Nga ARDIT GJINALI*
Belgjika do të jetë vendi i rradhës, anëtar në Bashkimin Europian që do të drejtojë Presidencën e Bashkimit Europian, përkatësisht në periudhën politike kohore Janar-Qershor, 2024 duke pasuar Presidencën e mëparshme, të kryesuar nga Spanja.
Kjo është Presidenca Europiane e trembëdhjetë për Mbretërinë e Belgjikës ku Brukseli do të jetë dhe kryeqyteti i Presidencës Europiane të Bashkimit Europian, jo vetëm Kryeqyteti politik i Europës së Bashkuar ku buron vendimmarrja institucionale dhe përgjigja Europiane mbi çështje thelbësore të kontinentit në të djeshmen, të sotmen dhe të nesërmen politike, gjithashtu.
Belgjika do të jetë zëri politik i Bashkimit Europian mbi secilin reagim të kontinentit në një periudhë politike asfare të thjeshtë për Europën dhe përtej hapësirës politike, përfshirë dhe të njëjtën gjeografike. Përtej situatës komplekse politike kombëtare në Belgjikë, përkatësisht të një koalicioni të gjerë qeverisës përtej ndasive politike ideologjike dhe me një vit zgjedhor, Qeveria e Belgjikës ka legjitimitetin e duhur politik për të dërguar përpara agjendën Europiane në përmbushje të qëllimeve politike të Presidencës.
Presidenca Belge e Bashkimit Europian do të jetë në përputhje me frymën politike të Belgjikës në ndërtimin e marrëdhënieve politike , përkatësisht të tillën “e kompromisit”. Ministrja e Jashtme Belge Hadja LAHBIB nënvizon që Presidenca Belge e BE
( Janar-Qershor,2024) do të karakterizohet nga
“ Kompromis tipik belg, ky është sekreti ynë” duke vijuar si më poshtë ;-” Ne jemi më mirë në gjetjen e zgjidhjeve sesa në krijimin e problemeve” duke u referuar përkatësisht në strukturën etnike të Mbretërisë së Belgjikës duke theksuar që fryma e kompromisit buron nga fakti që -” Si një vend “shumëgjuhësh dhe multietnik”, Mbretëria e Belgjikës është mësuar të diskutojë dhe të kërkojë kompromis”.
Në të njëjtën frymë me deklaratën e Ministres së Jashtme , Kryeministri Belg Alexander DE CROO do të theksonte ;” Siç e dini, ne belgët e kemi Bashkimin Evropian në ADN-në tonë. Kaq shumë institucione evropiane janë të vendosura këtu në kryeqytetin tonë. Nëse ka një vend që mishëron atë që ka të bëjë me BE-në, ajo është Belgjika”. Deklarara e mësipërme ishte e njëjta hyrëse gjatë deklarimit të Kryeministrit DE CROO mbi tri prioritetet e Presidencës Belge të Bashkimit Europian përkatësisht në mbrojtjen e qytetarëve, forcimin e ekonomisë dhe përgatitjen e së ardhmes.
Prioriteti i “Forcimit të Ekonomisë” mund të konsiderohet si një çështje ngushtësisht politike e brendshme Bashkimit Europian dhe rritjes së nivelit të konkurrueshmërisë së të njëjtit përballë aktorëve të tjerë politikë botërorë apo dhe përballimi i sfidave klimatike apo të njëjtat mbi kibernetizmin dhe inovacionin, gjithashtu.
Prioriteti i “Mbrojtja e qytetarëve” mund të fokusojë në titull qytetarët e Bashkimit Europian, por i tilli tejkalon kufijtë politikë të Bashkimit Europian duke vendosur në vëmendje tri elementë kyç si “mbrojtjen e demokracisë, rendit të së drejtës dhe unitetit” ku përkatësisht- “uniteti” nënkupton vijimin e përgjigjes politike së përbashkët të Bashkimit Europian në mbështetje të Ukrainës; – “mbrojtja e demokracisë”është një sfidë e vazhdueshme, përkatësisht Europiane në koherencë kohore me zhvillimin e zgjedhjeve përfshirë dhe Parlamentin Europian ku rreziku i ndikimit në rritje të forcave politike populiste mbetet i pranishëm jo vetëm në përbërjen e ardhshme të Parlamentit Europian, por gjithashtu dhe në përbërjen politike të Parlamenteve kombëtare të vendeve të Bashkimit Europian përfshirë dhe të Mbretërisë së Belgjikës, gjithashtu; – “rendi i së drejtës dhe shkalla e sundimit të së njëjtës” është thirrja për vëmendjen politike të secilit prej vendeve , anëtarë, kandidatë për anëtarësimin në Bashkimin Europian apo të njëjta që kanë filluar proçesin e negociatave për të monitoruar, kontrolluar apo kufizuar secilën tendencë të kufizimit të së drejtës në tërësi veçanërisht në pavarësinë e pushteteve, lirinë mediatike, proçese zgjedhore të lira dhe në kushte të barabarta, respektim i të drejtave të njeriut përfshirë dhe të minoriteteve. Gjatë Muajve në vijim, në drejtimin e Presidencës Belge të Bashkimit Europian pritet të mbahet një takim politik i përbashkët me pjesëmarrjen e vendeve anëtarë të BE dhe të njëjta kandidate ku kryefjala politike do të jetë respektimi dhe konsolidimi i rendit të së drejtës në secilin dimension si vlerë themelore për përmbushjen e kushteve të proçesit të Integrimit apo dhe përcjelljen e modelit të vlerave Europiane në rastin e vendeve anëtare.
Prioriteti i tretë, i quajtur “Përgatitja e së ardhmes” shënon përgatitjen institucionale dhe teknike për proçesin e zgjerimit të Bashkimit Europian, përtej vullnetit politik të konfirmuar mbi zgjerimin deri në vitin 2030. Proçesi institucional dhe teknik përfshin përkatësisht përcaktimin e datës së nisjes së bisedimeve, parimet dhe programi mbi të cilin do të bazohen negociatat mes Unionit dhe vendit përkatës apo dhe vijueshmëria e ecurisë së proçesit të negociatave. Ky prioritet “Përgatitja e së ardhmes” mbetet ngushtësisht ndërveprues me të dytin “Mbrojtja e qytetarëve” ku inkurajohet secili mekanizëm kontrollues dhe pozitivisht presionues ndaj secilit vend mbi përparimin në përmbushjen e standarteve, realizimin e reformave ku Integrimi Europian të jetë një proçes meritor varësisht vullnetit pozitiv politik.
Vendimi historik politik në fund të Presidencës Spanjolle të Bashkimit Europian mbi nisjen e bisedimeve me Ukrainën dhe Moldavinë, miratimi i statusit kandidat në Bashkimin Europian për Gjeorgjinë përbëjnë sfidën e re të Presidencës Belge të Bashkimit Europian mbi jetësimin e proçesit të fillimit të negociatave me Ukrainën dhe Moldavinë, por dhe shprehjen pro-aktive të mbështetjes ndaj Gjeorgjisë, vend që është gjithashtu në një vit zgjedhor. Sfida të tjera të rëndësishme mbeten rishikimi i shqyrtimit të aplikimit të Republikës së Kosovës për në Bashkimin Europian, proçes i mbetur në pezulli gjatë Presidencës Spanjolle, i vendosur në planin e diskutimeve gjatë periudhës së Presidencës Suedeze Janar-Qershor 2023, por i hasur në kundërshtimin e vendeve të BE që nuk kanë njohur ende Kosovën përfshirë dhe Spanjën. Një moment tjetër i rëndësishëm politik mbetet shqyrtimi i pozicionit për Bosnjë-Hercegovinën mbi fillimin ose jo të proçesit të negociatave, shqyrtim që do të ndërmerret në Mars 2024.
Një moment i rëndësishëm i karakterit politik mbetet fokusi i Presidencës Belge së Bashkimit Europian në bashkëpunimin mes Bashkimit Europian dhe aktorëve politikë neutralë si Zvicra apo dhe në inkurajimin e thellimit të bashkëpunimit mes Bashkimit Europian dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës apo Mbretërinë e Bashkuar si thelbi politik i konsolidimit të mëtejshëm të Aleancës Euro-Altantike.
Presidenca Belge e Bashkimit Europian përcjell vizionin e saj mbi perspektivën e zgjerimit përmes një qëndrimi si vijon ;” “Zgjerimi i Bashkimit tonë duhet të na bëjë të gjithëve më të fortë. Prandaj, Presidenca është e përkushtuar të mbështesë vendet kandidate në përpjekjet e tyre për t’iu bashkuar Bashkimit tonë. Në të njëjtën kohë, do të jetë thelbësore të përgatiten politikat, burimet dhe strukturat vendimmarrëse të Bashkimit në funksion të anëtarësimeve të ardhshme”. Përtej tërësisë së mesazhit politik , mbetet të nënvizohet vijimi i diskutimit politik mbi ndryshimet e mundshme në strukturën vendimmarrëse si mekanizmi i vetos, parimet e unanimitetit dhe të tjerë elementë që mund të konsiderohen kufizues mbi zgjerimin në Bashkimin Europian në kontekstin e ndryshimeve politike të së ardhmes.
Presidenca Belge e Bashkimit Europian do të rrugëtojë politikisht në një periudhë politike komplekse ku periudha e përfundimit të mandatit efektiv të institicioneve do të zvogëlojë hapësirën politike të veprimit në një periudhë më pak se 6 mujore; në të njëjtën kohë, Presidenca Belge e BE do të përkojë me një moment historik përkatësisht me 20 vjetorin e zgjerimit të madh të BE më 01 Maj 2004. Përtej vështirësive , Kryeministri Belg DE CRO do të theksonte që “Presidenca Belge nuk mund të jetë udhëheqëse, por lehtësuese” ku do të konsolidohen themelet e së nesërmes politike , një e nesërme e afërt ftuese në sfidë politike, përkatësisht me Presidencën e rradhës post -Belgjikë, përkatësisht me Hungarinë ku sfida e Belgjikës është bashkërendimi i veprimit politik të Unionit për vitin 2024 me një aleat të vështirë veçanërisht mbi qëndrimin ndaj konfliktit në Ukrainë. Slogani “Mbroje, përforcoje dhe përgatite veten” ku “veten” nënkupton Bashkimin Europian mbetet aktual në një hapësirë tej Unionit, një slogan i përcjellë nga “hapësira politike -territoriale e konsensusit të madh”, pasqyra e konsolidimit të nesërm të aleancës Perëndimore në tërësi.
*“Ekspert për Marrëdhëniet me Jashtë”
