25.5 C
Tirana
E enjte, 14 Gusht, 2025

Vritet zëdhënësi i Al Kaedës

Zëdhënësi i Al Kaedës, organizatë e lidhur me Al Nusrën, është në mesin e 20 apo më shumë xhihadistëve të vrarë gjatë sulmet ajrore në Siri.

Sipas Observatorit sirian për të drejtat e njëriut,  Abu Firas al-Suri  vdiq bashkë me djalin e tij, gjatë bombardimeve në provincën  Idlib të dielën.

Sipas të dhënave, në mesin e viktimave ka edhe militantë të huaj, teksa sulmet ajore nuk është ende e qartë nëse janë kryer nga forcat siriane apo ato ruse.

Në Siri është vendosur një armëpushim i përkohshëm ndërmjet forcave qeveritare dhe rebelëve, por në të nuk  përfshihet Fronti al Nusra apo i ashtuquajturi Shtet Islamik.

Terrori, 12 mijë gjoba ndaj bizneseve në 2015

Për nga numri, apelimet tatimore janë më të lartat e pesë viteve të fundit, ndërsa për nga vlera, gjobat e vëna nga administrata dhe të ankimuara vitin e kaluar janë më të lartat e tre viteve të fundit
Bumi mes sipërmarrjeve nuk ka munguar vitin e kaluar. Nuk flasim për bum shitjesh, investimesh apo prodhimi. Por, për hovin që morën gjobat ndaj sipërmarrjeve. Qeveria fali një pjesë të gjobave të vëna në prag e përgjatë zgjedhjeve elektorale të vitit 2013, por nuk e ndali hovin për të formalizuar ekonominë përmes gjobave administrative. Apelimet dhe vendimet tatimore nxjerrin në pak faktin se administrata u nxitua, duke gabuar ndjeshëm. Gjobat e lëna në fuqi ishin vetëm 32% e atyre të shqyrtuara. Aksioni kundër informalitetit vitin e kaluar u shoqërua me një mori gjobash nga Administrata Tatimore. Ndërsa fali gjobat elektorale të vitit 2013, administrata nuk ngurroi të firmosë penalitete mes bizneseve të ndryshme.
Sipas të dhënave mbi gjobat, të disponueshme nga tatimet, apelimi i gjobave ishte gati tre herë më i lartë se një vit më parë, duke arritur në gati 12 mijë (11.880). Por ndërsa administrata ka qenë më dinamike në rritjen e ritmit të gjobvënies, nuk ka ecur me të njëjtat ritme zgjidhja e mosmarrëveshjeve. Sipas të dhënave, në 2014-ën, është marrë vendim për 75% të gjobave të apeluara, ndërsa vitin e kaluar, iu dha përgjigje 62% të gjobave të apeluara nga biznesi. Për nga numri, apelimet tatimore janë më të lartat e pesë viteve të fundit, ndërsa për nga vlera, gjobat e vëna nga administrata dhe të ankimuara vitin e kaluar janë më të lartat e tre viteve të fundit. Arriti në 16.2 miliardë lekë ose 116 milionë euro shuma që biznesi ankimoi te Drejtoria e Apelimit Tatimor. Këto janë ankesa që kryesisht bizneset i kanë bërë, sepse nuk kanë qenë dakord me vlerësimet tatimore pas kontrolleve, apo për gjoba të ndryshme. Pjesa më e madhe e ankimimeve kanë qenë për taksat kombëtare, me rreth 6.8 miliardë lekë, të ndjekura nga TVSH, me 4.9 miliardë lekë, tatim fitimi me 1.6 miliardë lekë. Vetëm 537 milionë lekë, apo rreth 3.3% e shumës së ankimuar është shfuqizuar, 5.3 miliardë lekë është në fuqi, 10 miliardë lekë është refuzuar dhe 357 milionë lekë është kthyer për saktësim.
Grafikët tregojnë se pavarësisht morisë, vitin e kaluar ka qenë më i ulët numri i gjobave të lëna në fuqi, duke treguar se administrata u nxitua më shumë se kurrë në penalizimin financiar të bizneseve për shkelje administrative. Vitin e kaluar, krahasuar me pesë vitet e fundit, është shënuar numri më i lartë i gjobave të refuzuara. Nga të dhënat mujore rezulton se, korriku dhe dhjetori kanë qenë periudhat me gjobat më shumë të apeluara. Sipas ligjit për procedurat tatimore, kur tatimpaguesi nuk është dakord me një akt administrativ dhe beson se Administrata Tatimore nuk e ka zbatuar në mënyrë korrekte ligjin, ai ka të drejtën e ankimit në Drejtorinë e Apelimit Tatimor pranë Drejtorisë së Përgjithshme të Tatimeve, duke kërkuar rishqyrtimin e pavarur të çështjeve që lidhen me këtë akt. Biznesi mund të ankimohet për çdo njoftim vlerësimi (për shembull një vlerësim tatimor i nxjerrë pas një kontrolli tatimor), çdo akt tjetër administrativ që ndikon detyrimin tatimor të tatimpaguesit, përfshirë kërkesën për kompensim (kur, për një tatim ose disa lloje tatimesh, tatimpaguesi ka një detyrim, por gjithashtu gëzon edhe të drejtën e kreditimit ose rimbursimit), çdo akt që ndikon kërkesën e tij për rimbursim, çdo akt që ndikon kërkesën e tij për lehtësim tatimor, gabimet në llogaritjen e përqindjes së kamatëvonesës dhe vendosjen ose gabimet në llogaritjen e shumave dhe llojeve të gjobave.

Rivlerësimi i detyrimeve është arbitrar, e pranon edhe Këshilli i Investimeve

Në një anketim që Këshilli i Investimeve ka publikuar së fundi për mekanizmat e zgjidhjes së marrëveshjes mes biznesit dhe administratës publike ka konstatuar se, “ekziston një perceptim i përgjithshëm mbi faktin se shpeshherë, rivlerësimi i detyrimeve tatimore ose doganore kryhet në mënyrë arbitrare nga administratat përkatëse pikërisht për të krijuar të ardhura dhe për të arritur objektivat dhe planet e tyre buxhetore, duke shfrytëzuar këto “mundësi” ligjore”. Në këtë aspekt, parashikimet e legjislacionit të zbatueshëm veçanërisht në fushën tatimore dhe doganore, konsiderohen nga biznesi se favorizojnë administratën në marrjen e vendimeve arbitrare. Institucionet fiskale kanë “de facto” epërsi ligjore ndaj biznesit në përballjen me to, pasi ky i fundit duhet të parapaguajë detyrimet pa u shqyrtuar ende në thelb mosmarrëveshja. “Parapagimi i detyrimit në rastin e tatimeve dhe i një pjese të gjobës në rastin e doganave ka krijuar një klimë mosbesimi të ndërsjellë”, vëren raporti i hartuar mbi funksionimin e apelimit tatimor. Sipas biznesit, do të duhet që këto struktura dhe e gjithë administrata të mos ketë si kritere vlerësimi të punës së tyre apo të realizimit të objektivave buxhetore, shumat e mbledhura si rezultat i parapagimit të detyrimeve apo gjobave”.
Po sipas këtij raporti, Drejtoria e Apelimit Tatimor (DAT) ndonëse është e njohur gjerësisht nga biznesi, nuk perceptohet si një strukturë e pavarur nga pjesa tjetër e Administratës Tatimore dhe as e paanshme në vendimet e saj. Vendimet e kësaj të fundit janë në masën dërrmuese jo në favor të bizneseve, por të Administratës Tatimore. DAT ju jep të drejtë bizneseve në mënyrë të qartë vetëm në 4% të rasteve. Roli i DAT dhe i vendimeve të tij shikohen me dyshim nga bizneset dhe vihen në diskutim nga vetë ligji “Për procedurat tatimore” (i ndryshuar), në të cilin parashikohet se vetë vendimet e DAT janë sërish të ankimueshme në gjykatë nga Administrata Tatimore (drejtoritë rajonale), kur kjo e fundit nuk është dakord me to. Referuar të dhënave të Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë të Tiranës, kjo e fundit ka vendosur në favor të Administratës Tatimore (drejtorive rajonale), kur këto të fundit kanë ankimuar vendimet e DAT në vetëm 1.4% të rasteve në vitin 2014 dhe 2.4% të rasteve në 2015-ën.

Shqipëria, e dyta në rajon për kostot më të larta të udhëtimeve

Shqipëria është një ndër vendet më të shtrenjtë për turistët, sipas Indeksit të Kostove të Udhëtimit 2016 të Numbeo. Me një pikësim prej 39.49, vendi ynë është më pak i shtrenjtë vetëm se sa Podgorica, e cila udhëheq për indeksin më të lartë prej 41.30. Pjesa tjetër e rajonit mbetet në nivele më të ulëta se sa Shqipëria, më e lira prej tyre duket se është Shkupi, Maqedoni. Numbeo, një ndër faqet e të dhënave më të aksesuara në botë ka nxjerrë sipas shifrave të 2016 një renditje rajonale të Indeksit të Kostove të Udhëtimit. Indeksi i Kostove të udhëtimit merr në konsideratë çmimet për një udhëtar në një shtet të caktuar, duke analizuar se sa i kushton atij 3 vakte në restorant, 6 pije, 4 lëvizje me taksi dhe një natë hotel. Në rastin e Shqipërisë, një vakt në restorant kushton mesatarisht për dy persona 2500 lekë, për pijet të dhënat tregojnë se birra vendase kushton 116.66 lekë një shishe, ajo e importuar për një madhësi prej 0.33 l kushton 181.77 lekë, kapuçino kushton 141.40 lekë, një shishe 0.33 litër cola ose pepsi kushton 107.90 lekë dhe një shishe ujë 0.33 l kushton 55.34 lekë (një mesatare e çmimeve të mësipërme sipas të dhënave të Numbeo për 2016). Ndërsa për lëvizjen me taksi, Shqipëria e ka shërbimin e këtij transporti më të shtrenjtë në Ballkan, sipas përllogaritjes tarifa normale është 2.16 euro për km, ndërsa i dyti më i shtrenjtë pas nesh është 1.50 euro Prishtina. Sa i përket një natë akomodimi në vendin tonë, mesatarisht po sipas të dhënave të Numbeo, në Tiranë çmimi për një natë në një hotel me tre yje, kushton 5,487.56 lekë. Një tjetër kosto që duhet menduar se i shton “peshën” e të shndërruarit të Tiranës në një nga qytetet më të shtrenjta në rajon, është çmimi i naftës. Në Tiranë, sipas Global Price Petrol çmimi është 1.29 dollarë. Ndërsa qytetet e tjera ballkanase, e kanë çmimin përkatësisht Beogradi 1.18 USD euro/litër; Podgorica 1 USD/litri, Shkupi 0.85 USD/litër; Prishtina 1 USD/litër.

“Panamaja” zbardh marrëveshjet sekrete financiare të 128 politikanëve

Dosjet zbulojnë pasuritë e fshehura të 140 politikanëve dhe zyrtarëve publikë nga e gjithë bota

Udhëheqës aktualë dhe të së shkuarës që zbulohen nga dokumentet përfshijnë kryeministrat e Islandës dhe Pakistanit, presidentin e Ukrainës dhe mbretin e Arabisë Saudite

Më shumë se 214 mijë kompani të regjistruara në parajsa fiskale zbulohen nga rrjedhja, kompani që rezultojnë të lidhur me njerëz në më shumë se 200 vende dhe territore

Bankat më të mëdha të botës kanë udhëhequr krijimin e kompanive që shërbejnë për të fshehur paratë

Rrjedhja masive e dokumenteve ekspozon pronat e fshehta të 12 udhëheqësve aktualë dhe ish udhëheqësve të shteteve dhe zbulon se si bashkëpunëtorët e ngushtë të presidentit të Rusisë Vladimir Putin fshehën më shumë se 2 miliardë dollarë përmes llogarive bankare dhe kompanive sekrete.

Rrjedhja ofron gjithashtu detaje të marrëveshjeve sekrete financiare të më shumë se 128 politikanëve dhe zyrtarëve publikë nëpër botë.

Arkiva me 11.5 milionë dokumente tregon se si industria botërore e kompanive ligjore dhe bankave të mëdha  sigurojnë privatësi financiare për politikanët, mashtruesit, trafikantët e drogës si dhe miliarderëve, njerëzve të famshëm dhe yjeve të sportit.

Këto janë mes gjetjeve kryesore të një investigimi që vijon prej një viti nga Konsorciumi Ndërkombëtar i Gazetarëve Investigativë, gazetës gjermane Süddeutsche Zeitung dhe mbi 100 organizatave të tjera të medias.

Dokumentet zbulojnë kompanitë e fshehta nën pronësinë e kryeministrave të Islandës dhe Pakistanit, mbretit të Arabisë Saudite dhe fëmijëve të presidentit të Azerbajxhanit.

Ato përfshijnë gjithashtu edhe së paku 33 njerëz dhe kompani të vendosura në listën e zezë të qeverisë së SHBA-ve për shkak të provave se ato janë përfshirë në shkelje, të tilla si të bërit biznes me padronët e drogës së Meksikës apo organizata terroriste si Hezbollah e shtete diktatoriale si Koreja e Veriut dhe Irani.

Një nga këto kompani furnizoi me karburant avionin që qeveria e Sirisë përdori për të bombarduar dhe vrarë mijëra nga qytetarët e vet, sipas akuzave të autoriteteve amerikane.

“Këto gjetje tregojnë se sa thellë janë të ndërlidhura praktikat e dëmshme me kriminalitetin në botën e parajsave fiskale,” tha Gabriel Zucman, një ekonomist në Universitetin e Berklit, Kaliforni dhe autor i “Pasuria e Fshehur e Kombeve: Mallkimi i Parajsave Fiskale.” Zucman, i cili u informua mbi investigimet e medias, tha se zbulimi i dokumenteve të rrjedhura duhet të shtyjë qeveritë të vendosin “sanksione sekrete” kundër juridiksioneve dhe institucioneve që krijojnë sekretin e parajsave fiskale.

Udhëheqës botërorë të cilët kanë bërë fushatë me platforma antikorrupsion, shfaqen në dokumentet e rrjedhura. Dosjet zbulojnë kompani të fshehta të lidhura me familjen e udhëheqësit të Kinës Xi Jinping, i cili është betuar të luftojë “ushtritë e korrupsionit” si dhe presidentin e Ukrainës Petro Poroshenko, i cili e ka pozicionuar veten si një reformator në një vend të tronditur nga skandale korrupsioni. Dosjet përmbajnë gjithashtu detaje të reja për biznese të kryera nëpër parajsa fiskale nga babai i ndjerë nga jeta i kryeministrit të Britanisë David Cameron, një udhëheqës që po kërkon reformë në lidhje me parajsat fiskale.

Të dhënat e rrjedhura mbulojnë gati 40 vjet, nga 1977 deri në fund të vitit 2015. Ato mundësojnë të shohësh si kurrë më parë botën e parajsave fiskale – duke treguar ecurinë ditë pas dite të rrjedhjes së parasë së errët nëpër sistemin botëror financiar, i cili ushqen krimin dhe vjedh buxhetet e vendeve nga të ardhurat fiskale.

Shumica e shërbimeve të industrisë së parajsave fiskale është i ligjshëm nëse përdoret nga ata që respektojnë ligjin. Por dokumentet tregojnë se bankat, kompanitë e konsulencës juridike dhe lojtarë të tjerë shpesh kanë dështuar të ndjekin kërkesat ligjore që nevojiten për t’u siguruar që klientët e tyre nuk po merren me aktivitete kriminale, po fshehin taksa apo po pastrojnë produktet e korrupsionit politik. Në disa raste, dosjet tregojnë se sekserët e parajsave fiskale kanë mbrojtur veten dhe klientët e tyre duke fshehur transaksionet e dyshimta apo duke manipuluar dokumentet.

Dokumentet bëjnë të qartë se shumica e bankave të mëdha janë udhëheqëse pas krijimit të kompanive që fshihen në parajsa fiskale si Ishujt e Virgjër Britanikë, Panamaja apo parajsat e tjera fiskale. Dosjet rendisin gati 15,600 dokumente kompanish të cilat bankat i kanë krijuar për klientët që dëshirojnë t’i mbajnë financat e tyre të fshehta, përfshirë gjigandët ndërkombëtarë të bankingut si UBS dhe HSBC.

Të dhënat paraqesin një model manovrash të fshehta të kryera nga bankat, kompanitë dhe njerëzit e lidhur me presidentin e Rusisë Vladimir Putin. Të dhënat tregojnë kompani të fshehura në parajsat fiskale të lidhura me këtë rrjet që lëviz para në transaksione të mëdha që arrijnë në deri 200 milionë dollarë me një dorë. Shokët e Putinit fshehën pagesat, krijuan dokumente me datë të vjetër dhe fituan ndikim të fshehtë në industrinë e medias dhe të makinave të këtij vendi.

Një zëdhënës i Kremlinit nuk iu përgjigj pyetjeve për këtë lajm, por doli në publik më 28 mars me akuzat se ICIJ dhe partnerët e saj mediatikë po përgatisnin një “sulm informativ” kundër Putinit dhe njerëzve pranë tij.

Të dhënat e rrjedhura – të cilat u analizuan nga një skuadër prej më shumë se 370 gazetarësh nga 76 vende – vijnë nga një kompani pak e njohur por shumë e fuqishme konsulence ligjore me bazë në Panama, Mossack Fonseca, e cila ka degë në Hong Kong, Majemi, Zyrih dhe 35 vende të tjera nëpër botë.

Kjo është një nga kompanitë më të mëdha në botë për krijimin e kompanive guackë, struktura korporative që mund të përdoren për të fshehur pronësinë e një aseti. Dokumentet e brendshme të kësaj kompanie që rrodhën në media përmbajnë informacion mbi 214,488 kompani të lidhura me njerëz në më shumë se 200 vende dhe territore. ICIJ do të publikojë listën e plotë të kompanive të lidhura me to në fillim të majit.

Të dhënat përfshijnë emaile, raporte financiare, pasaporta dhe të dhëna të tjera të korporatave, të cilat zbulojnë pronarët sekretë të llogarive bankare dhe kompanive të regjistruara në 21 parajsa fiskale, nga Nevada në Singapor apo në Ishujt e Virgjër Britanikë.

Duart e Mossack Fonseca gjenden në tregtinë e diamanteve të Afrikës, në tregun ndërkombëtar të artit dhe biznese të tjera që lulëzojnë në sekret. Kompania ka shërbyer aq shumë mes familjeve mbretërore të Lindjes së Mesme sa mund të mbushë një pallat me dokumente. Ajo ndihmoi dy mbretër, Mohammed VI të Marokut dhe Mbretin Salman të Arabisë Saudite që të blinin jahte luksi.

Në Islandë, dokumentet tregojnë se si kryeministri Sigmundur David Gunnlaugsson dhe bashkëshortja e tij kishin nën pronësi një kompani sekrete që mbante miliona dollarë në bankat e Islandës në bonde gjatë krizës financiare të këtij vendi.

Dosjet përfshijnë emrin e një pastruesi parash të dënuar, i cili pretendon se ka organizuar një kontribut të fshehtë për fushatë elektorale që u përdor për të paguar hajdutët e Uotergejtit, 29 miliarderë nga lista e Forbes me 500 njerëzit më të pasur si dhe yllin e kinemasë Jackie Chan, i cili pati së paku gjashtë kompani të menaxhuara përmes kësaj kompanie të konsulencës ligjore.

Ashtu si edhe me shumë klientë të Mossack Fonseca, nuk ka prova që të sugjerojnë se Chan i përdori kompanitë e tij për qëllime të këqija. Pasja e një kompanie të regjistruar në një parajsë fiskale nuk është e paligjshme. Për disa transaksione ndërkombëtare biznesi, ajo është një zgjedhje e logjikshme.

Por dokumentet e Mossack Fonseca gjithsesi sugjerojnë se klientët e kësaj kompanie përfshijnë njerëz të skemave piramidale, trafikantë droge, evazorë fiskalë dhe së paku një person të dënuar për krim seksual. Një biznesmen amerikan i cili u dënua sepse udhëtoi në Rusi për të bërë seks me jetimë nën moshë firmosi dokumentet për një kompani në parajsë fiskale ndërkohë që po vuante dënimin në një burg në Nju Xhersi.

Dosjet përmbajnë detaje të reja mbi skandale të mëdha nga vjedhja më famëkeqe e arit në Angli në akuzat për ryshfet në FIFA, organizmi që menaxhon futbollin ndërkombëtar.

Dokumentet zbulojnë se kompania ligjore e Juan Pedro Damiani, një anëtar i komitetit të etikës së FIFA-s, kishte marrëdhënie biznesi me tri njerëz të cilët qenë akuzuar në një skandal të FIFA-s – ish zëvendëspresidenti i FIFA Eugenio Figueredo dhe Hugo e Mariano Jinkis, babai dhe djali të akuzuar se kishin paguar ryshfet për të fituar të drejtat e transmetimit televiziv për ndeshjet e futbollit të Amerikës Latine. Të dhënat tregojnë se kompania ligjore e Damiani në Uruguaj përfaqësonte një kompani të fshehtë të lidhur me Jinkises dhe shtatë kompani të lidhura me Figueredo.

Në përgjithe të raportimeve nga ICIJ dhe partnerët e saj mediatikë, paneli i etikës së FIFA-s ka nisur një hetim paraprak mbi marrëdhënien e Damiani me Figueredo. Një zëdhënës për komitetin tha se Damiani informoi vetë fillimisht panelin mbi lidhjet e tij të biznesit me Figueredo më 18 mars. Kjo ndodhi një ditë pasi skuadra e reporterëve i dërgoi pyetje Damianit mbi punën e kompanisë së tij ligjore për kompani të lidhura me ish zëvendëspresidentin e FIFA.

Lojtari më i mirë i botës në futboll, Lionel Messi, u zbulua gjithashtu mes dokumenteve. Ato tregojnë se Messi dhe babai i tij qenë pronarë të një kompanie të regjistruar në Panama: Mega Star Enterprises Inc. Kjo i shton një emër të ri listës së kompanive të fshehta që dihet se janë të lidhura me Messin. Biznesi i tij në parajsa fiskale është aktualisht nën hetim për evazion fiskal në Spanjë.

Pavarësisht nëse janë të famshëm apo të panjohur, Mossack Fonseca punon fort për të mbrojtur sekretet e klientëve të tij. Në Nevada, të dhënat tregojnë se kompania u përpoq të mbrojë veten dhe klientët e vet nga pasojat e mundshme ligjore në një juridiksion të gjykatës Amerikane duke hequr dokumentet që kishte nga dega e vet në Las Vegas si dhe udhëzoi punonjësit e vet të teknologjisë së informacionit të fshihnin të dhëna elektronike nga telefona celularë e kompjuterë.

Dosjet e rrjedhura tregojnë se kompania vazhdimisht ofroi të regjistronte dokumente pas në kohë për të ndihmuar klientët të merrnin përfitime në çështjet e tyre financiare. Kjo qe kaq e zakonshme sa në një email të vitit 2007 tregohet se punonjësit flisnin për krijimin e një strukture çmimi e cila i mundësonte klientëve të paguanin 8.75 dollarë çdo muaj shumë pas në kohë dhe se dokumentet e korporatës mund të krijoheshin sikur ishin firmosur vite më parë.

Në një përgjigje me shkrim nga ICIJ firma tha se “nuk ndihmon apo promovon veprime të paligjshme. Aludimet tuaja se ne i ofrojmë aksionerëve struktura që supozohet se janë dizenjuar për të fshehur identitetin e pronarëve të vërtetë janë tërësisht të pabaza dhe false.”

Kompania shtoi se regjistrimi i dokumenteve sikur ngjarja ka ndodhur pas në kohë “është një praktikë e njohur dhe e pranuar” dhe se “është e zakonshme në industrinë tonë dhe nuk synon të mbulohet apo fshihet një akt i paligjshëm.”

Kompania tha se nuk mund t’i përgjigjet pyetjeve mbi klientë speficikë për shkak të detyrimeve të saj për të ruajtur konfidencialitetin e klientëve.

Bashkëthemeluesi i firmës, Ramón Fonseca, deklaroi në një intervistë së fundmi në televizionin e Panamasë se kompania nuk kishte përgjegjësi për atë që bënin klientët e saj për kompanitë nëpër parajsa fiskale që ajo shet. Ai e krahasoi firmën e tij me një “fabrikë makinash”, detyrimi i të cilës përfundon sapo makina prodhohet. Që të akuzohet Mossack Fonseca për çfarë bëjnë njerëzit me kompanitë e tyre është njësoj sikur të akuzosh prodhuesin e një makine “në rast se makina përdoret në një grabitje,” tha ai.

Nën dyshim

Deri së fundmi, Mossack Fonseca vepronte në përgjithësi në hije Por ajo është vënë nën vëmendje së fundmi për shkak se qeveritë kanë marrë një pjesë të dokumenteve të rrjedhura gjë që shtyu Gjermaninë dhe Brazilin të hetojnë praktikat e saj.

Në shkurt 2015, Süddeutsche Zeitung raportoi se agjencitë ligjzbatuese gjermane kanë nisur një seri bastisjesh në një nga bankat më të mëdha në vend, Commerzbank, në një hetim për mashtrim fiskal, gjë që mund të sjellë një akuzë penale ndaj punonjësve të Mossack Fonseca.

Në Brazil, kompania është bërë shënjestër në një hetim për ryshfet dhe pastrim parash të njohur si “Operacioni Lavatriçja” (“Lava Jato,” në portugalisht), e cila ka sjellë akuza penale kundër udhëheqësve kryesorë dhe një hetim kundër ish presidentit Luiz Inacio Lula da Silva. Skandali kërcënon të rrëzojë edhe presidenten aktuale Dilma Rousseff.

Në janar, prokurorët në Brazil e etiketuan Mossack Fonseca si një “pastrues të madh parash” dhe njoftuan se ata kanë ngritur akuza penale kundër pesë punonjësve të zyrës së kësaj firme në Brazil.

Mossack Fonseca i mohon akuzat

Zbulimet nga dosjet e kësaj kompanie ligjore zgjerojnë në mënyrë dramatike rrjedhje të mëparshme të të dhënave nga parajsat fiskale të cilat ICIJ dhe partnerët e vet raportues kanë zbuluar përgjatë katër viteve të fundit.

Në bashkëpunimin më të madh të ndërmarrë ndonjëherë në botën e medias, gazetarë që punojnë në më shumë se 25 gjuhë po gërmojnë në dokumentet e Mossack Fonseca për të gjurmuar marrëveshjet sekrete të klientëve të kësaj kompanie nëpër botë. Ata ndanë informacion dhe hynë në shtigje të krijuara nga dosjet e kompanive, të dhënat mbi pronësinë, raportet financiare, dokumentet gjyqësore dhe intervistat me ekspertë kundër pastrimit të parasë apo zyrtarë të tjerë.

Reporterët e Süddeutsche Zeitung morën miliona të dhëna nga një burim konfidencial dhe i ndanë ato me ICIJ dhe partnerë të tjerë të medias. Organizatat mediatike që po marrin pjesë në investigime nuk kanë paguar për dokumentet e ndara.

Para se Süddeutsche Zeitung të merrte dokumentet, autoritetet gjermane të taksave blenë një pjesë të vogël të dokumenteve të Mossack Fonseca nga një person që i dispononte, lëvizje që solli hetimet në Gjermani në fillim të vitit 2015. Një pjesë më e vogël e dokumenteve i është ofruar që nga ajo kohë autoriteteve të taksave të Mbretërinë e Bashkuar, në Shtetet e Bashkuara dhe në vende të tjera, sipas burimeve me njohuri nga çështja.

Dosja më e madhe e marrë nga organizatat e medias ofrojnë më shumë se sa një panoramë të thjeshtë të metodave të biznesit të kësaj kompanie ligjore apo një katalog mbi klientët e vet më të këqij. Ato lejojnë zbulimin e thellë të një industrie që ka punuar për t’i mbajtur praktikat e veta të fshehta – dhe detaje që tregojnë se si përpjekjet për të reformuar sistemin kanë dështuar.

Historia e Mossack Fonseca është, në shumë mënyra, historia e vetë sistemit të parajsave fiskale.

Krimi i shekullit

Para agimit më 26 nëntor 1983, gjashtë grabitës hynë në magazinat e Brink’s-Mat në aeroportin Hithrou të Londrës. Grabitësit lidhën rojet e sigurisë, i lyen me benzinë dhe ndezën një shkrepëse duke i kërcënuar se do t’i digjnin të gjallë në rast se nuk hapnin kasafortën e magazinës. Brenda saj, grabitësit gjetën gati 7 mijë lingota ari si dhe diamante e para të thata.

“Faleminderit shumë për ndihmën tuaj. Gëzuar Krishtlindjet,” tha njëri nga grabitësit ndërsa po iknin. Media e cilësoi grabitjen si “krimi i shekullit.” Shumica e plaçkës – përfshirë paratë e nxjerra nga shkrirja e arit dhe shitja e tij, – nuk u gjetën kurrë. Se ku humbën paratë është një mister që vijon të magjepsë studentët e botës së krimit të Anglisë.

Tashmë dokumentet brenda Mossack Fonseca zbulojnë se bashkëthemeluesi i saj, Jürgen Mossack, mund të ketë ndihmuar grabitësit të fshihnin paratë nga autoritetet duke i fshehur përmes një kompanie të lidhur me Gordon Parry, një biznesmen në Londër që pastroi para për grabitësit.

Gjashtëmbëdhjetë muaj pas grabitjes, të dhënat tregojnë se Mossack Fonseca krijoi një kompani guackë të quajtur Feberion Inc. Jürgen Mossack qe një nga tre drejtorët “e emëruar”, një term që përdoret në kompanitë guackë për paraqitje, pasi drejtuesit e kompanisë të vërtetë nuk dihen dhe juristët ose kontabilistët shfaqen si drejtues.

Një memo e brendshme e shkruar nga Mossack tregon se ai qe i vetëdijshëm më 1986 se kompania “dukej se qe përfshirë në menaxhimin e parave të vjedhjes së famshme në Brink’s-Mat në Londër. Vetë kompania nuk qe përdorur ilegalisht, por mund të jetë që kompania investoi para përmes llogarive bankare dhe pronave, të cilat patën burim të paligjshëm.”

Të dhënat e Mossack Fonseca nga viti 1987 e bëjnë të qartë se Parry qe pas Feberion. Në vend që të ndihmoheshin autoritetet të fitonin akses te asetet e Feberion, firma ligjore mori hapa për ndalimin e policisë së Britanisë së Madhe.

Pasi policia mori dy certifikata që kontrollonin pronësinë e kompanisë, Mossack Fonseca i mundësoi Feberion të emetonte 98 aksione të reja, një lëvizje që duket se efektivisht zhvendosi kontrollin larg duarve të hetuesve.

Vetëm në vitin 1995, – tri vjet pasi Parry u dërgua në burg për rolin e tij në vjedhjen e arit, Mossack Fonseca i mbylli marrëdhëniet e biznesit me Feberion.

Një zëdhënës për kompaninë ligjore tha se çdo aludim se firma ndihmoi për të fshehur të ardhurat nga grabitja “është tërësisht fals.” Zëdhënësi tha se Jürgen Mossack “nuk ka bërë kurrë asnjë pazar” me Parry dhe nuk është kontaktuar kurrë nga policia për këtë rast.

Mbrojtja nga Mossack Fonseca e kësaj kompanie ilustron se sa larg shkojnë shumë kompani sekrete për t’i shërbyer interesave të klientëve të tyre.

Sistemi i parajsave fiskale mbështetet në një industri me shtrirje botërore të bankave, avokatëve, llogaritarëve e ndërmjetësve të cilët punojnë së bashku për të mbrojtur sekretet e klientëve të tyre. Ekspertët e sekreteve përdorin kompani anonime, truste dhe ente të tjera që ekzistojnë vetëm në letër për të krijuar struktura komplekse që mund të përdoren për të fshehur origjinën e parave të pista.

“Ato janë karburanti që mban në punë motorin,” thotë Robert Mazur, një ish agjent antidroge në SHBA dhe autor i librit I Infiltruari: Jeta Ime Sekrete Brenda Bankave të Pista të Kartelit Medelin të Pablo Escobar. “Ato janë pjesë jashtëzakonisht të rëndësishme të formulës së suksesit të organizatave kriminale.”

Mossack Fonseca i tha ICIJ se ai zbaton “si tekstin ashtu edhe frymën e ligjit. Për shkak të kësaj, ne nuk jemi akuzuar kurrë për aktivitet kriminal në gati 40 vjet punë.”

Burrat që themeluan firmën dekada më parë – dhe vijojnë edhe sot si partnerët e saj kryesorë – janë figura të njohura në shoqërinë dhe politikën e Panamasë.

Jürgen Mossack është një imigrant gjerman babai i të cilit kërkoi një jetë të re në Panama për familjen e tij pasi i shëërbeu Hitlerit gjatë Luftës së Dytë Botërore. Ramón Fonseca është një shkrimtar që ka fituar çmime dhe që ka punuar gjatë viteve të fundit si këshilltar për presidentin e Panamasë. Ai mori leje dhe la detyrën si këshilltar i presidentit në mars pasi kompania e tij u implikua në skandalin e Brazilit dhe pasi ICIJ filluan të bëjnë pyetje mbi praktikat e firmës së tij.

Nga baza e tij në Panama, një nga zonat më sekrete financiare të botës, Mossack Fonseca mbjell kompani anonime në Panama, në Ishujt e Virgjër Britanikë dhe në parajsa të tjera fiskale.

Kompania ligjore ka punuar ngushtë me bankat e mëdha dhe me kompanitë e mëdha ligjore në vende si Holanda, Meksika, Shtetet e Bashkuara dhe Zvicra, duke ndihmuar klientët e vet të lëvizin paratë dhe të ulin faturat e tyre fiskale.

Një analizë e ICIJ mbi dosjet e rrjedhura zbuloi se më shumë se 500 banka, degët dhe filialet e tyre kanë punuar me Mossack Fonseca që nga vitet 1970 për të ndihmuar klientët të menaxhojnë kompanitë nëpër parajsa fiskale. UBS krijoi më shumë se 1,100 kompani në parajsa fiskale përmes kësaj kompanie. HSBC krijoi më shumë se 2,300.

Në tërësi, dosjet tregojnë se Mossack Fonseca punoi me më shumë se 14,000 mijë banka, kompani ligjore, kontabilistë e sekserë për të krijuar kompani, fondacione dhe truste për klientët e vet.

Mossack Fonseca thotë se këto ndërmjetës kanë klientët e vërtetë të saj dhe jo ata që përdorin kompanitë sekrete. Firma thotë se ndërmjetësit ofrojnë shtresa shtesë mbikëqyrjeje dhe analizimi të klientëve të rinj. Sa i përket procedurave të saj, Mossack Fonseca thotë se ato shpesh tejkalojnë “rregullat dhe standardet ekzistuese detyruese për sektorin.”

Në përpjekjet e saj për të mbrojtur Feberion Inc., kompania guackë e lidhur me vjedhjen e madhe të arit në Britani, Mossack Fonseca përdori shërbimet e një kompanie me bazë në Panama, Chartered Management Company, e drejtuar nga Gilbert R.J. Straub, një amerikan që luajti rolin e ndërmjetësit në skandalin e Uotergejtit.

Më 1987, ndërsa policia e Mbretërisë së Bashkuar po hetonte kompaninë guackë, Jürgen Mossack dhe drejtorët e tjerë në letër të Feberion dhanë dorëheqjen, me mirëkuptimin se ata do të zëvendësoheshin nga drejtorë të rinj të emëruar nga Straub’s Chartered Management.

Straub u arrestua në fund nga Administrata për Zbatimin e Ligjit Kundër Drogës të SHBA-së në një çështje pa lidhje me vjedhjen e arit në Britani, sipas Mazur, ish agjentit të fshehtë. Gjatë një prej punëve të tij si agjent i fshehtë, Mazur mblodhi faktet që bënë që Straub të deklarohej fajtor për akuzën për pastrim parash më 1995. Duke besuar se Mazur qe vetë një pastrues parash me lidhje të shumta, Straub u përpoq të fitonte besimin e tij duke rrëfyer se si ai ilegalisht kishte financuar fushatën për rizgjedhje si president të Nixon më 1972.

Sekrete dhe viktima

Babai i Nick Kgopa vdiq kur Nick qe 14 vjeç. Kolegët e punës të babait të tij në një minierë ari në Afrikën e Jugut thanë se babai i Nick qe vrarë nga ekspozimi ndaj kimikateve.

Nick, nëna e tij dhe vëllai më i vogël, i cili nuk dëgjon, mbijetuan falë çeqeve mujore nga një fond për vejushat dhe jetimët e minatorëve.

Një ditë, pagesat nuk erdhën më

Familja e tij qe një prej shumë njerëzve që humbën për shkak të një investimi mashtrues të 60 milionë dollarëve të kryera nga biznesmenë të Afrikës së Jugut. Prokurorët dyshojnë se një grup individësh të lidhur me një kompani të menaxhimit të aseteve, Fidentia, patën përvetësuar miliona nga fondet e investimit – përfshirë pensionet e minatorëve të vdekur në aksidente, një fond që supozohej se do të mbështeste rreth 46 mijë të ve dhe jetimë.

Dokumentet e Mossack Fonseca tregojnë se së paku dy nga njerëzit e përfshirë në këtë mashtrim përdorën shërbimet e kësaj kompanie për të krijuar kompani të fshehta – dhe se Mossack Fonseca qe i gatshëm të ndihmonte një nga mashtruesit që të mbronte paratë edhe pasi autoritetet e zbuluan lidhjen e tij me skandalin.

Organizatorët e skemave piramidale dhe mashtruesit e tjerë që godasin një numër të madh viktimash shpesh përdorin kompani të fshehta për të krijuar skemat e tyre apo për të fshehur fitimet. Rasti i Fidentia nuk është mashtrimi i vet i madh që shfaqet në dosjet e klientëve të Mossack Fonseca.

Në Indonezi, për shembull, investitorët e vegjël pretendojnë se një kompani e regjistruar nga Mossack Fonseca në Ishujt e Virgjër Britanikë qe përdorur për të mashtruar 3,500 njerëz dhe për të përvetësuar 150 milionë dollarë.

“Ne me të vërtetë kemi nevojë për paratë që të paguajmë faturën e shkollimit të djalit tonë këtë prill,” i shkroi me email një investitor indonezian Mossack Fonseca në prill 2007 pasi pagesat qenë ndërprerë.

“Mund të na jepni ndonjë sugjerim se çfarë të bëjmë,” pyeti investitori me anglishte të keqe pasi pa se emri i Mossack Fonseca u shfaq në një fletushkë reklamuese të fondit të investimit.

Në rastin e Fidentia, të dhënat e Mossack Fonseca tregojnë se një nga njerëzit që më pas u burgos në Afrikën e Jugut për rolin e tij në mashtrim, Graham Maddock, i pati paguar Mossack Fonseca 59 mijë dollarë më 2005 dhe 2006 për të krijuar dy kompani sekrete, përfshirë një që quhej Fidentia North America. Të dhënat e firmës ligjore thonë se ata i dhanë atij “shërbim VIP.”

Mossack Fonseca krijuan gjithashtu struktura sekrete për Steven Goodëin, një njeri për të cilin prokurorët më vonë thanë se pati luajtur një “rol vendimtar” brenda skandalit Fidentia. Ndërsa skandali shpërtheu më 2007, Goodëin iku për në Australi e më pas për në SHBA, ku një avokat i  Mossack Fonseca u takua me të në një hotel luksi në Manhatan për të diskutuar pronat e tij në parajsat fiskale.

Avokati shkroi më vonë se Goodëin “pati folur thellë” mbi skandalin Fidentia dhe se ai “e kishte bindur Goodëin që ta mbronte më mirë” pasurinë e tij sekrete duke e kaluar atë në emër të një pale të tretë.

Në memon e tij, zyrtari i kompanisë i tha kolegëve se Goodëin nuk qe i përfshirë në skandal “në asnjë lloj mënyre” – dhe se ai qe thjeshtë “një viktimë e rrethanave.”

Në prill 2008, FBI e arrestoi Goodëin në Los Anxhelos dhe e dërgoi atë në Afrikën e Jugut, ku u deklarua fajtor për mashtrim dhe pastrim parash. Ai u dënua me dhjetë vjet burg.

Një muaj pas dënimit të Goodëin, një punonjës i Mossack Fonseca propozoi një plan për të penguar prokurorët e Afrikës së Jugut, të cilët prihej të kërkonin paratë e lidhura me kompaninë sekrete të Goodëin, Hamlyn Property LLP, e cila qe krijuar për të blerë prona të patundëshme në Afrikën e Jugut.

Punonjësi propozoi punësimin e një kontabilisti për të “përgatitur” auditet për vitete 2006 dhe 2007 “që të përpiqet për të parandaluar prokurorët që të ndërmerrnin veprime kundër entiteteve që fshiheshin pas Hamlyn.” Ai e vendosi fjalën “përgatitë” në thonjëza në emailin e tij.

Nuk është e qartë nëse propozimi u miratua.

Mossack Fonseca nuk iu përgjigj pyetjeve nga ICIJ mbi marrëdhëniet e veta me Goodëin. Një përfaqësues për Goodëin i tha ICIJ se Goodëin “nuk kishte të bënte fare” me kolapsin e Fidentia, dhe asnjë lidhje direkte apo indirekte me 46 mijë të vetë dhe jetimët” e minatorëve.

Politikisht të ekspozuar

Më 10 shkurt 2011, një kompani anonime në Ishujt e Virgjër Britanikë e quajtur Sandalëood Continental Ltd. i dha një kredi prej 200 milionë dollarësh një kompanie po aq të panjohur me bazë në Qipro të quajtur Horëich Trading Ltd. Një ditë më pas, Sandalëood i përcaktoi të drejtat për mbledhjen e pagesave për kredinë – përfshirë interesat – kompanisë Ove Financial Corp., një tjetër kompani misterioze e regjistruar në Ishujt e Virgjër Britanikë. Për këto të drejta, Ove pagoi një (1) dollar.

Por shtegu i parasë nuk përfundoi këtu

Në të njëjtën ditë, Ove ripërcaktoi të drejtat për të arkëtuar kredinë te një kompani e regjistruar në Panama të quajtur International Media Overseas. Dhe kjo e fundit pagoi 1 dollar.

Brenda 24 orësh, kredia, në letër, pati kaluar tre vende, dy banka dhe katër kompani, proces që besohet se kryhet për ta bërë paranë të pagjurmueshme.

Ka shumë arsye se pse njerëzit pas transaksionit mund të dëshirojnë ta fshehin atë, dhe arsyeja kryesore duket se është se paratë vijnë nga njerëz shumë pranë udhëheqësit rus Vladimir Putin.

Banka me bazë në Shën Petersburg, Bank Rossiya, një institucion ku pronari kryesor dhe kryetari është cilësuar si “thesarmbajtësi” i Putinit, krijoi Sandalëood Continental dhe drejtoi fluksin e parave.

International Media Overseas, ku u kaluan të drejtat për arkëtimin e principalit dhe interesave të kredisë 200 milionëshe, qe kontrolluar, në letër, nga një nga miqtë më të vjetër të Punit, Sergey Roldugin, një violinçelist i cili është nun i vajzës së madhe të Putinit.

Të 200 milionët qenë një nga dhjetëra transaksione me vlerë të përgjithshme prej 2 miliardësh që gjenden në dosjet e Mossack Fonseca ku përfshihen njerëz apo kompani të lidhura me Putinin. Ato përbëjnë një pjesë të sipërmarrjes së Bank Rossiya të cilat fitonin ndikim indirekt mbi një aksioner shumice në kompaninë më të madhe të prodhimit të kamionëve në Rusi dhe që kishte aksione sekrete edhe në disa media kyçe në Rusi.

Pagesa të dyshimta të bëra nga batakçinjtë e Putinit mund të jenë krijuar në disa raste si shpërblesa, ndoshta në shkëmbim të ndihmës apo kontratave me qeverinë e Rusisë. Dokumentet sekrete sugjerojnë se shumica e parave të kredisë në fillim erdhi nga një bankë në Qipro, e cila në atë kohë qe nën pronësinë maxhoritare të bankës shtetërore ruse VTB Bank.

Në një konferencë për median javën e kaluar, zëdhënësi i Putinit Dmitry Peskov tha se qeveria nuk përgjigjet ndaj “pyetjeve të paguara” nga ICIJ apo partnerët e ICIJ për shkak se ato janë pyetje “që janë shtruar qindra herë dhe që kanë marrë përgjigje qindra herë.”

Peskov shtoi se Rusia ka “të gjithë arsenalin e mjeteve ligjore në skenën kombëtare dhe ndërkombëtare për të mbrojtur nderin dhe dinjitetin e presidentit tonë.”

Sipas ligjit kombëtar dhe marrëveshjeve ndërkombëtare, firma si Mossack Fonseca të cilat ndihmojnë të krijohen kompani dhe llogari bankare, supozohet se duhet të mbajnë sytë hapur për njerëz të përfshirë në pastrim parash, evazion fiskal apo krime të tjera. Ata kanë detyrimin të kujdesen për “persona të ekspozuar politikisht”, zyrtarë të qeverive dhe familjeve apo bashkëpunëtorëve të tyre. Nëse dikush është një “PEP” (akronim në anglisht për Person të Ekspozuar Politikisht), ndërmjetësi që krijon kompanitë e tyre duhet të rishikojë aktivitetet e tyre me kujdes dhe të sigurohet se ato nuk po bëjnë korrupsion.

Mossack Fonseca i tha ICIJ se ajo “ka krijuar politikat dhe procedurat e përshtatshme për të identifikuar dhe trajtuar këto raste ku individët” kualifikohen si PEP.

Shpesh, Mossack Fonseca duket se nuk arrinte të kuptonte se cilët qenë klientët e saj. Një audit i brendshëm i vitit 2015 zbuloi se firma ligjore i dinte identitetet e pronarëve të vërtetë të vetëm 204 nga 14,086 kompanive që pati krijuar në Seiçeles, një parajsë fiskale në Oqeanin Indian.

Autoritetet në Ishujt e Virgjër Britanikë e gjobitën Mossack Fonseca për 37 mijë dollarë për dhunimin e ligjeve kundër pastrimit të parave për shkak se ajo kishte ndihmuar krijimin e një kompanie për djalin e ish presidentit të Egjiptit Hosni Mubarak, por nuk e kishte identifikuar lidhjen edhe pasi djali dhe babai u akuzuan për korrupsion në Egjipt. Një rishikim i brendshëm nga kompania doli në konkluzionin se “formula jonë e vlerësimit të rrezikut ka defekte të rënda.”

Në total, një analizë e ICIJ e dosjeve të Mossack Fonseca identifikoi 61 familjarë dhe shokë kryeministrash, presidentësh apo mbretërish.

Të dhënat tregojnë, për shembull, se familja e presidentit të Azerbajxhanit Ilham Aliyev përdori fondacione dhe kompani në Panama për të mbajtur paketa sekrete aksionesh në miniera ari dhe në prona të patundëshme në Londër. Fëmijët e kryeministrit Naëaz Sharif të Pakistanit krijuan kompani përmes Mossack Fonseca.

Familjarët e së paku tetë anëtarëve aktualë apo ish anëtarëve të Byrosë Politike të Kinës kanë kompani në parajsa fiskale të krijuara përmes Mossack Fonseca. Këtu përfshihet kunati i presidentit Xi, i cili krijoi dy kompani në Ishujt e Virgjër Britanikë më 2009.

Përfaqësues për udhëheqës të Azerbajxhanit, Pakistanit dhe Kinës nuk oi përgjigjën kërkesave për pyetje.

Lista e udhëheqësve botërorë që përdorën Mossack Fonseca për krijimin e kompanive sekrete përfshijnë presidentin aktual të Argjentinës, Mauricio Macri, i cili qe drejtor dhe zëvendëspresident i një kompanie të regjistruar në Bahamas të menaxhuar nga Mossack Fonseca kur ai qe biznesmen dhe kryebashkiak i kryeqytetit të Argjentinës, Buenos Aires. Një zëdhënës për Macri tha se presidenti nuk kishte pasur kurrë personalisht aksione në këtë kompani, e cila qe pjesë e biznesit të familjes së tij.

Gjatë ditëve më të përgjakshme btë pushtimit të rajonit të Donbasit të Ukrainës nga Rusia, dokumentet tregojnë se përfaqësuesit e udhëheqësit të Ukrainës Petro Poroshenko vuajtën për të gjetur një kopje të një fature uji në emër të tij për të përfunduar dokumentet për krijimin e një kompanie në Ishujt Virgjin të Britanisë.

Një zëdhënës për Poroshenko tha se krijimi i kompanisë nuk kishte të bënte me asnjë “ngjarje politike apo ushtarake në Ukrainë.” Këshilltarët financiarë të Poroshenkos tha se presienti nuk përshiu kompaninë në fjalë në deklaratën e tij të pasurisë për vitin 2014 për shkak se as kompania në fjalë dhe as dy kompani të tjera të lidhura të regjistruara në Qipro dhe në Hollandë, nuk kanë asete. Ata thanë se kompanitë qenë pjesë e ristrukturimit të korporatës së Poroshenkos që merret me biznesin e prodhimit të ëmbëlsirave.

Kur Sigmundur David Gunnlaugsson u bë kryeministër i Islandës më 2013, ai fshehu një sekret që mund ta kishte dëmtuar karrierën e tij politike. Ai dhe bashkëshortja e tij kishin bashkëpronësi në një kompani sekrete në Ishujt e Virgjër Britanikë kur hyri në parlament në vitin 2009. Ai e shiti aksionin në kompaninë e tij më vonë atë muaj te bashkëshortja e tij për 1 dollar.

Kompania kishte bonde me vlerë nominale prej miliona dollarësh në tri banka gjigande islandeze të cilat falimentuar gjatë krizës financiare të vitit 2008, duke e bërë atë një kreditor të falimentuar. Qeveria e Gunnlaugsson negocioi një marrëveshje me kreditorët vitin e kaluar pa zbuluar se familja e tij kishte një interes financiar në rezultatin e negociatave.

Gunnlaugsson ka mohuar gjatë ditëve të fundit që interesi financiar i familjes së tij të kishte ndikuar qëndrimin e tij. Të dhënat e publikuara nuk e bëjnë të qartë nëse pozicioni politik i Gunnlaugsson fitoi apo u dëmtua nga vlera e bondeve të mbajtuar përmes kompanisë sekrete.

Në një intervistë për partnerët e medias të ICIJ, Reykjavik Media dhe SVT, Gunnlaugsson mohoi se kishte fshehur asete. Kur ai u përball me emrin e kompanisë sekrete të lidhur me të –  Ëintris Inc. – kryeministri tha: “Po ndjehem paksa çuditshëm për këtë pyetje pasi duket se ju po më akuzoni mua për diçka.”

Menjëherë pas kësaj, ai e ndërpreu intervistën.

Katër ditë më vonë, bashkëshortja e tij e bëri çështjen publike, duke shkruajtur në Facebook se kompania qe e saj dhe jo e tij dhe se ajo kishte paguar të gjitha taksat.

Që nga ajo kohë, anëtarët e parlamentit të Islandës kanë pyetur se pse Gunnlaugsson nuk e deklaroi kurrë kompaninë sekrete, ku një nga deputetët bëri thirrje që kryeministri dhe qeveria e tij të dorëhiqen.

Kryeministri iu përgjigj me një deklaratë prej tetë faqesh ku argumentohej se atij nuk i kërkohej me ligj të raportonte lidhjen që kishte me Ëintris për shkak se kompania qe nën pronësinë e bashkëshortes dhe se ajo qe “thjeshtë një kompani hollding dhe jo një kompani me aktivitet tregtar”.

Fshehje nëpër parajsa fiskale

Në vitin 2005, një varkë turistike e quajtur Ethan Allen u mbyt në liqenin Xhorxh të Nju Jorkut duke i marrë jetën 20 turistëve të moshuar. Pasi të mbijetuarit dhe familjet e viktimave hapën gjyq, ata mësuan se kompania e udhëtimeve nuk kishte policë sigurie për shkak se mashtruesit i kishin shitur asaj një policë false.

Malchus Irvin Boncamper, një llogaritar në ishullin Shën Kits në Karaibe, u deklarua fajtor më 2011 në SHBA për akuzën se kishte ndihmuar dikë të pastronte përfitimet e mashtrimit.

Kjo krijoi një problem për Mossack Fonseca, për shkak se Boncamper pati shërbyer si fasadë – një drejtor “i emëruar” – për 30 kompani të krijuara nga firma ligjore.

Sapo mësoi për dënimin e Boncamper, Mossack Fonseca veproi me shpejtësi. Ajo i tha zyrtarëve të vet të zëvendësonin Boncamper si drejtor të kompanive – si dhe për të regjistruar të dhënat pas në kohë në mënyrë që të dukej sikur ndryshimet kishin ndodhur më herët, në disa raste, një dekadë më herët.

Rasti i Boncamper është një nga shembujt e dosjeve të rrjedhura që tregojnë se si firma ligjore përdori taktika të dyshimta për të fshehur metodat apo aktivitetet e klientëve të vet nga autoritetet ligjzbtuese.

Në “Operacionin Lavatriçja” në Brazil, prokurorët akuzojnë se punonjësit e Mossack Fonseca shkatërruan dhe fshehën dokumente për të maskuar përfshirjen e kompanisë së tyre në pastrim parash. Një dokument policor thotë se, në një rast, një punonjës në degën e Brazilit i dërguan një email ku instruktoheshin bashkëpunonjësit të fshihnin të dhënat në lidhje me një klient që mund të binte nën shënjestrën e hetimit policor: “Mos lini asgjë. Do t’i fsheh ato në makinën ose shtëpinë time”.

Në Nevada, dosjet e rrjedhura tregojnë se punonjësit e Mossack Fonseca punuan në fund të vitit 2014 për të fshehur lidhjet mes degës së kësaj kompanie në Las Vegas dhe zyrave të saj qendrore në Panama pasi prisnin një urdhër gjykate për dorëzim informacioni për 123 kompani të krijuara nga firma. Prokurorët në Argjentinë i patën gjetur lidhjet e këtyre kompanive me bazë në Nevada me një skandak korrupsioni ku qenë përfshirë ish presidentët Néstor Kirchner dhe Cristina Fernández de Kirchner.

Në përpjekje për të çliruar veten nga juridiksioni i gjykatave amerikane, Mossack Fonseca pretendoi se zyra e tij në Las Vegas, MF Nevada, në fakt nuk qe një degë. Ai tha se nuk kishte kontroll mbi këtë zyrë.

Të dhënat e brendshme të firmës tregojnë të kundërtën. Ata tregojnë se firma kontrollonte llogarinë bankare të MF Nevada dhe bashkëthemeluesit e firmës si dhe një zyrtar tjetër i Mossack Fonseca kishin 100 për qind të aksioneve të MF Nevada.

Për të fshehur provat për këtë lidhje, firma organizoi fshehjen e dokumenteve të degës dhe punoi për të fshirë gjurmë kompjuterike të lidhjes mes operacioneve në Nevada dhe atyre të Panamasë. Në një nga emailet e rrjedhura, zbulohet se një shqetësim i madh qe që menaxheri i degës mund të bëhej tepër “nervoz” për të kryer me efikasitet këtë punë, duke e bërë të lehtë për hetuesit që të zbulojnë se “ne po fshehim diçka”.

Mossack Fonseca refuzoi të përgjigjet për pyetjet mbi skandalet në Brazil dhe Nevada por mohoi në përgjithësi se ajo kishte penguar hetuesit apo fshehur aktivitetet e papërshtatshme. “Nuk është në politikën tonë për të fshehur apo shkatërruar dokumente që mund të jenë të vlefshme në një hetim apo procedim”, tha kompania.

Reformimi i botës së sekreteve

Më 2013, udhëheqësi i Britanisë së Madhe David Cameron i nxiti territoret e përtejdetit të vendit të tij – përfshirë edhe Ishujt e Virgjër Britanikë – që të punojnë me të për të “rivendosur rregullin në shtëpinë tonë” dhe që të bashkohen në luftën kundër evazionit fiskal dhe sekretit nëpër parajsa.

Ai nuk kishte pse të shkonte më tutje për të parë se sa e vështirë është reformimi, por mund të shihte historinë e babait të tij të ndarë nga jeta.

Ian Cameron, një agjent burse dhe multimilioner, qe një nga klientët e Mossack Fonseca, i cili përdori këtë firmë ligjore për të fshehur fondet e tij të investimit, Blairmore Holdings, Inc., nga taksat e shtetit të tij.

Emri i fondit vjen nga Blairmore House, prona në fshat e familjes së tij e trashëguar brez pas brezi. Mossack Fonseca regjistroi fondin e investimit në Panama edhe pse shumica e investitorëve të saj më të mëdhenj qenë britanikë. Ian Cameron kontrolloi fondin nga krijimi më 1982 deri në vdekjen e tij më 2010.

Një prospekt për investitorët thotë se fondi “do të menaxhohet dhe drejtohet në mënyrë të tillë që të mos bëhet rezident në Mbretërinë e Bashkuar për qëllime taksimi në Mbretërinë e Bashkuar.”

Fondi e bëri këtë dhe duke përdorur certifikata pronësie të pagjurmueshme, të njohura si “bartës aksionesh” dhe duke emëruar zyrtarë “të emëruar” të kompanisë në Bahamas.

Historia e fshehjes së taksave nga Ian Cameron është një shembull se sa thellë shkon sekreti i parajsave fiskale për elitat politike dhe financiare nëpër botë. Sekreti përbën gjithashtu një motor të rëndësishëm ekonomik për shumë vende. Kjo ka bërë që vetëinteresi ta bëjë reformën të vështirë.

Në SHBA për shembull, shtete si Delauere dhe Nevada, të cilat lejojnë pronarët e kompanive të mbeten anonimë, vijojnë të luftojnë përpjekjet për transparencë më të lartë korporative.

Atdheu i Mossack Fonseca, Panamaja, refuzoi të përqafojë një plan për shkëmbim ndërkombëtar të informacionit mbi llogaritë bankare – për shkak të shqetësimit se industria e saj e sekretit mund të humbasë avantazhin konkurrues. Zyrtarët e Panamasë thonë se ata do të shkëmbejnë informacion, por në një shkallë më modeste.

Sfidat që reformatorët dhe shumë zyrtarë ligjzbatues kanë aktualisht është si të gjejnë dhe ndalojnë veprimet kriminale kur këto janë fshehur pas shtresave të sekretit. Mjeti më efektiv është që sekreti të rrjedhë nga dokumentet e parajsave fiskale dhe të vihen në dukje.

Dokumentet e zbuluara nga ICIJ dhe partnerët evet në media kanë krijuar legjislacione dhe hetime zyrtare në dhjetëra vende dhe kanë treguar se klientët e sekretit duhet të shqetësohen se një ditë, gjithçka do të zbulohet.

Në prill 2013, pasi ICIJ zbuloi “Offshore Leaks”, investigime të bazuara në dokumentet konfidenciale të Ishujve të Virgjër Britanikë dhe Singaporit, klientët e Mossack Fonseca i kërkuan firmës garanci se pronat e tyre sekrete nuk do të zbuloheshin.

Mossack Fonseca i tha klientëve të mos shqetësoheshin. Ajo tha se angazhimi i saj për privatësinë e klientëve të vet “ka qenë gjithmonë me rëndësi të jashtëzakonshme dhe kjo lidhet edhe me informacionin konfidencial që ruhet në qendrën tonë të të dhënave me teknologjinë më të përparuar dhe se çdo komunikim brenda rrjetit tonë botëror kryhet përmes algoritmeve të enkriptuara që përmbush standardet më të larta në botë.”

Ky artikull u shkrua dhe raportua nga Bastian Obermayer , Gerard Ryle, Marina Ëalker Guevara,Michael Hudson, Jake Bernstein, Will Fitzgibbon, Mar Cabra, Martha M. Hamilton, Frederik Obermaier,Ryan Chittum, Emilia Diaz-Struck, Rigoberto Carvajal, Cécile Schilis-Gallego, Marcos Garcia Rey,Delphine Reuter, Matthew Caruana Galizia,Hamish Boland-Rudder, Miguel Fiandor dhe Mago Torres.

Kuja profetike

Edison YPI

Në shtëpinë e Eqerem Bej Vlorës kishin mbetur vetëm 15 shërbëtorë. Aq hyzmeqarë mund t’i sillnin Bejlereshës Vjosën. Megjithatë Zonja vuri kujën; Bo-bo si jemi katandisur. S’ka kush na sjell një gotë ujë.
Kaluan 20 e kusur vjet.
S’mbeti hyzmeqar t’i sillte një gotë ujë ndonjë Beu, se hyzmeqarët u bënë të gjithë ministra dhe nëpunësa.
S’mbeti Bej t’i sillte ndonjë hyzmeqari një gotë ujë, se Bejlerët përfunduan të gjithë nëpër burgje dhe pushkatime.
Kuja e Bejlereshës kishte qënë profetike; Pa bejlerë, hyzmeqarë, gota, ujë, Shqipëria u bë shkretëtirë.
Megjithatë “bejlerët dhe agallarët” në veshët e shumicës së shqiptarëve të sotëm tingëllon si “djajtë dhe xhindët”.
Po cilët ishin, në të vërtetë, bejlerët e Shqipërisë ?
Ishin “barinjtë” më të mirë të Historisë së saj.
Të vetmet infrastruktura urbane për së mbari, administratë dhe rend publik serioz, i bëri një Bej, që ishte edhe Mbret.
I gjithë mendimi iluminist është përpunuar dhe përcjellë prej Bejlerëve.
Pothuaj të gjithë rilindasit shqiptarë ishin Bejlerë.
Poeti më i madh rilindas ishte një Bej.
Eqerem Bej Vlora ishte eruditi dhe atdhetari më i madh i kohës së vet, dhe një nga më të mëdhenjtë e Historisë së Shqipërisë.
Dëshmitë historike më të besueshme të periudhës më problematike të Shqipërisë moderne, i ka dhënë pikërisht Eqerem Beu.
Konservativi më i ndritur, i biri i Bejlereshës së kujës profetike, deputet i Partisë së Mbretit, pranonte dhe respektonte gjithçka institucionale, edhe harbutërinë në Parlament.
Eqerem Beu, vendin e tij dhe popullin e tij, i donte dhe i sundonte.
Ta sundosh atë që do, dhe ta duash atë që sundon, për shumicën e shqiptarëve të sotëm, është paradoks, nuk bën sens.
Derisa pohimin e mësipërm ta kuptojnë dhe ta pranojnë, shqiptarët do vuajnë.
Shqipëria ka nevojë për barinj të mirë, pra për bejlerë.
Kot lodhen parellinjtë e sotëm t’i konkurrojnë Bejlerët. Nga Eqerem Beu tek gjyshi im që e ka mbushur Shqipërinë me kopilat e tij, janë të pa konkurrueshëm.
Para se ta pushtonte hordhia e komunistave, në raport me popullsinë Shqipëria kishte aq Bejlerë, Agallarë, Zotërinj, fukarenj, hyzmeqarë, sa kishin të gjitha vendet përreth saj.
Pa u rivendosur ky raport, s’bën hajër Shqipëria.
U bëtë të gjithë hyzmeqarë dhe të gjithë bejlerë. I provuat të dyja, dhe përpikmërisht sipas profecisë së Bejlereshës, nuk i dhatë dot asnjë gotë ujë njëritjetrit.
Kujtoni kujën profetike të Zonjës.
Vini në krye Bejlerët.
Pa Bejlerë, ju hedh në erë tritoli, ju grin korrupsioni, ju përpin fukarallëku, ju zhduk nga faqja e dheut krimi në familje. Pa Bejlerë nuk mund të arrini kurrkund. Pa bejlerë nuk bëni dot asnjë hap. Pa Bejlerë do ngordhni.

Alternativa e shpresës për Shqipërinë dhe shqiptarët

Belind Këlliçi

Demonstrata e 2 Prillit 1991 përkujtohet sot në qytetin e demokracisë, në Shkodër, si demonstrata antikomuniste, ku mbetën të vrarë katër dëshmorët e demokracisë: Arben Broci, Besnik Ceka, Bujar Bishanaku dhe Nazmi Kryeziu, ndërsa u plagosën qindra të tjerë. Ne jemi sot këtu nga e gjithë Shqipëria, për të nderuar veprën e tyre dhe kujtimin e tyre, por gjithashtu jemi këtu si të rinj, për të thënë që ata janë modeli jonë. Rinia demokrate ka model angazhimin, ka model ngritjen kundër padrejtësive, ka model protestën ndaj shtypjes, ka model lirinë dhe demokracinë.
Të rinjtë demokratë, treguan respektin dhe vlerësimin për votën e lirë dhe proceset zgjedhore duke e organizuar një proces të tillë në parti. Në një proces tërësisht bashkëkohor, nën shembullin amerikan të rinovimit të strukturave të FRPD, u zgjodhën kreu i forumit dhe çdo kryetar e çdo kryesie dege. Ky është modeli që flet vetë, ky është modeli që na përfaqëson, besimi tek vota, besimi tek liria.
Ne besojmë tek liria, tek liria për të zgjedhur e për t’u zgjedhur, ne nuk i trembemi asnjë gare për aq kohë sa ajo është e ndershme dhe korrekte. Ne luftojmë me idetë dhe idealet tona, ne luftojmë me mish e me shpirt dhe nuk luftojmë me armë e me dhunë. Përballë, kemi shtetin që dhunën e kthen në të drejtë dhe armën në mjetin e realizimit të së drejtës, përballë, kemi shtetin që ngjan më shumë se kurrë me atë shtet që ishin përballë 4 dëshmorët e demokracisë 25 vite më parë.
Të rinjtë dhe të rejat demokrate po tregojnë çdo ditë që nuk tremben dhe nuk do të tremben kurrë, e këtë e treguan më 8 dhjetor, e treguan më 28 mars dhe do ta tregojnë çdo ditë që do të kërkohet për të mbrojtur të drejtën, ligjin dhe liritë tona.
Ata janë dhe do të jenë të parët në rrugën e ndryshimeve demokratike që ka nevojë vendi ynë, me frymëzimin që na jep vepra e Arben Brocit, Besnik Cekës, Bujar Bishanakut, Nazmi Kryeziut, Azem Hajdarit, Pjetër Arbnorit dhe çdo demokrati që qëndroi fort për liri dhe demokraci, me motivin e fortë, vendosmërinë dhe frymëzimin që na jep lideri ynë, Lulzim Basha, si alternativa e shpresës për Shqipërinë dhe shqiptarët.

Zgjedhjet, dekriminalizimi e drejtësia, tre zotimet e Bashës nga Shkodra

Lulzim BASHA

25 vite më parë regjimi komunist në grahmat e fundit vrau pabesisht këtu në Shkodër katër djem të rinj plot me ideale dhe ëndrra të mëdha për Shqipërinë si gjithë Europa. Nderim përjetë Arben Brocit, Bujar Bishanakut, Besnik Cekës, Nazmi Kryeziut. Emrat e tyre kumbuan sot e kumbojnë përherë me jehonë të madhe në këtë shesh të tragjedisë. Ata i kujtojnë Shkodrës masakrën e 2 Prillit. Ata na kujtojnë të gjithëve çmimin e lartë që ka paguar deri në fund ky qytet për të qenë, përveçse djep i kulturës dhe krenarisë kombëtare, edhe pararojë e bastion i demokracisë shqiptare. Shkodra është frymëzimi ynë, është guximi ynë, është vendosmëria jonë! 4 heronjtë e 2 Prillit dhe qindra qytetarë të plagosur e të dhunuar egërsisht atë ditë të kobshme nga shteti policor janë prova monumentale se demokracia në Shqipëri erdhi me përballje të guximshme, me trimëri qytetare të nivelit më të lartë, me mençuri, me sakrifica, me flijim. Nderim dhe mirënjohje të gjithë atyre që luftuan dhe luftojnë, punuan dhe punojnë, sakrifikuan dhe sakrifikojnë pa u kursyer, për lirinë, për demokracinë, për integrimin në familjen e kombeve të lira, për ligjin dhe Kushtetutën, për zhvillimin dhe përparimin.

Nderim dhe mirënjohje
përjetë dëshmorëve
të demokracisë
Nderim dhe mirënjohje përjetë martirëve, heronjve, dëshmorëve të demokracisë. Sot e dimë mirë se vrasja e Arbenit Brocit, Bujar Bishanakut, Besnik Cekës dhe Nazmi Kryeziut nuk ishte një aksident, por një shfrim hakmarrës i partisë-shtet dhe instrumenteve të saj të dhunës- Sigurimit famëkeq dhe policisë së politizuar deri në palcë – për humbjen e thellë këtu në Shkodër të zgjedhjeve të para shumëpartiake më 31 mars 1991.
Ishte një shpërthim i vetvetishëm dhe njëkohësisht i programuar i dhunës kriminale që buron nga vetë natyra e regjimeve shtypëse, nga shpirti i prishur në gjen i drejtuesve me mendësi sundimtari. Pushteti i çon tek dhuna, i çon tek hakmarrja, i çon tek krimi. Kjo ka ndodhur në Shkodër më 2 Prill 1991. I përzgjodhën më të mirët, më të vendosurit, më të guximshmit mes nesh sepse sundimtarët e dinin mirë se fundi do t’u vinte prej tyre. Por i bënë hesapet gabim. Gjaku i tyre ngriti një popull të tërë, sakrifica i tyre është frymëzimi i lirisë dhe krenarisë sonë sot. Furia e plumbave që u derdh pamëshirshëm nga selia e krimit dhe e çmendurisë 45-vjeçare i ndërpreu në lulen e moshës jetët e katër dëshmorëve, por nuk i vrau dot idealet e tyre të pastra, nuk e ndali dot fluturimin e ëndrrave të tyre rinore.
Këto ideale dhe ëndrra kanë udhëtuar dhe udhëtojnë sot e përherë me Partinë Demokratike, me rininë shqiptare, me Shkodrën e lirë të njerëzve të lirë, me Shqipërinë euroatlantike, me synimet dhe vendosmërinë tonë për të hapur kapitullin e demokracisë së re në jetën e Shqipërisë dhe qytetarëve të saj. Asnjëherë më parë Arben Broci, studenti i dhjetorit, themelues i Partisë Demokratike dhe tre shokët e tij të përjetësisë nuk kanë mbledhur këtu në Shkodër kaq shumë vajza dhe djem të rinj. Ky i sotmi është pelegrinazh i vërtetë bekimi dhe frymëzimi për gjithë rininë në këtë panteon të demokracisë tonë. Prania masive e të rinjve në këtë pelegrinazh është përgjigjja e tyre, përgjigjja juaj miqtë e mi të brezit të ri, ndaj kumteve dhe mësimeve që na vijnë nga historia, nga plagët, nga dhembjet, nga libri i sakrificave dhe i lavdisë.
Kjo prani kaq domethënëse është shprehja e një zgjimi dhe ndërgjegjësimi të ri të rinisë shqiptare për detyrat dhe përgjegjësitë e saj në udhëkryqin e sotëm të demokracisë. 4 dëshmorët 20-vjeçarë na kanë lënë ne të gjithëve e në veçanti rinisë një sprovë të përjetshme. Sprovën e kurajos dhe guximit të tyre për t’i dhënë vendit një drejtim tjetër, për të bërë një kthesë të madhe. Sprovën për të thyer brenda vetes pajtimin me të keqen. Sprovën për t’i dalë përpara të keqes që njësoj si 25 vite më parë i ka zënë rrugën vendit, kanë bllokuar aspiratën për liri dhe mirëqenie.
2 prilli i vitit 1991 na mori të gjithëve 4 jetë të pakthyeshme, por na la ndërkohë një dëshmi të pashlyeshme të shkruar me gjakun e tyre të kulluar: Për pushtetin e tyre, trashëgimtarët politikë të diktaturës heqin çdo maskë dhe kthehen në fis, kthehen tek dhuna, kthehen tek urrejtja, kthehen tek krimi, tek shtypja, tek korrupsioni, kthehen tek luksi për vete, tek pashpirtësia ndaj të tjerëve, kthehen tek diskriminimi politik dhe ekonomik, kthehen tek sundimi. Kjo dëshmi është sot më aktuale se kurrë. Është realiteti trevjeçar i qeverisjes Rama-Meta. Ata duan pushtet me çdo kusht e me çdo çmim. Dhe ashtu si 25 vite më parë vjedhin votën, shkelmojnë ligjin, dhunojnë qytetarët e pasurohen për vete.
Modeli i tyre është e shkuara, është krimi që vrau në mes të Shkodrës katër djem të rinj, janë antivlerat, trafikantët, kriminelët që kanë futur deri në Parlament. Modeli i tyre është pasurimi i qeveritarëve dhe varfërimi i qytetarëve. Një miliard e dyqind milion euro është shuma e abuzimeve dhe vjedhjeve vetëm në harkun kohor të një viti me tendera e koncesione korruptivë që nuk i ka parë as Europa e as bota.

Protestat ndaj krimit
në pushtet nuk
do ndalen
Janë vjedhje, abuzime dhe dështime qeveritare të shkruara si plagë në lëkurën e qytetarëve shqiptarë, në vështrimin e tyre të mbushur me dramë dhe revoltë. Qindra herë i kemi denoncuar e s’do të pushojmë së denoncuari, kemi protestuar e s’do të pushojmë së protestuari, për krimin e ngritur në pushtet dhe pushtetin e ngritur në krim, për aleancën e pashembullt të qeverisë me kriminelë me damkë që sot terrorizojnë qytetarët dhe kanë marrë peng pushtetin e shtetin kudo, si ortakë dhe mëkëmbës të Edi Ramës.
Ky është regjimi i sundimit të një grushti njerëzish që punojnë vetëm për një qëllim: të pasurohen për vete, të sundojnë përmes dhunës, demagogjisë, trushpëlarjes propagandistike, gënjeshtrave dhe mashtrimeve pa doganë. Sot është më e qartë se dje dhe jam i bindur se nesër do të bëhet e qartë për të gjithë:
Shqiptarët nuk kanë, shqiptarët varfërohen sepse abuzon, shpërdoron dhe vjedh banda në krye të qeverisë.
Shqiptarët ikin sepse abuzon, shpërdoron, vjedh, diskriminon dhe nuk jep më asnjë shpresë banda në krye të qeverisë.
Regjimi i Edi Ramës mbjell ndasi, urrejtje, diskriminim. Shkodra e ka provuar dhe po e provon hakmarrjen primitive të Edi Ramës, i cili edhe fondet e shtetit i ndan në bazë të ngjyrës që përfaqëson kryetari i bashkisë. A thua se nuk janë njësoj shqiptarë si ata që votuan për Partinë Demokratike e ata që votuan për Partinë Socialiste?
Ky është vetëm një shembull në morinë e shembujve të arbitraritetit, arrogancës, urrejtjes politike, shpirtvogëlsisë dhe paligjshmërisë që manifeston ditë për ditë dyshja Rama-Meta.
Këtë mendje kanë patur paraardhësit e tyre politikë. Këtë mendje kanë dhe këta sot:
Se pushteti është mbi ligjin, mbi Kushtetutën, mbi liritë e të drejtat, mbi vetë individin e lirë.
Se pushteti është dhuna dhe dajaku, shtypja dhe poshtërimi, shfrytëzimi dhe lëmosha për të tjerët, luksi dhe pasurimi për vete.
Se nuk janë për të shërbyer, por për t’u shërbyer, për të sunduar.
Janë jashtë sistemit demokratik që Shkodra dhe mbarë Shqipëria përqafoi 25 vite më parë.

Oligarkia kriminale
s’do mund të ndalë
ëndrrën e 4 heronjve
Por ne, jemi gati e të vendosur të mos e lëmë ëndrrën dhe projektin e 4 heronjve tanë të ndryshket nga një oligarki kriminale, me ADN të njëjtë si ajo e para 25 viteve.
Ne, Partia Demokratike, opozita demokratike, rinia demokratike, Shqipëria demokratike jemi në këmbë përballë tyre, më të bashkuar se dje, më të shumtë se dje, më të mbështetur se kurrë në përpjekjen dhe misionin tonë për të çliruar Shqipërinë një orë e më parë nga kthetrat e oligarkisë Rama-Meta.
Për të rivendosur një orë e më parë sundimin e ligjit demokratik dhe standardet e demokracisë normale në vend, për të zbatuar një orë e më parë ligjin e dekriminalizimit si një arritje madhore për Shqipërinë, Reformën në Drejtësi që jep drejtësi dhe nuk mbron kriminelë e të korruptuar. Për të përfunduar një orë e më parë reformën zgjedhore dhe për të garantuar me mbështetjen e miqve tanë amerikanë dhe europianë zgjedhje të lira dhe të ndershme. Për t’i hapur rrugë dhe për të sjellë në pushtet me votë të lirë projektin tonë të demokracisë së re pjesëmarrëse, projektin tonë të zhvillimit të sigurt, për më shumë punë dhe punësim, për rroga dhe pensione më të larta, për standarde dinjitoze jetese, për siguri të nivelit të lartë për të gjithë qytetarët shqiptarë.
Ky është modeli ynë. Modeli i vlerave, modeli i punës, modeli i qëndresës dhe vendosmërisë. Frymëzimi ynë është Arben Broci, Bujar Bishanaku, Besnik Ceka, Nazmi Kryeziu, është Pjetër Arbnori, Azem Hajdari, Gramoz Pashko, është Sali Berisha, janë studentët e dhjetorit, të rinjtë dhe të rejat, burrat dhe gratë që me guximin e tyre sollën lirinë dhe demokracinë.
Për këto vlera qëndrojmë, për këto qëllime ekzistojmë, luftojmë dhe do të fitojmë. Ashtu si 25 vite më parë, Shkodra është besimi dhe optimizmi, profecia dhe paralajmërimi, pararoja dhe siguria se dita e re e lirisë dhe demokracisë është më afër se dje dhe po ndriçon tashmë horizontin e shpresës për mbarë Shqipërinë tonë nga Jugu në Veri, nga Lindja në Perëndim. Dëshmorët e 2 Prillit janë bekimi dhe frymëzimi ynë!

Edmond Trako: Si vdiq në duart e mia Bujar Bishanku që ishte plagosur

Paraditen e 2 prillit të vitit 1991, në selinë e Partisë Demokratike në rrugën e “Kavajës” erdhi një lajm i keq. Në protestë në Shkodër ishte vrarë Arben Broci, themelues i Partisë Demokratike një prej studentëve më aktiv në lëvizjen e dhjetorit 90. Bashkë me të u vranë edhe tre të rinjë të tjerë, Besnik Ceka, Bujar Bishanaku dhe Nazmi Kryeziu.
Mëngjesin e asaj dite, në zyrën e PD-së në Tiranë ishte Sali Berisha dhe disa drejtues të tjerë të PD-së. Berisha vendosi të dërgojë në Shkodër një grup nga kryesia e PD-së për të ndjekur nga afër situatën. Aty për aty ai zgjodhi të dërgojë Edmond Trakon e Blerim Çelën. Rrugës ata do të bashkoheshin edhe me Azem Hajdarin për të shkuar në Shkodër. Sheshi qëndror i qytetit ishte kthyer në një betejë lufte. Palët nga kushedi se ku, protestuesit po qëlloheshin me armë në një protestë ku të gjithë ata që protestonin ishin pa armë. Katër të vrarë dhe dhjetëra të plagosur do të ishte bilanci tragjik i asaj dite. Një prej protagonistëve të asaj kohe e rrëfen kështu ditën e 2 prillit. Edmond Trako, një prej themeluesve të PD-së rrëfen se si dha frymën e fundit në prehrin e tij, Bujar Bishanaku, një prej katër të vrarëve në protestën e 2 prillit në Shkodër.
Një gjerdan me fishekë, një kapele e grisur polici dhe disa plumba të mbledhur në fushë betejën para Komitetit të Partisë në Shkodër ishte dëshmia që sillte nga qyteti antikomunist, dërgata demokrate e Sali Berishës. Ja si e rrëfen Edmond Trako atë ditë, si mjek që u gjend pranë njërit prej viktimave në çastet e fundit të jetës së tij.

-Zoti Trako, ju keni qenë një ndër të deleguarit e Partisë Demokratike në Shkodër, ditën kur në 2 prill u vra Arben Broci bashkë me tre djem të tjerë. Si e mbani mend atë ditë?
2 prilli i vitit 1991 është një nga ngjarjet më të bujshme qoftë të periudhës në të cilën u zhvillua si ngjarje, qoftë edhe në kujtesat që i janë bërë asaj dite ndër vite. Kjo për faktin se, mjaft persona që u përfshinë qoftë atë ditë, para ose pas 2 prillit, vazhdojnë të jenë ende aktivë në politikën shqiptare. Arben Broci dhe tre të tjerë dhanë jetën atë ditë për aspiratat e një Shqipërie demokratike, por ato mbeten vetëm aspirata. Kjo bën që 2 prilli të kujtohet si ngjarje e dhimbshme sot e kësaj dite.

-Si u gjendët atje dhe çfarë mbani mend nga ajo ngjarje?
Ishte mëngjesi i asaj date dhe ishim në selinë e PD, ku sot është Poliklinika “Zonja e Këshillit të Mirë”. Ishte ora 9:30 në mëngjes, ishim 7 apo 8 vetë në seli. Një telefonatë nga Shkodra njoftojnë kryetarin e partisë, Sali Berisha, që në Shkodër ishte një situatë shumë e ndërlikuar, ishte sulmuar Komiteti i Partisë dhe ishte vrarë Arben Broci. Ai ishte një ndër themeluesit e PD-së, student i Dhjetorit, anëtar i Krysisë së PD Shkodër, një ndër 30 studentët që shkuan te Ramiz Alia. Ishte një ndër figurat kryesore të PD jo vetëm në Shkodër, por edhe në qendër. Në atë moment u kërkua që dikush të shkonte si përfaqësi në Shkodër për të ndjekur nga afër ngjarjen në Shkodër. Dikush u hodh dhe i tha Berishës: Ju si kryetar duhet të shkoni. Berisha refuzoi dhe m’u drejtua mua: Shko ti Edmond. Unë i thashë po shkojmë, por bashkë. Me tha nuk mund të vi se unë duhem këtu. Atëherë unë i thashë meqenëse duheni këtu në rregull po shkoj dhe bashkë me mua erdhi edhe Blerim Çela. Jemi nisur për në Shkodër dhe rrugës na është bashkuar edhe Azem Hajdari m’u te shkallët e selisë së PD, sapo ishim nisur. Kur kemi arritur në Shkodër qysh në hyrje pamë që vërtet situata ishte jashtë mase e tensionuar. Ishin përhapur gjithëfar lloj lajmesh. Se ishte vrarë Xhelil Gjoni, se ishte sulmuar Komiteti Qendror etj., etj., dhe ne na thanë pse kishim ardhur në Shkodër. Në hyrje të Shkodrës kishte përqendim forcash policore dhe ushtarake. Sa më shumë i afroheshim zonës ku ishte Komiteti i Partisë dhe selia e PD, përqendroheshin më shumë forcat policore e ushtarake. Kur mbërritëm në seli gjetëm Ali Spahinë dhe Pjetër Abrnorin, duke dhënë një intervistë për disa media të huaja. Atje ishte edhe Shenasi Rama. Prej andej, jemi larguar drejt Radio “Shkodrës”. Para Komitetit të Partisë ishte një situatë lufte. Më kujtohen si tani disa makina policie dhe një autoblind që kishte marrë zjarr.
Nga ai autoblind arrita të marrë një gjerdan me disa fishekë që i kishin mbetur, si relike dhe një plumb të atij gjerdani e kam akoma dhe po jua jap ta shihni. Kam mbledhur edhe disa plumba te Komiteti i Partisë, pasi kishte me shumicë në tokë. Mora edhe një kapele polici të shqyer, të cilën e gjeta në tokë.

-Ndërkohë ishin katër të vrarë dhe disa të plagosur?
Po, një prej personave që u vranë atë ditë Bujar Bishanaku. E mbaj mend të plagosur rëndë dhe e shoqërova në spital meqenëse isha mjek. Ka vdekur në dorën time. Mbaj mend që një pjesë e të plagosurve sepse ishin dhjetëra të tillë, kishin plagë të thella. Unë u lejova të hyja në spital meqenëse isha mjek. Situata në spital ishte shumë e rëndë.

-Ndërkohë autoblindët dhe forcat policore e ushtarake ishin në shesh…?
Pasi dola nga spitali, moment tjetër që kam fiksuar te Radio “Shkodra”, mos gaboj është filmuar, shikoj të hipur në verandën e Radio “Shkodrës” Azem Hajdarin. Po fliste dhe po mundohej të qetësonte turmën. Ai bënte thirrje për qetësi, i bënte thirrje njerëzve që të largoheshin që të mos derdhej më gjak. Situata ishte e pakontrollueshme. Megjithëse kishte forca të shumta policore dhe ushtarake. Kishte disa makina tip “Ifa” të ushtrisë që mbanin mbi kabinë nga një mitroloz. Të lëvizje rrugëve të Shkodrës me mitroloz mbi makina ishte kaq e vështirë. Shoferi që kishim na lutej vazhdimisht të iknim, sepse situata ishte kaq e rrezikshme. Nuk di se sa herë kemi shpëtuar rastësisht, pasi plumbat vazhdonin e vinin majtas e djathtas. Mbaj mend që u organizua një mbledhje me autoritete lokale, përfaqësues nga forcat politike, përfaqësues të fesë etj., ishin mbledhur për t’u angazhuar për të qetësuar situatën. Mbaj mend që në atë mbledhje ishte edhe Gjek Çela dhe shefi i tij i policisë. Më vonë, ata u morën të pandehur si përgjegjës për ngjarjet në Shkodër. Ajo mbledhje zgjati rreth 2 apo 3 orë. Në darkë vonë jemi kthyer të tre bashkë, unë, Azemi e Blerim Çela në selinë e PD. Atje gjetëm drejtues të partisë dhe disa të huaj. Mbaja në dorë gjerdanin me fishekë dhe m’u sulën sidomos të huajt, ishin pjesë e Institutit demokratik Amerikan, mi morën të gjithë fishekët që mbante gjerdani dhe unë arrita të mbaja vetëm një prej tyre. Më morën edhe kapelën e policit.. i donin për relike. Mbaja në dorë edhe fotografitë e viktimave, të cilat u botuan në numrin e “RD”-së. Fotografinë e Arben Brocit ma ka dhënë nëna e tij, fotografinë që e disponoj akoma. Në përfundim, mendoj se është një nga ngjarjet më të rënda të asaj periudhe. Ata u qëlluan sipas gojdhënave nga snajper plumba qorr etj., por ne si pamë se nga vinin plumbat dhe nuk morëm vesh kurrë nga erdhën ato plumba që vranë ata katër djem të Shkodrës. Të nesermen është nisur një delegacion nga selia e PD për të marrë pjesë në varrimin e viktimave. Mbaj mend që nuk më morën dhe më ka mbetur merak, sepse doja të shkoja të ngushëlloja nënat e atyre katër djemve. Unë e kujtoj gjithmonë 2 prillin, sepse e përjetova nga afër. E kujtoj, sespe u ndanë nga jeta ata të rinj dhe unë mendoj se duhet të kujtohet si ngjarje për rëndësinë që pati qoftë ato ditë qoftë për arsyen tjetër madhore se mbeti e pazbardhur.

Veliaj bllokon rrugët , Tirana përfshihet nga kaosi

Bashkia e Tiranës ka bllokuar pa paralajmërim ditën e djeshme qendrën e Tiranës dhe bulevardin “Dëshmorët e Kombit” dhe atë “Zogu i I”. Dhe kjo ka bërë që kryeqyteti të përfshihet nga kaosi dhe trafiku i rënduar. Qytetarët kanë gjetur mënyra të ndryshme që t’i përgjigjen tekave të kreut të Bashkisë, Erion Veliaj. Ata kanë vendosur që me makinat e tyre të kalojnë nëpër urat e këmbësorëve, një gjë e ndaluar për shkak të faktit se urat mund të shemben dhe të rrezikohet edhe jeta e njerëzve.
Bashkia i ka bllokuar rrugët për shkak se kreu i Bashkisë, Erion Veliaj ka marrë pjesë në një maratonë-kros të zhvilluar në qendrën e Tiranës, aktivitet që vitet e tjera është zhvilluar në Parkun e Liqenit. Por Parku i Liqenit është i rrethuar me forca të shumta policore për shkak të punimeve që kryhen atje. Bllokimi i rrugëve në qendër të kryeqytetit në pikun e lëvizjes, ka irrituar qytetarët, të cilët kanë shpërthyer në revoltë kundër Veliajt. Ata që e kanë përjetuar më shumë kaosin kanë qenë të moshuarit dhe fëmijët, të cilët kishin dalë në shëtitje këtë fundjavë.
Prej dy javësh, Bashkia e Tiranës ka bllokuar për qarkullimin e automjeteve shumë rrugë kryesore në kryeqytet. Bashkia ka nisur punimet pa asnjë plan në dhjetëra rrugë në qendër të Tiranës, duke krijuar trafik të rënduar të automjeteve. Të lëvizësh me makinë këto ditë në Tiranë të duhen nerva dhe kohë e gjatë qarkullimi. Me fillimin e punimeve për unazën e vogël shumë segmente lidhëse me qendrën e kryeqytetit janë mbyllur për qarkullimin e automjeteve dhe lëvizja është devijuar në të tjera akse. Kur vjen nga rruga e “Durrësit” e vetmja mundësi është kthimi djathtas në drejtim të Bankës së Shqipërisë për t’u ngjitur më pas tek selia e Partisë Socialiste, por fillimisht duhet të presësh gjatë në radhë për të kaluar, pasi rruga është kthyer me një kalim.
Ndërsa për të zbritur në këtë rrugë nga Sheshi “Skënderbej” është e pamundur, pasi Bashkia ka bllokuar segmentin përpara Muzeut Historik Kombëtar. Trafikun e krijuar në qendër si pasojë e kësaj lëvizjeje e kanë të vështirë ta çajnë edhe autoambulancat apo vetë automjetet e policisë. Drejt rrugës së “Durrësit” nuk mund të kalosh as nëse tenton të përdorësh segmentin pas Muzeut Historik Kombëtar. Edhe këtu po punohet. Ndalim-kalimi këtu ka vështirësuar qarkullimin edhe në Bulevardin “Zogu i Parë”.
Tjetër arterie ku po punohet është edhe ajo nga rruga e “Barrikadave” në drejtim të rrugës së “Dibrës” dhe “Luigj Gurakuqit”. Por nuk duhet të shmangësh vetëm këtë rrugë, për të dalë në qendër, pasi nuk lejohet të përdoret as segmenti ndërmjet Teatrit të Operas dhe Baletit e Hotel “Tiranës”.
Ditët në vijim do të ketë edhe devijime të tjera të lëvizjes për shkak të punës në terren për ndërtimin e unazës së vogël. Gjurma e unazës së vogël pritet të mbyllet pas shembjes së disa shtëpive private, ndonëse pronarët e shtëpive kanë protestuar për vlerësimin qesharak të shtëpive nga qeveria.

R.POLISI

Karteli i kokainës, zbardhen përgjimet nga Gjermania

Prokuroria për Krime të Rënda ka siguruar 24 dëshmitarë, 54 ekspertime të ndryshme dhe 12 raporte vëzhgimi të Policisë së Shtetit për të provuar akuzat ndaj grupit të laboratorit të kokainës në Xibrakë. ABC News ka mësuar se dy prokurorët e çështjes, krahas përgjimeve telefonike nga Gjermania dhe renditjes së detajeve të rrjetit të trafikut të drogës, ka pyetur 24 persona për dosjen e Xibrakës. Në mesin e dëshmitarëve janë familjarë të të arrestuarve, të njohur apo edhe banorë të ndryshëm, të Elbasanit dhe Tiranës që kanë pas kontakt me dy kolumbianët e arrestuar. Përveç dëshmitarëve, për të provuar akuzat, prokurorët kanë siguruar edhe 54 akt-ekspertime të ndryshme që faktojnë se lënda e gjetur në laborator ka tretësira kokaine. Por, ajo që i rëndon më shumë të 10 të pandehurit e kësaj dosje, janë raportet e vëzhgimit të kryera nga Policia e Shtetit. Sipas kërkesës për gjykim, thuhet se në dosje ndodhen 12 raporte vëzhgimi të shoqëruara me pamjet filmike të regjistruara në distancë.
Ky vëzhgim ka nisur më 19 dhjetor të 2014, pas sinjalizimeve nga autoritetet gjermane dhe ka vazhduar për disa ditë, me ndërprerje deri më datë 14 janar kur edhe policia ka ndërhyrë për arrestimin e tyre. Por ajo që bie në sy nga studimi i dosjes, krijohet bindja se operacioni është dekonspiruar pak minuta para arrestimit të tyre. Sipas raportit të vëzhgimit të datës 14 janar 2015 të mbajtur nga dy agjentë të policisë, përshkruajnë momentin kur Genc Xhixha ishte nisur drejt Elbasanit. Por një mesazh telefonik i dërguar në telefonin e tij, në ora 10:35 min ka bërë që ai të rrotullohet dy herë te rreth rrotullimi i “TEG”-ut dhe më pas është larguar me shpejtësi drejt Tiranës.
Ai moment ka qenë i fundit kur është parë Xhixha nga agjentët e policisë, pasi ka arritur të largohet i pashqetësuar. Vetëm pak orë më pas, në raportin e vëzhgimit në laboratorin e Xibrakës, agjentët kanë konstatuar se tre nga të dyshuarit po derdhnin fuçitë e mbushura me një solucion ngjyrë blu nga mbrapa magazinës. Në këtë kohë është ndërhyrë, duke i arrestuar ku edhe është konstatuar se ata po derdhnin solucionet, ku brenda kishte tretësira kokaine. Sipas akuzës, dyshohej se mes të arrestuarve është përdorur aparatet celular, të llojit “Balcberry” që ende edhe sot nuk është arritur të hapen nga ekspertë e Policisë Shkencore për të parë se kush ka qenë personi që i ka njoftuar të dyshuarit që po ndiqeshin.
Nga ana tjetër nga 9 të arrestuarit, në dosje thuhet se 6 prej tyre kanë rezultuar pozitiv në testin e përdorimit të lëndëve narkotike, mes tyre dy kolumbianët që ishin sjellë në Shqipëri me cilësinë e ekspertëve të përpunimit kimik të solucioneve të ndryshme për të nxjerrë kokainën e shkrirë.
Nga aktet e këtij hetimi rezulton se, në datën 17.12.2014, ka mbërritur në Prokurorinë për Krime të Rënda një informacion nga ana e autoriteteve gjermane mbi organizimin e një aktiviteti të trafikimit të një sasie lënde narkotike, të dyshuar si kokainë, nga Shqipëria drejt Gjermanisë. Nga hetimi i kryer përmes përgjimeve telefonike dhe vëzhgimeve, rezultoi se Ilir Hyseni, pas mbërritjes në Shqipëri kishte kontakte me shtetasin Kastriot Imeri. Në vijim të veprimeve të tij, Ilir Hyseni përveç kontakteve me Kastriotin kishte kontakte edhe me Ermal Hoxhën, përdorues i celularit 069 64 xxx 949. Në këto kushte, Policia Gjyqësore vazhdoi me vëzhgimin e lëvizjeve të Ilir Hysenit dhe Ermal Hoxhës, derisa në datën 13 janar 2015, u zbulua se këta shtetas udhëtuan nga Tirana për në ish-magazinat e Rezervave Shtetërore në Xibrakë të Elbasanit. Në këto kushte vazhdoi vëzhgimi i këtyre ambienteve, nga ku rezultoi se, përveç Ilir Hysenit dhe Ermal Hoxhës, aty kishin akses edhe Klemend Dalipi, pronari i magazinës, Arjan Dalipi, Gentian Gjonaj dhe Saimir Batku. Rezultoi nga përgjimet telefonike se, personat e mësipërm kishin komunikime të shpeshta me njëri-tjetrin.
Gentian Gjonaj rezultoi të ishte përdorues i numrave celularë 069 20 xx 189 dhe 067 20 xx 189, Arjan Dalipi përdorues i numrit 069 57 xx 975, Klemend Dalipi përdorues i numrit 068 40 xx 645 dhe Saimir Batku përdorues i celularit 067 46 xx 365. Personat e mësipërm komunikonin për vajtjet në Elbasan dhe lëvizjet e tyre. Nga vëzhgimet u konstatuara si dhe dy shtetas të huaj, të cilët më pas rezultuan se ishin kolumbianë, Cesar Avila dhe Valther Moren Moreno, kishin akses tek ambientet.