Lumi Bekiri është një fytyrë e njohur në protestat e “revolucionit të shumëngjyrshëm” maqedonas që zhvillohen prej pesë javësh. Studenti 21-vjeçar i përshkon shpesh 30 kilometrat që e ndajnë qytetin e tij, Kumanovën me Shkupin, për të marrë pjesë në protestat e përditshme që fillojnë në orën 6 të mbrëmjes para Prokurorisë Speciale, si shenjë e mbështetjes për këtë institucion të ri të formuar. “Ata përfaqësojnë një rreze të fortë drite në situatën më të errët që po kalin vendi ynë”, thotë Bekiri. “Ato janë shpresa dhe shtylla e shtetit, që ne duam të ndërtojmë në të ardhmen – ku drejtësia respektohet dhe ku ne të gjithë jemi të barabartë para ligjit”.
Protestat ditore filluan, kur presidenti Gjorgje Ivanov vendosi të falë të gjithë politikanët dhe mbështetësit e implikuar në skandalin e jashtëzakonshëm të përgjimit. Ky vendim, i konsideruar antikushtetues nga ekspertë të njohur ligjorë, e thelloi edhe më shumë krizën politike, në të cilën ishte futur Maqedonia. Hapi, që u pa si një hap i koordinuar me partinë qeverisëse, VMRO-DPMNE u konsiderua edhe një sulm kundër Prokurorisë Speciale, e cila ka mandatin të hetojë akuzat se qeveria ka përgjuar më shumë se 20.000 vetë.
Drejtësi për “titanikun”
Për Lumi Bekirin dhe përkrahësit e tjerë të “revolucionit të shumëngjyrshëm” nuk ishte rastësi që Prokuroria Speciale rastin e parë të saj e emërtoi si rasti “titaniku”. Ishte një mesazh për ish-kryeministrin, Nikola Gruevski dhe përkrahësit e tij më të afërm që anija po fundosej. Ka qenë e papërfytyrueshme që në një vend, ku vetëm një vit më parë njerëzit kishin frikë të kritikonin hapur qeverinë në pub-e apo kafenene. Sigurisht është një simbolikë e veçantë që skandali më i madh në historinë e re të Maqedonisë që i ka kaluar Prokurorisë, e cila drejtohet nga tre femra. Në 10 vitet e shkuara, Gruevski dhe rrethi i tij krijuan një sistem të korruptuar të bazuar në frikësimin dhe klientelizmin, morën masa që kufizuan të drejtat e grave dhe promovuan maskilizmin, homofobinë dhe anti-feminizmin.
Imazhet e prokurorëve, Katica Janeva, Fatime Fetai dhe Lence Ristoska shihen kudo në protestë. Prokuroret i gjen në T-shirte, pllakate, stema dhe madje edhe në termuse kafeje. T-shirti me mbishkrimin “Mbështetje për SJO” është bërë më popullori në Maqedoni. Sigurisht nuk duhet të luajë rol gjinia e prokurorëve, por barazia politike, profesionale dhe personale për gratë në Maqedoni është ende një rrugë e vështirë. Shumë maqedonas kanë gjetur edhe një element tjetër, tre femrat prokurore atyre u kujtojnë Justitian, perëndeshë romake të drejtësisë. Fetai është shprehur për “Deutsche Wellen” se reagimi publik nga Prokuroria Speciale, tregon se Maqedonia ka nevojë të rrisë prezencën e femrave si në politikë, biznes ashtu edhe në kulturë. “Mendoj se është e rëndësishme të veçojmë faktin, se një grua mund ta mbajë barrën e një pune kaq të komplikuar në shoqëri dhe se ia del mbanë”.
Ndërsa prokurorja Lence Ristoska thekson se, megjithëse ligji në Maqedoni garanton të drejta të caktuara teorikisht për barazinë, ende mbetet një rrugë e gjatë në praktikë. “Prandaj e konsideroj të nevojshme të spikasim të gjithë ata shembuj pozitivë të grave të suksesshme dhe sfidave që ato përballojnë për arritjen e qëllimeve të karrierës dhe gjetjen e vendit që meritojnë në jetën shoqërore, politike dhe kulturore të vendit”, është shprehur Ristoska për DW.
Ndikim pozitiv në marrëdhëniet ndëretnike
Maqedonia është një shoqëri me marrëdhënie të ndërlikuara mes grupeve etnike. Paragjykimet kundrejt minoriteteve, sidomos kundër shqiptarëve, që përbëjnë rreth 25% të popullsisë – janë shfrytëzuar dhe përdorur për manipulim nga media pro-qeveritare ashtu edhe në diskursin publik. Prokurorja shqiptare në Prokurorinë Speciale, Fatime Fetai thotë se njerëzit mes tyre, megjithë sfondin e ndryshëm të prejardhjes nuk kanë probleme të mëdha, por klasa udhëheqëse ka punuar në drejtim të krijimit dhe shfrytëzimit të konflikteve. “Axhenda politike, interesi dhe suksesi i elitave politike që kanë drejtuar vendin deri më tani ka qenë i orientuar në prishjen e këtyre marrëdhënieve”. Kjo i bën njerëzit të besojnë se nuk është e mundur bashkëjetesa mes etnive të ndryshme.
Fatime Fetai thotë se, reagimi ndaj punës së saj, tregon se shoqëria maqedonase po piqet në këtë drejtim. “Përmes rolit në zyrën e Prokurorisë Speciale Publike, përmes meje si shqiptare dhe prokurorëve të tjerë – maqedonas apo shqiptarë – dhe misionit fillestar të kësaj prokurorie për të vendosur sundimin e ligjit në vend, qytetarët kanë marrë mesazhin e nevojshëm, se ne jemi të gjithë njësoj dhe të barabartë”.
Edhe studenti Bekiri dhe protestuesit e tjerë planifikojnë të vazhdojnë protestat deri sa Ivanov të tërheqë vendimin e tij për faljen e politikanëve të akuzuar për krime. Ata kërkojnë themelimin e një njësie gjyqësore penale që do të jetë përgjegjëse për rastet nën juridiksionin e Prokurorisë Speciale dhe formatimin e një qeverie teknokratike që do të organizojë zgjedhje të lira. “Kam besim se, Prokuroria Speciale do të përfundojë punën për të cilën është krijuar, këtë besim e bazoj në burimet potenciale dhe njerëzore në prokurorinë tonë”, thotë Fetai. “Jam e sigurtë, që ne do të gjendemi në anën e duhur të historisë”.
