Britanikët votuan në një referendum të enjten për të lënë Bashkimin Europian. Më poshtë janë përgjigjet e pyetjeve kyçe se çfarë do të ndodhë më pas me marrëdhëniet e Britanisë me Bllokun, shkruan “Reuters”:
Si përkthehet vota britanike?
BE-ja është në shok dhe ka hyrë në territor të panjohur. Asnjë shtet anëtar nuk e ka lënë kurrë dhe Neni 50 i Traktatit të BE-së, i cili përcakton se si një shtet mund të dalë nga blloku, ofron shumë pak detaje. Edhe pse ajo siguron një kornizë të paqartë ligjore për një periudhë dy-vjeçare të tërheqjes, shumë besojnë se do të zgjasin më shumë për të krijuar një marrëdhënie të re tregtare mes Britanisë dhe BE-së dhe disa kanë frikë se procesi do të jetë i hidhur, duke dëmtuar ekonominë dhe çështjet europiane të gjithë bordit.
Cameron ka thënë se do të japë dorëheqjen në tetor dhe do ia lërë pasardhësit të tij të njoftojë Bashkimin se Britania po largohet, duke iu referuar Nenit 50. Kjo do të vërë në punë mekanizimin dyvjeçar të kohës dhe BE-ja nga ana e saj nuk mund ta vërë në punë vetë procesin. Disa në BE duan që procesi të fillojë më shpejt dhe janë të shqetësuar nga sugjerimet e fushatës Brexit se ata mund të preferojnë të hapin negociata të reja para se të vihet në punë mekanizimi i Nenit 50.
Një marrëveshje që Cameron arriti me liderët e BE-së në shkurt për të frenuar emigracionin, për të mbrojtur interesat financiare në Londër nga zona e euros dhe të largohet nga “bashkimi gjithnjë e më i ngushtë”, është bërë e pavlefshme nga rezultati i referendumit dhe liderët e BE-së kanë përjashtuar bisedime të reja të një forme të ndryshme të Anëtarësimit britanik të BE-së, pasi “Largim do të thotë largim”.
Shumë duan divorc të shpejtë, dyvjeçar, ndërsa negociohen kushtet për një të ardhme, një marrëdhënie afatgjatë, që mund të marrë kohë shumë më të gjatë. Megjithatë, fuqitë e mëdha të BE-së duken të prirura të shkojnë sa më shpejt drejt një marrëdhënieje të re. Kjo mund të përfshijë negociatat e Nenit 50, të cilat traktati thotë duhet të “marren parasysh” në marrëdhëniet e reja mes BE-së në Mbretërinë e Bashkuar, duke u shtrirë përtej dy viteve, në mënyrë që të ketë kohë për një marrëveshje më të gjerë. Por, një zgjerim i tillë kërkon pëlqimin e të gjitha 28 shteteve anëtare, dhe duke bërë që unanimiteti të jetë problematik.
Nëse nuk bihet dakord për një traktat, ligjet e BE-së thjesht pushojnë së zbatuari në Britani, dy vjet pasi vendi ka dhënë njoftimin zyrtar se është larguar nga BE.
“Procesi i Nenit 50 është një divorc: kush merr shtëpinë, kush merr fëmijët, kush merr llogaritë bankare”, ka thënë një zyrtar i lartë i BE-së, duke iu referuar prioriteteve të tilla si zgjidhja e buxhetit të BE-së dhe statusit të britanikëve që jetojnë në shtete të tjera të BE-së dhe qytetarët e shteteve të tjera të BE-së – disa milionë njerëz në total.
Nëse nuk do të funksionojë Neni 50 do të ndodhë një divorc i çrregullt, tha një zyrtar për “Reuters”: “Është sikur bashkëshortët, në vend të merren vesh përmes avokatëve, të fillojnë të hedhin enët kundër njëri-tjetrit”.
Çfarë po ndodh?
Udhëheqësit e Parlamentit Evropian janë takuar dhe kanë bërë deklarata.
Presidenti i Këshillit Evropian, Donald Tusk, i cili do të kryesojë një samit të BE-së javën e ardhshme, mbajti një deklaratë në emër të 27 udhëheqësve të tjerë të Këshillit, organit qeverisës të BE-së. Ai tha se ata ishin të vendosur për të mbajtur një takim së bashku dhe 27 anëtarët do të takohen pa Cameron në prag të samitit të javës së ardhshme.
Do të ketë aktivitet të ndezur gjatë fundjavës. Ministrat e Jashtëm të gjashtë themeluesve do të takohen në Berlin të shtunën. Këshilltarët e BE-së do të takohen në Bruksel të dielën, kur zgjedhjet e përgjithshme spanjolle do të ndikojnë gjithashtu në biznesin e BE-së. Të hënën, Tusk dhe Presidenti francez Francois Hollande do të takohen në Paris dhe më pas do të udhëtojnë në Berlin për të takuar Kancelaren gjermane Angela Merkel. Komisioni ka planifikuar një takim të “kolegjit” të saj të 28 komisionerëve kombëtare për të hënën, por mund të takohen të dielën.
Udhëheqësit e BE takohen në Bruksel për një samit 24 orësh, duke filluar në orën 5 të darkës të martën. Zyrtarët e BE presin Cameron për të raportuar mbi votën dhe çfarë Britania do të bëjë tjetër. Liderët mund të bien dakord të takohen përsëri në korrik.
Çfarë është artikulli 50?
Ky sesion i Traktatit të Lisbonës ka shprehjet e mëposhtme:
– Një shtet anëtar që vendos të tërhiqet duhet të njoftojë Këshillin Evropian për qëllimin e vet … Bashkimi do të negociojë dhe të lidhë një marrëveshje me atë shtet, duke përcaktuar masat për tërheqjen e tij, duke pasur parasysh kornizën për marrëdhëniet e tij të ardhshme me Unionin.
– Ajo do të përfundohet … nga Këshilli, duke vepruar me shumicë të cilësuar.
– Traktatet ndalojnë zbatimin në shtetin në fjalë nga data e hyrjes në fuqi të marrëveshjes së tërheqjes ose në mungesë të marrëveshjes, dy vjet pas njoftimit … përveç nëse Këshilli Evropian, në marrëveshje me shtetin anëtar në fjalë, në mënyrë unanime vendos ta zgjasë këtë periudhë.
– Anëtari i Këshillit Europian ose të Këshillit, që përfaqëson shtetin anëtar të tërhequr nuk do të marrë pjesë në diskutimet … ose në vendimet lidhur me të.
Ku do të shkojë BE dhe çfarë do të ndryshojë?
Bashkimi duhet me shpejtësi të mbushë një vrimë 7 miliardë euro në buxhetin e tij vjetor 145 miliardë euro, i cili është aktualisht i fiksuar deri në vitin 2020, pasi ai humbet kontributet e Britanisë, duke kursyer në anën tjetër, atë që britanikët marrin nga llogaritë e BE-së.
BE-ja do të dojë të sqarojë sa më shpejt statusin e firmave dhe individëve që përdorin të drejtat e tyre të BE-së për të tregtisë, punës dhe të atyre që jetojnë në të dyja anët e një kufiri të ri UK-BE.
Britania pritet të heqë dorë nga presidenca e saj gjashtëmujore e këshillave ministrore të BE-së, që duhet të fillonte në korrik të vitit të ardhshëm. Vendi i saj mund të plotësohen nga Estonia apo, ndoshta Malta dhe Kroacia.
Në parim, asgjë nuk ndryshon menjëherë. Britanikët mbeten qytetarë të BE-së dhe biznesi vazhdon si më parë. Në praktikë, shumë besojnë se vendimet e tregtisë, investimeve dhe politike shpejt do të paraprijnë largimin britanik nga blloku. BE-ja gjithashtu mund të përballet me një Britani të përçarë, nëse skocezët, që janë pro BE-së do të kërkojnë një pavarësi nga Britania dhe do të duan të mbeten në BE.
Ka një “konsensus Brukseli”, se Britania duhet të bëhet një shembull se largimi do ta përballë atë me një të ardhme të ftohtë, ku ndoshta diskutimet për tregti të lirë do të kushtëzohen me kushte për emigracionin. Brenda bllokut dhe kontribute në buxhetin e BE-së, gjëra të cilat votuesit e Brexit deshën t’u jepnin fund, por Norvegjia dhe Zvicra i kanë pranuar në forma të ndryshme.
Nga birrat te ilaçet e makinat: bizneset globale qajnë hallin e votës kundër BE
Drejtuesit e tronditur të bizneseve, nga Mumbai në Denver u zgjuan të premten për t’u përballur me vendime të vështira rreth asaj se si do të reagojnë ndaj votimit të Britanisë për të lënë Bashkimin Evropian.
Në Britani, biznese të ndryshme si grupi inxhinierik Rolls-Royce (RR.L), gjiganti i barnave AstraZeneca (AZN.L), ndërtuesit dhe krijuesit e uiskit skocez po përgatiten për telashe në afat të shkurtër dhe të gjatë, teksa paundi është zhytur në nivelet më të ulëta që nga viti 1985.
Bizneset e mëdha – me përjashtime shumë të pakta – kanë qenë në favor të qëndrimit në bllokun më të madh tregtar në botë, kryesisht për shkak të lehtësinë së qasjes tek 500 milionë konsumatorë evropianë.
“Në javët dhe muajt përpara do të jetë një kohë nervoze për udhëheqësit e biznesit”, tha Simon Walker, drejtor i përgjithshëm i lobit të biznesit britanik.
Jaguar Land Rover, prodhuesi automobilistik më i madh i Britanisë, ka vlerësuar se fitimi i saj vjetor mund të tkurret me 1 miliard paund (1,4 miliard $) deri në vitin 2020, nëse Britania do të përfshihet në rregullat e Organizatës Botërore të Tregtisë për tregti me Evropën.
Aksionet e pronarit të kompanisë, Indisë Tata Motors (TAMO.NS), ranë më shumë se 10 për qind.
Krijuesit e uiskit skocez, të cilët eksportojnë rreth 90 për qind të asaj që ata prodhojnë, kanë theksuar rëndësinë e BE-së, e cila gllabëron rreth një të tretën e këtyre eksporteve, por edhe ndikimi që dalja nga anëtarësimi në BE i jep në negociatat me tregje me rritje të shpejtë të tilla si India, e cila ka një tarifë 150 për qind në pijet e importuara.
Disa investitorë paralajmëruan për një recesion të mundshëm britanik apo edhe global, teksa paundi ra në nivelet më të ulëta që nga viti 1985, ndërsa indeksi FTSE në bursë ka rënë 8 për qind.
