Paraditen e 35-të në sheshin e lirisë, në qëndresën për zgjedhje të lira e të ndershme, qytetarët diskutuan rreth problemit të vazhdueshëm të pronave në Shqipëri. Gazmend Bardhi, këshilltar ligjor i grupit parlamentar demokrat, bashkëbisedoi me pronarë të shpronësuar nga periudha e komunizmit, të cilët ende sot nuk i kanë zgjidhur problemet me pronat. Familjet e pronarëve, të shpronësuar nga periudha e diktaturës, treguan eksperiencën e tyre ndër vite të fatit të pronave të tyre. E drejta e pronës, e barabartë me atë të jetës, i është mohuar prej vitesh pronarëve, të cilët ende nuk janë shpërblyer apo kompensuar me ardhjen e demokracisë. Kryefamiljari i familjes Plaku nga Konispoli i Sarandës tregoi për persekutimin e vuajtur gjatë komunizmit, të cilit demokracia nuk i ktheu atë çfarë i takonte. “Në ’90 e mirëpritëm demokracinë, por për fatin e keq, ajo pronë neve nuk na është kthyer akoma sot, përjashtuar një shtëpi, e cila i ka shërbyer zonës si shkollë. Pronë e vënë me djersën e ballit e duke u kujdesur deri tek kokrra e fundit e ullirit. Gjëra të vogla, të cilat familjen tonë e kanë goditur shumë rëndë. Babai im ka kontribuar në Luftën Nacionalçlirimtare”. Gazmend Bardhi tha se edhe Partia Demorkatike, në 8 vitet në pushtet, nuk e zgjidhi dot përfundimisht problemin e pronave, megjithë bilancin, edhe pse çështja e pronave u trajtua. Qeveria e sotme, ashtu si edhe në periudhën ’98-2005, kur socialistët ishin në pushtet, nuk ka bërë asgjë, nuk ka zgjidhur asnjë rast. Sot, ai ligj, pavarësisht premtimeve elektorale të Kryeministrit, mbetet ende një ligj i papërfunduar dhe i kundërshtuar në Gjykatën Kushtetuese. “Është e vërtetë që ne kemi qenë 8 vite në qeveri dhe për fat të keq nuk arritëm të zgjidhnim problemin e pronës. Dhe një nga arsyet themelore që ka ndikuar në moszgjidhjen përfundimtare të kësaj çështjeje ka qenë vendimi politik për t’i kthyer 100% pronën qytetarëve shqiptarë. Sigurisht, ne mund të kishim zgjedhur modelin rumun, që e kthente pronën vetëm në 20% të masës që ishte shpronësuar gjatë regjimit komunist, por vendimi politik ishte që prona e marrë dhe e grabitur nga komunizmi, duhet t’u kthehej 100% pronarëve të ligjshëm. Sepse e drejta e pronës, ka të njëjtën vlerë si e drejta e jetës dhe si e tillë as nuk mund të merret dhe as nuk mund të mohohet”, tha Bardhi. Teuta Kalakula nga Durrësi tregoi se si kryetari i Bashkisë Tiranë, Erion Veliaj, pa njoftim dhe paralajmërim, i dhunoi pronën përmes një firme private. “Në janar të 2016, lali Eri na dhunon pronën pa na njoftuar dhe pa na marrë leje. Ne hodhëm në gjyq Bashkinë dhe firmën FUSHA SHPK, firmën aktuale që kryen punimet. Por gjykimi ndërpritet, sepse ata që kanë marrë lejen nuk vijnë në gjyq, ashtu si edhe Bashkia nuk vjen në gjyq. Prona dhunohet, pa njoftim dhe as nuk na dëmshpërblejnë”. Gazmend Bardhi tha se, kabineti “Rama” e nisi me shpronësimin e pronarëve të ligjshëm dhe përfundoi me zgjidhje, ku pronarëve, të cilëve iu mohua e drejta e pronës për 45 vjet, sot, i propozohet vetëm kompensim i pjesshëm. “Qeveria pronarëve i propozoi një të dhjetën e çmimit real që prona ka sot. Kjo u kundërshtua nga pronarët gjatë draftimit të ligjit dhe sigurisht u mbështet edhe nga Partia Demokratike. Pronarët kanë të drejtë të marrin pronën e tyre 100%”. Ligji i kabinetit ‘Rama’ propozon për pronarët atë çka mund të quhet si një shpronësim i dytë. “Rama propozon që kur prona të ishte e lirë, të mos ia kthente pronarit, por t’a kalonte atë në fond shtetëror dhe t’ju shpërblente apo kthente atë pjesë të pronës që korrespondonte me vlerën e pronës në vitin ’45, kur ua mori Enver Hoxha”.
Persekutimi i komunizmit sot po kthehet në formë terrori
Hamdi Kaziu, ish-i burgosur politik me 4 vetë të arrestuar në shtepi, tregon se si persekutimi i periudhës së komunizmit, i rikthehet në formë terrori në kohë demokracie. “Ajo që më sjell mua këtu është terrori që është bërë këto 4 vjet. Mua më kanë shembur shtëpinë me leje ndërtimi, me pronë të vitit ’33. Erdhën të shembnin shpinë të armatosur deri në dhëmbë. Më rrethuan dhe më kërcënuan se do më shoqëronin në rajon. Gruaja ime, me tre të pushkatuar në shtëpi, që ka punuar 40 vjet në kombinatin e tekstilit, sot nuk ka vend ku fle. Ngjit me mua është një pallat i 12 komunistëve deputetë. Pallat i paligjshëm. Pse nuk e shembin atë dhe shembin shtëpinë time, e cila ka leje, projekt dhe çdo dokument tjetër”. Gazmend Bardhi tha se edhe për shkak të gabimeve të periudhës kur pushtetin e kishin demokratët, problemi i pronave nuk u zgjidh në mënyrë përfundimtare. Ju kërkojmë ndjesë për këtë, tha Bardhi. Sot për arsye jo legjitime, për vonesa të shkaktuara nga shkelja e të drejtës themelore të pronës, Rama ktheu formulën e komunizmit dhe qeverisjes në diktaturë që bënte shpronësimin e pronarëve të ligjshëm.
Në katër vite qeverisje, Rama persekutoi ish-pronarët
Në katër vitet e qeverisjes së tij, Rama persekutoi ish-pronarët dhe të drejtat e tyre. Përmes një ligji arbitrar që miratoi me votat e mazhorancës në Parlament, Rama vulosi grabitjen e pronave të pronarëve të ligjshëm, ndërsa nga ana tjetër, minimizoi në maksimum fondin e kompensimeve. Konkretisht, zbatimi i formulës së re për kompensimin e ish-pronarëve që rrjedh nga ligji i vitit 2015, ka ulur faturën për kompensimin e pronarëve në rang vendi, duke e çuar atë me metodologjinë e re në 410 miliardë lekë apo rreth 3 miliardë euro. Në një analizë të posaçme që Ministria e Financave ka bërë për impaktin buxhetor të faturës për kompensimin e ish-pronarëve referohet se, vetëm me projektin pilot të rrethit të Tiranës është arritur në konkluzionin se ulja e faturës financiare për të gjithë Republikën e Shqipërisë parashikohet të jetë mesatarisht 50%, kjo për arsye se rrethi i Tiranës ka pasur një zhvillim më të madh si nga ana ekonomike ashtu edhe nga zgjerimi i vijës së verdhë të qytetit, në krahasim me rrethet e tjera. Peshën më të madhe të uljes së faturës e mban grupi i vendimeve të kompensimit, të cilat sipas metodologjisë janë “me ndryshim zëri kadastral” 25% në krahasim nga zëri kadastral në kohën e shpronësimit. Ulje të ndjeshme brenda zërit kadastral “Tokë bujqësore” kanë edhe vendimet, të cilave iu është llogaritur vlerësim ekonomik nga Komisioni, vlera e të cilëve do të indeksohet sipas vlerës zyrtare të inflacionit dhe interesit bankar.
