Njerëzit gjithmonë janë përpjekur të kuptojnë se çfarë i bën të tillë si janë. Kërkimi për përgjigje është bërë nëpër shumë fusha (art, filozofi, religjion, shkencë) dhe ende zgjatet. Përgjigjet e mundshme ndryshohen varësisht nga qasja. Pasi që shkenca hulumton realitetin fizik, të kuptuarit shkencor të njeriut fillon me të kuptuarit e organit kompleks të rëndë vetëm 1.3 kg – trurit.
Keni harruar se ku i keni lënë çelësat sot në mëngjes? Apo keni harruar çadrën tuaj në zyrë para shiut të mbrëmjes. Mos u shqetësoni, kjo me siguri nuk është shenjë e sëmundjes së Alzheimerit – çdo kush nganjëherë di të bëhet harrestar
Derisa gjenerata “baby boom” arrin moshën e pensionimit, është në rritje frekuenca e sëmundjes së Alzheimerit dhe llojeve tjera të dementias të cilat ngadalë shkatërrojnë aftësinë e trurit për të krijuar kujtime të reja, për të kujtuar të vjetra dhe kryer detyra tjera mentale dhe fizike.
Shkencëtarët ende tentojnë të deshifrojnë shumë sekrete të trurit: se si truri ynë përpunon informatat, si funksionin kujtesa, se si plaket truri dhe se si zhvillohen sëmundjet si e Alzheimerit, që të mund të kuptojmë më mirë edhe mendjet tona dhe se si t’i mbajmë të shëndetshme.
Megjithatë edhe pse ende ka shumëçka për t’u mësuar për kokat tona, me hulumtimet e deritashme kemi ardhur deri te disa mënyra për mbajtjen në formë të organin tonë të të menduarit, tani edhe në pleqëri.
1. Hani ushqim për tru
Jeni çfarë hani, ose të paktën truri juaj është. Ushqimi i cili përbëhet nga i ashtuquajturi ushqim “junk” mund ta shndërrojë trurin tuaj në të njëjtën gjë, pasi që transyndyrat dhe yndyrat e ngopura, të pranishme shpesh në ushqimin e përpunuar mund të veprojnë negativisht në sinapsat në tru. Sinapsat lidhin neuronet në tru dhe janë të rëndësishme për mësim dhe kujtesë.
Nga ana tjetër, ushqimi i balancuar i pasur me acide yndyrore omega-3 që i gjejmë në salmon, arra dhe kivi mund të nxisin sinapsat dhe ndihmojnë në luftën kundër sëmundjeve mentale, depresionit dhe deri tek dementia.
2. Ushtrimet
Sipas disa hulumtimeve, ushtrimet e mira po ashtu mund të përmirësojnë kujtesën tuaj, do t’ju ndihmojnë të mendoni më qartë dhe reduktoni rrezikun nga zhvillimi i sëmundjeve kognitive.
Pasi që ushtrimet shkaktojnë stres të lehtë në trup, duke e marrë energjinë e çmuar të nevojshme nga ana e trurit ato nxisin lirimin e kimikateve që i quajmë faktorë të rritjes, të cilat i bëjnë neuronet e trurit më të forta dhe më të shëndetshme.
Ekspertët konsiderojnë që është optimale të ushtrohet gjysmë ore çdo të dytën ditë, Po ashtu, mos harroni zgjatjen: ajo mund të ndihmojë reduktimin e stresit i cili ndikon në qendrat e memories të trurit tuaj.
3. Ushtroni trurin
Ushtroni trurin me ndihmën e lojërave të mprehtësisë, fjalëkryqeve dhe lojërave të kujtesës.
Hulumtimet kanë treguar që përdorimi i mjeteve të tilla për ruajtjen e aktivitetit mental mund të reduktojë rrezikun nga zhvillimi i dementias me ndërtimin dhe mbajtjen e stimulimit rezervë në trurin tuaj. Madje edhe përcjellja e kampanjave politike mund të ofrojë nxitje për sistemet që kontrollojnë vëmendjen dhe mësimin.
4. Truqet e memories
Mbajtja e informatave të ruajtura në bankat e memories dhe mirëmbajtja e memories me moshën, po ashtu mund të jetë çështje e kontrollit të mendjes. Për shembull, besimi në aftësitë tuaja kognitive mund të ndikojë në atë se sa mirë funksionon kujtesa juaj, veçanërisht tek personat më të moshuar.
Disa persona më të moshuar kanë tendencë të fajësojnë moshën për lëshimet në kujtesë, por pavarësisht asaj a është ajo apo jo shkaku, ata kështu mund ta parandalojnë veten të përpiqen së përkujtuari. Parashikimet po ashtu mund të përmirësojnë kujtesën: nëse keni ide të mirë për informatat që duhet t’i kujtoni më vonë, me siguri do t’i kujtoni.
5. Pushoni
Gjumi ia jep trurit tuaj rastin për të riprodhuar përsëri kujtimet e ditës dhe t’i bashkojë për ruajtje afatgjate. Sipas një hulumtimi, truri mund të kryejë kontrollin shumë më shpejt kur flini se sa kur jeni të zgjuar, kështu që mësimi gjatë tërë natës tipik për shumicën e studentëve definitivisht nuk rekomandohet.
Gjumi i pasditëss prej 90 minutash mund të ndihmojë të forcohen kujtimet afatgjate, si ndodhitë ose shkathtësisë që tentoni t’i përvetësoni.
Sigurisht, asnjë nga këto udhëzime nuk mjafton vetvetiu. Disa studime kanë sugjeruar që zhvillimi i sëmundjes së Alzheimerit dhe llojeve tjera të dementias pjesërisht është i lidhur edhe me gjenetikën.
Një hulumtimi i tillë, i prezantuar në Alzheimer Association International Conference on Alzheimer’s Disease, ka sugjeruar që ekziston lidhja në mes nënës që zhvillon sëmundjen e Alzheimerit dhe shansit që fëmija i saj të jetë i prekur me atë sëmundje në moshë më të shtyrë. Sipas hulumtimit tjetër, ekzistimi i ndonjë formë te caktuar të proteinës është faktor i rrezikut për atë sëmundje.
Për momentin, askush nuk mund të parashikojë se kush do të zhvillojë dementian, derisa shkencëtarët punojnë në gjetjen e treguesve më të mirë të sëmundjes dhe ilaçeve, më e mira por edhe vetmja që mund të bëjmë është ta mbajmë trurin dhe trupin të shëndetshëm.
