Luljeta PROGNI
A mund të shmangej humbja e jetëve nga tërmeti i 26 nëntorit në pallatet e Thumanës? Pyetje e diskutuar shpesh këto kohë dhe për të cilën banorët e Thumanës, e kanë një përgjigje. ABC News ka mbledhur dëshmitë e të mbijetuarve dhe i ka përballur ato, me deklaratat e kryeministrit Rama dhe anëtarëve pergjegjës të qeverisë.
Çfarë thanë ata pas tërmeteve të 4 korrikut dhe 21 shtatorit? Përse u lejuan të vazhdonin të jetonin në godinat e dëmtuara në strukturë dhe siguria që vinte nga propoganda në ERTV? Institucionet neglizhuan çarjet e strukturës nëpër banesat e tyre deri në momentin fatal kur mëngjesin e 26 nëntorit, pallatet ranë si të ishin prej kartoni.
Nga Luljeta Progni
Alesio dhe Aureli duken të lumtur. Po shkojnë në shkollë dhe kryeministri po i përcjell me makinën e tij. Është dita e parë e shkollës pas tërmetit të 26 nëntorit që goditi rëndë familjet e tyre, por edhe gjithë komunitetin që jetonte në pallatet e Thumanës.
Është e pazakontë për ta, që të jenë pranë kryeministrit thuajse çdo ditë, nga e nesërmja kur shtëpitë e tyre ishin rrënuar. I vizitoi në spital, pasi u hodhën nga katet e larta tëpër t’i shpëtuar tërmetit. Pastaj i mori dhe i çoi në Torino për të takuar idhujt e tyre, dy futbolliste me famë botërore, Kristiano Ronaldon e Luigji Bufon.
I ka vizituar në banesat ku po jetojnë përkohësisht, iu ka lënë në dispozicion një kohë të konsiderueshme në ERTV, duke u kujdesur deri në detaje, pak a shumë si telenovelat që janë kthyer sot në domosdoshmërinë e shumë shqiptarëve. Seritë ia lënë vendin njëra-tjetrës dhe merret me mend që surprizat e serisë të ardhshme do të vazhdojnë të rrisin audiencën e serialit të suksesshëm.
Por përtej fokusit të produksionit të ERTV, mbeten mijëra shqiptarë me hallet e tyre që nuk shihen dhe nuk janë parë edhe para tërmetit.
Alesio e Aureli ende nuk e kanë kuptuar mirë çfarë iu ka ndodhur, ashtu siç nuk po e kupton edhe një pjesë e mirë e njekësve të serialit, sepse propaganda qeveritare e ka marrë në dorë dhimbjen e tyre.
Padyshim që këta fëmijë kanë nevojë për kujdes që të mos qajnë, por ata kanë nevojë të jenë pranë një psikologu që ndoshta mund ta bënte punën më mirë se sa kryeministri.Sepse kryeministri kishte tjetër gjë në dorë që këta fëmijë të mos qanin.
Kishte në dorë të bënte gjithçka duhet të bëjë një kryeministër para 26 nëntorit, kur strukturat shtetërore duhet të kishin funksionuar për të parandaluar gjëmën pas sinjaleve të qarta nga tërmeti i 21 shtatorit dhe thirrjes për ndihmë të familjarëve të Alesios e Aurelit, qysh nga tërmeti i 4 korrikut 2018.
Duhet të kishin menduar për jetët e tyre të rrezikuara nga çarjet e themeleve të pallateve ku jetonin. Institucionet shtetërore e kishin mësuar prej kohësh se pallatet e Thumanës ishin rrezik potencial për jetët e njerëzve që strehoheshin aty.
Banorët e Thumanës e adresuan qartë alarmin, madje edhe me protesta duke paralajmëruar rrezikun që iu kanosej. Ata kishin kërkuar ndihmë më shumë se njëherë nëpër dyert e shtetit, por kurrë nuk morën një përgjigje.
Paralajmërimi i banorëve të Thumanës kishte nisur qysh më 4 korrik 2018, kur tërmeti i asaj dite kishte çarë muret e pallateve të tyre. Prej dy vjet askush nuk u shqetësua për qindra banorë që po flinin me rrezikun për të mos u gdhirë ditën tjetër.
Banorët e mbijetuar të pallateve që u shemben në Thumanë kanë rrëfyer gjithçka për ABC News.
“Vinin e shihnin, bënin filmime, dhe largoheshin… do vijnë inxhinierët, na thoshin. Ne nuk i njohëm kush ishin inxhinierët, vetëm ata pjesëtarët e komunës. Nuk na u prezantua dikush se kush është inxhinieri…”, shprehet një prej banorëve të Thumanës që i mbijetoi tragjedisë.
Ndërsa dëgjohet edhe zëri i një gruaja që shprehet: “u fut si në harresë kjo punë…”.
Më tej ai shprehet se “u bëmë 10-15 vetë dhe shkuam edhe njëhere tek komuna, por prapë na thanë do iu sjellim përgjigje, do iu sjellim përgjigje…”.
Një grua në moshë shprehet për mikrofonin e ABC Neës: “iu dhamë letrat, i fotokopjuan letrat e shpisë, edhe ma s’erdhi kush me u pa shpinë”.
Ndërsa një burrë, po prapë nga Thumana, shprehet se “kanë ardhë i kanë shiku, por jo me kompetencë ta plotë, pra nuk na thanë të rrimë apo të dalim”.
“U dëmtua hyrja e plakut tim, u çanë savatimet, muret se nuk e dimë se çfarë janë konkretisht se s’jemi inxhiniere. Ne na thanë se janë të banueshme. OK, u futëm brenda! Erdhën ata të Durrësit dhe na thanë janë në rregull banesat”, shprehet një tjeter banor në dëshminë e tij.
“Çdo natë që shkonim me frikë, nuk flinim gjumë, muri i çarë savatimi dhe kur u shemb pallati s’kishte llaç gjëkundi, veç tullë”.
Ndërsa një vajzë e re, banore e Thumanës, shprehet se “kur ra tërmeti i 4 korrikut kam fjetur tek tezja dhe kur u ktheva kishte dridhje dhe dilja natën jashtë”.
Qeveria kishte 1 vit e gjysëm kohë për të ndërhyrë në godinat e dëmtuara të Thumanës, deri më 26 nëntor kur tërmeti i tretë dhe më i fortë se dy të parët i shembi godinat duke marrë jetën e 25 personave.
Kryeministri u kthye me urgjencë nga Frankfurti për të mbledhur qeverinë në mesnatën e 21 shtatorit.
“E bëjmë këtë mbledhje të jashtëzakonshme pasi jemi gjendur në një situatë të jashtëzakonshme, të një termeti të fortë që ka tronditur dhe ka alarmuar gjithë njerëzit. Ekipet stafet emergjencave do të inspektojnë nga afër çdo rast.
Këto dëmtime strukturore të banesave e ndërtesave mund të rrezikojnë qytetarët. kjo është gjëja më urgjente që duhet bërë duke nisur nga neser”, tha ai.
Por a shkoi në të vërtetë njeri në Thumanë për t’i parë këto pallate?
Banorët e mbijetuar shprehen se: “Komuna e Thumanës ka ardhë e i ka parë, por nuk na tha as të hyjmë, as të dalim…”
“I filmuan, s’kanë probleme na thanë dhe s’u mor kush më me atë punë”, shprehen banorët.
Pra atje në terren, në Thumanë asgjë nuk kishte ndodhur. Banorët nuk dinin ç’të bënin me gjendjen katastrofike të banesave të tyre.
Qeveria kishte premtuar ndryshe… Ministrja Xhaçka raportoi se situata është nën kontroll dhe se të gjithë strukturat po identifikonin dëmet nëpër banesa, gjithashtu i bënte thirrje banorëve të raportonin dëmet. Ata i raportuan dhjetra here madje edhe protestuan, por Xhaçka dhe shoqet e shokët e saj nuk i dëgjuan kurrë, ERtv kishte tjetër programacion ato ditë.
Ministrja e Infrastrukturës premtoi se Instituti i Ndërtimit ishte angazhuar të identifikonte çdo dëm, në çdo banesë. Edhe kryeministri e lajmëroi me garanci, se ky institucion e kishte garantuar për inspektimin në terren.
E gjithë qeveria bashkë me deputetët e mazhorancës vazhduan propagandën për javët në vazhdim se në terren po punohej si në një situatë emergjence për të riparuar dëmet e shkaktuara nga tërmeti e për të garantuar jetët e qytetarëve.
Gjithçka mbeti njësoj si më parë, të çarat e pallateve i mbyllën përkohësisht me llaç, si për të vulosur brenda gërmadhës fatin e zi të 25 viktimave të atij komuniteti.
Blloku i pallateve në Thumanë është ndërtuar para viti 1990. Këto ndërtesa të prekura nga tërmeti i 4 korrikut dhe 21 shtatorit, ishin përcaktuar të shiheshin me prioritet, kështu pati thënë edhe kryeministri Rama.
Rama foli edhe për të dhëna që i vinin nga terreni, fliste me kompetencë për të çarat që ishin vënë re… dhe kishte garantuar se s’kishte asnjë rrezik momental.
Si një ekspert i vërtetë, Rama kishte sqaruar banorët e trembur të detyruar të qëndrojnë nëpër banesa, duke iu dhënë garanci se për momentin nuk kishte rrezik imediat. Kështu banorët e Thumanës si shumë të tjerë, kishin vendosur të lënë pas dilemat dhe të vazhdojnë të qëndrojnë në banesat e tyre.
Por vrulli i parë i kryeministrit dhe i qeverisë për të riparuar pasojat e tërmetit të 21 shtatorit, do të binte shumë shpejt. I fundit komunikim do të ishte 11 ditë pas tërmetit të 21 shtatorit, kur kryeministri doli në një konferencë të shumëpritur, por jo për pasojat e tërmetit dhe atje sqaroi çfarë kishte bërë ekipi I tij dhe çfarë pritej të ndodhte në vazhdim. Rama e mbylli ligjëratën me lutjen e besimin se gjenerata e tij nuk do ta shihte një tërmet të ngjashëm në vendin tonë.
Por ja që ndodhi dhe shumë më i fortë se ai i 21 shtatorit. Një tërmet që zuri brenda jo pak, por 51 viktima. 25 prej tyre në Thumanë. Në një pallat me 39 banorë, 17 prej tyre mbetën nën rrënoja, tetë të tjerë në një pallat ngjitur. Të tjerë mbetën nën rrënojat e shtëpive në kënetë apo në pallate në Durrës e Plazh.
Janë 51 viktima dhe ky është fakt që nuk mbulohet me propagandë. Sepse janë jetë njerëzish dhe jo shifra raportesh për varfërinë apo rritjen ekonomike, atje ku makineria e propagandës luan si të dojë me shifrat.
Nuk janë persona që kanë ikur në emigracion e mund të thuash për ta se ikën për turizëm apo se ishin në Greqi prej kohësh e ikën nga kriza greke. Ata janë larguar përgjithmonë nga kjo jetë, sepse mbetën nën rrënojat e pallateve për të cilat kryeministri e zyrtarët që ai drejton, kishte dhënë garanci. Janë jetë të humbura jo nga tërmeti, por nga babëzia e pushtetit dhe nuk jemi në ato raste kur propaganda të nxjerr nga halli.
A duhet të prisnim të binte ky tërmet që të shihnim se si funksionojnë institucionet tona shtetërore? Se sa gabime kemi bërë në uzurpimin pa asnjë kriter të tokave? Se sa e korruptuar paska qenë gjithë struktura, që nga ata që lejuan ndërtimet pa kriter deri te ata që tallen me emergjencat civile? Duhet të ndodhte patjetër kjo gjëmë, që të shihnim seriale mallëngjyese me protagonist kryeministrin?
Ra ky tërmet, e u pamë…
