Nga Fitim Zekthi
Disa dekada më parë, Walker Percy, një autor amerikan mjaft i njohur, shprehej se gjithnjë e më shumë njerëz do të ndihen të lodhur nga një gjendje apo nga diçka dhe kjo mund të bëjë që vendi tyre dhe ata vetë të rrëzohen nga brenda, të bëhen cinikë, të shpotisin, të mos marrin seriozisht asgjë, të kthehen në qenie që mund të përkufizohen vetëm nga mosbesimi dhe të shikuarit e gjithçkaje si objekt ridikulizimi dhe të tërhiqen. Ata thoshte Percy në këtë mënyrë do të reduktohen në diçka shuëm më pak nga çfarë është qenia njerëzore. Mund të ndodhë që e keqja të fitojë jo prej faktit se ajo është më e fortë, por prej kësaj lodhjeje, këtij cinizmi dhe lakmisë që gjithnjë ka një rol në ngjizjen e kësaj gjendjeje. Percy ishte duke folur më së shumti për Amerikën dhe amerikanët në kohën e përballjes së rrezikut komunist.
Ai e shihte zgjidhjen te të qëndruarit aktivë, te shmangia nga cinizmi, te të mbështeturit te morali dhe te dija. Pak a shumë, kjo është sot gjithë gjendja në Shqipëri. Njerëzit, sigurisht të lodhur nga vite të tëra qeverisje e keqe dhe drejtim shumë i keq politik, në shumicën e rasteve janë bërë apatikë. Ata të lodhur nga përsëritja e të njëjtave gjëra dhe nga qarkullimi i të njëjtës gjë për gati 33 vjet me radhë janë bërë apatikë. Një pjesë e tyre shohin gjithçka me qesëndi dhe me indiferencë. Deri këtu ëhstë e kuptueshme ndonëse jo e mirë. E rëndë ëhstë kur cinizmi kthehet në mënyrë të jetuari dhe në mënyrë të vepruari dhe zhytja në këtë gjendje nuk lejon as kritikë të drejtë, as vend për debat me dije, as mundësi për të ndihmuar diçka të mirë dhe larguar një të keqe. Cinizmi për nga natyra është acidik dhe nuk ndihmon kurrë diçka të drejtë. Cinizmi është e kundërta e dijes, është në natyrën e tij dominimi nga e sipërfaqshmja.
Si shumë e shumë gjëra të tjera në vend, edhe program i Partisë Demokratike nuk mund të mos përballej me këtë gjendje natyrore të shumë e shumë njerëzve. Pa hyrë në analiza të detajshme të programit të Partisë Demokratike duhet thënë se ai program ka nisur të hartohet që nga shtatori i vitit të kaluar. Kryetari i PD-së Lulzim Basha e ktheu në një çështje të rëndësishme një gjë të tillë. Për të janë angazhuar ekspertë ndërkombëtarë të njohur (sidomos nga grupimi Kristian demokrat dhe Kristian social gjerman). Ekspertët vendas kanë qenë aty gjithahstu. Këta ekspertë kanë punuar për programin duke njohur sfidat që kanë shoqëritë sot, duke ditut sfidat që ka një vend si i yni, duke ditur sfidat që kanë vende të ngjashme me ne që kanë ardhur nga komunizmi, duke ditur sfidat që kanë vende me madhësinë tonë, duke ditur sfidat që kanë vende me përbërje demografike si i joni, duke ditur sfidat që kanë vende me probleme të pronës dhe klimës së biznesit si ne, duke njohur sfidat që kanë vende me shtresëzime kulturore si ne, duke ditur sfidat që kanë vende që kanë paligjshmëri në ekonomi apo në shtetin e të drejtës si ne etj. Janë studiuar dhe marrë në konsideratë të dhëna të pafundme, janë analizuar dhe krahasuar, janë ballafaquar ekspertë dhe qëndrime ë për muaj me radhë dhe është nxjerrë një program i cili ofron një zgjidhje brenda filozofisë së djathtë apo konservatore për Shqipërinë. Volumi i përpunimit të të dhënave dhe i diskutimit detaj pas detaji, përpjekja për të harmonizuar gjithçka brenda një përkufizimi teorik dhe brenda një kuadri realist ka qenë i jashtëzakonshëm. Kjo ndoshta nuk e bën atë programin e përsosur për Shqipërinë por e bën një përpjekje të rrallë, ndoshta të vetmen, serioze në këto 33 vite. Kurrë ndonjëherë nuk është bërë diçka me kaq përkushtim dhe skrupulozitet.
Kur programi u paraqit pati në mjaft raste një përpjekje për ta gjykuar atë si gjithnjë, si diçka të rëndomtë për qëllime propagandfistike, si “hapje thesi” për të gënjyer njerëzit, si diçka komplet jo realiste, si bashkim i kotë shifrash dhe premtimesh. Cinizmi bëri punën e vet dhe u përpoq ta shohë programin kaq thjesht dhe sipëfaqshëm pa harxhuar asnjë grimë nerva dhe kohë për të parë më thellë.
Kur presidenti Nikson mbajti fjalimin e tërheqjes nga Vietnami në 10 qershor të 1969-ës analistët dhe njerëzit e mediave po diskutonin live mbi fjalimin, mbi tërheqjen, mbi politikën e jashtme, mbi pasojat, mbi përfitimet etj. Nixon thotë se ai kishte punuar 6 muaj me ekspertët më të mirë të ushtrisë, inteligjencës, diplomacisë, kishte studiuar me stafet e tij gjithçka nga terreni në Vietnam, në Kinë, në Laos, në Kamboxhia, në Cejlon, kishte marrë në analizë çdo të dhënë për ekonominë amerikane dhe atë botërore, kishte peshuar gjithçka në lidhje me raportet gjeopolitike. Nixon thotë se cinizmi, mediat, analsitët live tani po rrëzonin apo sulmonin planin e tij pa ditur asgjë për këto të dhëna dhe punë kaq gjigande. Jo thjesht për programin e PD-së por për shumëçka në Shqipëri flitet gjerësisht me këtë lehtësi, me këtë cinizëm.
Për të qëndruar tek program i PD-së po marrim në analizë vetëm një aspekt, vetëm një të dhënë madje. Po marrim propozimim që për fëmijën e tretë, për beben e tretë qeveria do të ofrojë 20 mijë euro.
Ky propozim ra në acidin injorant të cinizmit sigurisht. U tha që është premtim kot, premtim i parealizueshëm, u tha se kjo ëhstë një gjë për gallatë. Disa, cinikët më cinikë, bënë edhe humor të zi gjasme. Pati madje edhe njerëz të fesë, të klerit që për turpin e tyre hynë në debate që i përkasin politikës dhe bënë budallallëqe, medemek humor, treguan injoirancë dhe paaftësi për të bërë detyrën që duhet.
Në të vërtetë propozimi për bonuesin prej 20 mijë eurosh është diçka e menduar tmerrësisht gjatë dhe hollë. Drama e vërtetë e Shqipërisë është plakja e popullsisë, drama e vërtëtë është ilkja nga vendi, drama e vërtetë ëhstë lindshmëria e ulët, drama e vërtetë është dobësimi dhe pamundësia për të krijuar familje dhe rritur fëmëijë. Shqipëria po arrin sot sipas INSTAT projeksionet demografike që duhet ti arrinte në vitin 2080. Shqipëtia kishte vitin e kaluar 1,3 lindje për çift që ëhtë nga më të ulëtat në Europë. Mesatarja e Europës sot ëhstë 1,46. Vetëm Spanja ëhstë më ulët se sa Shqipëria me 1,2 dhe çdo vend tjetër në Europë ëhstë më mirë se sa ne. Kjo është e llahtashme sepse ne ndryshe nga Spanja kemi edhe emigrim të lartë. Vitin e kaluar në Shqipëri kishte 30 mijë vdekje dhe vetëm 23 mijë lindje. Pra është alarm kombëtar çështja e lindshmërisë dhe e gjetjes së mundësive që të rinjtë të mund të krijojnë familje dhe rrisin fëmijë. Sigurisht që kjo kërkon politika të harmonizuara në shumë aspekte (të cilat program i PD-së i ka patur parasysh) por edhe nxitja e drejtpërdrejtë është një domosdoshmëri ekstreme.
Po të shohësh strukturën e 23 mijë lindjeve të vitit të kaluar, e cila ka ardhur në ulje vit pas viti, numri i fëmijëve të tretë është më pak se sa 2 mijë. Pra 21 lindje janë fëmijë i parë ose fëmijë i dytë.
Pra propozimi i PD-së për të dhënë 20 mijë euro për fëmijën e tretë është një domosdomshmëri dhe me kosto të ulët nga 23 mijë lindje stimuli mund të ndihmojë që vendi të kapë për tre katër vite shifrën e 28-30 mijë lindjeje dhe nga këta rreth 2 mijë mijë mund të jenë fëmijë të tretë. Duhet shpresuar dhe lutur Zotin që të ndodhë.
Kjo do të thotë se kostoja do të jetë rreth 40 milionë euro në vit. Kjo është një kosto sa vlera e makinave që blen qeveria për dy tre ministri. Atëherë pse ky cinizëm për diçka kaq serioze dhe kaq realiste? Ku hyn këtu marrëzia e mosmarrjes seriozisht prej cinikëve. Ku është këtu kostoja e papërballueshme? Programi ka analizuar çdo gjë thellësisht dhe ia vlen të vlerësohet dhe të vihet në punë për vendin, jo për PD-në. Të gjitha aspektet e programit janë trajtur me këtë lloj rreptësie dhe përkushtimi.
