nga vitet e kaluara, ata mbeten disi pesimistë për të ardhmen, ku të paktën dhe 2016 pritet të jetë i vakët. Pozitive vlerësohet fshirja e kredive të humbura dhe pastrimi i bilanceve të bankave, por për sa kohë mjedisi do të vijojë të jetë i dobët, do të rritet probabiliteti që edhe huatë e mira të fillojnë të kenë probleme.
Pasi procesi i shitblerjeve u finalizua vitin e kaluar përmes blerjes së francezes Credit Agricole nga grupi NCH Capital, që e shndërroi atë në Bankën amerikane të Investimeve, pritet që ai të vazhdojë dhe këtë vit. Një sërë bankash, sidomos ato të vogla, janë ende në shitje. Ndërsa bankat e brendshme nuk duket se kanë më oreks të zgjerohen, pritet që banka të huaja të jenë të interesuara për të hyrë në tregun shqiptar.

Aktivet rriten 1.9%

Totali i aktiveve të sistemit bankar arriti në 1.32 trilionë lekë në fund të 2015-s, duke shënuar një rritje me 1.9% apo me 24 miliardë lekë, në krahasim me dhjetorin 2014, sipas statistikave nga Banka e Shqipërisë.
Forma e investimit, që ka mbizotëruar në 9 muajt e 2015-s është ajo e vendosjes së parave jashtë vendit, si “depozita në banka, institucione krediti dhe institucione të tjera financiare”. Ky zë është zgjeruar ndjeshëm me 16% apo me gati 29 miliardë lekë në vlerë absolute (204 milionë euro), në raport me fundin e 2015-s (nga 24 miliardë lekë që u rritën aktivet në total). Ndonëse interesat e euros janë ndëshkuese, sërish bankat duket se po e shohin këtë si një alternativë më të sigurt të investimit të parave të tyre, sesa të japin kredi për ekonominë, që ka rezultuar me rënie. Në këtë mënyrë, sistemi nuk ka kryer rolin e tij kryesor, atë të ndërmjetësimit të parasë në ekonomi (kalimin e fondeve nga kursimtarët tek ata që duan të investojnë). Për bankat, mungesa e projekteve të mira dhe mjedisi i pasigurt i bizneseve kanë ndikuar në këtë zgjedhje.
Zëri “depozita në banka, institucione krediti dhe institucione të tjera financiare” përbënte 15.5% të totalit të aktiveve në fund të 2015-s, nga 7.5% që ishte në tremujorin e parë 2010, para se të shfaqej ky proces.
Huaja dhënë sektorit privat ra me 1.5% me bazë vjetore më 2015-n apo me 9.1 miliardë lekë (65 milionë euro). Treguesi i huasë i raportuar tek aktivet e sistemit bankar është neto, duke hequr efektin e fshirjes së kredive të humbura nga bilancet e bankave. Kjo është performanca më e dobët historike e kredisë në sistemin bankar. Huaja bruto ndërkohë ra me 2.4% më 2015-n.
Një tjetër zë që ka shënuar tkurrje ka qenë ai i veprimeve me letrat me vlerë, sidomos në tremujorin e fundit të vitit, pasi qeveria emetoi me sukses eurobondin prej 450 milionë eurosh, nga i cili 300 milionë euro shkoi për rifinancimin e eurobondit dhe 150 milionë u përdor për zëvendësimin e borxhit të brendshëm.
Në fund të 2015-s, zëri i “veprimeve të letrave me vlerë” të sistemit bankar shënoi një rënie prej 6.1% në krahasim me dhjetor 2014.
Në tremujorin e fundit u konstatua një tjetër dukuri. Teksa edhe vendosja jashtë vendit u bë e paleverdisshme, si rrjedhojë e normave negative të interesit të vendosura nga Banka Qendrore Europiane, kërkesa e qeverisë për bono ra dhe kredia vijoi e dobët, bankat i vendosën paratë e lira në bankën qendrore, duke i dyfishuar vetëm për periudhën tetor-dhjetor në raport me tremujorin e mëparshëm (nga 24 miliardë lekë në 54 miliardë lekë).

Dilema, ku do t’i çojnë tani bankat paratë

Pas vërshimit të parave të lira në tremujorin e katërt tek Banka Qendrore, kjo e fundit vendosi të mbyllë edhe këtë rubinet të të ardhurave, duke e bërë normën negative të euros në -0.55%, si një mjet “presioni” që bankat të përqendrohen në kreditimin e ekonomisë. Të gjendur përballë kësaj situate dhe sinjaleve për një vazhdim të politikës lehtësuese monetare, bankierët kanë pohuar për “Monitor” se kjo nuk do t’i nxisë të japin kredi, për sa kohë që mjedisi mbështetës nuk do të jetë pozitiv. Po si do të reagojnë ata? Disa janë alternativat e parashtruara. Së pari, ata do të vazhdojnë të dekurajojnë depozitat e reja, duke ofruar normë të ulët kthimi. Sidomos bankat e mëdha mund ta përballojnë një lëvizje të tillë. Së dyti, nuk është çudi, që në kërkim të normave të kthimit më të larta, bankat të tentojnë rritjen e normave të interesit të kredive.
Në Europë, kjo tendencë ka filluar. Një artikull i “Financial Times” i pak ditëve citonte bankierët qendrorë europianë që paralajmëronin se një valë e re e politikës monetare tejet lehtësuese e Bankës Qendrore Europiane mund të bëjë që disa institucione në kërkim të marzheve më të mëdha të orientoheshin drejt segmenteve me interesa të larta ose të jepnin hua për korporata ndërkombëtare.
Bankat në Shqipëri po presin edhe lëvizjet e Bankës Qendrore, e cila ka paralajmëruar që do të tentojë të kalojë drejt masave jo konvencionale, përmes lehtësimit sasior, në një skemë që po diskutohet të përfshijë blerjen e kredive të këqija nga ana e BSH apo krijimin e skemave mbështetëse të garancisë.

Kredia për ekonominë, më 2015-n rënia më e lartë historike

2015-a ka qenë një vit tepër i dobët për kreditimin e bizneseve dhe individëve. Me bazë vjetore, huaja për ekonominë ka rënë me 2.4% më 2015-n. Kjo është rënia më e lartë historike e stokut të kredisë, që nga viti 1998, kur Banka e Shqipërisë raporton të dhënat. Pas ritmeve të larta të rritjes deri më 2008-n, huaja për ekonominë filloi të reduktohej ndjeshëm pas krizës globale të atij viti, teksa bankat filluan të përballen me pasojat e kredive të pakthyera në afat. Rritje negative vjetore, që pas 2008-s është shënuar më 2013-n me -1.2% dhe më 2005-n.
Huaja ka rënë me bazë mujore për 8 muaj të vitit, si rrjedhojë e disa faktorëve:
– Së pari, si rrjedhojë e mungesës së kërkesës nga biznesi, që ka shtyrë planet për investime nga konsumi i ulët, si dhe pasiguria e krijuar nga ndryshimet e shpeshta ligjore e presionit të aksionit antiinformalitet.
– Së dyti, edhe vetë bankat kanë qenë të kujdesshme, pas rritjes së lartë të kredive të pakthyera në afat dhe nuk kanë lehtësuar standardet e kredisë, sidomos për bizneset, ndërsa kanë qenë më të prira të kreditojnë individët, që kanë dhe nivel më të ulët huash të këqija.
– Së treti, sistemi bankar është përfshirë më 2015-n në një proces ristrukturimi dhe fshirjesh të huave, që kanë ndikuar në stokun total. Huatë e humbura ranë nga 66 miliardë lekë në fund të 2014-n në rreth 52 miliardë lekë në dhjetor 2015.

Edhe depozitat më 2015-n, me rritjen më të ulët historike në 25 vjet

Nuk është vetëm kredia që ka shënuar ecurinë më të keqe historike në vitin 2015. Edhe depozitat shënuan rritjen më të ulët historike në gjithë ekonominë e tranzicionit që pas vitit 1992, kur raportohen të dhënat nga Banka e Shqipërisë.
Sipas statistikave, stoku i depozitave në fund të dhjetorit arriti në 987.3 miliardë lekë, me një rritje me bazë vjetore prej vetëm 1%.
Efektin kryesor në këtë ecuri negative e ka dhënë rënia e ndjeshme e kursimeve me afat në lekë të individëve në banka, që u tkurrën me rreth 30 miliardë lekë (217 milionë euro) apo me 8.6%. Që prej shtatorit të vitit 2013, këto depozita po shënojnë vetëm trend rënës.
Rënia e interesave të depozitave me afat në lekë, që aktualisht është rreth 1-1.3%, ka dekurajuar kursimtarët, që po përpiqen të gjejnë alternativa të tjera, duke shkuar drejt afateve më të gjata të maturimit apo duke blerë obligacione (letra me vlerë të qeverisë me afat më të gjatë se dy vjet). Disa dukuri të rrezikshme u shfaqën apo u intensifikuan, si dhënia e parave me fajde, në kërkim të interesave të larta apo skemat e investimit në bursa jashtë, në pjesën më të madhe të ofruara nga kompani fantazmë të palicencuara. Edhe Autoriteti i Mbikëqyrjes Financiare ka tërhequr shpesh vëmendjen së fundmi për skemat e palicencuara që ofrojnë investime në bursa dhe rreziqet e tyre.
Nga ana tjetër, dalja e këtyre parave nuk vlerësohet të ketë ndikuar në shtimin e konsumit, që të paktën në 6-mujorin e parë të 2015-s ishte në territor negativ, sipas statistikave të INSTAT.
Kursimet me afat në lekë të individëve zinin gati një të tretën e totalit të depozitave në fund të vitit 2015. Ndryshe nga kursimet në monedhën vendase, depozitat në valutë u rritën me 4.5% me bazë vjetore më 2015-n. Në fund të vitit, depozitat në lekë zinin 33% të totalit, nga 36% në fund të 2014-s.

Iluzioni i fitimeve të larta

Të dhënat e Bankës së Shqipërisë treguan një rritje të ndjeshme të fitimeve të sistemit bankar në vitin 2015, me 40% në 15.7 miliardë lekë. Banka e Shqipërisë i raporton të dhënat sipas standardeve lokale GAAP.
Ndërsa të dhënat e Shoqatës së Bankave, të raportuara sipas standardeve ndërkombëtare IFRS, tregojnë një rënie të ndjeshme të fitimeve, nga 12.2 miliardë lekë më 2014-n, në 4.9 miliardë lekë më 2015-n. Diferencat shpjegohen me mënyrën si bëhen provigjionimet e kredive me probleme sipas secilit standard.
Nga tabela e detajuar e Shoqatës së Bankave, rezulton se janë tri banka, BKT, Raiffeisen dhe Intesa, që kanë pjesën e luanit të fitimeve, ku kryeson BKT me 6 miliardë lekë, Intesa me 2.2 miliardë lekë dhe Raiffeisen me 1.7 miliardë lekë (me rënie të ndjeshme nga një vit më parë). Më pas, për nga fitimet më të larta renditen Societe Generale dhe Union Bank.
Ndërsa Veneto Banka, American Bank of Investments dhe Tirana Bank kanë rezultuar me humbje të larta.

Kreditë e këqija, a do të arrijnë të ulen

Ulja e huave të pakthyera në afat (NPL) po rezulton një mision i vështirë për bankat dhe Bankën e Shqipërisë, që janë përfshirë në një proces ristrukturimi dhe fshirjesh të NPL-ve. Kreditë me probleme u rritën lehtë në 18.4% të totalit në fund të muajit janar 2016, pasi kishin zbritur në 18.2% në dhjetor të vitit të kaluar, sipas statistikave të Shoqatës së Bankave.
Sipas të dhënave të detajuara, kjo rritje ka ardhur për dy arsye.
Së pari, si rrjedhojë e rënies së stokut të huasë në total, që ka zbritur nga 582 miliardë lekë në dhjetor në 580 miliardë lekë në janar, çka bën që raporti i kredive me probleme ndaj stokut në total të rritet automatikisht.
Së dyti, është shënuar një rritje e huave nënstandarde (91-180 ditë vonesë), që është kategoria e parë kur huaja fillon e bëhet problematike, nga 24.7 në 25.7 miliardë lekë.
Një tjetër sinjal që ulja e huave me probleme është mision i vështirë vjen nga kategoritë e huasë standarde (ajo e mira fare, deri në 30 ditë vonesë), që ka vijuar të jetë me ulje, nga 434 në 430 miliardë lekë dhe rritja e vazhdueshme e huave në ndjekje (30-90 ditë vonesë), por që ende nuk llogaritet si borxh problematik, që në janar u rrit nga 42.7 në 44.3 miliardë lekë.
Kredia standarde (deri 30 ditë vonesë) zinte 74% të totalit të huasë në janar të këtij viti dhe ajo në ndjekje rreth 7.6%, duke treguar se dhe kredimarrësit e mirë tashmë janë në vështirësi.
Në dhjetor, huatë me probleme zbritën ndjeshëm në rreth 18%, duke u ulur për herë të parë pas mëse dy vitesh nën 20%, kryesisht si rrjedhojë e fillimit të ristrukturimit të korporatave të mëdha dhe fshirjes së kredive të humbura. Treguesi i kredive të humbura (mbi një vit vonesë dhe pa shpresë arkëtimi) u ul me rreth 100 milionë euro më 2015-n, sipas statistikave nga Banka e Shqipërisë.
Banka e Shqipërisë, prej dy vitesh, ka nisur nga zbatimi i një plani masash për uljen e kredive me probleme, i cili parashikon 13 ndërhyrje në legjislacion dhe në aksione konkrete të operatorëve të përfshirë në proces.
Deri në fund të shtatorit të vitit 2016, do të paraqiten në Parlament ndryshimet e Kodit të Procedurës Civile dhe Ligji për Përmbaruesit Privatë, me të cilat synohet rritja e efikasitetit të proceseve gjyqësore, mbledhjes me forcë të detyrimeve.
Në kuadër të uljes së NPL-ve, qeveria do të paraqesë ndryshimet në Parlament “Për Ligjin e Barrëve Siguruese” dhe Ligjit për “Regjistrimin e Pronave të Paluajtshme” për të mbrojtur më mirë kolateralin financiar dhe në rritjen e sigurisë ligjore.
Por, mjedisi i pasigurt ekonomik pritet ta bëjë një mision të vështirë uljen e huave me probleme, pikërisht për shkak të shtimit të kredive të reja që mund të fillojnë të mos kthehen në afat. Gjendja e vështirë e industrisë nxjerrëse, si rrjedhojë e konjukturës së pafavorshme ndërkombëtare mund të bëjë këtë sektor, të ngarkuar në kredi, jo performues. Vetëm nga falimentimi i fundit i Kurum, Banka e Shqipërisë ka paralajmëruar se kreditë e këqija mund të rriten me një pikë përqindjeje.

Gara e bankave

Banka Kombëtare Tregtare (BKT) ka arritur të forcojë vendin e parë për totalin e aktiveve në sistem, ndërsa ka kaluar dhe si kredidhënësja më e madhe në vend (deri më 2014-n, ky post i takonte Raiffeisen).
Raiffeisen, e dyta më e madhe në vend, ka rritur aktivet dhe depozitat, ndërsa stoku i kredisë ka rënë ndjeshëm, për shkak të fshirjes së huave të humbura, por edhe pasivitetit të treguar nga kjo bankë vitet e fundit për financimin e bizneseve e individëve.
Intesa Sanpaolo ka shënuar një aktivitet me rënie në aktive, kredi e depozita, por burimet e bankës pohojnë se kredia e mirë (performuese) ka qenë në rritje të ndjeshme.
Për Credins ka vijuar të jetë një vit tjetër pozitiv, me rritje rreth 10% të aktiveve, depozitave e kredive.
Tirana Bank ka regjistruar një rënie të fortë të aktivitetit, me rënie të aktiveve, depozitave e kredive.
Societe Generale i është rikthyer rritjes së lehtë, pas ngadalësimit të vitit të kaluar.
Alpha Bank ka pasur një vit me ecuri negative, rënie të aktiveve e depozitave, ndërsa kredia ka qenë konstante.
NBG, ndonëse ka ulur aktivet e depozitat, ka rezultuar me një rritje të lehtë të stokut të kredive.
Union Bank ka vijuar rritjen konstante, duke ia kaluar në vitin 2015 ProCredit për sa u përket aktiveve.
American Bank of Investments, që u bë aksionere e ish-Credit Agricole në maj të 2015-s, e kaloi gjysmën e dytë të vitit në përmirësimin e cilësisë së portofolit të kredive dhe përfitueshmërisë.
ProCredit ka shënuar një rënie të lehtë të aktiveve e kredive, ndërsa depozitat janë rritur.
Veneto ka ngadalësuar aktivitetin, ndërsa FIB Bank ka shënuar një rritje të lehtë.
Bankat e tjera të vogla në sistem, International Commercial Bank, Banka e Bashkuar dhe Banka e Kreditit e Shqipërisë kanë vijuar me një aktivitet tepër modest.

Bankat që fshinë më shumë kredi

Credit Agricole (American Bank of Investments-ABI), Raiffeisen dhe Tirana Bank rezultojnë me uljen më të madhe të stokut të huasë, ku rekordin e mban Raiffeisen me minus 11 miliardë lekë. Në fakt janë këto tri banka që rezultojnë të kenë qenë më aktivet në fshirjen e kredive, një proces që u intensifikua ndjeshëm më 2015-n.

Pesha e bankave greke ulet në 14%

2015-a, sidomos tremujori i dytë dhe i tretë, nuk ishin aspak të lehtë për bankat me kapital grek, që ushtrojnë aktivitetin në Shqipëri. Të gjendura nën presionin e krizës në Greqi, me shtetin helen që rrezikoi në qershor-korrik edhe daljen nga euro, ato rezultojnë të jenë përballur me një rrjedhje të fortë depozitash. Ndonëse situata u kalua me sukses dhe për fat të mirë nuk pati efekt domino (përhapje të tërheqjeve te bankat e tjera), sërish rezulton nga të dhënat e Shoqatës së Bankave, se nga tri bankat greke (NBG, Alpha dhe Tirana) janë larguar 31 miliardë lekë, apo rreth 223 milionë euro. Rrjedhja më e madhe ishte në tremujorin e dytë dhe të tretë, ndërsa në të katërtin situata u qetësua.
Edhe pesha e tri bankave me kapital grek ndaj totalit të aktiveve ka zbritur nga 17% në fillim të 2015-s, në 14% në fund të vitit, sipas të dhënave të përpunuara nga Shoqata e Bankave.
Fundi i qershorit, kur Kryeministri grek, Aleksis Tsipras shpalli mbajtjen e një referendumi për masat e rrepta, (që imponoheshin nga kreditorët ndërkombëtarë në këmbim të paketës shpëtuese) ndaj së cilës grekët votuan kundër dhe korriku, kur kulmuan negociatat mes kreditorëve ndërkombëtarë dhe qeverisë greke, ishin më të vështirat në historinë greke, duke iu afruar më shumë se kurrë daljes nga euro. Ndonëse autoritetet shqiptare theksuan me forcë se bankat me kapital grek janë të sigurta e të pavarura nga mëmat, sërish individët nxituan të tërhiqnin paratë.
Këto kursime, që u tërhoqën nga bankat me kapital grek janë transferuar drejt bankave të tjera. Sipas të dhënave të Shoqatës së Bankave, BKT, Raiffeisen, Credins kanë parë një rritje të fortë të depozitave, të ndjekura nga Veneto, Union Bank, Societe. Bankat e tjera kanë shënuar rritje apo rënie modeste.

I mirëdiversifikuar, pesha e bankave shqiptare rritet në 14%

Sistemi bankar vijon të jetë i mirëdiversifikuar sipas origjinës së kapitalit, çka e bën atë më të mbrojtur ndaj goditjeve që mund të vijnë nga një shtet i vetëm, siç ishte për shembull, rasti i Greqisë vitin e kaluar.
Mbizotërojnë kapitali turk (BKT) dhe ai austriak (Raiffeisen). Është rikthyer kapitali amerikan, përmes ABI (më parë ishte e përfaqësuar përmës Bankës Amerikane të Shqipërisë, që në vitin 2008 u shit te italianët e Intesa).
Një zhvillim pozitiv është rritja e vazhdueshme e peshës së bankave me kapital shqiptar (Credins dhe Union), që ka arritur në 14%, duke u barazuar me kapitalin grek dhe duke ia kaluar atij italian.
Më 2015-n është konstatuar dhe ndalimi i uljes së madhësisë së bilancit të bankave me kapital perëndimor (një tendencë kjo që filloi pas 2010-s, në përgjigje të strategjive të mëmave për të ulur ekspozimin në Europën Qendrore e Lindore). Pesha e bankave me kapital perëndimor (Raiffeisen, Intesa, Pro Credit) mbeti 35% më 2015-n, kryesisht si rrjedhojë e rritjes së Raiffeisen.

“Monitor”

Sheshi “Skënderbej”, projekti ideologjik i regjimit të Ramës

Nga Vincent W.J. van Gerven Oe

Gjatë fushatës elektorale të vitit 2015, gënjeshtari patologjik – të më ndjeni, trashëgimtari i fronit “socialist” dhe kryebashkiaku i Tiranës, Erion Veliaj premtoi që do t’i jepte fund “betonizimit” të Tiranës dhe në veçanti të Parkut të Liqenit, i cili ishte pre e shpyllëzimit të paligjshëm gjatë mandatit të Lulzim Bashës (udhëheqësit të sotëm të opozitës) për t’i hapur vend për ndërtim përballë Fakultetit të Ekonomisë, një “kompleksi multifunksional” të projektuar nga firma arkitekturore gjermane “Bolles+Wilson” (që, së fundmi, doli pa u lagur nga shpërfytyrimi që i bëri peizazhit qiellor të Korçës). Në mënyrë ironike, kjo është e njëjta firmë që është përgjegjëse për projektimin e të ashtuquajturit “këndi i lojërave” në Parkun e Liqenit, ku po bëhet e qartë se atje do të ketë çdo gjë me përjashtim të lojës.
Edhe pse Ministria e Mjedisit deklaroi se Bashkia e Tiranës nuk ka një leje mjedisore për të nisur punimet në këtë zonë, punimet shkatërruese në Parkun e Liqenit vazhdojnë me ritme të shfrenuara, ndërsa qytetarë të shqetësuar dhe aktivistë mjedisorë vazhdojnë të grumbullohen për të protestuar dhe solidarizuar.
Është e qartë se ndërtimi i Parkut të Liqenit është një dështim spektakolar në marrëdhëniet publike dhe kandidatët e ardhshëm për pozicionin e Veliajt do ta përdorin, padyshim, rikthimin e parkut në gjendjen e mëparshme si një thirrje për të mbledhur mbështetës.
Dhe ja ku u njoftuam për një plan tjetër ambicioz, kthimin në identitet të Sheshit “Skënderbej”. Ky plan po që është një thesar i vjetër.
Veliaj nuk do të ishte kryetar i vërtetë i Bashkisë nëse nuk do ta përdridhte bishtin e tij mbi hapësirën publike më të lakmuar në vend, ku regjim pas regjimi kanë lëshuar jashtëqitjen e tyre, e cila ndihet ngado. Ardian Vehbiu, në një shkrim në portalin “Peisazhe të Fjalës”, bëri një pohim me vlerë se, i gjithë projekti është më shumë një “skenografi” se një “rehabilitim”—një projekt që, përveç disa aspekteve të mundshme pozitive si përpjekja për ta bërë sheshin më pak pompoz, është kryesisht i programuar për të prodhuar imazh pozitiv dhe për të ekspozuar shumë, shumë pemë.

Projekti i Sheshit “Skënderbej” 2016

Në një vështrim të shpejtë, projekti i tanishëm rehabilitues i paraqitur nga Veliaj duket si projekti i propozuar në vitin 2008 nga firma “51N4E” dhe Anri Sala, në kohën kur Rama ishte kryebashkiak i Tiranës. Sido që të jetë, asnjë nga burimet zyrtare nuk e përmendi projektuesin e vërtetë të këtij “vizioni” (në Facebook Veliaj lavdëroi vetëm Edi Ramën). Mos vallë kjo “harresë” po ndodh për arsyen se publiku nuk duhet të bëjë lidhjen mes “51N4E” —projektuesi i bunkerit privat dhe galerisë private të Edi Ramës —dhe projektit të sheshit, i cili detyroi bashkëthemeluesin e kompanisë Peter Swinnen të dorëhiqet nga kryearkitekt i rajonit të Flamandisë në Belgjikë, pasi një kontroll zbuloi praktikat e tij korruptive dhe konflikt interesi në lidhje me planin e rigjenerimit urban të porositur nga Rama?
Por le t’i hedhim një vështrim më të detajuar planit aktual dhe mënyrës si ai mund të devijojë nga plani “origjinal”, që mund të na ndihmojë të kuptojmë për ndonjë ndryshim të koordinatave ideologjike mes planit të 2008-ës dhe 2016-ës, të dukshëm apo të nënkuptuar në qasjen ndaj urbanizimit që propozon secili plan.
Një aspekt i ri i planit të ripunuar është përshkrimi ekstravagant i materialeve të ndërtimit dhe bimësisë që do të rrethojë sheshin:
“Gurët natyralë do të jenë në formën e pllakave të gurit […] që do të merren nga të gjitha trojet e Shqipërisë, duke nisur nga Tropoja dhe Kukësi, Bilishti, Librazhdi, gëlqerorët e Tiranës, Korçës, Gjirokastrës, Sarandës, Berati, Vlorës, Krujës, Bulqizës, Prizrenit, Ersekës, Skraparit, etj.”.
Ajo që bie menjëherë në sy është përfshirja e Prizrenit, që nuk është pjesë e territorit të Shqipërisë, por e Kosovës fqinje. Përfshirja e Prizrenit si rajon i Shqipërisë nuk është zgjedhje aq e pafajshme apo asnjanëse ideologjikisht, por zgjedhje që risjell dhe ringjall idenë e vjetër të ribashkimit të Shqipërisë dhe Kosovës dhe në përgjithësi, të projektit ideologjik të një “Shqipërie të Madhe”. Kjo pikë theksohet nga Veliaj kur ai flet për “pllaka guri nga të gjitha trojet shqiptare, përfshirë këtu edhe nga Kosova dhe zona të tjera ku jetojnë shqiptarë”.
Pra, pika e parë e dallimit ndërmjet projektit origjinal të firmës “51NE4” dhe Anri Salës dhe projektit aktual është një komponent i qëllimshëm nacionalist që mungonte në projektin fillestar: në të ardhmen, të shëtisësh në Sheshin “Skënderbej” do të thotë të ecësh “në zemër të Shqipërisë, aty ku është dhe zemra e shqiptarëve”, do të thotë të ecësh mbi gurët e të gjitha trojeve shqiptare, përfshi Kosovën dhe nënkuptohet, pjesë të Maqedonisë dhe Greqisë.
Më tej përshkrimin e bimësisë në shesh, përforcohet më shumë vizioni panshqiptar:
“Për sa i përket gjelbërimit, projekti do të sjellë në qendrën e Tiranës, varietete drurësh dhe bimësh nga e gjithë Shqipëria. Aty do të mbillen 900 pemë të larta dekorative, 520 drurë frutorë, 954 shkurre të larta dekorative, 4 400 shkurre të ulëta dhe 35 mijë rrënjë lulesh”.
Dikush mund të pyesë se çfarë qëllimi i shërben ky numërim kaq i detajuar dhe disi qesharak i llojeve të pemëve, por përveç ripërsëritjes së klisheve nacionaliste, ideja e “varieteteve të drurëve dhe bimëve nga e gjithë Shqipëria” i bën jehonë gjuhës së përdorur në prezantimin e konkursit për Parkun e Besimit, ku Edi Rama është shprehur:
“Një hapësirë e gjelbër publike, e mbjellur me të gjitha lulet, bimët, pemët, të cilat përmenden në Kuran dhe në Bibël apo në libra të tjerë të shenjtë [… me] qendër Piramidën dhe me të gjitha hapësirat e gjelbëra ku ne synojmë të krijojmë një imazh të prekshëm të harmonisë fetare të vendit tonë, duke përfshirë edhe cilët [siç] që nuk besojnë”.
Ndërsa në rastin e projektit të Parkut të Besimit, që është përfshirë në vizionin e masterplanit të madh të Tiranës, të cilin e diskutova gjerësisht në një ese të mëparshme, shumëllojshmëria e pemëve dhe luleve nga të gjitha librat e shenjtë është tregues i “harmonisë fetare”, shumëllojshmëria e pemëve dhe luleve nga e gjithë Shqipëria bëhet simbol i “bashkimit kombëtar” në rastin e projektit të Sheshit “Skënderbej”. Ajo që është e rëndësishme është mënyra e veçantë në të cilën arrihet një “bashkim” i tillë. Në kundërshtim me rritjen natyrale dhe spontane të pemëve dhe bimëve në Parkun e Liqenit —i cili ndonëse është krijuar artificialisht u projektua me synimin për të imituar pyjet apo zonat e parqeve të pakultivuar —vetëm një shumëllojshmëri e “mirëbalancuar”, e shënuar, e emërtuar dhe e numëruar me saktësi pemësh dhe bimësh mund të simbolizojë unitet dhe harmoni.
Me fjalë të tjera, si Parku i Besimit edhe projekti i Sheshit “Skënderbej” sinjalizon një supozim të rëndësishëm ideologjik që qëndron në themel të politikës së Edi Ramës dhe Erion Veliajt: vetëm rendi i projektuar dhe imponuar nga sipër mund të krijojnë unitet dhe harmoni.

Betonizimi i Sheshit Skënderbej

Në këtë kuptim, ndryshimi mes Parkut të Liqenit, nga njëra anë, ku rritja natyrale e pemëve është rrezikuar nga mure dhe themele të thella betoni dhe nga ana tjetër e Sheshit të ardhshëm “Skënderbej”, me bimësinë dhe pllakat shtruese të zgjedhura me kujdes dhe të paracaktuara ideologjikisht është i qartë: të dy përfaqësojnë modele politike, por ky i fundit— nga lart-poshtë —është i dëshirueshëm dhe duhet kultivuar, ndërsa i pari— nga poshtë-lart —duhet minuar dhe çrrënjosur.
Dhe më në fund, një pikë tjetër e paqartë – një çështje, e cila akoma nuk është qartësuar plotësisht, as në mendjet e pushtetit. Nëse shikojmë përshkrimin e projektit origjinal të “51N4E” dhe Anri Salës, ka një ndërhyrje specifike arkitekturore në shesh që formon bërthamën e tij konceptuale. Po e citoj të plotë:
“Sheshi qendror i Tiranës është i projektuar si një hapësirë boshe mes kaosit të qytetit, një boshllëk që merr formë nga një bashkësi parqesh dhe ndërtesash publike, si ekzistuese edhe të reja. Rripi i gjelbërt qarkues funksionon si një paradhomë, që negocion mes pjesës së dyndur të qytetit dhe zbrazëtisë së sheshit.
Nga qendra e zbrazur, shihet i gjithë vargu i ndërtesave që përcaktojnë të shkuarën e Shqipërisë, që përfaqësojnë një të shkuar të përbashkët mbi të cilën mund të ndërtohet. Monumentalizmi shtypës i ndërtimeve komuniste kundërshtohet nga forma e sheshit: një piramidë e madhe, e ulët. Në majë të kësaj piramide, nuk sundohesh nga arkitektetura e të shkuarës. Kjo ndërhyrje e lehtë e pranon të shkuarën e Shqipërisë dhe i jep asaj, gjithashtu, një perspektivë të re”.
Është e qartë, përveç hapësirave me gjelbërim dhe ujë në Sheshin “Skënderbej”, projekti origjinal i 2008-ës propozonte një “piramidë të madhe, të ulët” për t’i dhënë formë hapësirës boshe në qendër të sheshit. Kjo piramidë (në mendimin tim, një ndërhyrje brilante) jo vetëm pasqyron, por ndoshta kundërvepron ndaj piramidës tjetër në Tiranë —që akoma sundon hapësirën e qytetit me idenë e formën e saj —e cila i lejon qytetarëve “të ngrihen” për t’u bërë, përkohësisht, si të thuash monumenti parësor i atij sheshi të ngarkuar historikisht. Ajo komunikon një pikëpamje shumë të veçantë humaniste dhe antropocentrike të qytetarëve të Shqipërisë, në të cilën kalimi përmes një sheshi, përndryshe, të zhuritur nga dielli, verbues, që ngjall agarofobi bëhet një lojë perspektivash që krijon një vetëdije specifike të kontekstit historik dhe kulturor dhe fuqizimit të mundshëm.
Vizioni i “rinovuar” i paraqitur nga Erion Veliaj vazhdon të mbetet i dyshimtë në këtë pikë. Piramida e ulët nuk është përmendur askund në planin e tij, por një imazh maket, i servirur në shtyp dhe i përmendur më sipër, paraqet në mënyrë të turbullt, dy diagonale që kalojnë respektivisht, nga Xhamia e Et’hem Beut tek Muzeu Historik Kombëtar dhe nga Pallati i Kulturës tek Banka e Shqipërisë. Ndryshe nga kjo, modelit 3D i paraqitur në një faqe të veçantë interneti nuk tregon diagonale të tilla apo ndonjë gjurmë tjetër të piramidës. Në vend të saj ndeshim një sipërfaqe gri, monolite, që i ngjan një shkretëtire në të cilën qytetarët përpiqen të çajnë përmes një perspektive jo Euklidiane që rroket me një vështrim.
Ndonëse ndërhyrja origjinale e “51N4E” dhe Anri Salës mund ta kthente sheshin në një vend për t’u eksploruar dhe për të kaluar kohën, një vend, ndoshta, për të deklaruar akte qytetarie dhe marrëdhënie shoqërore, vizioni i trishtë i paraqitur nga Veliaj me anë të një modeli 3D ofron një boshllëk pa hije, ku çdo shprehje e mundshme politike asnjanësohet paraprakisht nga veshja nacionaliste me pllaka dhe bimësia unifikuese.
Në një nga postimet e fundit në Facebook, historiani i artit Raino Isto la të kuptohej indirekt një marrëdhënie të mundshme mes Monumentit të Pavarësisë në Vlorë, skalitur nën drejtimin e babait të Edi Ramës, Kristaq Rama dhe projektit aktual Rama–Veliaj për Sheshin “Skënderbej”. Ishte një intuitë që u provua e vërtetë. Krahasimi i planit të vitit 2016 me atë të vitit 2008, nxjerr në pah disa ndryshime, të cilat nuk mund të merren thjesht si “përfundimi i një pune të pambaruar”. (Pan)Nacionalizmi i nënkuptuar shqiptar, supozimet mbi origjinën e rendit që pohohen në shtresën me rrasa guri dhe gjelbërimin, dhe katandisja e qytetarit nga një figurë vetëlartësuese me një perspektivë unike individuale në një kontur modest që humbet në një hapësirë të paracaktuar ideologjikisht janë të gjitha tregues të asaj që ka ndryshuar nga 2008 më 2016 dhe na japin garanci të qarta se si do të jetë shteti shqiptar në të ardhmen.

Jam një President i thjeshtë i një populli heronjsh

Hashim THAÇI

Për mua kjo ditë është e veçantë, sepse shënon një moment të ri angazhimi politik në karrierën time prej tri dekadash.
Si e gjithë gjenerata ime, unë jam rritur me sfidat që ka kaluar populli i Kosovës.
Ndaj, kam emocione dhe kam nder që në këtë shesh t’ju drejtohem si President i Republikës së Kosovës.
Si student edhe në këtë shesh kam demonstruar për liri dhe të drejta demokratike. Për lirinë dhe çlirimin e Kosovës janë sakrifikuar shumë gjenerata. Ju ftoj si qytetarë të Republikës të lutemi dhe t’i falënderojmë të gjithë ata që dhanë jetën, që ne sot të jemi të lirë, sovranë dhe të pavarur. Ju ftoj të mendojmë për një çast për sakrificat që çdonjëri nga ju keni dhënë, që sot të jemi bashkë në këtë ceremoni të tranzicionit të rregullt demokratik. Sot jemi të bashkuar si vend dhe popull.
Jemi këtu. Pjesëtarët e komuniteti shumicë, pjesëtarët e bashkësive etnike dhe fetare, por edhe pjesëtarët e LGBTI. Kemi qenë të bashkuar në kohë të mira dhe në situata të rënda. Në kohë hidhërimesh dhe gëzimesh. Bashkimi na ka ngritur si komb dhe si shtet. Uniteti ynë ka qenë dëshmia më e madhe dhe më e fuqishme për botën se ne jemi një shoqëri e dedikuar për një sistem politik që garanton të drejtat më bazike individuale dhe kolektive. Një rend që buron nga proceset transparente të demokracisë me rrënjë që nuk çrrënjosen më nga askush.
Prandaj ju falënderoj të gjithëve.
Me kontributin dhe sakrificën tuaj, me kohezionin qytetar, sot i tregojmë botës se kemi arritur pjekurinë e një demokracie evropiane në tetë vite të funksionimit si shtet demokratik.
Sot, të nderuar mysafirë dhe të dashur qytetarë, po fillojmë një traditë të re.
Është vetëm edhe një gur në krijimin e një historie të përbashkët si shtet multietnik, sekular dhe përqafues të vlerave të familjes euroatlantike. Kjo ceremoni është një kapitull i ri në librin tonë të suksesit të përbashkët, ku zgjedhjet, ceremonitë, festat nacionale, dalëngadalë po e pasurojnë rrëfimin delikat për shtetin tonë. Janë ornamente të shtetësisë që po i qëndisim bashkë.
Kjo ceremoni përfundon pas pak, por shteti ynë do të shkojë përpara. Edhe më shpejt, edhe më mirë. Ju siguroj se shteti ynë nuk do të ndalet. Nuk do të pauzojë.
Nuk kemi kohë për të humbur. Kemi humbur shekuj. Kemi humbur epoka. Kishim kaluar nga Mesjeta në komunizëm. Nga komunizmi në luftë. Pa tranzicion demokratik. Tash e 17 vite jemi të lirë.
Nuk kemi më asnjë vit, muaj e ditë për t’ia falur hidhërimit, urrejtjes dhe historisë së gjakut.
Si President i Republikës së Kosovës, më lejoni t’ju them se nuk dua që të marr mantelin e një heroi. Sot dua t’ju them se jam shumë i nderuar se jam vetëm President i Heronjve. Që të pamundurën e bënë të mundur. Ëndrrën, realitet.
Hero është punëtori që ndan nga kafshata e gojës për ta shkolluar fëmijën.
Hero është ndërmarrësi që punëson familje të tëra dhe paguan tatime.
Hero është veterani që dha gjithçka për atdheun, pa pyetur për shpërblim, pa menduar për rrezik.
Invalidi që dha gjymtyrët e trupit për liri.
Familjet e dëshmorëve që dhanë më të dashurit për atdheun.
I burgosuri që kaloi shumë vite në burg për rend demokratik.
Hero është qytetari i diasporës, që nuk kurseu për të sotmen kosovare.
Heronj ishin edhe ata një milion refugjatë gjatë kohës së luftës.
Sot, hero është minoritari që ka vendosur të jetojë këtu në Kosovë, ku ka pasur rrënjët dhe ku është i gatshëm të përballet me sfidat e jetës.
Kosova nuk është e një bashkësie etnike më shumë e një tjetre më pak.
Kosova është atdhe i të gjithë qytetarëve të saj.
Hero është mësuesi që edukon brezat e rinj.
Hero është bujku që prodhon bukën tonë.
Hero është mjeku që shëron.
Hero është minatori.
Hero është ambientalisti që kujdeset për natyrën.
Hero është studenti, që ec me trendet e dijes botërore.
Heronj janë edhe fëmijët që shkojnë në shkolla, të cilat i ndërtuam me mundin tonë.
Sot, hero është prokurori i mirë e gjyqtari i drejtë.
Hero është polici që ruan rendin ditë e natë, hero është ushtari që garanton lirinë dhe paqen.
Qytetari i Kosovës është hero.
Ai kujton, por fal.
Ai nuk harron, por nuk hakmerret.
Ai është krenar, ngrihet mbi të kaluarën e pajtohet.
Heronj janë qytetarët e Republikës sonë.
Unë jam vetëm një President i thjeshtë i një populli heronjsh.
Ju premtoj se nuk ka fuqi, që mund t’i ndalë ëndrrat e heronjve.
Ëndrrat tuaja.
Pritjet tuaja.
E ju garantoj që shpresat, ëndrrat dhe pritjet tuaja do të jenë shpresat, pritjet dhe vendimet e mia.
Më lejoni që sot para jush t’i shpalos disa vija të përgjithshme të objektivave të mia si President i Republikës.
Janë katër çështje që do të doja t’i ofroja si një program fillestar, edhe pse që tash e di se do të dalin edhe shumë çështje të tjera.
Do të dalin edhe shumë nevoja të tjera, sfida afatshkurtra dhe plane afatgjata, që duhet të futen në listën e gjatë të obligimeve.
E para, ka të bëjë me Kushtetutën.
Në sistemin tonë demokratik, Presidenti është gardian i kushtetutshmërisë. Nga momenti kur e dhashë betimin dje në Kuvend, unë jam një roje, një mbrojtës i dokumentit tonë themeltar. Këto nuk janë vetëm fjalë dhe vetëm gjeste. Simbolet janë fuqi, sepse kanë domethënie dhe interpretim.
Do të punoj fort për forcimin e identitetit shtetëror. Jam i vetëdijshëm se muajt e fundit kemi kaluar në debate të hapura dhe me tone divergjente politike.
Si roje e Kushtetutës, unë do të jem i paanshëm politikisht. Do të ofroj axhendë dialogu aktiv në mes përfaqësuesve të popullit, pa dallime partiake.
Do të përdor instrumentet këshillëdhënëse që të kemi dialog aktiv edhe me komunitetet joshumicë. Tranzicioni presidencial nuk përbën ndryshim të sistemit, por është vetëm ndryshim personash të dedikuar që ta ruajnë sistemin. Këtë sistem e kemi krijuar ne vetë, gjeneratat e tëra të kosovarëve që luftuan fillimisht për liri, pastaj për pavarësi dhe që do të qëndrojnë së bashku në betejën epike që na pret për t’ju bashkuar komunitetit të kombeve euroatlantike.
Së dyti, do të luaj rol kushtetues në afirmimin e Kosovës në arenën ndërkombëtare, në rrafshin politik, diplomatik dhe atë social.
Duhet të jemi të vetëdijshëm se tundime të mëdha, ndryshime tektonike po përshkojnë kontinentin e Evropës dhe mbarë botën. Kosova duhet të luajë rol aktiv në çështje që kapërcejnë madhësinë tonë si shtet apo mundësitë tona si popull. Valët e refugjatëve nga zonat e luftës, radikalizmi dhe terrorizmi i bazuar në urrejtje dhe shkatërrim, si dhe erërat e ftohta që na vijnë nga Lindja, janë sfida që po e testojnë çdo shtet, që po e testojnë çdo aleancë. Aleatëve tanë të nderuar dhe miqve nga mbarë bota, ju premtoj se Kosova do të jetë hallkë e fortë e zinxhirit antiterrorist.
Kosova do të jetë iniciues i nismave për paqe dhe dialog. Kosova po ndërton raporte të mira me fqinj. Kosova po kultivon frymën e dialogut. Kosova e njeh kulturën e negocimit. Për të gjitha çështjet që mund të merremi vesh i kemi dyert dhe zemrat e hapura.
Por, le të jetë e qartë se me ata që kërcënojnë lirinë në botë, me ata që rrezikojnë dhe sulmojnë miqtë tanë, me ata që synojnë shkatërrimin e mënyrës tonë të jetës, liritë dhe të drejtat tona, nuk do të ketë asnjëherë kompromis.
Jemi krenarë që Kosova është pjesë e përpjekjeve globale në luftë kundër ekstremizmit të dhunshëm.
Qytetarët e Kosovës masivisht, pa dallim etnie e besimi kanë orientim euroatlantik.
Unë jam i obliguar nga qytetarët tanë që ta ruaj si sytë e ballit miqësinë me Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe me Bashkimin Evropian.
Unë do të bëj gjithçka që t’i ndihmoj Kuvendit dhe qeverisë që sa më shpejt t’i afrohemi ëndrrës sonë për anëtarësim në NATO, BE dhe OKB.
Jemi këtu, para monumentit të Skënderbeut. Shumëkush e sheh si luftëtar në mes qytetërimeve, por unë sot e shoh si një njeri që preku dy botëra. Vendi ynë është i vëmendshëm për traditat fetare tradicionale islame dhe krenar për gjurmët e shenjtorëve të krishterë që nga koha e Shën Pjetrit dhe Shën Palit. Dhe çmojmë margaritarët e Kishës Ortodokse serbe. Vetëm pak metra nga këtu e ngrita monumentin e hebrenjve të Kosovës, edhe një dëshmi tjetër e diversitetit tonë.
Vendi ynë është krenar që sivjet po bëhet e shenjtë një grua e bekuar, që para 90 viteve, si 17-vjeçare në Kishën e vogël të Letnicës, ndjeu urdhrin e Zotit dhe nga Gonxhe Bojaxhiu u bë Nënë Terezë, humaniste me përmasa globale. A nuk jemi më të pasurit në Evropë që kemi kaq pasuri, kaq diversitet, kaq tolerancë shekullore? Por, të jemi të qartë – ky vend është sekular. Republika jonë bën dallimin midis rolit të shtetit dhe fesë. Si gardian i Kushtetutës do të jem edhe gardian i kësaj ndarje të qartë.
Pika e tretë ka të bëjë me dy të parat, por meriton kujdes dhe vëmendje të veçantë.
Fjala është për dialogun e dyfishtë në Kosovë me komunitetet jo shumicë dhe me Serbinë.
Ne duhet të vazhdojmë rrugëtimin tonë evropian dhe dialogun me Serbinë, sepse qytetarët na kanë obliguar ta anëtarësojmë Kosovën sa më shpejt në BE dhe NATO.
Ky është një obligim dhe detyrim nacional që edhe në momentet më të vështira, edhe në bisedat më të rënda dhe në çastet më provokuese, mos t’i dorëzohemi dëshpërimit, mos të dorëzohemi para urrejtjes.
Ne do të ndërtojmë fqinjësinë e mirë. Dialogu nuk ka alternativë. Kosova dhe Serbia duhet të kalojnë nga faza e normalizimit të marrëdhënieve në procesin e pajtimit në mes të dy shteteve dhe dy popujve. Jam i bindur se pajtimi do të ndodhë.
Do ta përdor fanarin më të ndritshëm që edhe në errësirën më të thellë të gjejmë njerëz me të cilët mund të dialogojmë, me të cilët mund të ndërtojmë ura. Marrëveshja e Brukselit nuk është një ishull. Ajo solli relaksim raportesh politike në gjithë rajonin tonë. Sot Ballkani dhe gjithë rajoni është ndryshe. Secili komunikon me secilin. Së bashku me Planin e Ahtisarit dhe Marrëveshjen e Rambujesë – ajo është edhe një pikë referuese e historisë sonë moderne, e arkitekturës së paqes në Ballkan.
Pika e katërt është e fundit, por jo më pak e rëndësishme.
Duhet të jemi të qartë, për disa qytetarë politika është bërë një fushëbetejë monotone mes liderëve. Për ta ajo ende nuk sjell shpresën për vende të reja të punës, për progres ekonomik dhe mirëqenie sociale. Qytetarët me të drejtë kanë kërkesa. Të rinjtë kanë nevojë për shpresë. Të diplomuarit kanë nevojë që dija e tyre të shpërblehet. Pensionistët kanë nevojë jetike të sigurohen që kontributi i tyre nuk do të injorohet.
Prandaj do të punojmë që tranzicioni ekonomik të shkojë me hapa po aq të shpejtë si tranzicioni politik, që e kemi përjetuar. Ne – një popull që u ringritëm si feniksi, që rindërtuam shtëpitë tona, që zumë hapin me kohën dhe me botën, duhet të jemi në gjendje të krijojmë zhvillim dhe mirëqenie për të gjithë qytetarët tanë.
Kam qenë dëshmitar kur shokët e mi më kanë vdekur para syve. Kam përjetuar edhe momente dëshpërimi në rrugëtimet e gjata për lirinë e vendit tonë. Por, kam qenë gjithmonë i bindur se një ditë ky popull do të dalë në dritë. Do ta fitojë lirinë. Beteja e sotme nuk është e tillë që kërkon sakrificën më sublime. Nuk është e tillë që ngrit dyshime ekzistenciale. Ato tashmë i kemi kapërcyer.
Beteja e sotme është që t’i bëjmë krenarë fëmijët tonë dhe fëmijët e fëmijëve tonë me shtetin e tyre, me kualitetin e tyre të jetës. Të sigurojmë që së shpejti të mund të lëvizin në Evropë. T’i bëjmë pjesë thelbësore të projektit demokratik, të shtetit të së drejtës. Edhe sot ndër betejat tona kryesore është fryma e dashurisë ndaj njëri–tjetrit. Prandaj, në këto përpjekje dhe synime unë do të jem pranë jush dhe nuk kam dyshim që së bashku se do të dalim faqebardhë.
Si President i Republikës, si President i një populli heronjsh, unë besoj në shtetin tonë dhe në ardhmërinë e tij të sigurt.
Zoti e bekoftë Kosovën dhe popullin e saj.
Zoti i bekoftë miqtë e Kosovës.

1...8 3328 3338 334...8 370Faqja 8 333 nga 8 370

Kryesore

Continue to the category
Më shumë
© 2024 Rilindja Demokratike Euroatlantike